72 χρόνια από τη Μάχη της Μενίνας (Παραμυθιά Θεσπρωτίας) στις 17 και 18 Αυγούστου 1944

Τους θερινούς μήνες του 1944 διεξήχθησαν επιχειρήσεις από τη Χ Μεραρχία των Εθνικών Ομάδων Ελλήνων Ανταρτών (Ε.Ο.Ε.Α.) στη περιοχή Παραμυθίας - Μαργαριτίου - Μαζαρακιάς, για την απελευθέρωση της περιοχής από τους Αλβανούς και τους Γερμανούς. Η μάχη της Μενίνας, την 17 και 18 Αυγ. 1944 εντάσσεται στο πλαίσιο των επιχειρήσεων αυτών.

Τη νύχτα της 16 προς 17 Ιουνίου 1944, το ΙΙ/16 Τάγμα ανταρτών, με διοικητή το Λοχαγό Κ. Ζιώγα, κινήθηκε με διαταγή της Χ Μεραρχίας για κατάληψη της πόλης Παραμυθιάς. Ο διοικητής της Μεραρχίας Συνταγματάρχης Β. Καμάρας, που επιθυμούσε την αποφυγή αντιποίνων κατά των Αλβανών που συνέπρατταν με τους Γερμανούς, διέταξε τους Λόχους ανταρτών Ποπόβου και Ελευθεροχωρίου (οπλαρχηγός ο δικηγόρος Στρουγγάρης Ελευθ. από την Παραμυθιά, που είχε αδελφό εκτελεσθέντα μετά των 49 προκρίτων της πόλης από τους Γερμανοτσάμηδες), του υπό τον καθηγητή γυμναστικής Αντ. Σούζη, επίσης από τη Παραμυθιά, Ι ανεξάρτητου Τάγματος, να μη λάβουν μέρος στις επιχειρήσεις για τη κατάληψη της πόλης. Αλλ' αυτοί από τις νυχτερινές ώρες της προτεραίας είχαν πλησιάσει τη Παραμυθιά, και αφού αντήλλαξαν μερικούς πυροβολισμούς με όσους από τους Αλβανούς προέβαλαν αντίσταση, κατέλαβαν τη πόλη. Τη πρωία εισέρχεται στη Παραμυθιά το ΙΙ/16 Τάγμα, την 28η Ιουνίου αφίχθηκε ο Διοικητής του Συντάγματος Ταγματάρχης Κρανιάς Αρ. και την 30η Ιουνίου ο Διοικητής της Χ Μεραρχίας Συνταγματάρχης Β. Καμάρας.

Στις 30 Ιουνίου οι δυνάμεις των Ε.Ο.Ε.Α. ( ΙΙ/16 Τάγμα ) πέτυχαν περιφανή νίκη κατά των Γερμανών και Αλβανών στη μάχη των Αγίων Θεοδώρων, έξω από τη Παραμυθιά. Ακολούθησαν από 4 μέχρι 11 Αυγούστου επιχειρήσεις εκκαθάρισης της περιοχής από το ίδιο ανωτέρω Τάγμα, οι αντάρτες του οποίου, όπως και του Συντάγματος, κατήγοντο όλοι από την περιοχή, και έπνεαν μένεα κατά των μυσαρών τούτων σφαγέων του ελληνισμού. Αντικειμενικός σκοπός των επιχειρήσεων ήταν ο έλεγχος της αμαξιτής οδού Ηγουμενίτσας - Ιωαννίνων, που επετεύχθη με την κατάληψη των υψωμάτων εκατέρωθεν του χωρίου Κορύτιανης, παρά τις λυσσώδεις αντεπιθέσεις των εξορμούντων από τα χωρία Δράμεση και Ρύζιανη Τουρκαλβανών. Επετεύχθη επίσης η περίσχεση του οδικού κόμβου της Μενίνας, που αποτελούσε την βάση για τις επιχειρήσεις των Γερμανοτσάμηδων. 

Την 6η Αυγούστου 1944 αφίχθη στη Παραμυθιά το 3/40 Σύνταγμα, με διοικητή τον Αντισυνταγματάρχη Αγόρο Γ., και τέθηκε υπό διοίκηση της Χ Μεραρχίας. 

Παρά τη Χ Μεραρχία είχε αφιχθεί στη Παραμυθιά, μετά τη Μάχη των Αγ. Θεοδώρων, μόνιμη αντιπροσωπεία της συμμαχικής αποστολής, από τους αμερικανούς λοχαγούς 'Aντερσον και Ρότζερς, τον 'Aγγλο λοχαγό Τζών, και τον 'Aγγλο υπολοχαγό Ντέϊβ. Από την 10 Αυγ 1944 οι Τουρκαλβανοί άρχισαν να συμπτύσσονται στη περιοχή Φιλιατών και Ελληνοαλβανικών συνόρων, τμήματα δε αυτών είχαν παραμείνει στην Ηγουμενίτσα και Μενίνα, με τις Γερμανικές δυνάμεις της περιοχής. Το Στρατηγείο Μέσης Ανατολής (Σ.Μ.Α.) διέταξε τη κατάληψη του οδικού κόμβου της Μενίνας, τον οποίο υπερασπίζετο Γερμανικό Τάγμα και αριθμός Τουρκαλβανών.

