Φιντέλ Κάστρο, 90 χρόνια μοναξιά

Ο εμβληματικός ηγέτης της Κουβανικής Επανάστασης κλείνει τα 90 του χρόνια - είχε γεννηθεί 13 Αυγούστου 1926. Η Κούβα το γιορτάζει.

Ο υπόλοιπος κόσμος μπορεί να χαζέψει έναν αγνό επαναστάτη ή έναν δικτάτορα, κάποιον που όρθωσε το ανάστημά του σε μια υπερδύναμη ή κάποιον που έπαιξε το παιχνίδι μίας άλλης

Ο Φιντέλ Κάστρο έγινε 90 χρόνων έχοντας ξοδέψει στο μεταξύ 638 ζωές – τόσες ήταν οι απόπειρες δολοφονίας που ενορχήστρωσαν εναντίον του οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες, αν πιστέψει κανείς τον πιστό του σωματοφύλακα Φαμπιάν Εσκαλάντε. Αν, πάλι, πιστέψει τον Τζέφρι Γκόλντμπεργκ του «Atlantic», ο Lider Maximo έφτασε να ζήσει περισσότερο ακόμη και από την εποχή του – ήταν ο ίδιος που κήρυξε το τέλος της τον Σεπτέμβριο του 2010, τέσσερα χρόνια μετά την παράδοση της εξουσίας στον αδελφό του, δηλώνοντας στον αμερικανό δημοσιογράφο ότι «το οικονομικό μοντέλο της Κούβας έχει αποτύχει, δεν λειτουργεί πια ούτε για τους Κουβανούς». Κι αν πιστέψει την κόρη του Αλίνα, ο Φιντέλ «έχει ανακαλύψει και πάλι τον Ιησού».

Πιθανότατα, δεν θα μάθουμε ποτέ εάν ο υπερήλικος Κάστρο σκοτώνει τον χρόνο του με ένα ροζάριο στο χέρι. Το βέβαιο είναι ότι μπαίνει στη δέκατη δεκαετία της ζωής του σε μια διαφορετική Κούβα, σε μια χώρα που αφήνει στο παρελθόν μια ένδοξη επανάσταση κι ένα συγκεντρωτικό μοντέλο οικονομίας για να ανοίξει την αγορά της και τα σύνορά της. Η Κούβα γιορτάζει τα γενέθλια ενός ηγέτη που σημάδεψε ανεξίτηλα τα τελευταία πενήντα χρόνια της ιστορίας της. Ο υπόλοιπος κόσμος μπορεί να χαζέψει έναν αγνό επαναστάτη ή έναν στυγνό δικτάτορα, κάποιον που όρθωσε το ανάστημά του σε μια υπερδύναμη ή κάποιον που έπαιξε το παιχνίδι μίας άλλης. Πολλοί τον θυμούνται για τους ατελείωτες ομιλίες του, άλλοι για τη δύσκολη σχέση του με τον Τσε Γκεβάρα, λίγοι για την αγάπη του στον Ερνεστ Χέμινγουεϊ. Βιογράφοι και ιστορικοί έσκυψαν με φροντίδα πάνω από την περίπτωσή του για να ξεδιαλύνουν την αλήθεια από τους αστικούς μύθους. Ηταν – έγραψε ένας από αυτούς – εργασιομανής, γενναιόδωρος και μεγάθυμος αλλά μπορούσε να γίνει εκδικητικός και ανηλεής. Είχε αυτοσαρκαστική διάθεση αλλά δύσκολα ανεχόταν διαφορετικές απόψεις από τις δικές του. «Εβγαινε εκτός εαυτού εάν αισθανόταν ότι τον προσέβαλαν», σύμφωνα με τον Λέιτσεστερ Κόλτμαν, συγγραφέα της βιογραφίας «Ο πραγματικός Φιντέλ Κάστρο».

