Σάββατο 27 Ιουνίου 2015

Το υπόμνημα της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας Ελλάδος, για τα Κληροδοτήματα, στην Αναπληρώτρια Υπουργό Οικονομικών Νάντια Βαλαβάνη, που επέδωσε στην συνάντηση της Πέμπτης 26 Ιουνίου 2015


ΠΑΝΗΠΕΙΡΩΤΙΚΗ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΛΛΑΔΟΣ
ΚΛΕΙΣΘΕΝΟΥΣ 15 105 52 ΑΘΗΝΑ
ΤΗΛ.:210-3243822 – Fax: 2103243281

Αριθ. πρωτ. 2702                                                                                      Αθήνα 24-06-2015

ΥΠΟΜΝΗΜΑ

  Προς
  Το Υπουργείο Οικονομικών
  Γραφείο Υπουργού

   Κυρία Υπουργέ,
   
Η Πανηπειρωτική Συνομοσπονδία Ελλάδος αγωνίζεται επί 10ετίες ολόκληρες για το θέμα των κληροδοτημάτων.  Προς το σκοπό αυτό έχει πραγματοποιήσει ημερίδες , έχει τεθεί ως θέμα σε επτά παγκόσμια Πανηπειρωτικά Συνέδρια , έχει τοποθετηθεί στην ειδική επιτροπή θεσμών και διαφάνειας της Βουλής το 1999 ,έχει τοποθετηθεί στην αρμόδια επιτροπή οικονομικών υποθέσεων της Βουλής τον Ιούλιο του 2013 και έχει γνωστοποιήσει τις  θέσεις της ως προς το συγκεκριμένο θέμα με δεκάδες υπομνήματα στις εκάστοτε πολιτικές ηγεσίες του Υπουργείου Οικονομικών τονίζοντας τα αυτονόητα δηλ. το σεβασμό της βούλησης του διαθέτη και την πιστή εφαρμογή του άρθρου 109 του Συν/τος. Η προηγούμενη κυβέρνηση έχει ψηφίσει το νόμο 4182/2013  χωρίς να δώσει ουσιαστική λύση στα προβλήματα των κληροδοτημάτων. Η Οργάνωσή μας έχει τη γνώμη ότι πρέπει να τροποποιηθεί ο νέος κώδικας Κοινωφελών περιουσιών και άλλες διατάξεις για να αποκατασταθούν οι αδικίες που αυτός περιέχει.


 Είναι γεγονός ότι, ο ιδιαίτερος ρόλος των ευεργεσιών και των ευεργετών στη νεότερη ιστορία του ελληνικού κράτους πράγματι δεν άφησε (και δεν θα μπορούσε να αφήσει) αδιάφορο τον έλληνα νομοθέτη και μάλιστα στην υψηλότερη βαθμίδα της κανονιστικής δράσης του τελευταίου, αυτής δηλαδή του συντακτικού νομοθέτη. Έτσι, το άρθρ.  109 του συντάγματος, θέλοντας να τονώσει δικαιοπολιτικά τις πρωτοβουλίες ιδιωτών προς κατάλειψη των περιουσιών τους για την εξυπηρέτηση σκοπών που ενδιαφέρουν την κοινωνική πολιτική του  κράτους, ανάγει σε κορυφαία επιταγή της ελληνικής έννομης τάξης την «αρχή του ανεπίτρεπτου της μεταβολής της συστατικής πράξης κάθε θεσμού του ιδιωτικού δικαίου που ικανοποιεί κοινωφελείς σκοπούς. Ο ανώτατος αυτός κανόνας αναφέρει επί λέξει: «1. Δεν επιτρέπεται η μεταβολή του  περιεχομένου ή των όρων διαθήκης, κωδικέλλου ή δωρεάς, ως προς τις διατάξεις τους υπέρ του  Δημοσίου ή υπέρ κοινωφελούς σκοπού. 2. Κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται η επωφελέστερη αξιοποίηση ή διάθεση, για τον ίδιο ή άλλο κοινωφελή σκοπό, εκείνου που καταλήφθηκε ή δωρίθηκε, στην περιοχή που καθόρισε ο δωρητής ή ο διαθέτης ή στην ευρύτερή της περιφέρεια, όταν βεβαιωθεί με δικαστική απόφαση ότι η θέληση του  διαθέτη ή του  δωρητή δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί, για οποιονδήποτε λόγο, καθόλου ή κατά το μεγαλύτερο μέρος του περιεχομένου της, καθώς και αν μπορεί να ικανοποιηθεί πληρέστερα με τη μεταβολή της εκμετάλλευσης, όπως νόμος ορίζει» (γι’ αυτό το τελευταίο ζήτημα της μετατροπής του  σκοπού με δικαστική απόφαση που συνιστά εξαίρεση στον κανόνα της παρ. 1 πρβλ. ενδεικτικά ΣτΕ 1354/2000 και 4160/1993 ΝΟΜΟΣ).

