Η Πόπη, οι Βατραχάνθρωποι και η ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα

Η είδηση «έπαιξε» σε ειδησεογραφικά site, ενημερωτικά blogs, σχολιάστηκε στα ραδιόφωνα της χώρας -το βράδυ κάμποσοι βαριεστημένοι σύζυγοι θα γυρίσουν μηχανικά το κεφάλι προς τη γυναίκα τους, για να διαπιστώσουν «τι μπουρδέλο είμαστε» και «που καταντήσαμε», παρακολουθώντας το δημόσιο διάλογο στα τηλεπαράθυρα.

 Η ετήσια έκθεση των «Reporters Sans Frontières» [Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα] κατέταξε τη χώρα που εφηύρε το θέατρο, τη δημοκρατία και τα τασάκια που διαφημίζουν βουλκανιζατέρ στην 99^η θέση μιας λίστας η οποία «χαρτογραφεί» κάθε χρόνο την ελευθερία του Τύπου ανάμεσα σε 180 κράτη του κόσμου. Το σωτήριο έτος 2002 η Ελλάδα βρισκόταν 80 θέσεις ψηλότερα [στη 19^η], έκτοτε όμως κατρακυλά σταθερά με δρασκελιές. Για να καταλήξει σήμερα κάτω από την Γκαμπόν, το Κιργιστάν, το Κόσοβο και δεκάδες άλλες χώρες που σύμφωνα με την έκθεση πλήττονται λιγότερο σε ζητήματα ελευθεροτυπίας.

Επειδή η ζωή αρέσκεται να γράφει ειρωνικά σενάρια, τη μέρα που είδε η έκθεση το φως της δημοσιότητας ζήσαμε στην Ελλάδα το τελευταίο κρούσμα ωμής παρέμβασης προς μία δημοσιογράφο. Το μέλος του ΔΣ ΕΔΟΕΑΠ, Πόπη Χριστοδουλίδου οδηγήθηκε στη ΓΑΔΑ την Τετάρτη (12/2) με την κατηγορία διαρροής στρατιωτικών μυστικών έπειτα από ρεπορτάζ της που αφορούσε τις «μεταθέσεις» των βατραχανθρώπων του Λιμενικού Σώματος σε φυλάξεις «ευαίσθητων στόχων και χώρων» μαζί με αστυνομικούς. Παρότι οι συγκεκριμένες πληροφορίες είχαν δημοσιευθεί σε ΦΕΚ -στις 9 Δεκεμβρίου του 2013- η αναδημοσίευση αρκούσε για να στείλει τη δημοσιογράφο στα γραφεία της ασφάλειας κατόπιν εντολής της προϊσταμένης της εισαγγελίας, Παναγιώτας Φάκου.

Τηλεφωνώ στον πρόεδρο της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ενώσεων Συντακτών [ΠΟΕΣΥ], Γιώργο Σαββίδη. «Είναι πρωτοφανές. Πρόκειται για ξεκάθαρη παρέμβαση. Το ρεπορτάζ αναφερόταν σε πράγματα που είχαν ήδη δημοσιευτεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Είναι τελείως παράλογο να θεωρείται το ΦΕΚ διαβαθμισμένο απόρρητο έγγραφο», μου λέει. Λίγη ώρα μετά ακολουθεί η ανακοίνωση της Ένωσης, η οποία αποκαλύπτει, σύμφωνα με τις συστάσεις της εισαγγελίας, πως «σε περίπτωση μη συμμόρφωσής της δημοσιογράφου θα επακολουθήσει η άσκηση ποινικής δίωξης και η παραπομπή της στα ποινικά δικαστήρια». Πράγμα το οποίο, εν τέλει, και συνέβη το απόγευμα της Τετάρτης. Μάλιστα μετά την άσκηση δίωξης η Πόπη Χριστοδουλίδου αφέθηκε μεν ελεύθερη, όμως κινδυνεύει με σύλληψη εφόσον δεν αποσύρει την ανάρτηση.