Γιος ενός ισπανού εμιγκρέ και μιας κουβανής υπηρέτριας, ο πραγματικός Φιντέλ Κάστρο γεννήθηκε στις 13 Αυγούστου του 1926 στο χωριό Μπιράν. Η οικονομική άνεση της οικογένειας τού επέτρεψε να φοιτήσει σε ένα από τα καλύτερα σχολεία του Σαντιάγο κι έπειτα να μεταφερθεί στην Αβάνα για να σπουδάσει στο φημισμένο κολέγιο Ιησουϊτών de Belen και στη συνέχεια στη Νομική Σχολή του πανεπιστημίου της πρωτεύουσας. Τα φοιτητικά χρόνια είναι η περίοδος της ιδεολογικής διαμόρφωσης. Ο Κάστρο καταφεύγει στη δικαιοσύνη κατά του καθεστώτος Μπατίστα, ηγείται μιας καταστροφικής εισβολής στο στρατόπεδο της Μονκάντα, συλλαμβάνεται, καταδικάζεται σε 15 χρόνια κάθειρξη, κερδίζει την ελευθερία του χάρις σε μια γενική αμνηστία και ο δρόμος της εξορίας τον οδηγεί πρώτα στο Μεξικό και έπειτα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στην Κούβα επιστρέφει το 1956 με ένα πλοιάριο, το «Granma». Είναι η αρχή του τέλους του καθεστώτος Μπατίστα και η αρχή του καθεστώτος Κάστρο. Από τα βουνά της Σιέρα Μαέστρα, μαζί με τον Τσε Γκεβάρα και τον αδελφό του Ραούλ, θα ξεκινήσει ένα αντάρτικο που θα ολοκληρωθεί με έναν θρίαμβο. Την Πρωτοχρονιά του 1959 ο Μπατίστα εγκαταλείπει την Κούβα και οι δυνάμεις του Κάστρο παρελαύνουν στην Αβάνα.

Ο Φιντέλ Κάστρο και οι σύντροφοί του παρελαύνουν στην Αβάνα. Ορθιος στο όχημα ο 

Καμίλο Σιενφουέγκος, μια εμβληματική φιγούρα της Κουβανικής Επανάστασης.

 Κάτω από την εφημερίδα του διακρίνεται ο Τσε Γκεβάρα 

Ηταν τα χρόνια της αθωότητας – τότε που ο Φιντέλ Κάστρο οικοδομούσε τη νέα Κούβα και ο Τσε Γκεβάρα έβγαζε πύρινους λόγους στο βήμα του ΟΗΕ ως υπουργός Βιομηχανίας της πρώτης Επαναστατικής Κυβέρνησης. Αλλά ήταν και τα χρόνια του τρόμου που κορυφώθηκε με την κρίση των πυραύλων τον Οκτώβριο του 1962.

Ούτως ή άλλως η Ουάσινγκτον πάντων των προέδρων δεν τα πήγε ποτέ καλά με την Αβάνα του Κάστρο. Ο Αϊζενχάουερ δεν άφησε το γήπεδο του γκολφ για να συναντήσει τον νέο ηγέτη της Κούβας στον Λευκό Οίκο – έστειλε τον αντιπρόεδρο Νίξον να βγάλει την υποχρέωση. Ο Κάστρο εκδικήθηκε τον αμερικανικό σνομπισμό με ένα σοβιετικό φλερτ. Επειτα ήρθε η υποκινούμενη απόβαση των αντιφρονούντων στον Κόλπο των Χοίρων και το εμπάργκο. Αλλά κι ένας αφορισμός από το Βατικανό, το κυνήγι των ομοφυλόφιλων, η εκστρατεία κατά του αναλφαβητισμού, οι ζηλευτές υποδομές στην υγεία, η επίσκεψη του Πάπα. Η Κούβα του Κάστρο πάσχιζε να γίνει ένα υπόδειγμα κομμουνιστικού παραδείσου, αλλά αυτή ήταν η μία πλευρά του φεγγαριού. Η άλλη ήταν ότι έγινε «μια απέραντη φυλακή που βρεχόταν από θάλασσα», όπως έλεγε μία από τις αδελφές του Φιντέλ.

