Φιλέλληνες και ανθέλληνες.

Τον τελευταίο ενάμισι χρόνο, με αφορμή την ελληνική κρίση, πολλά έχουν λεχθεί για το ποιος είναι φίλος της Ελλάδας και ποιος όχι.  ανάλογα με τη στάση που κρατά σχετικά με την οικονομική και πολιτική βοήθεια προς τη χώρα μας. Πολλοί πολιτικοί και δημοσιογράφοι ευχήθηκαν αν η κ. Λαγκάρντ αναλάβει την ηγεσία του ΔΝΤ, να τηρήσει την ίδια φιλελληνική στάση.

Από το 19ο αιώνα και κατά τη διάρκεια της ελληνικής επανάστασης, όταν οι ξεσηκωμένοι Έλληνες αναζητούσαν ερείσματα νομιμοποίησης του αγώνα τους στην Ευρώπη, «εμφανίστηκαν» οι Φιλέλληνες. Ήταν οι Ευρωπαίοι πολίτες και πολιτικοί που τάσσονταν στο πλευρό των  επαναστατημένων Ελλήνων, μορφές όπως ο Λόρδος Μπάιρον, σύμβολο του αγνού φιλελληνισμού, ή όπως ο Τζορτζ Κάνιγκ, υπουργός Εξωτερικών και πρωθυπουργός της Αγγλίας, σύμβολο του «πολιτικού φιλελληνισμού». Σε όλη τη διάρκεια του 19ου εξέχουσες προσωπικότητες όπως ο Βικτόρ Ουγκό θα μιλήσουν για την Ελλάδα και τους Έλληνες με τρόπο και ύφος που αγιοποιούσε στα μάτια της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης το μικρό ελληνικό βασίλειο. Αλλά και στον 20ο αιώνα δεν έλειψαν ανάλογες αναφορές, όπως του Ελυάρ, του Μαλρό και άλλων.

Όσον αφορά τους διανοούμενους  φιλέλληνες, δεν μπορούμε να τους καταλογίσουμε στρατηγική και υστεροβουλία, ειδικά σε προσωπικότητες όπως ο Μπάιρον και ο Ουγκό, οι οποίοι στο πνεύμα του κλασικισμού και του ρομαντισμού και στο πλαίσιο των επαναστάσεων και των κινημάτων έστερξαν έναν αδύναμο λαό που είχε όμως σημαντική ιστορία. Η αναφορά στο ένδοξο παρελθόν δεν θρέφει μόνο τους Έλληνες, αλλά και τους Ευρωπαίους.

Στο επίπεδο της πολιτικής τα πράγματα διαφοροποιούνται. Είναι η συγκυρία που καθορίζει τις συμπεριφορές. Η συγκυρία που μπορεί να έχει ενδογενή ή εξωγενή αίτια. Ο Γκλάντστον  ή ο Ντισραέλι είναι φιλέλληνες ή ανθέλληνες ανάλογα με τη διεθνή συγκυρία και με την πολιτική αντίληψη που έχουν υιοθετήσει. Και οι δύο υπήρξαν Άγγλοι πρωθυπουργοί, αλλά ο καθένας διαφορετική με θέση για το Ανατολικό ζήτημα.

Ας γυρίσουμε όμως στις μέρες μας. Οι τελευταίες παρεμβάσεις του Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ και του αειθαλή Βαλερί Ζισκάρ Ντ' Εστέν διαλύουν κάποιους μύθους για το πώς ορίζουμε τον φιλέλληνα. Ο κ. Ντ' Εστέν που στη δεκαετία του 1970 είχε βοηθήσει την Ελλάδα, ως πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας, να μπει στην ΕΟΚ, με μια δήλωσή του χθες μίλησε  για έξοδο της «άσωτης» Ελλάδας από την Ευρωζώνη. Ο πρώην Γάλλος πρόεδρος δεν έγινε από τη μια στιγμή στην άλλη ανθέλληνας. Απλά, ανάλογα με τη συγκυρία αντιμετωπίζει την Ελλάδα, σύμφωνα με το ευρωπαϊκό του όραμα. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τον επικεφαλής του Eurogroup και πρωθυπουργό του Λουξεμβούργου, κ. Γιούνκερ.

Αυτό που χρειάζεται να καταλάβουμε ως λαός, ως έθνος και ως κοινωνία είναι ότι δεν μπορούμε να εναποθέτουμε τις ελπίδες κάπου έξω και μακριά από εμάς ή να αναζητούμε άλλοθι για τις δικές μας παραλείψεις. Ο «μύθος του ξένου» είναι αυτός που πήγε τη χώρα πολλά χρόνια πίσω. Γίναμε ο αδύναμος κρίκος από τα δικά μας λάθη και γι' αυτό βρισκόμαστε σε αυτή την περιδίνηση. Αυτό δε σημαίνει βέβαια ότι και οι «ξένοι» δεν έχουν τις ευθύνες τους. Στη συγκεκριμένη συγκυρία εξαντλούν την αυστηρότητά τους, μετατρέποντας την Ελλάδα και άλλες χώρες σε «πειραματόζωα» της εξεύρεσης συνταγής σωτηρίας του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος.