Τα μυθικά μονοπάτια της Ηπείρου «Ταξίδι στο Ιόνιο». Με επιτυχία έγινε η παρουσίαση του νέου βιβλίου του Ηπειρώτη Αντώνη Γάκη. Η ομιλία-παρουσίαση για το βιβλίο, του Αντιπροέδρου της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας Ελλάδος Κώστα Κωνή

Παρουσιάζοντας το λογοτεχνικό έργο -νουβέλα- του φίλου, ηπειρώτη Αντώνη Σπύρου Γάκη με τον τίτλο: Τα μυθικά μονοπάτια της Ηπείρου «Ταξίδι στο Ιόνιο» είμαι υποχρεωμένος να σας εξομολογηθώ, πως δυσκολεύτηκα πολύ να αποδεχτώ, αν πρόκειται για νουβέλα ή μυθιστόρημα.

Είναι ένα από τα βασικά προβλήματα που θα αντιμετωπίσει ο καλόπιστος αναγνώστης, αφού έχει όλα τα χαρακτηριστικά της νουβέλας και ειδικότερα διακρίνεται από τον ρεαλισμό του ήθους και την ύπαρξη συγκεκριμένης - ατόφιας πλοκής. 

Ο μύθος όμως είναι εκτεταμένος, πολύπτυχος και πολύπλοκος.

Έχει τέτοια πλοκή, ώστε μέσα στο μύθο διαπλέκονται διαφορετικά επίπεδα στο χρόνο και το σπουδαιότερο οι προβαλλόμενοι χαρακτήρες διαγράφονται -κύριο στοιχείο του μυθιστορήματος- με ολοκληρωμένο τρόπο.

Θα υπακούσω όμως στον χαρακτηρισμό του συγγραφέα -νουβέλα- κατανοώντας τη δυναμική του γραψίματος του Αντώνη Γάκη που φαίνεται πως συνδυάζει απόλυτα το έμφυτο ταλέντο με τη δουλειά. 

Γιατί όλο το έργο, φίλες και φίλοι, μυρίζει ιδρώτα, ακούραστη προσπάθεια και χαρακτηριστική αντοχή. Κυρίως όμως εκπέμπει ηπειρώτικη λαλιά.

Το έργο - πέρα από τον Πρόλογο και το Επίμετρο- συναποτελείται από τριάντα έξι (36) επιμέρους ενότητες, όπου συνυπάρχει ένας επιτυχημένος συνδυασμός αφήγησης και περιγραφής, σωστής χρήσης της γλώσσας και εξαιρετικής αρχιτεκτονικής δομής.

Πόσο ωραία, μαγικά θα έλεγα μας μεταφέρει στην Ήπειρο και μας εμβαπτίζει στον ηπειρώτικο καημό της ξενιτιάς. 

Παράλληλα με την ενότητα «Η ξενιτιά», ο αναγνώστης θα προβληματιστεί, θα νιώσει τον αγώνα και την αγωνία του ξενιτεμένου Hπειρώτη και θα βγάλει μια ηπειρώτικη κραυγή πόνου, αγωνίας, αγανάκτησης και θύμησης. Θύμησης της ξενιτιάς. 

Ανάθεμά σε, ξενιτιά,

με τα φαρμάκια πόχεις! 

«Σε δυο μέρες θα μπορούσε να μυρίσει ξανά την ευτυχία τού να νιώθεις ελεύθερος, ζωντανός. Να νιώθεις ότι είσαι Άνθρωπος». 

Είναι ακριβώς αυτό που φώναζε -στεντορεία τη φωνή- ο Κρυστάλης. 

Στα ξένα δεν ανθίζουνε την άνοιξη τα δέντρα 

και δεν λαλούνε τα πουλιά, 

ζεστός δε λάμπει ο ήλιος,

δε φυλλουριάζουν τα βουνά, δεν πρασινίζει ο κάμπος,

και δε δροσίζει το νερό, και το ψωμί πικραίνει!... 

Μορφή κραυγής ξενιτεμένου. 

Ξέρω ξενιτεμένε μου αδερφέ, ότι πάντα λαχταράς να γυρίσεις σε τούτο το μακρινό Ηπειρώτικο χωριό της πρώτης σου νιότης, κρατώντας σαν έπαθλο τον τίμιο κόπο μιας μαχόμενης μα και λεηλατημένης ζωής. 