Το χωρίο Μενίνα είχε άρτια αμυντική οργάνωση,με δύο πυροβόλα και αρκετό αριθμό πολυβόλων θέσεως. Υπήρχαν επίσης στο χωρίο αυτό προωθημένες αποθήκες τροφίμων και πυρομαχικών, και πολλά μεταφορικά αυτοκίνητα. Η Μενίνα αποτελούσε προωθημένη μικρή βάση εφοδιασμού για τις επιχειρήσεις των Γερμανοτσάμηδων στη περιοχή Παραμυθιάς - Σουλίου - Φαναρίου - Μαζαρακιάς. Καταλαμβανόμενης της Μενίνας απεκλείοντο οι Γερμανοί στην Ηγουμενίτσα και τις Φιλιάτες, και καμία κίνηση προς την Παραμυθιά και την Πρέβεζα δεν θα ήταν δυνατή. Ήταν λοιπόν ζωτική θέση για τους Γερμανούς.

Την επίθεση κατά της Μενίνας διηύθυνε η Χ Μεραρχία των Ε.Ο.Ε.Α. υπό τον Συνταγματάρχη Β. Καμάρα, που διέθετε το 3/40 Σύνταγμα του Αντισυνταγματάρχου Αγόρου Γ. δυνάμεως 750 ανδρών και το 16 Σύνταγμα του Αντισυνταγματάρχου Κρανιά Αρ. δυνάμεως 350 περίπου ανδρών. 

Το 3/40 Σύνταγμα κατά τη μάχη της Μενίνας περιελάμβανε : Διοίκηση με διοικητή τον Αντισυνταγματάρχη Αγόρο Γ. και υποδιοικητή τον Επίλαρχο Γεωργιάδη Δημ., το Ι Τάγμα (διοικητής Ταγ/χης Οικονομόπουλος, διοικητές Λόχων Υπολοχαγός Χονδρός, Υπολοχαγός Φωτάκης), το ΙΙ Τάγμα (διοικητής Επίλαρχος Μπασακάρος, διοικητές Λόχων Υπίλαρχος Μητρόπουλος, Υπίλαρχος Φραντζέσκαρος), το ΙΙΙ Τάγμα (διοικητής Επίλαρχος Κατσαδήμας, διοικητές Λόχων ίλαρχος Χαρβαλάκης, Λοχαγός Ρωμανάς), και το Τάγμα Οπλομηχανημάτων ( διοικητής Ταγματάρχης Παπαζώης, διοικητές Λόχου πολυβόλων υπίλαρχος Περεπές, Λόχου όλμων Υπολοχαγός Μώρος). 

Η μάχη άρχισε την 0500 ώρα της 17 Αυγούστου και ο αγώνας ήταν σκληρός, καθ' όσον οι Γερμανοί αμύνονται από τις πλέον οχυρές θέσεις τους. Προσπάθειες Γερμανικών ενισχύσεων από την οδό Ιωαννίνων - Ηγουμενίτσας και Ηγουμενίτσας - Ιωαννίνων αποτυγχάνουν, διότι φράσσονται από Λόχους των ιλάρχων Μητρόπουλου και Φρατζέσκαρου.

Τις απογευματινές ώρες ο αγώνας είναι κρίσιμος. Το Ι Τάγμα του 3/40 Συντάγματος καθηλώνεται στη πεδινή περιοχή της Μενίνας, 100 μέτρα από τις οχυρές θέσεις των Γερμανών. Οι απώλειες του Τάγματος είναι σοβαρές, αλλά οι διοικητές των Λόχων πρώτης γραμμής υπολοχαγός Χονδρος και υπολοχαγός Φωτάκης επιδεικνύουν απαράμιλλο ηρωισμό και ελέγχουν τη κατάσταση. Ο υπολοχαγός Χονδρος τραυματίζεται σοβαρά, φέρων πέντε τραύματα από θραύσματα όλμων, αλλά δεν δέχεται να αποσυρθεί της θέσεως του. Το 16 Σύνταγμα ομοίως έχει καθηλωθεί. Με την επέλευση του σκότους η κατάσταση εξακολουθεί κρίσιμη. Οι 'Aγγλοι αξιωματικοί, που παρακολουθούν τα επιτιθέμενα τμήματα, θεωρούν τη μάχη απολεσθείσα.

