Τα Πέτρινα Γεφύρια της Κοιλάδας του Αχελώου.

Η ιστορία των εντυπωσιακών κτισμάτων που η πολιτεία πρέπει να προστατέψει

«Οι γέφυρες κατασκευάζονται για να ενώσουν ανθρώπους μεταξύ τους και γεωγραφικούς χώρους που τους χωρίζουν δύσβατα φυσικά εμπόδια. Είναι δημιουργήματα που συμβολίζουν και αποδεικνύουν την σημασία και την ισχύ της ένωσης και της ενότητας για να επιτευχθούν δύσκολοι και σημαντικοί στόχοι. Λαοί και πολιτισμοί που γνωρίζουν να χτίζουν, να διατηρούν και να πολλαπλασιάζουν τις Γέφυρές τους είναι αυτοί που τιμούν την Ιστορία τους και με αυτές δημιουργούν ένα καλύτερο μέλλον» είχε πει ο πρώην Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Μάρτιν Σούλτς. Τα ιστορικά γεφύρια της Κοιλάδας του Αχελώου αποτελούν μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς όχι μόνο της περιοχής αλλά ολόκληρης της Ευρώπης και θα πρέπει η πολιτεία να τα προστατέψει.

Ο Αντώνης Κοσσυβάκης που εργάζεται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις Βρυξέλλες και κατάγεται από την περιοχή, έχει κάνει μεγάλη προσπάθεια για τη διάσωση των γεφυριών-μνημείων. «Τα τελευταία χρόνια γίνεται μεγάλη προσπάθεια στο κέντρο της Ευρώπης να ευαισθητοποιηθούν στελέχη και προσωπικότητες της Ευρωπαϊκή Ένωσης για τα πολιτιστικά μνημεία της Κοιλάδας του Αχελώου και να βρεθούν τρόποι χρηματοδότησης για την συντήρησή τους. Η προσπάθεια αυτή φαίνεται να αποδίδει καρπούς και ήδη καταφέραμε να έχουμε τη στήριξη της Ευρωπαίας Επιτρόπου, αρμόδιας για Περιφερειακή ανάπτυξη, Κορίνας Κρέτσου, η οποία επισκέφτηκε και την περιοχή, του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Αντόνιο Ταγιάνι και πολλών άλλων» θα πει στην A.V ο κ. Κοσσυβάκης με αφορμή το αφιέρωμα στα γεφύρια της Κοιλάδας του Αχελώου.

Γέφυρα Κοράκου  

Στην ιστορία της Γέφυρας του Κοράκου αποτυπώνονται τα σημάδια της ταραγμένης πορείας της στο χρόνο, των κατά καιρούς διχασμών και ιδεολογικών αντιπαραθέσεων στην σύγχρονη ελληνική ιστορία. Η γέφυρα ανατινάχθηκε το 1949 από άνδρες του Δημοκρατικού Στρατού, σε μια προσπάθεια να ανακόψουν την επίθεση που δέχονταν.

Έζησε για 435 χρόνια αντέχοντας σε σεισμούς και τις μανιασμένες κατεβασιές του Αχελώου, μέχρι που έπεσε κι αυτή θύμα του Εμφυλίου. Στις 28 Μαρτίου συμπληρώθηκαν 68 χρόνια από την ανατίναξή της και 502 από την κατασκευή της.

Στα πόδια του Φέλλου Πετρωτού (Λιασκόβου) Αργιθέας Καρδίτσας, στο συνοικισμό Συκιάς-θέση Πυργάκι ή Σκαλούλα κοντά στα Ξερικούλια και στα πόδια του Κοκκινόλακου των Πηγών (Βρεσθενίτσας) Άρτας (Φράξος-πλαγιά Τσολάκη), όπου ο Αχελώος ή Άσπρος ή Ασπροπόταμος χωρίζει τους δυο νομούς, χτίστηκε το 1514-1515 η περίφημη μονότοξη πέτρινη καμάρα «Η Γέφυρα του Κοράκου» ή «το Κορακογιοφύρι» ή ποιητικά «του Κόρακα το διόφυρο» ή «του Άσπρου το γιοφύρι».

Το ιστορικό γεφύρι χτίστηκε από το Μητροπολίτη των γεφυριών Βησσαρίωνα το Β΄ μητροπολίτη Λάρισας που δεν τον ενδιέφερε η υστεροφημία για αυτό και δεν έβαλε το όνομά του ως χορηγός παρά την ονόμασε «του Κοράκου»  λόγω του ύψους της και «επειδή την ημέρα των εγκαινίων σταθείς εις το μέσον της γέφυρας και ερωτών: ‘πώς με βλέπετε;’, οι μαστόροι του απήντησαν: σαν κόρακα, αυτός τους είπε: ‘ε, τότε γέφυρα του Κοράκου να είναι το όνομά της».

