Κρανιές Άρτας. Δείτε τα video

Δείτε τα video

Κρανιές Άρτας

Οι Κρανιές είναι ορεινό χωριό του νομού Άρτας. Είναι χτισμένες σε υψόμετρο 1.000 μέτρων στη βόρεια πλαγιά του όρους Αστρί.Ο οικισμός των Κρανιών ανήκουν στοδημοτικό διαμέρισμα Ρετσιανών τουδήμο Γεωργίου Καραϊσκάκη και σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχουν πλέον μόλις 8 κατοίκους.

Δήμος Γεωργίου Καραϊσκάκη

Ο νέος καλλικρατικός Δήμος Γεωργίου Καραϊσκάκη συστάθηκε με τις διατάξεις του Νόμου 3852/2010 (ΦΕΚ 87/Α') - Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης − Πρόγραμμα Καλλικράτης αποτελούμενος από τους δήμους Ηρακλείας, Γεωργίου Καραϊσκάκη, και Τετραφυλίας, οι οποίοι καταργήθηκαν. Έδρα του δήμου ορίστηκε η Άνω Καλεντίνη και ιστορική έδρα οι Πηγές Τετραφυλίας. Ο Δήμος Γεωργίου Καραϊσκάκη έχει χαρακτηριστεί ως ορεινός.

Ο Δήμος Γεωργίου Καραϊσκάκη σύμφωνα με την απογραφή του 2001 έχει πληθυσμό 9.016 άτομα , ενώ η έκτασή του είναι 463.889 στρέμματα.

Η εδαφική περιφέρεια του Δήμου Γεωργίου Καραϊσκάκη  αποτελείται από τις εδαφικές περιφέρειες των συνενούμενων δήμων Ηρακλείας, Γεωργίου Καραϊσκάκη και Τετραφυλίας. Οι καταργηθέντες δήμοι αποτελούν πλέον τις δημοτικές ενότητες του νέου δήμου, ενώ τα τοπικά διαμερίσματα των καταργηθέντων δήμων μετονομάζονται σε τοπικές κοινότητες.

Έτσι ο Δήμος Γεωργίου Καραϊσκάκη αποτελείται από τις εξής δημοτικές ενότητες:

1. Δημοτική Ενότητα Ηρακλείας, αποτελούμενη από τις τοπικές κοινότητες Άνω Καλεντίνης, Βελεντζικού, Διχομοιρίου, Ρετσιανών.

2. Δημοτική Ενότητα Γεωργίου Καραϊσκάκη, αποτελούμενη από τις τοπικές κοινότητες Διάσελλου, Δημαρίου, Κλειδίου, Πέτρας, Σκουληκαριάς.

3. Δημοτική Ενότητα Τετραφυλίας, αποτελούμενη από τις τοπικές κοινότητες Αστροχωρίου, Ελάτης, Καστανέας, Μεγαλόχαρης, Μεσοπύργου, Μηλιανών, Πηγών.

Κρανιά. Ένα ταπεινό φυτό που αποδίδει κέρδη

“Όλα όσα πρέπει να ξέρετε για την καλλιέργεια της κρανιάς.”                                                                                                                               

Γενικά

Τα κράνα είναι καρποί που χρησιμοποιούνται από την αρχαιότητα για φαρμακευτικούς σκοπούς ιδίως για αντιμετώπιση καρδιαγγειακών παθήσεων, παθήσεων του γαστερο-εντερικού συστήματος, για αντιμετώπιση της δυσπεψίας, αλλά και σαν τονωτικό μετά από κοπιαστικές εργασίες.

Η καλλιέργεια της κρανιάς είναι μία καλλιέργεια που μπορεί να αναπτυχθεί σε ορεινές και ημιορεινές περιοχές κυρίως των περιοχών που ευρίσκονται σε υψόμετρο 300-900m. Η κρανιά είναι ένα φυτό που μαζί το ιπποφαές το μύρτιλλο, τις τρούφες κλπ  μπορεί να αποτελέσει μία εναλλακτική καλλιέργεια  που μπορεί να δώσει εισόδημα στους κατοίκους αυτών των περιοχών. 

