Φράστα Κεντρικών Τζουμέρκων Άρτας. Δείτε τα video

Δείτε τα video

Ξενοδοχείο "Γεφύρι Πλάκας" - Τζουμέρκα από XiliaMilia

Φράστα Τζουμέρκων

Τα Φράστα (Τοπική Κοινότητα Αγνάντων - Δημοτική Ενότητα ΑΓΝΑΝΤΩΝ), ανήκουν στον δήμο ΚΕΝΤΡΙΚΩΝ ΤΖΟΥΜΕΡΚΩΝ της Περιφερειακής Ενότητας ΑΡΤΑΣ που βρίσκεται στην Περιφέρεια Ηπείρου, σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας όπως διαμορφώθηκε με το πρόγραμμα "Καλλικράτης".

Η επίσημη ονομασία είναι "τα Φράστα". Έδρα του δήμου είναι το Βουργαρέλι και ανήκουν στο γεωγραφικό διαμέρισμα Ηπείρου.

Κατά τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας με το σχέδιο "Καποδίστριας", μέχρι το 2010, τα Φράστα ανήκαν στο Τοπικό Διαμέρισμα Αγνάντων, του πρώην Δήμου ΑΓΝΑΝΤΩΝ του Νομού ΑΡΤΗΣ.

Τα Φράστα έχουν υψόμετρο 265 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, σε γεωγραφικό πλάτος 39,4501564369 και γεωγραφικό μήκος 21,036236731. Οδηγίες για το πώς θα φτάσετε στα Φράστα θα βρείτε εδώ.

Η συμφωνία Μυρόφυλλου - Πλάκας (29 Φεβρουαρίου 1944)

Αναμνηστική φωτογραφία των συμμετεχόντων μετά την υπογραφή της συμφωνίας

Τον Οκτώβριο του 1943 ξεκίνησε ο πρώτος γύρος του Ελληνικού εμφυλίου με την ολομέτωπη επίθεση του ΕΛΑΣ εναντίον του ΈΔΕΣ. Η διαταγή της επίθεσης προήλθε από τον ίδιο τον Γιώργη Σιάντο και είχε σαν αφορμή την σύλληψη στελεχών του ΕΑΜ από τον Ζέρβα στην περιοχή της Ηπείρου, οι πραγματικές αιτίες του είναι βαθύτερες αλλά η διερεύνηση τους εκφεύγει του σκοπού του άρθρου. Ο εμφύλιος μεταξύ των 2 αντιστασιακών οργανώσεων διήρκεσε για τέσσερις μήνες και είχε αμφίρροπη εξέλιξη. Ξεκίνησε με την αρχική απρόσμενα εύκολη επιτυχία του ΕΛΑΣ να περάσει τον Άραχθο ποταμό, τοποθεσία που ευνοούσε τον αμυνόμενο, συνεχίστηκε με μάχες στην καρδιά της Ηπείρου, αλλά σύντομα οι τύχες του πολέμου άλλαξαν με την επέμβαση των Γερμανικών στρατευμάτων κατοχής που χτύπησαν κι τις δύο αντιστασιακές οργανώσεις με μεγάλη αποφασιστικότητα. Ουσιαστικά η επίθεση του ΕΛΑΣ είχε αποτύχει ήδη από τις αρχές του 1944, καθώς ο ΕΔΕΣ δεν συνετρίβη, ενώ και ο ΕΛΑΣ αντιμετώπιζε προβλήματα συντονισμού και έλλειψης πυρομαχικών, αφού οι Βρετανοί είχαν σταματήσει τις ρίψεις πολεμικού υλικού.

Η εμφύλια διένεξη μεταξύ των οργανώσεων είχε ξεσηκώσει την κατακραυγή των Άγγλων, που εντάθηκε μετά την δολοφονία ενός Άγγλου συνδέσμου από στρατιώτες του ΕΛΑΣ σε σημείο ο Winston Churchil να αναφερθεί στο γεγονός στην Αγγλική βουλή των κοινοτήτων χαρακτηρίζοντας τον ΕΛΑΣ ως "ληστρική συμμορία". Ο ΕΛΑΣ αμφισβήτησε ότι ο Άγγλος σύνδεσμος δολοφονήθηκε εσκεμμένα αναφέροντας ότι αυτός ήταν μεθυσμένος, ενώ πυροβόλησε πρώτος εναντίον ανταρτών του ΕΛΑΣ. Σε κάθε περίπτωση το Διεθνές κλίμα είχε σταδιακά μεταστραφεί εναντίον του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ, αλλαγή που είχε γίνει αντιληπτή από την ανώτατη ηγεσία του. 

Chris Woodhouse

Ήδη από τις 19 Δεκεμβρίου του 1943 η ηγεσία του ΕΛΑΣ επιζητώντας κάποιο είδους συμβιβασμό με τον Ζέρβα, ζήτησε από τη διασυμμαχική αποστολή που βρισκόταν στην περιοχή τους υπό τον Chris Woodhouse να αναλάβει μεσολαβητικό ρόλο. Στις 21 Δεκεμβρίου ο πρωθυπουργός Εμμανουήλ Τσουδερός έκανε έκκληση από το ραδιόφωνο του Καΐρου για άμεση ειρήνευση μεταξύ των δύο αντιμαχόμενων. Ακολούθησε δεύτερο ραδιοφωνικό μήνυμα του Τσουδερού, αλλά και επίσημη δήλωση της Σοβιετικής κυβέρνησης από την Μόσχα με την οποία παρότρυνε τους εμπλεκόμενους να συμπτύξουν ενιαίο μέτωπο κατά του Άξονα.

