Οδοιπορικό στο καταπράσινο ορεινό χωριό Πόβλα (Αμπελώνας) Φιλιατών, στη Μουργκάνα, στα Ελληνοαλβανικά σύνορα

«Είναι αναξιοποίητος τόπος το χωριό μας, η Πόβλα, αλλά και η γύρω περιοχή της Μουργκάνας. Χρειαζόμαστε τη βοήθεια της πολιτείας, να δοθούν κίνητρα και χρηματοδότηση για την ανάδειξή του». 

Με αυτά τα λόγια ο κ. Παναγιώτης Ανυφαντής, πρόεδρος της Αδελφότητας Πόβλας, μιλάει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, για το ζητούμενο που είναι η ανάπτυξη του τόπου του και για τις προσπάθειες που έγιναν σχετικά με την προώθηση του θεματικού τουρισμού στην περιοχή.

Είναι ο τόπος που αναπνέει με την επιμονή λιγοστών ακριτών, που πεισματικά κρατούν Θερμοπύλες στα ελληνοαλβανικά σύνορα, δίπλα στη πυραμίδα 49, εκεί που αρχίζει η οροσειρά της Μουργκάνας στην Θεσπρωτία. «Είναι αναξιοποίητος τόπος το χωριό μας, η Πόβλα, αλλά και η γύρω περιοχή της Μουργκάνας. Χρειαζόμαστε τη βοήθεια της πολιτείας, να δοθούν κίνητρα και χρηματοδότηση για την ανάδειξή του».

Η Πόβλα, είναι το χωριό «μιας άλλης Ελλάδας» που ζει με τα απομεινάρια του χθες, που προσφέρει απλόχερα τις ομορφιές της φύσης, τα ποτάμια, τα βουνά, τα δάση, που χαίρεται μόνο λίγες εβδομάδες το καλοκαίρι, όταν επιστέφουν για διακοπές οι ξενιτεμένοι της. 

Στον δρόμο για το τελευταίο χωριό των συνόρων, την Πόβλα
Η διαδρομή από τη γραφική κωμόπολη, τους Φιλιάτες, για το τελευταίο χωριό των συνόρων, την Πόβλα, ή Αμπελώνα, ένα από τα 16 χωριά της Μουργκάνας, είναι αποκαλυπτική. Κατηφορίζοντας, ακολουθούμε τη διαδρομή δυτικά, στον οδικό άξονα για τα χωριά Γηρομέρι, Άγιος Νικόλας, Άγιοι Πάντες, Παλιοχώρι, Πόβλα. Πυκνή βλάστηση, πλατάνια, ιτιές, καστανιές, αλλά και απότομοι βράχοι κάνουν ενδιαφέρουσα τη διαδρομή.

Ο δρόμος σχίζει τα βράχια, τα οποία έχουν σχήμα από κτένια, γι' αυτό και η ονομασία της περιοχής, ενώ αφήνει στα δεξιά του ένα ποτάμι, όπου σε ένα σημείο του, μία παλιά σιδερένια γέφυρα ενώνει τις δύο όχθες.

Πέτρινα κτίρια, σχολεία, εκκλησίες και όμορφα παραδοσιακά σπίτια, επισημαίνουν στον επισκέπτη πως ο τόπος κατά το παρελθόν γνώρισε άνθηση. Με την κατοχή και τον εμφύλιο έζησε δύσκολες μέρες, έγινε θέατρο συγκρούσεων και αιματηρών επιχειρήσεων, με αποτέλεσμα σιγά-σιγά να μπαίνει στον μονόδρομο της ερήμωσης που κορυφώθηκε με τη μετανάστευση τις δεκαετίες του '50 και του '60.

Ο τόπος, ο χρόνος και οι άνθρωποι
Διανύοντας μία απόσταση 20 χιλιομέτρων από τους Φιλιάτες, ο επισκέπτης φτάνει στην Πόβλα, τον Αμπελώνα όπως λέγεται σήμερα το χωριό, ονομασία η οποία δόθηκε από τα αμπέλια που είναι φυτεμένα σε όλα τα χωράφια του. Πόβλα ήταν η παλαιότερη ονομασία του, από το ποτάμι Πάβλα που τρέχει δίπλα στον οικισμό, ο οποίος είναι αμφιθεατρικά «γαντζωμένος» στα 700 μέτρα στην πλαγιά του Κόζιακα. Μία πινακίδα καλωσορίζει τον επισκέπτη και δείχνει δύο δρόμους, τον έναν για την πλατεία και τον δεύτερο για τον μεθοριακό σταθμό που λειτουργεί χρόνια στην άκρη του χωριού.