Οι περιοχές Αργιθέας και Τετραφυλλίας και γενικότερα οι νομοί Καρδίτσας - Άρτας, αν και συνορεύουν, αποκόπηκαν ώς το 1961, οπότε και κατασκευάσθηκε η σημερινή αμαξογέφυρα.

Η γέφυρα ήταν κτισμένη πάνω στον άξονα της αρχαίας οδού Τρίκκης-Γόμφων-Αργιθέας-Αμβρακίας και είχε μεγάλη στρατηγική και εμπορική σημασία. Ήταν η μεγαλύτερη μονότοξη γέφυρα των Βαλκανίων, καθώς το άνοιγμα στην βάσης της ήταν 48 μέτρα, το μεγαλύτερο ύψος της 26, το πλάτος της 2,30 ενώ η απόσταση από την μία άκρη έως την άλλη ήταν 80 μέτρα.

Λέγεται μάλιστα ότι ειδικά τις μέρες της βαρυχειμωνιάς, το πέρασμα της γέφυρας προκαλούσε φόβο και δέος. Οι ηλικιωμένοι της περιοχής θυμούνται ότι, σε πολλές περιπτώσεις, όσοι είχαν υψοφοβία τους έδεναν τα μάτια.

Τα τελευταία χρόνια έχουν πραγματοποιηθεί επιστημονικές ημερίδες, με θέμα την προώθηση του ζητήματος για την ανακατασκευή του γεφυριού. Έχει δε ξεχωριστή σημασία, το γεγονός ότι την όλη προσπάθεια την έχει αναλάβει αμιγώς η κοινωνία της περιοχής εκπροσωπούμενη από τους φορείς και τους συλλόγους οι οποίοι και οργάνωσαν και οργανώνουν ημερίδες, δημόσιες συναντήσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, εξέδωσαν βιβλία, ενημερωτικά και εκπαιδευτικά έντυπα.

Το σημαντικό αυτή την περίοδο είναι η έναρξη μιας νέας συνεργασίας-πρωτοβουλίας, στην οποία συμμετέχουν ευρωπαϊκοί θεσμοί και διεθνώς αναγνωρισμένες προσωπικότητες στα πολιτισμικά θέματα, οι οποίες και ζητούν με δηλώσεις τους την ανακατασκευή της ιστορικής γέφυρας Κοράκου. Στο πλαίσιο αυτό δημιουργείται ένα ευρωπαϊκό κίνημα για την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κοιλάδας του Αχελώου.

Γέφυρα Αυλακίου

Πρόκειται για ένα λίθινο γεφύρι του ποταμού Αχελώου. Γεφύρι τέλειο, από αισθητική άποψη και τοποθεσία που πραγματικά εντυπωσιάζει. Ενώνει το Νομό Αιτωλοακαρνανίας με τους Νομούς Καρδίτσας και Ευρυτανίας. Το γεφύρι άρχισε να χτίζεται το 1907 και τελείωσε το 1911. Για την κατασκευή του απασχολήθηκαν 60 μαστόροι Ηπειρώτες κι 60 εργάτες από τα γύρω χωριά του Βάλτου. 

Πριν την κατασκευή της γέφυρας, οι κάτοικοι περνούσαν το ποτάμι με κίνδυνο της ζωής τους, χρησιμοποιώντας πότε σχοινιά, πότε ξύλα και πότε περαταριές, άλλοτε πλωτές και άλλοτε εναέριες. Τα τελευταία χρόνια τα μανιασμένα νερά του ποτάμιου θεού Αχελώου έχουν τραυματίσει το γεφύρι με αποτέλεσμα να χρειάζεται άμεση επισκευή και συντήρηση.

Γέφυρα Τέμπλας Βρουβιανών

Η Γέφυρα της Τέμπλας, στον Αχελώο ποταμό, συνδέει το νομό Ευρυτανίας με τον νομό της Αιτωλοακαρνανίας, είναι ένα πετρόχτιστο γεφύρι του 1915. Πριν τη κατασκευή του, υπήρχε ένα ξύλινο μια «τέμπλα» όπου πήρε το όνομα του. Παλιά το λέγανε και γεφύρι του Νικ. Στράτου, διότι εκείνος μερίμνησε για τη κατασκευή των γεφυριών του Αυλακίου και των Βρουβιανών. Το συγκεκριμένο γεφύρι, όπως άλλωστε και το γεφύρι του Κοράκου, έγινε στόχος ανατίναξης κατά τον εμφύλιο πόλεμο και από τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα χωρίς αποτέλεσμα. Φέρει δε εμφανή μεγάλη ρωγμή στο ανατολικό βάρθρο μετά από την αποτυχημένη έκρηξη.

