Μητέρα Τερέζα, Αγία ή «μεσαιωνική σκοταδίστρια»;

Η μοναχή που έχει γίνει παγκόσμιο σύμβολο αυταπάρνησης αγιοποιείται στο Βατικανό. Η γυναίκα που αφιέρωσε τη ζωή της στους φτωχούς έκρυβε όμως μία σκοτεινή εκδοχή που, σύμφωνα με τους επικριτές της, «θέριζε ψυχές», «αδιαφορούσε για τον πόνο» και είχε ύποπτες πολιτικές επαφές

Μισό εκατομμύριο συγκεντρώθηκαν στο Βατικανό την Κυριακή. Η τελετή μεταδόθηκε παντού στον κόσμο, όπου υπάρχουν Ρωμαιοκαθολικοί – βεβαίως και στην Καλκούτα της Ινδίας όπου αφιέρωσε τη ζωή της στην φροντίδα των φτωχών και των ανήμπορων. Δεκαεννέα χρόνια μετά τον θάνατό της, ο πάπας Φραγκίσκος θα ανακηρύξει τη Μητέρα Τερέζα σε Αγία Τερέζα της Καλκούτας. Ο κόσμος θυμήθηκε το έργο αυτής της μικροκαμωμένης μοναχής που έγινε παγκόσμιο σύμβολο της αυταπάρνησης στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα. Αλλά αυτή η αγιοποίηση επανέφερε τις φωνές που προσπαθούν να υπενθυμίσουν ότι η γεννημένη το 1910 στα Σκόπια μοναχή υπήρξε μια αμφιλεγόμενη φιγούρα με μεσαιωνικές πρακτικές και αντιλήψεις και στην πραγματικότητα ελάχιστα βοηθούσε τους φτωχούς…

Ναι, αφιέρωσε τη ζωή της στους φτωχούς. Στα 28 της έγινε μοναχή και το 1946 δέχθηκε «ένα κάλεσμα» που την προέτρεπε να εργαστεί και να ζήσει ανάμεσα στους φτωχούς -και το έκανε. Και, ναι, ίδρυσε το τάγμα «Ιεραπόστολοι της φιλανθρωπίας» -το οποίο επιβιώνει μέχρι σήμερα με 5.600 μέλη και εκατοντάδες χιλιάδες εθελοντές σε 139 χώρες- για να ενισχύσει το έργο της. Αλλά τι ακριβώς έκανε η ίδια και οι ακόλουθοί της από το 1950 που εγκαταστάθηκε στην Καλκούτα, μέχρι τον θάνατό της, το 1997;

Οπως σημειώνει η βρετανική εφημερίδα Guardian, αν ρωτήσετε ινδουιστές εθνικιστές, οι οποίοι ήδη επέκριναν ανοιχτά την απόφαση για την αγιοποίηση της Μητέρας Τερέζας, θα ισχυριστούν ότι η ίδια ήταν περισσότερο αφοσιωμένη στον στόχο να προσηλυτίσει χριστιανούς, παρά στην αποστολή να θεραπεύει άπορους, ότι συνήθιζε να βαφτίζει χριστιανούς ετοιμοθάνατους χωρίς να το αντιλαμβάνονται οι ίδιοι, ότι «θέριζε ψυχές».

Εδώ δίνει την ευλογία της στον Ντεζίν Αμπρέχα, ένα βρέφος μία εβδομάδας, 

στο κέντρο περίθαλψης του Κέντρου για Γυναίκες και Βρέφη της Αγίας Μαργαρίτας,

 στη Βοστώνη, τον Ιούνιο του 1995 

Αλλά και οι γιατροί –κι αυτό είναι το σημαντικότερο- θα μιλήσουν για ένα «μεσαιωνικό πλάσμα του σκότους», μία «κάλπικη φιγούρα» όπως τη χαρακτήρισε ένας από τους πιο σφοδρούς επικριτές της, ο Αρούμ Τσαταρζέ, γιατρός που μεγάλωσε στην Καλκούτα και εργάζεται στη Βρετανία. Μα «απατεώνισσα» η Μητέρα Τερέζα;

Ο ίδιος δημοσίευσε την «Τελική Ετυμηγορία» («The Final Verdict») στο ομώνυμο βιβλίο του που κυκλοφόρησε το 2003. Μιλώντας με δεκάδες άτομα που εργάστηκαν με το τάγμα, περιθάλποντας αρρώστους και ανάπηρους, μικρούς και μεγάλους, συμπέρανε ότι δεν υπήρχε καμία πρόληψη για τους κανόνες υγιεινής, ότι οι σύριγγες επαναχρησιμοποιούνταν χωρίς να αποστειρώνονται, ότι δεν ενδιέφερε κανέναν από το τάγμα η εξάλειψη ή έστω η ανακούφιση του πόνου. Σύμφωνα με τον ίδιο, μπορεί να ζούσε ανάμεσα στους φτωχούς, αλλά η Μητέρα Τερέζα ταξίδευε με ιδιωτικά τζετ σε όλο τον κόσμο για να συναντήσει πολιτικούς ηγέτες.