Πώς θα έκρινε ο ίδιος τον εαυτό του με τόση σοφία που κουβαλούν 90 χρόνια ζωής; Πιθανότατα θα επαναλάμβανε τη φράση με την οποία είχε κλείσει την απολογία του στο δικαστήριο του Μπατίστα: «Η Ιστορία θα με αθωώσει!». Με τόσους διαφωνούντες στις κουβανικές φυλακές είναι λίγο δύσκολο να τον πιστέψει κανείς.

Αν, πάλι, πιστέψει κανείς τον κουβανό συγγραφέα Νορμπέρτο Φουέντες, ο Κάστρο ήθελε να απομονώνεται ακόμη και από τους σωματοφύλακές του αλλά δεν τα κατάφερνε ποτέ. Περίεργο για κάποιον που έζησε τόσα χρόνια αποκλεισμένος από τoν διεθνή περίγυρο και μόνος.

Εννιά φωτογραφίες για τον 90χρονο επαναστάτη – που 13 Αυγούστου 2016 είχε γενέθλια. Εννέα εικόνες από τα παλιά, όταν εκείνος φορούσε τη θρυλική στρατιωτική στολή του, αλλά όλα έδειχναν πιο ρομαντικά. Προτού η Κούβα μετατραπεί σε μια μεγάλη φυλακή, όπως λένε οι επικριτές του. Οταν ο Φιντέλ πίστευε ότι θα άλλαζε τον κόσμο. 

• 
  Οταν ταξίδευε με άνεση στις ΗΠΑ. Απρίλιος του 1959, τέσσερις γοητευτικές Αμερικανίδες του παρουσιάζουν το προσκλητήριο για τον ετήσιο χορό της Ενωσης Φωτορεπόρτερ της Νέας Υόρκης
  
  
• 
  Παίζοντας μπέιζμπολ, ένα από τα πιο αγαπητά, αν όχι το πιο αγαπητό, αθλήματα στην Κούβα.
  
  
• 
  Ανάμεσα σε πιτσιρίκια σε φυτεία ζαχαρακάλαμου κοντά στην Αβάνα, το 1959
• 
  
• 
  Γεμάτος αυτοπεποίθηση, ο νεαρός επαναστάτης μιλάει σε δημοσιογράφους κατά τη διάρκεια δείπνου στο Χάρλεμ της Νέας Υόρκης το 1959. Οι φωτορεπόρτερ και οι δημοσιογράφοι διακρίνονται στον καθρέφτη πίσω του
  
  
• 
  Μάιος 1963. Υπό το βλέμμα του ηγέτη της ΕΣΣΔ Νικίτα Χρουστσόφ, ο Φιντέλ Κάστρο τραβάει φωτογραφίες κατά την επίσκεψή του σε πάρκο. Είναι το πρώτο του ταξίδι στη Ρωσία
  
  
• 
  O Κάστρο με γούνινο καπέλο - και φυσικά πούρο - σε επίσκεψή του στην ΕΣΣΔ το 1981
  
  
• 
  Αρχές του 1959. Ο Φιντέλ επισκέπτεται τα γυρίσματα της ταινίας «Our Man in Havana» του Κάρολ Ριντ και συναντά τη διάσημη ηθοποιό Μορίν Ο Χάρα
• 
  
• 
  Καλοκαίρι του 1965. Ο Φιντέλ Κάστρο ράβει τον τελευταίο σάκο ζάχαρης στο εργοστάσιο Αντόνιο Γκουιτέρας στο Οριέντε. Η στιγμή είναι σημαντική και συμβολική διότι με αυτόν τον σάκο επετεύχθη ο στόχος παραγωγής έξι εκατομμυρίων τόνων ζάχαρης
• 
  
• 
  Απρίλιος 1959, Ουάσιγκτον. O Φιντέλ Κάστρο σε ομιλία του στην Ενωση Αμερικανικών Εφημερίδων
  
  

Περικλής Δημητρολόπουλος

www.protagon.gr