Η κρανιά είναι ένα δένδρο που αυτοφύεται στις ορεινές περιοχές της χώρας μας και για τον λόγο αυτό είναι πολύ καλά προσαρμοσμένη στις εδαφοκλιματικές συνθήκες της Ελλάδος.  Είναι φυτό που αντέχει σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες που φθάνουν τους -25ο C. 

 Η κρανιά είναι ένα φυλλοβόλο δένδρο που φθάνει σε ύψος  5-10 μέτρων. Το έδαφος στο οποίο μπορεί να αναπτυχθεί δεν είναι ειδικό. Σχεδόν σε όλα τα είδη εδαφών μπορεί να καλλιεργηθεί η κρανιά.  Η κρανία μπορεί να αξιοποιήσει γόνιμα αλλά και λιγότερο γόνιμα εδάφη των οποίων το ρΗ κυμαίνεται μεταξύ 6,0-7,5.  Δεν έχει ευαισθησία στα υγρά ή στα ξηρά εδάφη.  Στα εδάφη που αναπτύσσεται το ύψος των βροχοπτώσεων είναι μεγαλύτερο των 600mm. 

Δεν έχει πολλούς εχθρούς και ασθένειες ώστε να απαιτεί την εφαρμογή πολλών φυτοπροστατευτικών σκευασμάτων.  Για αυτό τον λόγο μπορεί να καλλιεργηθεί σαν βιολογική καλλιέργεια. 

Η κρανία ανθίζει ενωρίς τον χειμώνα (Ιανουάριο- Φεβρουάριο) πριν από την έκπτυξη των φύλλων τα δε άνθη της είναι μικρά και κίτρινου χρώματος.  Η άνθηση της κρανιάς διαρκεί περίπου 45-50 ημέρες είναι δε πολύ όμορφο δένδρο κατά την άνθηση. 

Το ξύλο της κρανιάς είναι πολύ σκληρό και έχει μεγάλη αντοχή στην θραύση. Από τα αρχαία χρόνια, λόγω αυτών των ιδιοτήτων του,  χρησιμοποιήθηκε για την δημιουργία βελών και δοράτων.

Η συστηματική κατάταξη της κρανιάς

Το γένος  Cornus ανήκει στην οικογένεια Cornaceae και περιλαμβάνει πολυάριθμα φαρμακευτικά φυτά. Η καταγωγή της κρανιάς προέρχεται από την ανατολική Ασία και την βόρεια Αμερική. Η παραδοσιακή κινεζική ιατρική χρησιμοποιούσε από αιώνες τα κράνα. 

Η βοτανική συστηματική της κρανιάς είναι η εξής:

Βασίλειο: Plantae

Υποβασίλειο : Tracheobionta

Κλάση:  Magnoliopsida

Τάξη : Cornales

Οικογένεια :Cornaceae

Γένος :  Cornus

Είδος : Mas

Κοινές ονομασίες:

Ονομάζεται κρανιά ή μαυροβεργιά.

Τα είδη του γένους Cornus είναι περίπου 50 και είναι φυλλοβόλα στην πλειοψηφία τους.  Τα είδη αυτά άλλα σχηματίζουν θάμνους και άλλα δέντρα. 

Στην Ευρώπη και ειδικά στην Ελλάδα το είδος που υπάρχει είναι το Cornus mas η κοινή κρανιά.    

Εξάπλωση της κρανιάς

Η κρανία αυτοφύεται στην Νότιο Ευρώπη και την Νοτιοδυτική Ασία. Στην χώρα μας ευρίσκεται

στην Βόρειο Ελλάδα. Η μορφή του φυτού που υπάρχει στην Ελλάδα είναι δένδρο που φθάνει σε ύψος  τα 5-10m.