Στο ίδιο πόρισμα κατέληξαν πριν από τρία χρόνια και ακαδημαϊκοί από το Πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ, που επεσήμαναν ότι το Βατικανό αγνόησε τις «αμφισβητήσιμες μεθόδους φροντίδας των αρρώστων, τις μυστήριες πολιτικές επαφές της Μητέρας Τερέζας, την αρκετά ύποπτη διαχείριση τεράστιων ποσών χρημάτων που παραλάμβανε και τις εξαιρετικά δογματικές απόψεις της περί έκτρωσης, σύλληψης και διαζυγίου».

Ενας κάτοικος χωριού Λατούρ, στη Μουμπάι μαθαίνει τα ευχάριστα από την ίδια τη

 Μητέρα Τερέζα, η οποία του παραδίδει αυτοπροσώπως τα έγγραφα για το καινούργιο 

του σπίτι, τον Σεπτέμβριο του 1994  Kirloskar/File Photo)

Πράγματι, το ζήτημα της έκτρωσης ήταν κάτι που έθιξε η ίδια ακόμη και την ημέρα που τιμήθηκε με το βραβείο Νομπέλ Ειρήνης, το 1979. «Η ειρήνη απειλείται από την έκτρωση. Σήμερα η έκτρωση είναι το μεγαλύτερο κακό και ο μεγαλύτερος εχθρός της ειρήνης. Γιατί αν μία μητέρα μπορεί να σκοτώσει το ίδιο της το παιδί, τι θα μας αποτρέψει από το να σκοτώσουμε τους εαυτούς μας ή τους άλλους; Τίποτε».

Αυτή είναι η «ξεπερασμένη κήρυκας», που εντόπισε και ο βρετανός δημοσιογράφος και συγγραφέας, Κρίστοφερ Χίτσενς, περιγράφοντας τη Μητέρα Τερέζα στο βιβλίο του «Ιεραποστολική Στάση» («The Missionary Position»). Ο ίδιος, ένας από τους επιφανέστερους διανοούμενους της σύγχρονης εποχής, τη χαρακτήρισε «θρησκευτική φονταμενταλίστρια, πολιτική λειτουργό, συνεργό σε παγκόσμιες κοσμικές δυνάμεις». Η στάση της απέναντι στους απόρους και τον πόνο τους ήταν αμφιλεγόμενη. «Υπάρχει κάτι όμορφο στο να βλέπεις φτωχούς να δέχονται τα βάσανά τους, να υποφέρουν παραπέμποντας στα Πάθη του Χριστού. Ο κόσμος κερδίζει πολλά από τον πόνο τους», είχε πει, σύμφωνα με τον Χίτσενς.

Χαμογελαστή η μοναχή με την 9μηνών ελβετίδα Κριστίνα Οτ σε εκδήλωση στο Χονγκ 

Κονγκ, τον Ιανουάριο του 1985 

Κι όμως, την Κυριακή χιλιάδες προσκυνητές που θα επισκεφθούν το Βατικανό, ακόμη περισσότεροι πιστοί –και μη- σε όλον τον κόσμο θα τιμήσουν τη μνήμη της. Γιατί η ίδια έχει αφήσει πίσω της ένα πρότυπο, έναν ταπεινό εαυτό που αφοσιώνεται στους άλλους. «Στο όνομα των πεινασμένων, των γυμνών, των αστέγων, των ανάπηρων, των τυφλών, των λεπρών, όλων των ανθρώπων που αισθάνονται ανεπιθύμητοι αγνοημένοι, απερίθαλπτοι», όπως είπε την ίδια μέρα που τιμήθηκε με το Νομπέλ Ειρήνης.

Ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β’ κρατώντας τη Μητέρα Τερέζα, αφού επισκέφθηκε το Casa del Cuore Puro, το κέντρο για απόρους και ετοιμοθάνατους που ίδρυσε η ίδια στην ανατολική Καλκούτα, τον Φεβρουάριο του 1986

Η Μητέρα Τερέζα είναι η 640ή μορφή που αγιοποιείται από το 1963. Ας σημειωθεί ότι τα προηγούμενα 375 χρόνια είχαν αγιοποιηθεί μόνο 218 άτομα.

www.protagon.gfr