Ξέρεις κι εσύ ότι καμιά χήρα μάνα δεν θα σε περιμένει πια. Έφυγε με τον καημό κρατώντας στο λιγνό της χεράκι εκείνο το κομποδιασμένο ασπρομάντηλο με το φυλαχτό που σε καρτεράει ακόμη. 

Συνδυάζει εξαιρετικά το τότε με το τώρα και αποκαλύπτει όλο το δράμα της ξενιτιάς που εξυφαίνεται εξαιτίας της σημερινής πραγματικότητας. 

«Η πατρίδα του, η Ελλάδα του ζεσταίνει μόνο και στην σκέψη της το κορμί και την ψυχή αλλά δεν μπορεί να τον θρέψει λόγω της παρατεταμένης οικονομικής κρίσης που χτυπάει εδώ και χρόνια τον πληθυσμό και ειδικά τη νεολαία». 

Συνεχίζοντας, νομίζω πως οφείλω να ξεδιαλύνω μερικά πράγματα.

Σε κάθε ενότητα που συναπαρτίζουν το όλο έργο, μας αφορά ο συνδυασμός λιτότητας και πυκνότητας στη γλώσσα και στο περιεχόμενο. 

Το βασικό πρόβλημα που έχει να αντιμετωπίσει ο συγγραφέας είναι ακριβώς να μπορεί να περάσει από το ειδικό στο γενικό: μέσα δηλαδή από την αφήγηση ενός μεμονωμένου επεισοδίου, να μπορέσει να προσφέρει στον αναγνώστη μια πλήρη ηθογράφηση και ψυχογραφία του πρωταγωνιστή, καθώς και μια συνολική αίσθηση της ζωής του. 

Αυτή η διαδικασία δείχνει και τη σχέση του συγγραφέα με τον ήρωά του, τη σχέση τους και τον αμοιβαίο ή όχι επικαθορισμό. 

Συνθέτει ή όχι, οδηγεί και καθοδηγεί ο συγγραφέας ή οδηγείται. 

Για να το πετύχει αυτό, δεν αρκούν μόνο η λιτότητα και η πυκνότητα. 

Χρειάζεται επίσης ένας επιτυχημένος συνδυασμός αφήγησης και περιγραφής, σωστή χρήσης της γλώσσας και εξαιρετικής αρχιτεκτονικής δομής.

Δεν είναι σύγχρονο το πρόβλημα. 

Είναι απλά, διαρκές και πάντοτε επίκαιρο. 

Μας το θυμίζει με εξαιρετική εξυπνάδα και ικανοποιητική λογοτεχνική γραφή ο Αντώνης Γάκης.

«Το πρωινό ξύπνημα του βασιλιά Ήλιου είχε λούσει την καμπούρα του βουνιού που σκιάζει τη χρυσόπλεκτη παραλάι του Βράχου και της Λούτσας. (...) 

Το κύμα κουρασμένο από το βραδινό του σουλάτσο στην άμμο ξεκουραζόταν σιωπηλό, ακίνητο. (...)

«'Τι τρελοί είναι αυτοί οι άνθρωποι, μονολόγησε ο γιος του Σταύρου. Από το πρωί έως το βράδυ, νέοι και γέροι το χαβά τους. Ωραίο μέρος βρήκα για να εμπνευστώ. Δεν θα με αφήσουν στην ησυχία μου ούτε λεπτό.» 

Ο συγγραφέας δεν διαλέγει. Πορώνεται και πάει μπροστά. Μετά αρχίζει το ξεδιάλεγμα.

 Με πολυπρόσωπη ψυχή και πολυεπίπεδη δράση.

 Με καρδιά γεμάτη από το νου, με λαχτάρα του στοχασμού, με ήσυχη δουλειά, υπομονετική, με πάθος και μελέτη, με όνειρο και θάμα.

 Έτσι, όπως ακριβώς αποτυπώνεται στην ενότητα με τον τίτλο: «Χορεύοντας με τις αναμνήσεις» η κυριαρχία της ανάμνησης με το πάθος του έρωτα, της ηδονής και της ικανοποίησης και της κατάκτησης.