Μέσα στον Ιανουάριο του 1944 ο Ζέρβας εκμεταλλευόμενος τις συζητήσεις για την ανακωχή εξαπέλυσε αιφνιδιαστική επίθεση εναντίον του ΕΛΑΣ προς ανάκτηση του χαμένου εδάφους με σχετική επιτυχία. Ο ΕΛΑΣ αντεπιτέθηκε στα τέλη Ιανουαρίου με σφοδρότητα ανατρέποντας εκ νέου τις δυνάμεις του Ζέρβα και ουσιαστικά υπαγορεύοντας από θέση ισχύος τους όρους της ανακωχής. Οι όροι αυτοί προέβλεπαν ότι οι δύο οργανώσεις θα διατηρούσαν τα εδάφη που είχαν υπό την κατοχή τους ως εκείνη τη στιγμή, ο Ζέρβας όφειλε να αποκηρύξει δημοσίως όλα τα μέλη του ΕΔΕΣ Αθηνών που είχαν συνεργαστεί με τους Γερμανούς, ενώ οι διαπραγματεύσεις θα αφορούσαν την ενοποίηση - συγχώνευση  των δύο οργανώσεων υπό κοινή ηγεσία. Είναι φανερό πως οι όροι ήταν δυσμενείς για τον Ζέρβα καθώς το πλαίσιο των συζητήσεων φάνταζε ασφυκτικό, αλλά αναγκάστηκε να τους αποδεχθεί καθώς και στρατιωτικά βρισκόταν σε δύσκολη θέση, ενώ και οι Άγγλοι τον πίεζαν να συμβιβαστεί. Η ανακωχή υπογράφτηκε στις 4 Φεβρουαρίου 1944 και αποτέλεσε την εκκίνηση των διαπραγματεύσεων μεταξύ των δύο οργανώσεων αρχικώς στο χωριό Μυρόφυλλο Τρικάλων και εν συνεχεία στο χωριό Πλάκα του Αράχθου, όπου υπογράφτηκε και η τελική συμφωνία.

Στις διαπραγματεύσεις συμμετείχαν από την πλευρά του ΕΔΕΣ o Πέτρος Νικολόπουλος, και ο Κομνηνός Πυρομάγλου (στην Πλάκα θα παραβρεθεί και ο ίδιος ο Ζέρβας), από το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ συμμετείχαν οι Στέφανος Σαράφης και οι πολιτικοί σύμβουλοι Πέτρος Ρούσος (Νικόλας) και Κ. Δεσποτόπουλος, ενώ από την πλευρά της ΕΚΚΑ  ο Δημήτριος Ψαρρός και ο Γεώργιος Καρτάλης που είχε και την προεδρία των διασκέψεων. Από την πλευρά των συμμάχων συμμετείχε ο Chris Woodhouse, ο οποίος είχε και την ευθύνη πολλών λεπτών χειρισμών κατά την διάρκεια των διαπραγματεύσεων. Η διάσκεψη ξεκίνησε στις 15 Φεβρουαρίου και από τις πρώτες της στιγμές φάνηκαν οι διαφορετικές επιδιώξεις όσων συμμετείχαν. Η πρόθεση του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ ήταν να απορροφήσει τις άλλες δύο οργανώσεις και να συμμετάσχει με αυξημένη πολιτική ισχύ σε μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας, του ΕΔΕΣ να διατηρήσει την δύναμη του και τα εδάφη που κατείχε επιβιώνοντας έναντι ενός πανίσχυρου αντιπάλου, των Άγγλων να ενοποιήσουν τις δύο οργανώσεις και να τις θέσουν υπό τον απόλυτο έλεγχο τους και αν όχι αυτό τουλάχιστο να αποφύγουν την περαιτέρω ενίσχυση του ΕΑΜ. Οι αντιπρόσωποι της ΕΚΚΑ από την άλλη βρίσκονταν στην δυσχερέστερη θέση από όλους όσους έλαβαν μέρος στις διαπραγματεύσεις. ΄Στρατιωτικά ήταν η πιό ασθενής 

Σαράφης - Βελουχιώτης

οργάνωση ενώ ήταν περικυκλωμένη από τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ που είχαν συντριπτική υπεροχή πυρός. Έτσι, αρχικώς η αντιπροσωπεία της ΕΚΚΑ είχε αποφασίσει να τηρήσει κοινή στάση με το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ ώστε να διασφαλίσει την επιβίωση της. Η στάση αυτή μεταβλήθηκε κατά την διάρκεια των διαπραγματεύσεων χάρις την επέμβαση του Woodhouse, και προσέγγισε τις θέσεις του ΕΔΕΣ απομονώνοντάς το ΕΑΜ. Η διαπραγμάτευση έγινε σε 14 συνεδριάσεις οι οποίες στην εξέλιξη τους ανέδειξαν το πλήρες αδιέξοδο.

Στις πρώτες συνεδριάσεις υπήρχε ένταση μεταξύ των αντιπροσώπων σε μια σειρά από ζητήματα όπως  για το ποιος επιτέθηκε πρώτος και ξεκίνησε ο εμφύλιος, αν ο ΕΔΕΣ έχει αποκηρύξει σε ικανοποιητικό βαθμό μέλη του στην Αθήνα που ήρθαν σε επαφή με την κατοχική κυβέρνηση, πως θα πραγματοποιούταν η ενοποίηση των ανταρτικών σχηματισμών, ποιος θα ήταν ο αρχηγός του νέου ενιαίου σχηματισμού κτλ. Γρήγορα πάντως η αντιπροσωπεία του ΕΔΕΣ δήλωσε πως δεν μπορούσε να αναλάβει καμία πρωτοβουλία χωρίς την έγκριση του αρχηγού της, του Ν. Ζέρβα. Και επειδή εκείνος δεν δεχόταν να προσέλθει μέσα στα εδάφη του ΕΑΜ επειδή φοβόταν πιθανή αιχμαλωσία του, αποφασίστηκε η διάσκεψη να μεταφερθεί στο χωριό Πλάκα στον Άραχθο ποταμό, περιοχή κοντινή στα εδάφη που ήλεγχε ο ΕΔΕΣ όπου ο αρχηγός του ήταν διατεθειμένος να εμφανιστεί. Για να γίνει αντιληπτό το κλίμα καχυποψίας, υπήρξε έντονη λεκτική αντιπαράθεση μεταξύ των αντιπροσώπων ακόμη και για την επιλογή του χωριού που θα συνεχίζονταν οι διαπραγματεύσεις.