Τα χαρακτηριστικά του δένδρου

Τα φύλλα:

Σχηματίζει φύλλα μήκους 5-10cm, ωοειδή, οξύκορφα με στρογγυλεμένη βάση. Η άνω επιφάνεια τους είναι πράσινη και έχουν 3-5 χαρακτηριστικά ζεύγη νεύρων, ο δε μίσχος τους έχει μήκος 0,6cm

Τα άνθη:

Τα άνθη της κρανιάς αναπτύσσονται σαν μασχαλιαία σφαιρόμορφα σκιάδια, που εμφανίζονται χαρακτηριστικά πριν από την εμφάνιση των φύλλων. Φέρουν κιτρινοπράσινα βράκτια  που πέφτουν εύκολα. Τα άνθη της είναι τετραμερή ενώ δεν φέρουν σέπαλα ή είναι πολύ μικρά. Τα άνθη της έχουν διάμετρο 15-20 mm και εμφανίζονται ενωρίς Φεβρουάριο –Μάρτιο. Η πρώιμη εμφάνιση των ανθέων της, την καθιστά ένα πολύ καλό μελισσοκομικό φυτό. 

Οι καρποί:

Ο καρπός της κρανιάς είναι δρύπη με διάμετρο 12-20mm, χρώματος κόκκινου, σαρκώδους που περιέχει ένα δίχωρο πυρήνα. Οι καρποί της είναι στυφοί στην αρχή και με την πλήρη ωρίμανση γίνονται εδώδιμοι, δηλαδή την εποχή που οι καρποί πέφτουν από το δέντρο. Η γεύση τους όταν είναι ώριμοι μοιάζει με την γεύση του φραμπουάζ και το κερασιού. 

Οι καρποί των κράνων έχουν πολλά αντιοξειδωτικά (φλαβονοειδή και ανθοκυάνες) με αποτέλεσμα να αποτελούν ένα πολύ σημαντικό φαρμακευτικό φυτό.  Επίσης η περιεκτικότητα του σε βιταμίνη C και βιταμίνη Α είναι υψηλή. Περιέχουν επίσης τανίνες, πηκτίνες και πολλά μεταλλικά στοιχεία όπως είναι ο σίδηρος.  

Ο φλοιός:

Σκούρος πράσινος και φολιδωτός.

Η  καλλιέργεια της κρανιάς

Η κρανία τα τελευταία χρόνια καλλιεργείται για την παραγωγή καρπών. Έχουν δημιουργηθεί για αυτό τον σκοπό παραγωγικές ποικιλίες με ικανοποιητικό μέγεθος καρπών αλλά και με υψηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα.

Η φύτευση των δενδρυλλίων της κρανιά γίνεται  στα τέλη του χειμώνα. Τα φυτά που χρησιμοποιούνται για την φύτευση δεν πρέπει να προέρχονται από σπόρους (σπορόφυτα) επειδή για να εισέλθουν σε καρποφορία πρέπει να περάσουν 8-10 χρόνια, οι δε καρποί  τους δεν θα είναι ίδιοι με τους καρπούς των μητρικών φυτών. Στην φύτευση μπορεί να χρησιμοποιηθεί μία ποσότητα 1,5-2 τόνων κοπριάς και να χρησιμοποιηθεί μία λίπανση του τύπου 20-10-0 σε μία ποσότητα 25-30 κιλά το στρέμμα.

Χρησιμοποιούνται δενδρύλλια που έχουν παραχθεί από μοσχεύματα (φυτά κλώνοι). Τα μοσχεύματα που χρησιμοποιούνται είναι χλωρά μοσχεύματα που συλλέγονται στα τέλη της άνοιξης ή από μοσχεύματα ημι-σκληρού ξύλου που συλλέγονται στα μέσα του καλοκαιριού ή από μοσχεύματα σκληρού ξύλου που συλλέγονται στα τέλη του φθινοπώρου ή το χειμώνα. 

Η κρανία μπορεί να πολλαπλασιασθεί επίσης με παραφυάδες ή με εναέριες καταβολάδες. 

Η κρανία δέχεται ελάχιστο ή καθόλου κλάδεμα, άλλωστε επειδή καρποφορεί σε βλάστηση του προηγούμενου έτους δεν πρέπει να κλαδεύεται αυστηρά. 

