Λαλητάδες. Ένα αληθινό μουσικό παραδοσιακό σχήμα

                                        Γράφει ο Χρίστος Α. Τούμπουρος

                        

«Ψυχή του Λαού! Ανιστόρητο, βουερό, βαθύ, ποτάμι,

 που ακόμα θρέφει σε η παλιά της Κασταλίας η κρήνη,

 καθώς κυλάς, γλυκούς σκοπούς το διάβα σου αναδίνει,

 κι είναι φλογέρα εκστατική το κάθε σου καλάμι!

Ψυχή του Λαού, ω πολύμορφη! Αλαφρή σαν πεταλούδα,

 βαριά σαν κάστρο, ολόδροση σαν κύμα μιας αβύσσου

 και φλογερή σαν τις καρδιές που αιώνια θρέφει η γη σου,

 αθάνατη, βαθιά ψυχή της λεβεντιάς, τραγούδα!» ΝΙΚΟΣ ΣΗΜΗΡΙΩΤΗΣ

                                               ▪ ▪ ▪ ▪ ▪ ▪ ▪

Ο όρος πολιτισμός ερμηνεύεται -από κάθε άποψη εξεταζόμενος- ως η αντιμετώπιση, η νίκη και η καταπολέμηση των αδυναμιών του ανθρώπου. Έτσι έχει σχέση με όλες τις εκφάνσεις της ζωής κάθε ανθρώπου. Κάλυψη βιοτικών και πνευματικών αναγκών, αντιμετώπιση  της ανάγκης για ψυχαγωγία κ.ο.κ.

Και είναι αλήθεια πως το δημοτικό τραγούδι σε όλες τις μορφές του ψυχαγώγησε γενιές και γενιές Ελλήνων στην καθημερινή  τους ζωή, στις χαρές και στις λύπες, στον αγώνα του λαού για την ελευθερία και στην αγωνία του, για ένα αύριο καλύτερο. Έτσι δημιουργήθηκε η παραδοσιακή μουσική.  

«Η παραδοσιακή μουσική». Είναι  όρος καταταλαιπωρημένος τα τελευταία χρόνια και εν πολλοίς βιασθείς από τους ατζέντηδες   και τους «εκτελεστές» της. Μιλάμε φυσικά για τους εμπόρους της τέχνης και τους εμπόρους μουσικούς. Χρόνια πολλά ζούμε μια σχιζοφρενή κατάσταση. Την εμπορευματοποίηση της τέχνης. Στις μέρες μας κυριαρχούν ελληνικά εμπορικά μουσικά πρότυπα, που θα τα περιγράφαμε σαν ένα μίγμα παραδοσιακής ελληνικής μουσικής με ανατολίτικες επιδράσεις και ρυθμό ντίσκο-ροκ.

Από την άλλη πλευρά πολλοί αγωνίστηκαν για τη διάσωση του δημοτικού τραγουδιού. Θα έλεγα τελικά ότι η διάσωση του παραδοσιακού δημοτικού τραγουδιού έγινε εφικτή είτε από τους λίγους ερευνητές συγγραφείς, είτε από τους πολιτιστικούς συλλόγους που δρουν ανά την Ελληνική Επικράτεια.  Εξαιρετική είναι η συνεισφορά του μουσικού σχήματος ΛΑΛΗΤΑΔΕΣ. Αντιστέκονται από το δικό τους μετερίζι.

Το όνομα Λαλητάδες έχει παραδοσιακή υποδομή. Έτσι παλιά λεγόταν η ορχήστρα. «Θα έρθουν τα λαλούτα να παίξουν στο γάμο» ή «ήρθαν οι λαλητάδες για το πανηγύρι». Ακόμη, πέρα από τον όποιο βιοματικό συνειρμό την αιτία την αναφέρει συνεντευξιαζόμενος ο Δημήτρης Ρίζος « ένα από τα τραγούδια που πάντα μας άρεσε και το λέγαμε ήταν αυτό των Λαλητάδων, ένα παλιό Ηπειρώτικο τραγούδι, όπως καταγράφηκε στις αρχές του αιώνα από την Μέλπω Μερλιέ με την κομπανία του Νίκου Τζάρα (στο δίσκο καταγράφεται με το όνομα Τσουρλής) 

Αχ τι το κακό που πάθαμεν εμείς οι λαλητάδες..»

Η κομπανία είναι εξαμελής.

 Απαρτίζεται από τους   Δημήτρη Ρίζο που  παίζει   κλαρίνο, τον Κώστα Κίκιλη στο βιολί, τον Δημήτρη Ρίζο του Κλέωνα στο λαούτο, τη Μαριφένια Ρίζου επίσης στο λαούτο, τη Ματίνα Τζήκα στα κρουστά και τον Δημήτρη Τσίπρα στο τραγούδι.

      (Σε εκδήλωση της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας Ελλάδας Π.Σ.Ε.)