Είναι χαρακτηριστικό πως ο Ζέρβας κατέφθασε στην Πλάκα για την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων με τη συνοδεία 100 βαρέως οπλισμένων ανταρτών. Στην συνέχεια των διαπραγματεύσεων, ουσιαστικά οι περισσότερες προτάσεις προέρχονταν από την πλευρά του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ και αφορούσαν μια πιθανή πολιτική συμφωνία που θα οδηγούσε σε κυβέρνηση εθνικής ενότητας, ενοποίηση των αντιστασιακών οργανώσεων υπό έναν αρχηγό (προτάθηκαν από το ΕΛΑΣ ο Ευριπίδης Μπακιρτζής, ο Σαράφης, ο Μάντακας και ο Αλέξανδρος Οθωναίος) κτλ. Και οι τέσσερις αξιωματικοί (όπως και οι Ζέρβας, Ψαρρός) είχαν πρωταγωνιστήσει στα μεσοπολεμικά στρατιωτικά κινήματα συντασσόμενοι με τους Βενιζελικούς. Ειδικά  για τον στρατηγό Οθωναίο οφείλουμε να αναφέρουμε πως είχε προσχωρήσει πολιτικά στο ΕΑΜ και συμπορεύτηκε με την αριστερά τουλάχιστον μέχρι το 1945, σύμφωνα με μαρτυρίες στελεχών του ΚΚΕ.

Σε όλα αυτές τις προτάσεις ο ΕΔΕΣ τήρησε μια αυστηρή αταλάντευτη απορριπτική στάση χωρίς να αφήνει το παραμικρό έδαφος για συζήτηση, ενώ ως πιθανούς αρχηγούς πρότεινε τους Ψαρρό και τον Ζέρβα που φυσικά απέρριψε ο ΕΛΑΣ. Επίσης οι αντιπρόσωποι του ΕΛΑΣ απαίτησαν να έχουν την απόλυτη πλειοψηφία στο νέο κοινό στρατηγείο που θα προέκυπτε, κάτι που αρνήθηκε επίμονα ο 

Σαράφης - Καρτάλης - Ζέρβας στο χωριό Πλάκα

Ζέρβας. Ουσιαστικά η συζήτηση για την ενοποίηση των τριών οργανώσεων δεν είχε καμία πιθανότητα να καταλήξει σε αποτέλεσμα λόγω του αγεφύρωτου χάσματος μεταξύ των συμμετεχόντων, κάτι που καταλαβαίνει εύκολα κανείς διαβάζοντας τα πρακτικά των συνεδριάσεων.

Οι τελικές δύο συνεδριάσεις στις 28 και 29 Φεβρουαρίου ήταν και οι πλέον κρίσιμες. Στην προτελευταία συνεδρίαση ο Ζέρβας ζητούσε επίμονα να εξαιρεθεί η Ήπειρος από την νέα κοινή διοίκηση ώστε να εξασφαλιστεί ο ΕΔΕΣ. Οι τόνοι ανέβηκαν περαιτέρω όταν ο Πυρομάγλου κατηγόρησε τον ΕΛΑΣ ότι ξεκίνησε τον εμφύλιο αρκετά νωρίτερα από τον Οκτώβριο του 1943 σε όλη την Ελληνική ύπαιθρο εναντίον όλων των υπολοίπων αντιστασιακών οργανώσεων. Οι δύο πλευρές ενέμεναν στις απόψεις τους με αποτέλεσμα να υπάρχει έξαψη των πνευμάτων και να απειλείται μέχρι και ένοπλη σύρραξη. Στην δύσκολη εκείνη στιγμή παρενέβη παρασκηνιακά ο Chris Woodhouse στην πλευρά του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ και τελικώς το απόγευμα της 29ης Φεβρουαρίου υπογράφτηκε το πρωτόκολλο της συμφωνίας Μυροφύλλου - Πλάκας. Η συμφωνία αυτή συνοπτικά προέβλεπε τα εξής:

α) κατάπαυση εχθροπραξιών ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ

β) διατήρηση των εδαφών που κατείχαν κατά την ημέρα της συμφωνίας

γ) κοινή τους δράση εναντίον του κατακτητή

δ) μικτή επιτροπή που θα επέβλεπε την εφαρμογή της συμφωνίας

ε) απελευθέρωση κρατουμένων και ομήρων

στ) ανεφοδιασμό για όλες τις αντιστασιακές οργανώσεις 

ζ) καταδίκη των ταγμάτων ασφαλείας και της κατοχικής κυβέρνησης Ράλλη

Στην συμφωνία υπήρχε και ένας μυστικός όρος ο οποίος προέβλεπε ότι όλες οι αντιστασιακές οργανώσεις όφειλαν να συνδράμουν στο περίφημο συμμαχικό σχέδιο "κιβωτός του Νώε", που αφορούσε όλες εκείνες τις στρατιωτικές ενέργειες που θα επέτρεπαν στην εξόριστη Ελληνική κυβέρνηση να επιστρέψει αναίμακτα στην Αθήνα μετά την -διαφαινόμενη εκείνη την εποχή- αποχώρηση των Γερμανών. Αναμφίβολα ο αρχιτέκτων της συμφωνίας ήταν ο Chris Woodhouse, αρχηγός της Συμμαχικής αποστολής στην Ελλάδα που χειρίστηκε με έξυπνο τρόπο τους φόβους και της ανασφάλειες όσων συμμετείχαν στην διάσκεψη, καθοδηγώντας τους αντιπροσώπους του ΕΔΕΣ και της ΕΚΚΑ σε κοινό μέτωπο κατά του ΕΑΜ. Επίσης πολύ σημαντική ήταν η παρουσία του Καρτάλη που κατάφερε με ευστροφία και κατάλληλους χειρισμούς να μην αναλωθεί η συνδιάσκεψη με άσκοπες συζητήσεις για το παρελθόν, αλλά να επικεντρωθεί στα ζητήματα που θα έχτιζαν μια

Ο Ζέρβας ομιλεί σε αντάρτες του ΕΔΕΣ στο χωριό Πλάκα

πιθανή συμφωνία. Επίσης η μη συμμετοχή του Άρη Βελουχιώτη στην συνδιάσκεψη πρέπει να θεωρηθεί μάλλον ως χειρονομία του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ για να βρεθεί συμβιβαστική λύση. 