Τη βρίσκω στο τηλέφωνο, την ώρα που φεύγει από τα γραφεία της ασφάλειας. «Για πρώτη φορά στα χρονικά διώκεται στην Ελλάδα δημοσιογράφος για παραβίαση του στρατιωτικού ποινικού κώδικα. Μου είπαν ότι αποκάλυψα στρατιωτικά μυστικά επειδή δημοσιοποίησα ότι οι βατραχάνθρωποι του Λιμενικού φυλάσσουν μαζί με αστυνομικούς, μετά τη φυγή Ξηρού, ευαίσθητους χώρους όπως οι φυλακές Κορυδαλλού. Αυτό ήταν το μεγάλο στρατιωτικό μυστικό. Κατά την απολογία μου, η προϊσταμένη της εισαγγελίας, Παναγιώτα Φάκου, μου ζήτησε να κατεβάσω το post, αλλά αρνήθηκα. Έργο των δημοσιογράφων είναι να ερευνούν και να γράφουν, όχι να παίρνουν πίσω τα αποτελέσματα μιας έρευνας. Δεν πρόκειται να κατεβάσω την ανάρτηση κι ας συλληφθώ. Αυτά που γίνονται είναι ανήκουστα. Λίγη ώρα αφότου  αφέθηκα ελεύθερη, με πήραν τρεις στρατιωτικοί συντάκτες και μου είπαν “Αν ασκούνται διώξεις για τέτοιους λόγους, εμείς πρέπει να σταματήσουμε να γράφουμε τελείως”. Πιστεύω πλέον ότι αυτό θέλουν, να μετατρέψουν τους δημοσιογράφους σε διακινητές δελτίων τύπου -στόχος τους είναι να ελέγξουν πλήρως την ενημέρωση και το ρεπορτάζ», μου λέει.

H ελευθερία του τύπου το 2014, σε παγκόσμια κλίμακα

Η αλήθεια είναι ότι τα τελευταία χρόνια τα περιστατικά παρέμβασης ή παρεμπόδισης του έργου των δημοσιογράφων πληθαίνουν γεωμετρικά. Το αιφνιδιαστικό «λουκέτο» στη ΕΡΤ, η σύλληψη του Κώστα Βαξεβάνη για τη λίστα Λαγκάρντ, ο «πάγος» που μπήκε στους παρουσιαστές Κώστα Αρβανίτη και Μαριλένα Κατσίμη από τον γενικό διευθυντή της ΕΡΤ, Αιμίλιο Λιάτσο, όταν σχολίασαν τις καταγγελίες του Guardian περί βασανισμών στη ΓΑΔΑ, συνθέτουν ένα σκηνικό χειραγώγησης και λογοκρισίας νεοελληνικού τύπου.

Στο παρελθόν έχουν αντίστοιχα καταγραφεί δεκάδες περιπτώσεις παρεμβάσεων που είτε ξεχάστηκαν στο πέρασμα των ετών, είτε είδαν το φως της δημοσιότητας από την κλειδαρότρυπα. Περιπτώσεις που παρόλα αυτά «ιχνηλατούν» τη διαδρομή της Ελλάδας από τη 19^η θέση της έκθεσης του 2002 στην 99^η σήμερα: Ο ξυλοδαρμός της ρεπόρτερ Νάντιας Αλεξίου του Alter στα δικαστήρια της Ευελπίδων, τον Μάρτιο του 2007. Το δακρυγόνο μέσα στην τσάντα του φωτογράφου Δημήτρη Μιχαλάκη το  Δεκέμβρη του 2008 -από το οποίο καταστράφηκε ο εξοπλισμός του και κάηκε το χέρι του. Η αστυνομική βία κατά του δημοσιογράφου του MEGA Πάνου Τουμάση, ο προπηλακισμός του φωτογράφου  του Γαλλικού Πρακτορείου Άρη Μεσσίνη το Νοέμβρη του 2011 από την αστυνομία, η περιπέτεια του δημοσιογράφου του City FM, Σπύρος Χαλκιά που πήγε για ρεπορτάζ στο Αστυνομικό Τμήμα Νικαίας με αφορμή το θάνατο του Πακιστανού μετανάστη Μοχάμεντ Καμράν Ατίφ και βρέθηκε με σπασμένα δόντια. Το ραγισμένο οστό του Βέλγου φωτορεπόρτερ Μαξίμ Γκιζελίνκ από την ελληνική αστυνομία, η ιστορία του φωτορεπόρτερ της Ελευθεροτυπίας, Σπύρου Τσακίρη, ο οποίος έμεινε για 15 μέρες χωρίς όραση και ακοή όταν μέλη της Χρυσής Αυγής του πέταξαν στο πρόσωπο μιας χειροβομβίδα κρότου λάμψης στο παλιό Εφετείο. Η απόπειρα δολοφονίας του αείμνηστου Φίλιππου Συρίγου τον Οκτώβριο του 2004 έξω από τον Sport FM, ο ξυλοδαρμός του ρεπόρτερ του Ολυμπιακού,Δημήτρη Τομαρά, από φουσκωτούς στο Καραϊσκάκη, η δολοφονία του δημοσιογράφου Σωκράτη Γκιόλια –η λίστα είναι ατέλειωτη.