Η συγκομιδή των καρπών μπορεί να γίνει με τα χέρια ή με ένα μηχάνημα που προκαλεί δόνηση των κλαδιών του δένδρου. 

Ο καρπός της μπορεί να καταναλωθεί νωπός, όταν ευρίσκεται σε υπερωρίμανση, ή να χρησιμοποιηθεί για την παρασκευή ποτών (στην αρμενία παρασκευάζουν κρασί), γλυκών, μαρμελάδων, λικέρ, κλπ.  Η καρποφορία της κρανιάς αρχίζει από το 4ο –5ο έτος οι δε αποδόσεις της μπορούν να φθάσουν μέχρι 1000-2000 κιλά το στρέμμα, μετά το 15ο έτος  όταν καλλιεργείται συστηματικά με μία πυκνότητα 4Χ4 δηλαδή περίπου 60 δένδρα το στρέμμα.

Ποικιλίες

Τα τελευταία χρόνια δημιουργήθηκαν σε μερικές ευρωπαϊκές χώρες  αξιόλογες ποικιλίες κρανιάς, των οποίων το χρώμα ποικίλοι από το κίτρινό μέχρι το βαθύ κόκκινο.  

Μία σημαντική ποικιλία είναι η Jolico  που χαρακτηρίζεται από μεγάλους, κόκκινους και αρκετά γλυκείς καρπούς.  Ανθοφορεί ενωρίς. Δίνει μεγάλο αριθμό καρπών που έχουν μεγάλο μέγεθος 3cm και βάρος 5-6 g, δηλαδή έχουν τριπλάσιο όγκο από τους καρπούς της άγριας κρανιάς. Είναι ποικιλία που αντέχει σε θερμοκρασίες μέχρι -20ο C. Φυτεύεται σε αποστάσεις 3Χ3m. 

Η ποικιλία Pioneer  επίσης είναι ενδιαφέρουσα ποικιλία με γλυκείς, αρωματικούς και με πολλούς χυμούς, αχλαδόμορφους καρπούς των οποίων το μέγεθος φθάνει τα 3cm. 

Η ποικιλία  Variegata έχει ενδιαφέρον επειδή οι καρποί της δεν είναι στυφοί όπως των άλλων ποικιλιών.

Επίσης στην Ελλάδα υπάρχουν φυτώρια που προσφέρουν ενδιαφέρουσες ελληνικές ποικιλίες. Αξιόλογες ποικιλίες είναι η «Ντούλια 1». Έχει μεγάλους καρπούς, βάρους 5g και η «Ντούλια 2», με πιο μικρότερους καρπούς αλλά με μεγαλύτερη περιεκτικότητα αντιοξειδωτικών ουσιών. Είναι πολύ παραγωγικές ποικιλίες.

Χρησιμοποιούμενα μέρη του φυτού

Από αιώνες χρησιμοποιούνται στην παραδοσιακή ιατρική :

οι καρποί

ο φλοιός

οι βλαστοί

οι ρίζες

Διάφορες χρήσεις μη φαρμακευτικές

Το ξύλο της κρανιάς χρησιμοποιείται στην κατασκευή διαφόρων μικροκατασκευών και εργαλείων (μπαστούνια, γκλίτσες, βέργες, πίπες, κλπ). 

Από τον φλοιό προέρχεται κόκκινη βαφή με την οποία παλαιότερα βαφόταν δέρματα ενώ με τους καρπούς έβαφαν αβγά. Επίσης παράγεται ένα παραδοσιακό λικέρ.

Η κρανία είναι πολύ όμορφο καλλωπιστικό φυτό που χρησιμοποιείται και στην κηποτεχνία.

Φαρμακευτικές Χρήσεις

Από τα αρχαία χρόνια μέχρι τις ημέρες μας τα κράνα χρησιμοποιούνται για τη αντιμετώπιση της διάρροιας και των εντερικών παθήσεων λόγω των τανινών που περιέχουν. Επίσης, ο φλοιός, οι βλαστοί και οι ρίζες χρησιμοποιούνται σαν αντιπυρετικά. Σε χώρες της Ασίας, τα κράνα χρησιμοποιούνται στην θεραπεία του διαβήτη.