Αποτίμηση της συμφωνίας

Η συμφωνία Μυροφύλλου - Πλάκας μπορεί φαινομενικά να μοιάζει ασήμαντη μπροστά στα όσα ακολούθησαν με την βίαιη διάλυση της ΕΚΚΑ, την δολοφονία του Ψαρρού και την ίδρυση της ΠΕΕΑ, όμως κατά την γνώμη μας αυτό δεν ισχύει. Αντιθέτως υπήρξε σημαντική γιατί ουσιαστικά διέσωσε τον ΕΔΕΣ από μια πλήρη εξόντωση του από τον ισχυρότερο ΕΛΑΣ, παγίδευσε τον ΕΛΑΣ εξαναγκάζοντας τον σε συμμετοχή στην "κιβωτό του Νώε", ενώ αποτέλεσε μια γέφυρα για την συνδιάσκεψη του Λιβάνου που ακολούθησε.  Η συμφωνία ευνοούσε τον ΕΔΕΣ καθώς δεν συγχώνευε τις αντιστασιακές οργανώσεις υπό κοινή ηγεσία όπως επιθυμούσε η ηγεσία του ΕΛΑΣ για να απορροφήσει τις άλλες δύο οργανώσεις. Σύμφωνα με τον Chris Woodhouse η συμφωνία Μυροφύλλου - Πλάκας  αποτελεί τον πρώτο κρίκο στην αλυσίδα των πολύ σημαντικών συμφωνιών του Λιβάνου και της Καζέρτας που οδήγησαν το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ στον τελικό συμβιβασμό. Σύμφωνα με τον Ευάγγελο Αβέρωφ η συμφωνία αυτή αποτέλεσε την βάση όλων των συμφωνιών που ακολούθησαν και που επέτρεψαν στην εξόριστη κυβέρνηση να επιστρέψει αναίμακτα στην Ελλάδα.

Ο Πυρομάγλου θεωρεί την συμφωνία εθνικής σημασίας καθώς έδωσε την ευκαιρία στις δύο μεγάλες αντιστασιακές οργανώσεις να αφοσιωθούν στον αγώνα κατά των Γερμανών με σημαντικά θετικά αποτελέσματα για την συμμαχική προσπάθεια, ενώ έστω υπό αντίξοες συνθήκες η Ελληνική Εθνική αντίσταση παρουσιάστηκε ενωμένη ενώπιον της Ελληνικής και διεθνούς κοινής γνώμης. Κατά την γνώμη μας, η προσέγγιση του Πυρομάγλου δεν είναι ρεαλιστική, αλλά υπαγορεύτηκε από την 

Κομνηνός Πυρομάγλου

πολιτική συγκυρία που έγραψε τις αναμνήσεις του (κάπου στο 1960 αν δεν κάνω λάθος) και από την προσπάθεια του να αναδείξει την ενωμένη Εθνική αντίσταση ως εναλλακτική πρόταση στην κομματική φαυλοκρατία που-κατά την γνώμη του-επικράτησε στα μεταπολεμικά χρόνια. Τονίζοντας την σημασία της συμφωνίας προφανώς αναβιβάζει πολιτικά και τον εαυτό του, καθώς υπήρξε από τους αρχιτέκτονες της.

Από την πλευρά της αριστεράς, ο Βλαντάς στις αναμνήσεις του θεωρεί την συμφωνία ως τον "προθάλαμο της ήττας του επαναστατικού κινήματος της Εθνικής αντίστασης". Την συμφωνία αποδοκίμασε και ο Άρης Βελουχιώτης θεωρώντας την ως προοίμιο της Αγγλικής επικράτησης στην Ελλάδα, συμμορφώθηκε όμως με το γράμμα της χωρίς αντιρρήσεις προς την ηγεσία του ΚΚΕ που φάνηκε να επιδιώκει έναν συμβιβασμό.

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΝ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ ΣΥΣΚΕΨΕΩΣ ΠΛΑΚΑΣ

Δια την ολοκληρωτικήν και απερίσπαστον διεξαγωγήν του Εθνικού Αγώνος εναντίον των κατακτητών και των οργάνων των, την συμβολήν εις την επιτυχίαν του Συμμαχικού αγώνος, την απελευθέρωσιν της Ελλάδος και την κατοχύρωσιν των λαϊκών ελευθεριών, τέλος, δια την δημιουργίαν όρων διευκολυνόντων την προσπάθειαν ενοποιήσεως του ανταρτικού στρατού της Ελλάδος, οι κάτωθι εντεταλμένοι αντιπρόσωποι εις τας διαπραγματεύσεις δια την Ελληνικήν ενότητα αποφασίζουν:

1. Δέχονται την πρότασιν του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ περί τελειωτικής καταπαύσεως των εχθροπραξιών μεταξύ των δυνάμεων ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ.
2. Τα τμήματα ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ θα διατηρήσουν τας σήμερον κατεχομένας θέσεις.
3. Αι Οργανώσεις ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ αναλαμβάνουν την υποχρέωσιν να δράσουν δι' όλων των δυνάμεών των εναντίον των κατακτητών και των συνεργαζομένων με αυτούς είτε αυτοτελώς εκάστη εν τη περιοχή της, είτε από κοινού κατόπιν προηγουμένης συνεννοήσεως.
4. Δια την καλλιτέραν αντιμετώπισιν του κατακτητού αι ανώτεραι Διοικήσεις των εν Ηπείρω δυνάμεων των δύο Οργανώσεων (ΕΑΜ και ΕΔΕΣ) θέλουν το ταχύτερον εκπονήσει κοινόν σχέδιον ενεργείας επιθετικής ή αμυντικής, καθορίζον και τον τρόπον ενδεχομένου ελιγμού των Μονάδων εκάστης Οργανώσεως υφισταμένης πίεσιν του εχθρού εις την περιοχήν της ετέρας, εφ' όσον τούτο επιβάλλεται υπό λόγων στρατιωτικής ανάγκης.
5. Εάν τμήματα μιας Οργανώσεως αποσυρθούν εκ θέσεών τινων, λόγω εισβολής των Γερμανών ή των συμπραττόντων με αυτούς, ταύτα θέλουσιν επανέλθει εις τας θέσεις των άμα τη εκδιώξει ή αποχωρήσει τούτων.
6. Μικτή στρατιωτική Επιτροπή εξ αντιπροσώπων του ΕΛΑΣ, του ΕΔΕΣ και της ΕΚΚΑ θέλει εποπτεύει την τήρησιν της παρούσης συμφωνίας και λύει τας τυχόν αναφυομένας διαφοράς. Η Επιτροπή θα λειτουργήση με τα δύο μέλη της μέχρι της αφίξεως αντιπροσώπου της ΕΚΚΑ.
7. Η Συμμαχική Στρατιωτική Αποστολή παρακαλείται να μεριμνήση όπως το Στρατηγείον Μέσης Ανατολής εξασφαλίση τον μεγαλύτερον δυνατόν εφοδιασμόν των εν Ελλάδι δυνάμεων όλων των Οργανώσεων, βάσει της συμμετοχής των εις τας επιχειρήσεις κατά των Γερμανών και αναλόγως των πραγματικών αναγκών του πολέμου.
8. Εκφράζεται η ευχή όπως οι παθόντες τόσον εκ της εισβολής των Γερμανών, όσον και εκ της συγκρούσεως των Οργανώσεων, τύχουν της αμερίστου ενισχύσεως όλων των Οργανώσεων. Ιδιαιτέρως παρακαλείται το Συμμαχικόν Στρατηγείον όπως έλθη εις άμεσον επικουρίαν προς αυτούς.
9. Από της υπογραφής του παρόντος αφίενται ελεύθεροι αμοιβαίως όλοι οι κρατούμενοι ως αιχμάλωτοι ή όμηροι δια λόγους πολιτικών διαφορών, διευκολυνόμενοι να μεταβούν εις τον τόπον της προτιμήσεώς των. Εξαιρούνται οι βαρυνόμενοι με πράξεις Εθνικής προδοσίας ή βαρείας πράξεις κοινού δικαίου, οίτινες και θα κατονομασθούν εις την ενδιαφερομένην οργάνωσιν θα δικασθούν δε υπό των υφισταμένων στρατοδικείων εις α θα μετέχη και αντιπρόσωπος της ενδιαφερόμενης οργανώσεως. Εκφράζεται η ευχή όπως αι υποθέσεις εκδικάσεως περατωθούν το ταχύτερον. Η απόλυσις των ομήρων και αιχμαλώτων θα γίνη το βραδύτερον εντός δεκαπενθημέρου.
10. Η ισχύς του παρόντος άρχεται αμέσως.

Η συναρπαστική ιστορία του (γκρεμισμένου πια) γεφυριού της Πλάκας

Η ιστορία της γέφυρας, τώρα που την πήρε το ποτάμι. 

Η Γέφυρα της Πλάκας είχε συνολικό μήκος 61μ. και ύψος 19.70μ. Η μεγάλη καμάρα λεπτή και αέρινη είχε άνοιγμα 39μ.

Τη σχεδίασε και έχτισε ο μαστρο-Μπέκας στις αρχές του Ιουλίου του 1866. Εντατικά εργάστηκε το πολυπληθές συνεργείο και το Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου έλαβαν τέλος οι εργασίες.

Στο έργο του Λαμπρίδη "Περί των εν Ηπείρω Αγαθοεργημάτων" του 1880 αναφέρεται ως κύριος χρηματοδότης ο Ιωάννης Ζ. Λούλης "εκ του χωρ. Κοτόρτσι της περιοχής Κατσανοχωρίων" με 38.000 γρόσια (σελ. 71). Αργότερα, ο Μελισσουργιώτης εκπαιδευτικός Νικόλαος Παπακώστας στο βιβλίο του "Ηπειρωτικά - Α Τόμος - Αθαμανικα" (σελ. 431) αναγράφει ότι η όλη δαπάνη του έργου ανήλθε σε 187.000 γρόσια, τα οποία διέθεσαν η Κοινότης Μελισσουργών (96,000γρ.) η Κοινότητα Πραμάντων (32.000 γρ.) και οι άλλες Κοινότητες (Άγναντα κ,λ.π.) 48.900 γρ. και ο φιλάνθρωπος I. Λούλης (κύριος χρηματοδότης) έδωσε 2.000 γρόσια ακόμη για την περάτωση του έργου. Αναγράφει ακόμη ότι οι κάτοικοι των γειτονικών προς την γέφυρα χωριών, μεταξύ των οποίων και οι Ραφτανίτες διέθεσαν την προσωπικήν τους εργασία, η δε Κοινότητα Αγνάντων προσέφερε ακόμη και την απαραίτητη για την κατασκευή του έργου ξυλεία (δοκοί και σανίδες).

Πρέπει να σημειωθεί ότι η γέφυρα λειτούργησε ευεργετικά για τους Τζουμερκιώτες από το χρόνο της κατασκευής της μέχρι το 1881 (15 χρόνια συνολικά), που τα περισσότερα χωριά της περιοχής απέκτησαν τη Λευτεριά τους, ύστερα από την προσάρτησή τους στο Ελληνικό Κράτος, σύμφωνα με τη Συνθήκη του Βερολίνου.