Ένα εκκλησάκι αφιερωμένο στον Κοσμά τον Αιτωλό βρίσκεται στην είσοδο του χωριού, για να θυμίζει ότι από εκεί πέρασε και δίδαξε ο Άγιος. Σπίτια με παραδοσιακή αρχιτεκτονική, παλιές εκκλησίες, βρύσες και το πέτρινο γεφύρι της Γκρίκας που ενώνει τις κακοτράχαλες πλαγιές του Κόζιακα, δίνουν μεγάλο ενδιαφέρον στην περιήγηση. Ειδικότερα, η διαδρομή μέσα στο φαράγγι του Κόζιακα, που ξεκινάει μετά το γεφύρι, είναι εντυπωσιακή, ενδείκνυται για πεζοπορία και οδηγεί στο χωριό του Τσαμαντά.Φτάνοντας στα πρώτα σπίτια, συναντάμε, κλειστό πλέον, ένα παλιό καφενείο, φημισμένο στην περιοχή, γιατί μέχρι πριν από έναν χρόνο, οπότε το διατηρούσε ανοικτό ο ιδιοκτήτης του, Δημήτρης Έξαρχος, ο επισκέπτης εκτός από τον καφέ έπαιρνε και «μαθήματα ζωής». 

Μικρά στιχάκια, βγαλμένα από την καθημερινότητα είναι γραμμένα από τον κ. Δημήτρη και υπάρχουν ακόμη παντού, στους τοίχους, την πόρτα, τα παράθυρα, τις γλάστρες. Στο παλιό δημοτικό σχολείο, το οποίο σήμερα λειτουργεί ως πολιτιστικό κέντρο, η ζωή στην Πόβλα ξεδιπλώνεται μέσα από φωτογραφίες περασμένων δεκαετιών. Μία μεγάλη ελληνική σημαία στην άκρη του οικισμού οδηγεί στον μεθοριακό σταθμό με την Αλβανία.

Με υποτυπώδη υποδομή, το αστυνομικό φυλάκιο λειτουργεί εδώ και πολλά χρόνια για να εξυπηρετεί Αλβανούς πολίτες που ζουν στα χωριά των συνόρων της γειτονικής χώρας, στην περιοχή των Αγίων Σαράντα.

Λίγες εκατοντάδες μέτρα μετά τον σταθμό αρχίζει ένας χωματόδρομος ανάμεσα σε αιωνόβια δένδρα, ο οποίος τελειώνει στην πυραμίδα 49, δίπλα στο αλβανικό φυλάκιο. Όταν έγινε η χάραξη των συνόρων, μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, το εκκλησάκι της Παναγίας της Ρίπεσης για 50 μέτρα πέρασε στην αλβανική επικράτεια.

Οι υπερήλικες θυμούνται νοσταλγικά τα τριήμερα πανηγύρια που έζησαν εκεί κάθε Δεκαπενταύγουστο στα παιδικά τους χρόνια. 

«Η περιοχή προσφέρεται για εξερεύνηση, αναψυχή, ορειβασία και κυνήγι» επισημαίνουν οι κάτοικοι που συναντήσαμε στο καφενείο, ενώ δεν σταμάτησαν να αφηγούνται ιστορίες από το παρελθόν. Μιλούν για τις σπηλιές στο μεγάλο φαράγγι του Κόζιακα που έγιναν καταφύγιο στην ιταλογερμανική κατοχή. Μάλιστα, άμεσα συνδεδεμένα με τους αγώνες των κατοίκων είναι και πολλά τοπωνύμια στην περιοχή. Στο πέρασμα του χρόνου πολλοί ξενιτεύτηκαν, όμως δεν ξέχασαν το χωριό τους το οποίο τίμησαν με πολλές ευεργεσίες.

ΑΠΕ-ΜΠΕ

www.romiazirou.blogspot.gr