Η παρέμβαση-κριτική του Ηπειρώτη συγγραφέα-πεζογράφου Σωτήρη Δημητρίου στην κεντρική παρουσίαση του βιβλίου ''Ενας αιώνας και μία νύχτα'' του Αλέξανδρου Νίκα, που έγινε στο βιβλιοπωλείο ΙΑΝΟΣ, Αθήνα, τη Δευτέρα 25 Μαϊου 2015.

Με χαρά είμαι σήμερα εδώ για το βιβλίο του Αλέκου, γιατί μου άρεσε το βιβλίο. Να ομολογήσω κι εγώ πως έχουν περάσει πολλά χρόνια που έχω ανέβει σε τέτοια βήματα, είναι άβολη αυτή εδώ η θέση, οπότε να ομολογήσω ένα μικρό τρακ παρ' όλες τις ενθαρρύνσεις της Μάγδας Τσέγκου.

Το μυθιστόρημα ΕΝΑΣ ΑΙΩΝΑΣ ΚΑΙ ΜΙΑ ΝΥΧΤΑ, συστήνεται κιόλας από τον τίτλο του. Πρόκειται για μια εκτενή τοιχογραφία, μια «Σάγκα» κατά τον λογοτεχνικό όρο. Η κύρια συνισταμένη του βιβλίου είναι η περιπέτεια μιας οικογένειας κατ' αυτόν τον αιώνα. 

Ο συγγραφέας μπαινοβγαίνει από τις λεπτομέρειες στο γενικότερο φόντο, από την μικρο-ιστορία στην ιστορία, με άνεση και πειστικότητα.

Προσωπικά η ιστορία των Τσάμηδων στη Θεσπρωτία μου ήταν γνωστή κάπως ομιχλωδώς. Είναι τόσο αδρός και καίριος ο τρόπος που διαγράφεται στο βιβλίο, που μου εντυπώθηκε εναργώς.

Το μυθιστόρημα προσφέρει συνεχή αναγνωστική ευχαρίστηση. Μάλλον είναι μάταιο να ανιχνεύσεις την πηγή αυτής της ευχαρίστησης. Κάθε αναγνώστης και η πηγή του. Κάποιος θα μπορούσε να την αποδώσει στη χορταστική μυθοπλασία. Παρεμπιπτόντως σε ένα άλλο επίπεδο, οι περιγραφές των τρόπων της βιωτής στην αγροτική εκείνη κοινωνία είναι πολύ νόστιμες. Είναι σπαρταριστές αίφνης οι σελίδες που περιγράφεται η κατασκευή και η λειτουργία ενός καμινιού από τους εφήβους, αγόρια και κορίτσια. Κάποιος άλλος αναγνώστης θα έλεγε ότι η αναγνωστική ευχαρίστηση προέρχεται από τη γλώσσα.

Πραγματικά η γλώσσα του συγγραφέα είναι όμορφη, στιβαρή και στρωτή. Γλώσσα μέσης οδού, χωρίς ακρότητες και περιέργως πυκνή, λιτή και λακωνική για ένα τόσο πολυσέλιδο βιβλίο. Δεν έχεις σχεδόν καθόλου την αίσθηση της πλησμονής. Η ιστορία και το ύφος του βιβλίου έχουν εναρμονιστεί. «Νύχια και Σάρκα» κατά την παραστατική Ηπειρώτικη έκφραση.

Στο χώρο των ιδεών, μια βασική θέση του βιβλίου είναι το γελοίο του διαχωρισμού των ανθρώπων βάσει θρησκευτικών και Εθνικών εν προκειμένω διαφορών. 

Κατά τον συγγραφέα αυτές οι διαφορές είναι πλούτος και όχι αιτία για εχθρότητα και μίσος. Η μισαλλοδοξία οδηγεί πάντα σε τερατουργήματα.

Ας σταθώ όμως και σε μια λεπτομέρεια του βιβλίου. Πολλές φορές το σημαντικό κρύβεται στα επιμέρους. Πρόκειται για μια σκηνούλα σ' ένα γάμο. Να πούμε εν παρόδω, πως το βιβλίο διαπερνούν οι τελετές πέριξ του γάμου, που ήταν και είναι οι σπουδαιότερες αφορμές ψυχαγωγίας.

Κάποια στιγμή ο καλύτερος φίλος του Μανόλη, νιώθει ένα κέντημα φθόνου κατά το γάμο του γιου του, γιατί ο δικός του γιος είναι μικρότερος κατά λίγο. Άργησε λίγο να παντρευτεί. 

Ο αναγνώστης με αυτό το ελάχιστο ανασήκωμα μιας ακρούλας του κοινωνικού πέπλου, αναγάγει σε όλη την τερατώδη γκάμα αντιζηλιών και χαρακτηριστικών που βυσσοδομούν στα ψυχικά παρασκήνια.

Επίσης ο συγγραφέας ξαφνιάζει με την τόλμη του να δέχεται τον έρωτα ακόμη και πρώτων ξαδέλφων. Έτσι δρα απελευθερωτικά για μια μερίδα των συνανθρώπων μας, αλλά αναγωγικά και για όλες τις μειονότητες.

Το τέλος του μυθιστορήματος δεν λυτρώνει με τη συμβατική έννοια, αλλά ενισχύει την αυτογνωσία μας. Ο συγγραφέας φέρνει δραματικά στο προσκήνιο τον φόβο που κρυφίως ακολουθεί δια βίου τον πρωταγωνιστή.

Μέχρι το τέλος της ζωής μας, μας λέει ο συγγραφέας, κανείς δε νέμεται μόνο την ευτυχία. «Για κανέναν δεν κατεβάζει το ποτάμι κούτσουρα κάθε μέρα» κατά την επίσης παραστατική Ηπειρώτικη έκφραση και αυτή η συμπόρευση του καλού και του κακού χέρι χέρι, είναι εν τέλει παρηγορητική. Ευχαριστώ.

Εκτός κειμένου να σας πω, όσοι δεν έχουν ακόμη αγοράσει το βιβλίο να το αγοράσουν γιατί θα διασκεδάσουν, ουσιαστικά.

www.romiazirou.blogspot.gr