Σύμφωνα με παλαιότερη έρευνα που διεξήγαγε η Ένωση Φωτορεπόρτερ Ελλάδας (ΕΦΕ), σχεδόν ένα στα δύο μέλη της έχει υποστεί βία από αστυνομικούς, ενώ περίπου το 51% ότι έχει υποχρεωθεί να σβήσει φωτογραφίες από τη μηχανή του σε δημόσιους χώρους. Μία από τα ίδια και στον πολύπαθο χώρο των αθλητικών συντακτών. Σύμφωνα με μελέτη του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου κάθε χρόνο σημειώνονται τουλάχιστον εφτά επιθέσεις σε αθλητικούς δημοσιογράφους και δεκάδες μικρότερης έντασης. Ατάκες τύπου «πρόσεξε τι γράφεις μην πατήσω το κουμπί...» από προέδρους-μνημεία του εγχώριου ποδοσφαιρικού παραλογισμού και «μασαζάκια» από φουσκωτούς σε συνεντεύξεις τύπου, αντιμετωπίζονται πλέον ως καθημερινότητα από τους αθλητικούς ρεπόρτερ που ζουν εξόχως σουρεαλιστικές καταστάσεις, ικανές να αναστήσουν τον Νταλί με το μουστάκι του Νικόλα Αναστόπουλου. Όπως μου διηγείται παλιός αθλητικός συντάκτης, η πρώτη φορά που τον απείλησαν ήταν «επειδή έγραψε ότι ο πρόεδρος μικρομεσαίου αλλά ιστορικού συλλόγου, είχε στήσει στη φυσούνα τους ξένους της ομάδας και τους χαστούκιζε έναν, έναν επειδή δεν απέδιδαν τα αναμενόμενα. Το έγραψα και την επόμενη μέρα με πήρε τηλέφωνο και απειλούσε ότι θα μου φορέσει τσιμεντένια παπούτσια». Αυτό συνέβη όταν η Ελλάδα κατείχε την 19^η θέση στη λίστα της RSF -σήμερα η οικονομική συγκυρία υπερτονίζει τα κενά περί ελευθεροτυπίας.

Ξεμείναμε από ψευδαισθήσεις. Σε μια παλαιότερη ομιλία του σχετικά με την ελευθερία του Τύπου σε περιόδους κρίσης -στο πλαίσιο εκδήλωσης του Εργαστηρίου Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης- ο δημοσιογράφος Σταύρος Λυγερός είχε σχολιάσει ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχουν κρούσματα λογοκρισίας ή μέτρα εναντίον της ελευθερίας του τύπου, διότι εδώ το σύστημα καταφέρνει να λειτουργεί πιο ύπουλα, ποντάροντας απευθείας στις σχέσεις διαπλοκής ανάμεσα στην ολιγαρχία του χρήματος, τα Μέσα και ασφαλώς το πολιτικό σύστημα. Κοινώς, στην Ελλάδα δεν χρειάζεται να θεωρούνται «απαγορευμένα» 22.000 blogs ή να κλείσει το youtube για ένα χρόνο, όπως στη γειτονική Τουρκία, διότι η ελεύθερη έκφραση και η δημοσιογραφική έρευνα κατάφερε να «αυτοπαγιδευτεί» στο σύστημα που την εξέθρεψε. Αποτέλεσμα; Η ανεξαρτησία των μέσων να θεωρείται μια ουτοπία των ρομαντικών, ενώ στη συνείδηση του κόσμου επικρατεί η άποψη ότι ο Έλληνας δημοσιογράφος δεν λέει την αλήθεια, ούτε όταν τη λέει. Είμαστε χαμένοι από χέρι.

Aντώνης Ντηνιακός

www.vice.gr
http://sibilla-gr-sibilla.blogspot.gr/