Πρόκειται για εντυπωσιακή λιθόκτιστη κατασκευή. Έχει επιβλητικό όγκο, απόλυτα εναρμονισμένο στο φυσικό περιβάλλον και αξιόλογες κατασκευαστικές και διακοσμητικές λεπτομέρειες οι οποίες συνθέτουν ένα αρμονικό σύνολο.

Γέφυρα Τατάρνας

Η Γέφυρα Τατάρνας ήταν μονοκάμαρη γέφυρα του Αχελώου, με μεγάλο άνοιγμα που το ένα 

της άκρο πατούσε στο Βάλτο Αιτωλοακαρνανίας και το άλλο στην Ευρυτανία. Η τεχνική της κατασκευής της ήταν πραγματικά αξιοθαύμαστη. Πότε ακριβώς κατασκευάστηκε η γέφυρα είναι άγνωστο. Πιθανότατα κτίστηκε στα μέσα του 17ου αιώνα από πρωτομάστορες της περιοχής. Το όνομα Τατάρνα πήρε προφανώς από το κοντινό μοναστήρι «Παναγία της Τατάρνας» (ιδρυθέν το 1556). Επίσης, μια φορά το χρόνο την παλιά εποχή, στο σημείο αυτό γινόταν το μεγάλο παζάρι. Δίπλα ακριβώς από τη γέφυρα ήταν η μεγαλύτερη πηγή του Αχελώου, γνωστή ως Μαρδάχα-και ο κύριος όγκος του νερού πήγαζε από τη Μαρδάχα. Δυστυχώς η γέφυρα σήμερα βρίσκεται μέσα στα νερά της τεχνητής λίμνης των Κρεμαστών, μετά την κατασκευή του ομώνυμου φράγματος τη δεκαετία του 1960.

Στη θέση της υπάρχει σύγχρονη γέφυρα, που σχεδίασε ο πολιτικός μηχανικός Αρίσταρχος Οικονόμου και που για την τεχνική της κατασκευής της κέρδισε τρία διεθνή βραβεία. Η κατασκευή της πρωτοποριακής αυτής γέφυρας ξεκίνησε το 1965 και ολοκληρώθηκε το 1970.

Σημειώνεται ότι στο ιστορικό γεφύρι της Τατάρνας δόθηκε το 1821 η πρώτη μάχη των Ελλήνων της Ρούμελης κατά των Τούρκων και ουσιαστικά η επανάσταση ξεκίνησε από εδώ.

Γέφυρα Κουτσοκαμάρας

Ρωμαϊκή δίτοξη, ίσως τρίτοξη γέφυρα του 16 π.Χ. μέσα στην κοίτη του Αχελώου μεταξύ του Δρασκού και του Καλαμιού Άρτας. Πρόκειται για το αρχαιότερο πέτρινο γεφύρι της Αργιθέας πάνω στην αρχαία οδό που ένωνε την Αμβρακία με τους Γόμφους και την Τρίκκη. Εξυπηρετούσε τους αρχαίους οικισμούς-πολίχνες της Αθαμανίας. Ήταν σε χρήση έως τις αρχές του 16ου αιώνα, εποχή που τμήμα της κατέρρευσε. Το 1520 με την κατασκευή σε γειτονικό σημείο του ποταμού, της γέφυρας Κοράκου, αποκαταστάθηκε πλήρως η επικοινωνία. Το προς το μέρος της Συκιάς Πετρωτού τόξο είχε ύψος 7μ. και άνοιγμα 14μ.

Το 1955 δίπλα από το βάθρο της, προς τη Συκιά, βρέθηκαν πέντε τάφοι ρωμαϊκής εποχής με αντικείμενα στρατιωτών. Ανήμπορο θύμα της φθοράς του χρόνου και των κολοσσιαίων νέων έργων μέχρι πρόσφατα μετρούσε μέρες ζωής. Ένα από τα ιστορικά μνημεία που μπορούσε να σωθεί μετά την κατάκλιση και τη δημιουργία της λίμνης Συκιάς. Λόγω πλήρους και αινιγματικής αδιαφορίας των τοπικών αρχών, κληρονόμων της Αργιθεάτικης παράδοσης, δεν σώθηκε. Σήμερα έχει καταχωθεί από τα μπάζα των εργασιών του φράγματος της εκτροπής του Αχελώου…