Χημικά χαρακτηριστικά

Τα κύρια χημικά συστατικά των κράνων είναι οι ανθοκυάνες που αποτελούν φυτικές υδατοδιαλυτές χρωστικές που ανήκουν στα φλαβονοειδή. Δίνουν στους καρπούς και τα άνθη έντονα χρώματα (πορτοκαλί, κόκκινο, μοβ, μπλε, κλπ). Οι καρποί που περιέχουν ανθοκυάνες θεωρούνται σαν προστατευτικά της καρδιάς από διάφορα νοσήματα, αλλά και σαν αντιδιαβητικά φάρμακα. 

Μια έρευνα που πραγματοποιήθηκε στο Εργαστήριο Βιολογίας Οπωροκηπευτικών του Α.Π.Θ. πάνω σε 100 περίπου δείγματα νωπών καρπών, τα κράνα είχαν την υψηλότερη τιμή αντιοξειδωτικής δραστηριότητας.. Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος αυτών των τιμών παρατίθενται αντίστοιχες τιμές και από άλλα είδη και ποικιλίες νωπών καρπών.

Πίνακας 1. Τιμές αντιοξειδωτικής δραστηριότητας 

 δειγμάτων με αντίστοιχες

τιμές οκτώ δειγμάτων άλλων νωπών καρπών.

Είδη – Ποικιλίες                                                               

                                                                                                  Αντιοξειδωτική δραστηριότητα  

                                                                                                    (μmol)

Κράνα Ντούλια1 (μεγαλόκαρπα)                                                      54,8

Κράνα Ντούλια2 (μικρόκαρπα)                                                      100,8

Κράνα Ηλέκτρα                                                                                99,6

Κράνα από περιοχή Νάουσας                                                         76,1

Βερίκοκα                                                                                            3,5

Φράουλες                                                                                        48,0

Ροδάκινα                                                                                   7,00 – 17,02

Αχλάδια                                                                                    20,0 – 29,60

Κεράσια                                                                                      15,5 – 41,04

Μήλα                                                                                          7,0 – 32,0

Μούρα μαύρα Κ. Στυλιανίδης                                                              61,6

Βύσσινα                                                                                       32,5 – 35,3

Εκτός από την αντιοξειδωτική δραστηριότητα, μετρήθηκαν εννέα ανόργανα θρεπτικά στοιχεία σε τρία δείγματα κράνων και παρατίθενται προς σύγκριση με οκτώ δείγματα άλλων νωπών καρπών, στον Πίνακα 2. Τα στοιχεία του Πίνακα είναι ενδεικτικά γιατί τα δένδρα της κρανιάς βρίσκονται μέσα στα δάση σε εδάφη ακαλλιέργητα, αλίπαντα και μη αρδευόμενα, σε αντίθεση με τους άλλους καρπούς που προέρχονταν από συστηματικούς οπωρώνες όπου εφαρμόζονται κλαδεύματα, λιπάνσεις, αραιώματα καρπών, αρδεύσεις, που επηρεάζουν σοβαρά τα επίπεδα των ανόργανων θρεπτικών στοιχείων.

Ωστόσο από τα ενδεικτικά αυτά στοιχεία, φαίνεται ότι τα κράνα κατέχουν μια θέση ανάμεσα στους άλλους νωπούς καρπούς, είτε υπερέχοντα σε ορισμένα στοιχεία, είτε υστερούντα από κάποιους καρπούς.

Διαφαίνεται μια τάση υπεροχής των κράνων ως προς το στοιχείο κάλιο, αν φυσικά αυτή δεν είναι τυχαία σε κάποιο βαθμό.

Οικονομικά στοιχεία   

Με μία απόδοση 1000 κιλών το στρέμμα, μπορεί να δώσει μία πρόσοδο 800-1300€ το στρέμμα και να αποτελέσει μία εναλλακτική καλλιέργεια, ειδικά για ορεινές και ημιορεινές περιοχές.

www.romiazirou.blogspot.gr