Από τη στιγμή, που τα σύνορα της Ελλάδας ορίστηκαν στον ποταμό Άραχθο, η επικοινωνία στις μεθοριακές περιοχές και η χρησιμοποίηση της γέφυρας έγινε προβληματική και σχεδόν αδύνατη. Οι Τούρκοι έκλεισαν ερμητικά τα σύνορα και η μέσω της γέφυρας διακίνηση ανθρώπων, ζώων και η μεταφορά τροφίμων και υλικών ουσιαστικά σταμάτησε. Οι κάτοικοι για λίγα χρόνια χάρηκαν το όμορφο γεφύρι τους. Τους εκδικήθηκαν οι τύραννοι, γιατί ήταν πια ελεύθεροι οι Τζουμερκιώτες. Ο αποκλεισμός αυτός και η οικονομική δυσκολία των ορεινών χωριών, εκφράστηκε με Δημοτικό τραγούδι (Ν. Παπακώστας), ως εξής:

Ανάθεμά σε 'Πιτροπή και συ βρε Κουμουνδούρε,

με το κακό που κάματε στην Άρτα, στα Τζουμέρκα,

το σύνορο που βάλατε στης Άρτας το ποτάμι,

Κλείστηκ' η Άρτα κλείστηκε, κλείστηκε το Τζουμέρκο.

Θα στηρηθή και το ψωμί . που νάβρει να δουλέψη;

Ο κάμπος έμ'νε στην Τουρκιά και τα καλά λιβάδια,

Το βιό όλο και χάνεται, σ' αγρίδια βοσκοτόπια.........

Στα χρόνια αυτά, που ο ποταμός Άραχθος ήταν το σύνορο (1881-1912), στην Πλάκα λειτούργησε τελωνειακός σταθμός (αντίστοιχος Τούρκικος στο Βροδό ) και στεγάστηκε μόνιμη στρατιωτική φρουρά στο Στρατώνα της.

 

... Αυτό κράτησε μέχρι την Απελευθέρωση και τη υπόλοιπης Ηπείρου (1912-1913). Από τότε το Γεφύρι της Πλάκας, που μοιάζει ζωγραφιά σπουδαίου ζωγράφου, αποδόθηκε οριστικά στους κατοίκους της όλης περιοχής και απετέλεσε το καμάρι των Τζουμέρκων.

Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκόσμιου Πολέμου (1939-1944) και την κατοχή της Ελλάδας από τις δυνάμεις του φασιστικο-ναζιστικού άξονα, η γέφυρα της Πλάκας διευκόλυνε σε μεγάλο βαθμό τους κατοίκους της άγονης και ορεινής περιοχής των Τζουμέρκων στις κινήσεις τους προς τα πεδινά και πλουσιότερα χωριά των κάμπων. Προς τα 'κει οι δυστυχούντες κάτοικοι ταξίδευαν με οποιεσδήποτε καιρικές συνθήκες (χειμώνα - καλοκαίρι) για να βρουν δουλειά και να προμηθευτούν τροφή (καλαμπόκι κατά κύριο λόγο) για να επιβιώσουν. Διευκόλυνση μεγάλη προσέφερε η γέφυρα και στις Αντιστασιακές Οργανώσεις και στα ένοπλα τμήματα του ΕΔΕΣ και του ΕΛΑΣ κατά την διάρκεια των αγώνων για την Εθνική αποκατάσταση της χώρας μας. Οι σκληροτράχηλοι και ανελέητοι Γερμανοί στρατιώτες κατά τις εκκαθαριστικές τους επιχειρήσεις στο χώρο των Τζουμέρκων (Οκτώβριος 1943) , για να εκδικηθούν την περιοχή και ν' αφήσουν περισσότερα ερείπια και συμφορές πίσω τους, προσπάθησαν, φεύγοντας προς τα Ιωάννινα, να ανατινάξουν το γεφύρι. Λίγο χαμηλότερα της καμάρας (προς το συνοικισμό της Πλάκας) άνοιξαν βαθιά τρύπα και τοποθέτησαν δυναμίτες. Αφού πέρασαν απέναντι στο "Βροδίτικο", πυροδότησαν το φυτίλι και αδιάφοροι πήραν τον ανήφορο.

Ευτυχώς η Γέφυρα δεν έπαθε σημαντική ζημιά. Τινάχτηκε ένα κομμάτι του κτίσματος, άνοιξε κάποιο χάσμα, αλλά η γέφυρα και κατά κύριο λόγο η καμάρα άντεξαν στην πίεση και τον κραδασμό.

Στο χάσμα σύντομα οι τεχνίτες τοποθέτησαν χονδρά ξύλα, κάρφωσαν σανίδες και η κίνηση κατοίκων , ανταρτών , φορτηγών ζώων συνεχίστηκε κανονικά. Αργότερα μετά την απελευθέρωση της Πατρίδας μας επισκευάστηκε κανονικά το ρήγμα της Γέφυρας με την χορήγηση κρατικού χρηματικού ποσού.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στον πέριξ της Γέφυρας χώρο και τον ευρύτερο του συνοικισμού της Πλάκας και των πλησίον της οικισμών, έλαβαν χώρα επανειλημμένα σκληρές συγκρούσεις των αντίπαλων ανταρτικών τμημάτων (ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ) κατά τη διάρκεια της καταστροφικής για την Ελλάδα εμφύλιας διαμάχης.

Εκεί κοντά στη Γέφυρα βρίσκεται και το σπίτι, όπου στις αρχές του 1944 έγινε η συνάντηση των αντιπροσώπων των αντιστασιακών Οργανώσεων (ΕΔΕΣ ΕΛΑΣ - ΕΚΚΑ) και του Άγγλου σύνδεσμου.