Τη πρώτη μέρα συνελήφθησαν περί τους 50 Γερμανοί αιχμάλωτοι. Τη πρωία της ημέρας αυτής έπεσε επί του πεδίου της μάχης ο Ταγματάρχης Ουάλας, μαχόμενος μεταξύ των ακροβολιστών. Την επόμενη ημέρα, 18 Αυγούστου, το ΙΙΙ Τάγμα του 3/40 Συντάγματος (Επίλαρχος Κατσαδήμας) έλαβε διαταγή και κινήθηκε κατά του οχυρού συγκροτήματος οικημάτων, όπου αμύνοντο σθεναρά οι Γερμανοί. Το Τάγμα επετέθη με τους Λόχους κατά βάθος, λόγω του στενού μετώπου, και με επικεφαλής τον Ιερό Λόχο του Συντάγματος υπό τον Ίλαρχο Χαρβαλάκη, με διμοιρίτες τον Υπίλαρχο Σούτσο και τον ανθ/γό Τρίμπο 

Την 1000 ώρα οι αντάρτες ευρίσκοντο 50 μέτρα από των οχυρών των Γερμανών, και λόγω των δραστικών πυρών των τελευταίων η περαιτέρω κίνηση καθίστατο αδύνατη. Στο μεταξύ πίπτει νεκρός ο διμοιρίτης ανθ/γός Τρίμπος και τραυματίζεται ο υπολοχαγός Σούτσος. Την ιδία ώρα 7 Γερμανικά αυτοκίνητα κατόρθωσαν να διέλθουν την οδό που κατείχετο από Λόχο του Συντάγματος, και κινούνται την πλέον κρίσιμη στιγμή προς Μενίνα.

Την 1100 ώρα προωθείται το μοναδικό αντιαρματικό πυροβόλο (Γερμανικό λάφυρο) σε κατάλληλη θέση για να βάλει κατά των οχυρών των Γερμανών από μικράς αποστάσεως, λόγω της εγγύτητας των ημετέρων τμημάτων. Ο αγώνας συνεχίζεται με αμείωτη ένταση μέχρι την 1500 ώρα, οπότε 47 Γερμανοί εξήλθαν των οχυρών και παρεδίδοντο, αφού όλοι ήταν τραυματισμένοι. Την ίδια ώρα ο Ιερός Λόχος γίνεται κύριος της οχυρής αυτής θέσεως. Από τότε παύει πάσα αντίσταση των Γερμανών, οι οποίοι και τις δύο μέρες πολέμησαν γενναιότατα. Η μάχη της Μενίνας είναι για τη πατρίδα μας μια από τις πιο λαμπρές σελίδες δόξας και ηρωισμού. Οι απώλειες των Γερμανών ανήλθαν σε: 101 αιχμαλώτους, 112 νεκρούς Γερμανούς και 35 νεκρούς Τσάμηδες.

Οι δικές μας απώλειες ανήλθαν σε : 18 νεκρούς αξιωματικούς και οπλίτες του 3/40 Συντάγματος, 27 τραυματίες αξιωματικούς και οπλίτες του 3/40 Συντάγματος, 15 εκτός μάχης του 16 Συντάγματος, και 1 'Aγγλος (Ταγ/χης Ουάλας) νεκρός.

Η μάχη της Μενίνας είναι για τη πατρίδα μας μια από τις πιο λαμπρές σελίδες δόξας και ηρωισμού.-

Η εξιστόρηση βασίστηκε στην έκδοση του ΓΕΣ έτους 1998 "Αρχεία Εθνικής Αντίστασης 1941-45 ", που επιμελήθηκε τριμελής επιτροπή ανωτάτων αξιωματικών υπό την προεδρία του υποφαινομένου, και στις πολεμικές εκθέσεις δράσης του 3/40 Συντάγματος από τον Αντισυνταγματάρχη Γ. Αγόρο και του ΙΙ/16 Τάγματος ανταρτών από τον Αντισυνταγματάρχη Κ. Ζιώγα.

Του Γιώργου Γκορέζη

Ο Γιώργος Γκορέζης είναι υποστράτηγος ε.α., συγγραφέας, και διετέλεσε πρόεδρος της Διεθνούς Επιτροπής Στρατιωτικής Ιστορίας.

Βοηθήματα :

- « Αρχεία Εθνικής Αντίστασης 1941-45 » έκδοση ΓΕΣ 1998, με την επιμέλεια επιτροπής Ανωτάτων Αξιωματικών, πρόεδρος ο Υποστράτηγος Γ. Γκορέζης.

- « Η Εθνική Αντίσταση 1941-45 »,Υποστράτηγος Γεώργιος Γκορέζης, Εκδόσεις Δωδώνη, 1999.

- « Πολεμική Έκθεση Δράσης 3/40 Σ.Ε.», Αντισυνταγματάρχης Γ. Αγόρος, Διοικητής Συντάγματος.

- « Πολεμική Έκθεση Δράσης ΙΙ/16 Τάγματος», Αντισυνταγματάρχης Κ. Ζιώγας, Διοικητής Τάγματος.

www.ggore.wordpress.com