 «Την κατακτούσε ασταμάτητα, ενώ εκείνη φλεγόταν παραδομένη στο άγγιγμα και τη δύναμή του.»

 Με έξυπνη κα δυνατή γραφή από την κορύφωση του έρωτα μας οδηγεί στην ποιητική περιγραφή της πραγματικότητας. 

«Στη νυχτερινή Πάργα». 

«Αγκαλιασμένη ανάμεσα σε βουνό και θάλασσα σου προσφέρει απλόχερα τις πολλαπλές αντιφατικές της γεύσεις, την αλμύρα του κύματος και τη μαγεία του πρασίνου. Οι ανηφόρες της οδηγούν σε μέρη μοναδικά που η θέα κόβει την ανάσα. Αναμφίβολα είναι μέρος θεοπροικισμένο που ταξιδεύει τα όνειρα στον κόσμο των ανθρώπων». 

Οπωσδήποτε πολλές ενότητες, λόγω της δυνατής εσωτερικής συνοχής νοημάτων, περιγραφής και σχολίων παίρνουν ποιητική μορφή και γι' αυτό χωρίς κανένα ενδοιασμό και μετά λόγου γνώσεως χαρακτηρίζω το έργο Νουβέλα - Ποίημα. 

Και για τυχόν δυσκολόπιστους για ακούστε κι αυτό:

 «Μουσικές σάλπιζαν στα αυτιά του και ένας ήλιος δυνατός τον έλουζε με χρώματα που μάτι ανθρώπου δεν είχε ξαναδεί. Έβλεπε κόρες, όμορφες Ωκεανίδες να χορεύουν γύρω του με ρυθμό που και ο ίδιος ο Διόνυσος θα ζήλευε. Μα εκείνος ανάμεσά τους δεν ξεχώριζε καμία. Όλες ήταν όμορφες αλλά φάνταζαν αδιάφορες στα δικά του μάτια». 

Η συνάντηση Ορφέα και Τατιάνας «Νύφη εσύ της γης,/ που σου έδωσε η μοίρα την ευχή της/ Έλα και δώσε μου το φιλί/ που φανερώνει τη μορφή της»

 για τον ανίδεο αναγνώστη θα θεωρούνταν η κορύφωση του μύθου.

 Όμως ο συγγραφέας μας επιφυλάσσει πολλές εκπλήξεις. 

Η ερωτική αγάπη, είναι γνωστό και ως σεξουαλικό ένστικτο και ως έξαρση συναισθημάτων, δημιουργεί μέσα στην καθημερινότητα έναν ολόφωτο χώρο μαγείας, έναν χώρο ιδανικό που κανείς και ποτέ δεν είναι δυνατόν να παραβιάσει. 

Στην ενότητα «Απόδραση στους Παξούς», εντυπωσιαζόμαστε από την παρουσία της φύσης, καθώς από τον τρόπο που συμφύρονται ιστορικά γεγονότα, μυθολογικά φαινόμενα συναισθηματικές εξάρσεις και ερωτικές εξομολογήσεις.

 «Σε αυτό το κυματογέννητο σπήλαιο που ανθρώπου μάτι δεν μπορεί να μας δει, παρά μόνο οι θεοί μπορούν να μας ακούσουν, σου ζητάω να με συντροφεύσεις για πάντα στο ταξίδι της ζωής μας, μέχρι να μας χωρίσει ο θάνατος που και αυτόν η αγάπη μας θα τον νικήσει».

 Η ερωτική μέθη και η συναισθηματική ένταση των προσώπων διατυπώνονται με τις εικόνες ενός φυσιολατρικού στοιχείου που κατακλύζεται από ζωή, που βρίσκεται σε οργιαστική κίνηση και σε ερωτική έξαρση.

 Ο λόγος κυλάει σαν το γάργαρο νερό μιας αστείρευτης κι αμόλυντης πηγής.

 Συλλαβές και λέξεις μοιάζουν με νότες μιας επουράνιας μελωδίας. 

Φράσεις και στίχοι αποπνέουν μιαν άφατη τρυφερότητα, και συγχρόνως ένα πάθος φλογερό κι ασίγαστο.