Στη σύσκεψη συζητήθηκαν διάφορα θέματα και επιδιώχθηκε η Ενότητα και η Συνεργασία των ανταρτών. Στη συνέχεια υπογράφηκε η περιβόητη "Συμφωνία της Πλάκας", που δυστυχώς πολύ σύντομα παραβιάστηκε.

Αυτό το σπίτι με τελευταία απόφαση της αρμόδιας υπηρεσίας χαρακτηρίστηκε "Διατηρητέο Μνημείο". Θα παραμείνει ανέπαφο, να θυμίζει σκληρά και απαράδεκτα γεγονότα και να φρονηματίζει, όσο είναι δυνατό, τις νεότερες γενιές.

 

Σήμερα [μέχρι χτες δηλαδή] το αρχιτεκτονικό μεγαλούργημα, η θαυμαστή και στέρεα Γέφυρα της Πλάκας είναι, κατά κάποιο τρόπο, Αρχαιολογικό μνημείο, γιατί σπάνια πια τη διαβαίνουν άνθρωποι και φορτηγά ζώα.

Με την ανάπτυξη νέων τρόπων ζωής, δημιουργήθηκε η ανάγκη κατασκευής καινούργιας, σύγχρονης γέφυρας, για τα τροχοφόρα. Χαμηλότερα της ωραίας τοξοτής γέφυρας μετά Τη "Σμίξη" του Ραφτανίτη ποταμού με τον Άραχθο, στη θέση που ονομάζεται: "Παλιογιοφύρια" σε χώρο, που ανήκει στον οικισμό "Φράστα" - Αγνάντων, κατά το έτος 1960 έγιναν τσιμεντένια βάθρα και τοποθετήθηκε Στρατιωτική Γέφυρα (σιδερένια) με ξύλινο δάπεδο τύπου "Μπέλεϊ". Από τότε η συγκοινωνία με όλα τα χωριά και τους συνοικισμούς των Τζουμέρκων γίνεται άνετα και χωρίς κανένα εμπόδιο.

Στο χώρο της νέας Γέφυρας της Πλάκας λειτουργούν καφενεία, καταστήματα τροφίμων και εμπορευμάτων καθώς και πρατήριο βενζίνας για την εξυπηρέτηση της περιοχής.

Όμως, καθώς περνάει ο κάθε ταξιδιώτης τον ασφαλτοστρωμένο αυτοκινητόδρομο και τη νέα γέφυρα, θέλει δε θέλει, θα στρέψει το βλέμμα του και θ' αντικρίσει απέναντι στο βάθος, την παλιά τοξοτή Γέφυρα, που όμορφη και περήφανη προβάλλει αχνοθώρητη, σιωπηλή και απομακρυσμένη απ' τα σύγχρονα.

Θυμίζει περασμένους καιρούς, ξεχασμένα βάσανα και πόθους των προγόνων μας και συγχρόνως διεγείρει το θαυμασμό μας για τις τεχνικές ικανότητες, την επιμονή, την υπομονή και την αφοσίωση στο κοινό καλό, των παλιών μαστόρων γεφυροποιών, που νομίζω πως, πάντα πρέπει να τους μνημονεύουμε. Εμείς, που γευόμαστε πια τα άφθονα σύγχρονα αγαθά του πολιτισμού, ας ανάβουμε πάντα κάποιο νοερό κεράκι στη μνήμη τους. "

[Απόσπασμα από το βιβλίο του Δημητρίου Ι. Παπαδημητρίου "Οι Ραφταναίοι"]

Μονή Μουχουστίου Πλάκας

Βρίσκεται καταμεσίς δασώδους βουνοπλαγιάς σε μικρή απόσταση απ' τον επαρχιακό δρόμο που οδηγεί στα Άγναντα. Στα ριζά του λόφου ανασαίνει ο Άραχθος καθώς ξεπορτίζει από ένα στενό πανώριο φαράγγι, για να συναντήσει λίγο πιο κάτω το πελώριο μονότοξο γιοφύρι της Πλάκας και να δέσουν αρμονικά το μνημείο της φύσης με το μνημείο της τέχνης. Ειλικρινά δεν έχω ιδεί πιό όμορφα μέρη απ' τις φωλιές των μοναστηριών μας, μέτρο και δείκτης της καλαισθησίας των προγόνων μας.

Το μοναστήρι γεωγραφικά ανήκει  στα Γιάννενα, εκκλησιαστικά, όμως υπάγεται στην Άρτα. Ήταν ενεργό και ακμαίο ως τις αρχές του αιώνα μας, αλλά σύμφωνα με τις μαρτυρίες ντόπιων τα ταπιά με την περιουσία του τα έκαψε κάποιος τιμαριούχος, για ευνόητους λόγους, καίγοντας μαζί και την ιστορία του μοναστηριού. Στο γύρω χώρο γινόταν τα παλιά χρόνια "μουχούστι", δηλαδή ζωοπανήγυρη, γεγονός που μας εξηγεί και την προσωνυμία του. Ο ναός τιμάται στη Γέννηση της Θεοτόκου.

Δε μας είναι γνωστή η ακριβής χρονολογία ίδρυσης του μνημείου, η τεχνική όμως της κατασκευής του μας οδηγεί στο δεύτερο μισό του 17ου αιώνα, οπότε παρατηρείται μια τόνωση της ναοδομίας σε απόμακρα απ' τα διοικητικά κέντρα των Τούρκων μέρη, για τη θρησκευτική αφύπνιση του λαού. Όλοι, ή σχεδόν όλοι, οι ναοί που κτίστηκαν τότε σ' αυτή την περιοχή, έχουν περίπου την ίδια αρχιτεκτονική. Ο ναός είναι μονόκλιτη σταυρεπίστεγη πλακοσκέπαστη θολωτή βασιλική με τρούλλο και χορούς κυκλικούς στις μακρές πλευρές του. Η τοιχοδομή του είναι απλή με μόνη διακόσμηση μια διπλή οδοντωτή ταινία που περιρρέει τον τρούλλο και δίνει στο κτίσμα ξεχωριστή χάρη. Το ενσωματωμένο καμπαναριό και ο νάρθηκας είναι μεταγενέστερες προσθήκες ενώ είναι εμφανείς οι επιδιορθώσεις που έγιναν στο πάνω μέρος του τρούλλου και στα αετώματα της κεραίας του σταυρού.

