«Ελεύθερη αναπνοή της ζωής»

Με αφορμή την ποιητική συλλογή του Κώστα Αναγνώστου «Το ημέρωμα της πέτρας»

Γράφει ο Χρήστος Α. Τούμπουρος

Είναι αλήθεια πως το Τζουμέρκο κρατάει στον κόρφο του μια αληθινή και ατόφια πνευματική παράδοση στοιχειοθετημένη και γαλβανισμένη από τον καημό, το συναίσθημα και τον αγώνα όλων των Τζουμερκιωτών. Κι όλο αυτό το πνευματικό εποικοδόμημα το φύτεψαν, το πότισαν και το λίπαναν φωτεινά μυαλά με ιδιαίτερη επίδοση στα γράμματα και τη λογοτεχνία. Κώστας Κρυστάλλης, Γιώργος Κοτζιούλας, Γιώργος Παπαγεωργίου – Ράγγος και τόσοι άλλοι. Φαίνεται πως η παράδοση συνεχίζεται…

Και η βεβαιότητα αυτή, το συμπέρασμα αυτό, αβίαστα εξάγεται με την ανάγνωση της ποιητικής συλλογής του Κώστα Αναγνώστου με τον τίτλο «Το ημέρωμα της πέτρας» που πρόσφατα κυκλοφόρησε. Πρόκειται για 61 εν συνόλω ποιήματα που χαρακτηρίζονται από το χαμηλόφωνο τόνο, από έντονο προβληματισμό, από πνευματική ενάργεια  και από ισχυρή ποιητική συστολή. Ποιήματα αφτιασίδωτα που εκπέμπουν αλήθεια, αγνότητα και κοινωνική διδαχή. «Μη μου πείτε, λοιπόν, μακάριοι θεοί,/πως δε σας δόξασα./ Έκανα τα πάντα στις αρτοκλασίες,/ μα αμάρτησα, γιατί τον άρτο/τον μοίραζαν οι  πλούσιοι/ κι όχι εγώ ο ταπεινός Λαός.»

Το Τζουμέρκο ασφαλώς το συνθέτει και το χαρακτηρίζει  η πέτρα. Πέτρες, πετρούλες, πετράδια, λιθάρια, κοτρώνια παντού. Το ίδιο συμβαίνει συμβολικά και στη συλλογή. Εκεί που πλεονάζουν οι σκέψεις και υπερίπτανται οι εικόνες, πέτρες «κουτρουβαλούν» στις χαράδρες του Ξηροβουνίου, κροταλίζουν στις κατεβασιές στο Κακολάγκαδο, όπως και η ψυχή μας στις τόσες αναποδιές. Και αναζητούμε… Πέτρες! Σηματωροί του αγώνα, δουλεμένες πέτρες, που τις «έστυψαν» στιβαρά χέρια, που τις πάτησαν Τζουμερκιώτικα πόδια, που άντεξαν τις κοφτερίδες… Πέτρες λαμποκοπούσες, γυαλισμένες από τον ιδρώτα του φτωχού … Πέτρες που δίνουν νόημα και απαντοχή και καταλαγιάζουν την νεροποντή… «Πονεμένες πέτρες/απ’ τον ιδρώτα των φτωχών./Χώματα ιερά του δίκαιου εργάτη / Νερά πελαγίσια/Σμίξτε τις χορδές/της Ζωής/και λυτρώστε/τον Ήλιο».  

Η αναζήτηση. Η ελπίδα!  Όρος ζωής, προσδοκία και επιδίωξη για κάτι καλύτερο, ίσως και επιθυμητό, μπορεί να είναι ευχάριστο, ακόμη και ωφέλιμο. Η ελπίδα που όλοι μας την αναζητούμε, την επιδιώκουμε, αλλά τα πάντα σκεπάζει ο ύπνος του θανάτου, της σιγής και του πενθοφόρου ηλιοβασιλέματος που στο φως του και τα δέντρα προσωποποιούνται. «Γέρασαν τα δέντρα/στα ηλιοβασιλέματα./Οι άνθρωποι κοιμήθηκαν/ στους αστερισμούς του θανάτου./ Κι όσοι μείναμε/κοιτάμε να βρούμε/το ανέσπερο φως της ελπίδας». Την ελπίδα θα την ορίσει και στο αφιέρωμά του  «ευλαβικά στον Γιώργη Κοτζιούλα» που απευθυνόμενος του εκμυστηρεύεται … «Σήκωσες ψηλά τον άνθρωπο/ως τους καθάριους ουρανούς,/όπου φέγγει η ελπίδα/για έναν νέο κόκκινο κόσμο».