 Ο έρωτας που δεν είναι φαινόμενο κοινωνικό, αλλά θεμελιακό ένστικτο.

 Είναι μια ειμαρμένη που οδηγεί στην αποθέωση. Υπό αυτές τις συνθήκες, το ποίημα είναι γέννημα μεθυστικής ευφορίας. 

Τέλος, είμαι υποχρεωμένος να σταθώ στο μύθο του Ορφέα και της Ευρυδίκης.

 Ομολογουμένως ενυπάρχει μια θαυμάσια περιγραφή και εξιστόρηση του μύθου.

 Ο Γάκης όμως δεν σταματά εκεί.

 Ο μύθος είναι η αφετηρία. Σ' αυτόν στηρίζεται η μυθοπλασία και με πυρήνα το μύθο συντάσσεται η λογοτεχνική διδασκαλία. Δεν χωρίζουν, όπως ο Ορφέας και η Ευρυδίκη, αλλά ενώνονται εσαεί. 

Η κορύφωση της μυθοπλαστικής συνθέσεως και η απόδειξη της λογοτεχνικής ικανότητας του Αντώνη Γάκη.

 Εν κατακλείδι το πολύπλοκο των νοημάτων που συνοδεύεται όμως με τη διαύγεια, την καθαρότητα και η ευκρίνεια.

 Η χάρις και η σαφήνεια του ύφους 

Η διαφάνεια των εικόνων.

 Η αφθονία των λεπτομερειών.

 Το ανεπιτήδευτο της γλώσσας.

 Κυρίως, Το ευχερές και αυθόρμητο των περιγραφών και των αφηγήσεων. 

Τα λογοτεχνικά προβλήματα που θέτει και πώς αυτά τα διαχειρίζεται. 

Όλα αυτά κάνουν τη νουβέλα ευπρόσληπτη από τον αναγνώστη, ώστε να διαβάζεται από την αρχή μέχρι το τέλος με πολύ ενδιαφέρον.

 Προσωπικά θα ήθελα να πω στον συγγραφέα.

 Φίλε Αντώνη.

 Μέσα στη βάρβαρη καθημερινότητά μας που τη συνθέτουν μνημόνια και αντιμνημόνια, χαράτσια και δυσκολίες μέχρι τω δόξα πατρί, μέσα στην καθημερινή ξέρα της γενικής και άλαλης πνευματικής ισοπέδωσης, όπου τα πάντα βρίσκονται σε αποδιωγμό και οι πνευματικές αξίες σε αποτελειωμό, που απηυδήσαμε από την καθημερινή πρωτευουσιάνικη εμπορική υποκουλτούρα. κι αποκάμαμε απ' το πνευματικό σκότος, την πασίδηλη αδιαφορία και το μοίρασμα του πολιτιστικού υπολείμματος, που αποκαρώσαμε από την αντιπνευματική καθημερινότητα... 

και τσουρουφλιστήκαμε στο «τηγάνι». της υποκρισίας, της πνευματικής αποχαύνωσης και χειραγώγησης.

 Τέτοιες ενέργειες, τέτοια πνευματικά έργα, μας δίνουν την ευκαιρία να σταθούμε μπροστά στην πανδαισία της φυσικής και πνευματικής χαρμονής του τόπου μας, να καλλιεργήσουμε το πνεύμα μας, και στεκόμαστε παντεπόπτες και διαφεντευτές της ολόφωτης και απρόσμενης πνευματικής ομορφιάς που εμπεριέχει το βιβλίο σου. 

Ολόκληρο το έργο είναι ένα συνεχές σχόλιο για τη ζωή, τη μνήμη, τα αισθήματα, τον έρωτα, τη συνείδηση, τη συνήθεια, το θάνατο, αλλά και την αβεβαιότητα της γνώσης και την αμφιβολία της πράξης και της θεώρησης του αποτελέσματος. 

Αυτό ακριβώς πετυχαίνεις με το έργο σου.

 Εύγε και Καλή Συνέχεια.

 Κυρίες και Κύριοι. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ, που με ανεχτήκατε.... 

Κώστας Κωνής.

 Αντιπρόεδρος της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας Ελλάδος