Εσωτερικά τόσο ο κυρίως ναός όσο και ο ξεχωριστός νάρθηκας είναι κατάγραφοι από τοιχογραφίες εξαιρετικής τέχνης και πολύ καλά διατηρημένες. Οι συνθέσεις παρουσιάζουν τη συνηθισμένη στα χρόνια της τουρκοκρατίας διάταξη σε ζώνες, είναι δε έργα του 1694 όπως μαρτυρεί σχετική επιγραφή, στοιχείο που βοηθάει και στη χρονολόγηση του όλου μνημείου. Το τέμπλο και οι φορητές εικόνες είναι πολύ νεότερα και δεν παρουσιάζουν ενδιαφέρον.

Αξίζει να βρεθεί κανείς εκεί στις 8 του Σεπτέμβρη στη γιορτή της Παναγίας, να χορέψει στο μεγάλο αλώνι και να ακούσει απ' τους πανηγυριώτες για ιστορίες και θάματα απ' τη ζωή και τις παραδόσεις του μοναστηριού τους.

Το ξενοδοχείοΤελωνείο στο γεφύρι της Πλάκας

Στα όρια του Ελληνικού και του Τουρκικού κράτους. Τότε που Άραχθος, ήταν το σύνορο δυο χωρών. Στο σύνορο αυτό, το παλιό Τελωνείο στην Πλάκα. Δίπλα του, το μεγαλύτερο πέτρινο μονότοξο γεφύρι των Βαλκανίων.

Το Τελωνείο, σταθμός, στο ταξίδι των προϊόντων. Έναν αιώνα μετά, το ξενοδοχείο Τελωνείο, σταθμός, στο ταξίδι των ανθρώπων στα Τζουμέρκα. Κομβικό σημείο, για την περιήγησή σας και ορμητήριο για τις δράσεις σας.

Θέμα του ξενοδοχείου, το ψωμί. Χώρος μουσειακός με εκθέματα παλιά, κυρίως εργαλεία. Τι δουλεία έκανε κάποιος να βγάλει το ψωμί του. Το τραπέζι της υποδοχής, μοναστηριακό ζυμωτήριο. Στην πινακωτή, τα κλειδιά των δωματίων, κρεμασμένα σε σφραγίδες, λες και η φιλοδοξία τους είναι, να σφραγίσουν την διαμονή. Τα στάχυα και τα δρεπάνια, στα τζάμια. Τα ξύλινα αλέτρια, κάγκελα, στον αίθριο χώρο του ορόφου.

«Στην οροφή της σκάλας το αλέτρι. Και η κουπαστή της να στηρίζεται εκεί που κάποτε περνούσαν τα καλώδια του ΟΤΕ. Η επικοινωνία. του πάνω με το κάτω.»

Ξενοδοχείο "Γεφύρι Πλάκας"

Το Ξενοδοχείο "Γεφύρι Πλάκας" βρίσκεται σε μια τέλεια ειδυλλιακή τοποθεσία, τα Τζουμέρκα,της Άρτας, στον αμαξιτό δρόμο που συνδέει τις πόλεις Άρτα και Γιάννενα με τα χωριά των Τζουμέρκων, δίπλα ακριβώς από το ποτάμι Άραχθος και πολύ κοντά στο ιστορικό μονότοξο πέτρινο γεφύρι της Πλάκας.Έχω μείνει αρκετές φορές , μου αρέσει πολύ γι' αυτό και φέτος τον Ιούλιο έχω προγραμματίσει να ξανά-μείνω. Είναι ένα οικογενειακό ξενοδοχείο σε μια ιδανική τοποθεσία, με άνετα και ευρύχωρα δωμάτια με όλες τις σύγχρονες ανέσεις με στυλ, κομψότητα και άριστη εξυπηρέτηση.Έχει εστιατόριο, καφετέρια, μπαρ,Σάουνα,Χαμάμ,Τζακούζι,παιδική χαρά και ευρύχωρο Parking αυτοκινήτων Οι ιδιοκτήτες του είναι ευγενέστατοι και πρόσχαροι, εξυπηρετούν τον πελάτη και τον κάνουν να νοιώθει σαν στο σπίτι του και ακόμα καλύτερα. Προσφέρει "καταφύγιο" για όσους θέλουν να ξεφύγουν από τις πολύβοες πόλεις και τα καυσαέρια..Από τις βεράντες του ξενοδοχείου ο πελάτης έχει μια καταπληκτική θέα στα χιονισμένα Τζουμέρκα. Το ξενοδοχείο προσφέρει πρωινό και φαγητό βασισμένα στα αγνά και νοστιμότατα προϊόντα της Τζουμερκιώτικής γης. Φρέσκα ντόπια κρέατα,αυγά, οπωροκηπευτικά και φρούτα οικολογικά . Αξέχαστα θα μας μείνουν εκείνα τα πλούσια πρωινά με μέλι αγνό, χειροποίητες διάφορες μαρμελάδες από βατόμουρα,νεράντζι, πορτοκάλι,κεράσι,ζυμωτό χωριάτικο ζεστό ψωμί,πραγματικό φρέσκο γάλα,βραστά αυγά από κότες ελεύθερης βοσκής,αλλά και ομελέτα με βούτυρο ντόπιο που μοσχομύριζε, τυρί χωριάτικο και εκείνες τις παραδοσιακές ζεστές τηγανίτες, που μας τις έφτιαχνε η ιδιοκτήτρια κα Νίκη εκείνη την ώρα που παίρναμε το πρωϊνό μας.Αυτό το όμορφο ξενοδοχείο το συνιστώ ανεπιφύλακτα και στους φίλους μου!! 

www.romiazirou.blogspot.gr