Πραγματικά ακούγοντας τους Λαλητάδες, μούρχονται στο μυαλό μου τα λόγια του Γιώργου Σεφέρη:

«Δεν θέλω τίποτε άλλο παρά να μιλήσω απλά, να μού δοθεί ετούτη η χάρη.

Γιατί το τραγούδι το φορτώσαμε με τόσες μουσικές που σιγά-σιγά βουλιάζει

και την τέχνη μας τη στολίσαμε τόσο πολύ που φαγώθηκε από τα μαλάματα το πρόσωπό της.» Γ. Σεφέρης

Το κάθε τραγούδι σέβονται απόλυτα και προσπαθούν με ιερή ευλάβεια να το αποδώσουν, σύμφωνα πάντοτε με την παραδοσιακή του μορφή. Ούτε αυτές τις βλακωδέστατες  χαριτωμενιές θα ακούσει κάποιος από τους Λαλητάδες, μα ούτε και ποτ-πουρί από δημοτικά τραγούδια, που τελικά αποβαίνει σε ένα κομπολόι αρμαθιάσματος  μισοσκοτωμένων δημοτικών τραγουδιών. (Μην ξεχνάμε ότι τα δημοτικά τραγούδια έχουν αυτοτέλεια!)  Πολύ περισσότερο δεν θα ακούσει αυτά τα «επιφανειακά» δείγματα δεξιοτεχνίας που αλλάζουν και παραλλάσσουν πολλές φορές το νόημα του τραγουδιού.  Ένα κανόνα έχουν και υπηρετούν. Το κάθε δημοτικό τραγούδι έχει αρχή, μέση και τέλος. Είναι άλλωστε ο Αριστοτελικός κανόνας και προϋπόθεση θα έλεγα για την τέχνη. «Μέγεθος εχούση», για κάθε τραγωδία, γράφει ο Αριστοτέλης.  Η τραγωδία είναι τέχνη, καθώς το ίδιο και η μουσική.

Επομένως, πολύ σωστά δεν κάνουν του κεφαλιού τους, γιατί απλά κάνουν τέχνη!

  

(Η Πανηπειρωτική Συνομοσπονδία Ελλάδος έψαλε τα πρωτοχρονιάτικα κάλαντα στον Δήμαρχο Αθηναίων στις 31-12-2012 — με τους Λαληταδες μουσικό σχήμα)

Γράφοντας για τους Λαλητάδες είναι ανάγκη  να αναφερθούμε σε παλιότερη συνέντευξη του Δημήτρη Ρίζου. Να, πώς διατυπώνει την αντίληψή του για το δημοτικό τραγούδι.  

«Δεν είμαι οπαδός της μουσειακής αντίληψης. Τα πράγματα εξελίσσονται, η ίδια η ζωή εξελίσσεται, οι παραστάσεις αλλάζουν. Ο παλιός τρόπος – του πώς δηλ. φτιάχτηκαν τα τραγούδια και σμιλεύτηκαν στο χρόνο – δεν είναι επαναλαμβανόμενος, είναι απλά ένα κομμάτι της μουσικής μας ιστορίας. 

Όμως ο μοναδικός πλούτος της παραδοσιακής μουσικής με την πληθώρα των μουσικών δρόμων και ρυθμών είναι εδώ ζωντανός. Η Ελληνική ποίηση στοιχείο του σημερινού πολιτισμού είναι επίσης εδώ, ζωντανή. 

Τα υλικά δηλαδή υπάρχουν, μπορεί απλά να είναι αμπόλιαστα και αποθηκευμένα. Τα μέσα επίσης υπάρχουν, οι μουσικές δηλαδή μηχανές παραγωγής και αναπαραγωγής που δεν είναι άλλα από την πολύ πλούσια γκάμα των μουσικών μας οργάνων στον σολιστικό, αρμονικό και ρυθμικό τους ρόλο.»

Κοντά τους με τα γλυκύτατα μουσικά ακούσματα των Λαλητάδων  ο άνθρωπος ηρεμεί, νιώθει τα παραδοσιακά δημιουργήματα στον τομέα της ψυχαγωγίας, λυτρώνεται από τα δεινά της καθημερινότητας και τέλος απολαμβάνει τα αγαθά της τέχνης έτσι όπως τα δίδαξε ο Παλαμάς. 

                         Κι ακούστε! Πρέπει κι ο άνθρωπος, κάθε φορά που θέλει
                         να ξαναβρεί τα νιάτα του, να 'ρχεται στο ποτάμι
                         της Oμορφιάς να λούζεται.   Κ. Παλαμάς

Και το σπουδαιότερο. Δεν λένε ποτέ όχι! Όλους προσπαθούν να τους ευχαριστήσουν.  Να είναι πάντα καλά.

Απολαύστε τρία παραδοσιακά τραγούδια από τους ΛΑΛΗΤΑΔΕΣ