Τα ποιήματά του έχουν κοινωνικό περιεχόμενο. Ποιητής του κοινωνικού προβληματισμού και της ζωής, δεμένος με την κοινωνική πραγματικότητα, θέλει την ποίηση «στα χέρια του λαού» όχι αποστασιοποιημένη από τη ζωή, αλλά αντίθετα, δεμένη μ’ αυτήν. «Η ποίηση στα χέρια του λαού/ ξεδιπλώνει/ τις μυστικές της δυνάμεις/ για την αλήθεια και το φως». Δεμένος με χίλιες χρυσές αλυσίδες με την πραγματικότητα αποκαλύπτει πως η ποίηση φανερώνει το όνειρο, ημερεύει τον κόσμο, αφού έχει την ικανότητα να αγγίζει την ψυχή και το αίσθημα του αναγνώστη και να τον λυτρώνει από τα δεινά της καθημερινότητας. Μια στοχαστική βίωση της ανθρώπινης ζωής και της ποιητικής προσφοράς. Υπερπραγματική, αλλά ποτέ αντιπραγματική η ποίηση.  «Οι ποιητές του σύμπαντος/δε γευματίζουν στα σαλόνια της γης./ Στέκονται αντιμέτωποι/με το νερό του ήλιου».

Δεν προχειρολογεί, δεν μικρολογεί, δεν τάζει αλλά βαθιά εξετάζει κι όταν ακόμη συμβουλεύει. Η ποίηση είναι για τον Αναγνώστου μέθοδος, τρόπος και αιτία απόδρασης  από τον ψεύτικο παράδεισο και φωτισμός με εξαιρετική πνευματική ακτινοβολία. «Την ύλη που αποθηκεύεις(…)…εξακόντισέ της/στα υψηλά δώματα του ήλιου/για να καταυγάσει/τις ασθενείς ψυχές».

Το φως που κυριαρχεί, έστω χωρίς κανένα επιθετικό προσδιορισμό (εκτυφλωτικό, διάχυτο, άπλετο…) γιατί είναι ποιητής  που ζυγιάζει τις λέξεις και σαν καρφιά τις μπήγει στη σκέψη του αναγνώστη. Ποιητής της ολιγάρκειας που υπερχειλίζει η αγάπη, η ζεστασιά, η ποιητική συστολή.

«Κι αν ξαναφτιάξεις, Θεέ μου,/ τον κόσμο,/τουλάχιστον μην τον ντύσεις/ με κουρέλια./Πέταξέ του ζεστά ρούχα,/ λίγο ψωμί, καρδιά,/πολλή αγάπη και Φως».

Το  φως που θα φτάσει στην άφατη φωτοχυσία και στην απαστράπτουσα «Φωταψία».  «Τ’ αστέρια τρέχουν στα μαλλιά σας/Ήλιοι κεντάνε τα κορμιά σας/Οι θάλασσες πίνουν νερό στο όνομά σας/Και τα φεγγάρια ξεδιψάνε στο αντάμωμά σας».

Και το ποίημα μεταστοιχειώνει την πραγματικότητα, μας φωτίζει, ηλιολουζόμαστε, ονειρευόμαστε και μοσχοβολάμε λουλουδιασμένοι και ερχόμαστε σε επαφή, στην ταύτιση βλέμματος, σκέψης και πνοής. Αληθινή λύτρωση, αφού η καλλιτεχνική ευαισθησία ανέρχεται στο ανώτερο επίπεδο της κοινωνικής κουλτούρας του ανθρώπου, ελευθερώνει τον άνθρωπο και τον κάνει ικανό να ερωτευθεί, να μιλήσει, να επικοινωνήσει και να ευχαριστηθεί. «Τα ποιήματα τέλειωσαν/στην άκρη του ήλιου/στα ρείθρα των ονείρων/και των λουλουδιών./Καιρός να ανταμωθούμε/ και στα χαμογελαστά πετραδάκια των ματιών μας».

Και σ’ αυτή την αντάμωση βασιλεύει η αγάπη, όπως ακριβώς την ορίζει ποιητικά. «Αγάπη δεν είναι/ο χρονομετρημένος έρωτας/ της ιδιοτέλειας/στα πληρωμένα ξενοδοχεία/της οδού Ομήρου./Αλλά η ελεύθερη αναπνοή της ζωής/στα σαλόνια του ουρανού».

Η ποίηση χωρίς διδαχή, χωρίς ελπίδα, χωρίς προσδοκία για κάτι καλύτερο, ανθρωπινότερο και ομορφότερο είναι πέτρα αλείαντη, τσιόκαλο, εμπόδιο… Γι’ αυτό λειτουργώντας ποιητικά πετυχαίνει «το ημέρωμα της πέτρας», σμιλεύοντας ασφαλώς και την ψυχή μας, οδηγώντας μας στα φωτεινά μονοπάτια της τέχνης και λυτρώνοντάς μας προβάλλοντας τις οικουμενικές αξίες της ειρήνης και της ευτυχίας.  «Δυο λόγια χαραγμένα/ στην παλάμη του εργάτη/ απαιτούν την εγγραφή του/στη συνείδηση του κόσμου./Δεν τα ξορκίζουν οι αστραπές/ του απατηλού φωτός./Τα δέχονται  οι άνθρωποι./ Και το αίμα τους/κυλά στους δρόμους./ Σταυροί δέντρων στο παρθένο δάσος/για ειρήνη και ευτυχία.»

Είναι αληθινός ποιητής!!!...