Γέφυρα Λιάσκοβου (Πετρωτού)

Εντυπωσιακό μονότοξοπετρογέφυρο με άνοιγμα τόξου 17μ. και ύψος 11μ., σε θαυμάσιο φυσικό και άγριο περιβάλλον, το φαράγγι του Πετριλιώτη. Βρίσκεται 600μ. μετά τη δστ. για Πετρωτό-Καλή Κώμη-Ελληνικά, στο δρόμο για Συκιά και Πηγές Άρτας στη θέση «Γέρακας» ή «Πυρήνα» Πετρωτού. Γεφυρώνει τα ρέματα Κουμπουργιανίτικο και Πλατανιά (Λιασκοβίτικο των ντόπιων) λίγο πριν την ένωσή τους με τον Αχελώο.

Εικασίες το θέλουν χτισμένο τον 13ο αιώνα. Στις μέρες μας κάποιοι άμυαλοι, έσκαψαν το κατάστρωμα της γέφυρας για να βρουν θησαυρό, μετακινώντας δεκάδες πέτρες με κίνδυνο πλέον από τα νερά της βροχής και την υγρασία να υπάρξει διάβρωση, με ότι αυτό συνεπάγεται για την στατική του κατάσταση.

 Το Άγνωστο γεφύρι της Κοιλάδας του Αχελώου

Βρίσκεται γκρεμισμένο σε μια πανέμορφη τοποθεσία μοναχικά ερειπωμένο ανάμεσα στα σύνορα των νομών Αιτωλοακαρνανίας & Ευρυτανίας κοντά στην Ορεινή Άρτα και τη Θεσσαλία, κι ελάχιστοι έως σήμερα γνωρίζουν την ύπαρξή του. Η ιστορία του χάνεται στα βάθη αιώνων. Οι ντόπιοι κάνουν λόγο για κατασκευή του 200 προ Χριστού, που ίσως εξυπηρετούσε τη διαδρομή των Αρχαίων Ελλήνων με την Σικελία και την κάτω Ιταλία, ως μοναδικό πέρασμα του Αχελώου ποταμού εκείνη την εποχή.

Άλλοι, πιστεύουν ότι κατασκευάστηκε αργότερα από τους Βενετούς προκειμένου να περνούν τα καραβάνια της διαδρομής τους Ρώμη-Κωνσταντινούπολη (Βενετιά-Φανάρι) ακολουθώντας μέσω Θεσσαλίας τη σημερινή Εγνατία φτάνοντας στην Πόλη.

Όπως και να 'χει είναι ένα ξεχασμένο μνημείο, έργο τέχνης, κομβικό σημείο στρατηγικής σημασίας του Αχελώου, για την αρχαία ή βυζαντινή εποχή, που αξίζει να γίνει γνωστό κι επισκέψιμο, εφόσον είναι εύκολα προσβάσιμο διότι βρίσκεται κοντά στην Γέφυρα Τέμπλα του Αχελώου.

Γέφυρα Καμάρα Μεσοπύργου

Πέτρινο μονότοξο γεφύρι το οποίο γεφυρώνει το ρέμα που διασχίζει το χωριό του Μεσοπύργου. Λίγο πριν χυθεί αυτό το ρέμα στον Αχελώο ποταμό υπάρχει ο παλιός νερόμυλος και λίγο πιο πάνω είναι το πανέμορφο αυτό γεφύρι. Δεν υπάρχουν στοιχεία για το πότε κτίστηκε. Οι κάτοικοι της περιοχής πιστεύουν ότι πρέπει να κτίστηκε τα μέσα του 18 αιώνα. Το άνοιγμα το τόξου είναι 19 μέτρα και το ύψος του 8 μέτρα.

Γέφυρα Καμάρα Μεγαλόχαρη

Ένα πανέμορφο μικρό μονότοξο γεφύρι  που ένωνε τα χωριά Μεγαλόχαρη και Μηλιανά. Δυστυχώς δεν υπάρχουν στοιχεία για την κατασκευή του. Οι ντόπιοι θεωρούν ότι πρέπει να κτίστηκε την ίδια εποχή με το Μοναστήρι της Μεγαλόχαρης δηλαδή στα μισά του 14 αιώνα μ.χ. Θα πρέπει να συντηρηθεί για να μην ακολουθήσει και αυτό την μοίρα των πέτρινων γεφυριών που χρόνο με το χρόνο λιγοστεύουν εξαιτίας της αδιαφορία τω αρμόδιων τοπικών και κεντρικών αρχών.

Βασιλική Γραμματογιάννη

www.athensvoice.com