   
Η συνταγματική αυτή επιταγή αποτελεί αναμφίβολα τη συνέχεια μιας νομικής παράδοσης που εγκαθίδρυσε αρχικά το άρθρ. 20 του  Συντάγματος του  1927 (πρβλ. και Βεγλερή, το οποίο επηρέασε κατόπιν το άρθρ. 121 ΑΚ, όπως επίσης το περιεχόμενο του  ΑΝ. 2039/1939 (βλ. ενδεικτικά εδώ το άρθρ. 2 § 1) . Έτσι λοιπόν το δίκαιο των Εθνικών Κληροδοτημάτων συμπυκνώνεται στις τρείς ακόλουθες ειδικότερες  αρχές :. α) Η αρχή της Κυριαρχίας της βουλήσεως εκείνου που καταλείπει την ως άνω περιουσία, εκ της αρχής αυτής απορρέει ειδικότερα η αρχή του  ανεπίτρεπτου της μεταβολής των περιεχομένων ή των όρων της συστατικής πράξεως. β) Η αρχή της επικουρικότητας, ήτοι της επικουρικής ισχύος των νομοθετικών διατάξεων που ρυθμίζουν τις ως άνω περιουσίες. γ) Η αρχή της ασκήσεως υπό του  Κράτους της εποπτείας και του  ελέγχου επί των ως ανωτέρω περιουσιών, αρχές οι οποίες  και συνιστούν την ουσία του  όλου ζητήματος, την λύδια λίθο της αντιμετωπίσεώς του.  
   Με εύγλωττη θλίψη παρατηρούμε ως Ηπειρώτες  ότι η πολιτεία επανειλημμένα παραβίασε την παραπάνω συνταγματική της υποχρέωση . Επανειλημμένως συνέβη να παραβιασθούν είτε αμέσως, είτε εμμέσως η θέληση και οι σχετικές  διατάξεις των εθνικών διαθετών και δωρητών, είτε ως προς τον  σκοπό τον   οποίο αυτοί όρισαν, είτε ως προς τον σκοπό της διαχειρίσεως των διατεθεισών περιουσιών.      
      Η αθέτηση της συνταγματικής επιταγής, εκδηλώθηκε, όπως η ίδια η εμπειρία μέχρι σήμερα αποδεικνύει, πράγματι με περισσότερους τρόπους. Όλοι όμως αυτοί οι τρόποι δικαιολογήθηκαν με το επιχείρημα του  δημοσίου συμφέροντος.

     
Μια από τις συνηθέστερες εκδοχές αθέτησης είναι ειδικότερα η κατά περιόδους εντεινόμενη, αλλά πάντως ιδιαιτέρως αμφιλεγόμενη τάση της πολιτείας να μετατρέπει με δική της πρωτοβουλία και χωρίς κανένα έλεγχο των δικαστικών αρχών ενόψει του  άρθρ. 109 Σ και της ΑΚ 121 κοινωφελή ιδρύματα που αρχικά λειτούργησαν με τη μορφή των ν.π.ι.δ. σε ν.π.δ.δ.  Η μετατροπή τους σε νπδδ δεν αλλάζει ούτε το περιεχόμενο ούτε το καθεστώς λειτουργίας τους και δεν τα μεταμορφώνει σε κατά κυριολεξία όργανα του κράτους, ώστε να είναι ελεύθερα επιτρεπτές μεταβολές της λειτουργίας τους ή της περιουσίας με βάση την κάθε φορά ακολουθούμενη κρατική πολιτική (βλ. και ΑΠ 222/1976 ΝοΒ 1976, 770). Οι κρατικές επεμβάσεις απαγορεύονται και είναι αντισυνταγματικές είτε επέλθουν αυτές με τη μορφή νόμου είτε επιχειρηθούν με τη μορφή διοικητικών πράξεων.
    Η αντίληψης αύτη περί του σεβασμού της αυτοτέλειας των κοινωφελών ιδρυμάτων είναι εύλογος και ευνόητος. Διότι εάν μεν κάποιος  διαθέτης ή δωρητής επιθυμεί την υπό του Κράτους διαχείριση της διατεθείσης υπέρ κοινωφελούς ιδρύματος περιουσίας είναι απλούστατο να καταλείπει ή παραχωρήσει την περιουσία αυτή απ’ ευθείας εις το Κράτος. Εάν όμως όρισε τον τρόπο της διοικήσεως του ιδρύματος και της διαχειρίσεως της περιουσίας αυτού, τούτο σημαίνει, ότι επιθυμεί, όπως η διοίκηση και η διαχείριση αύτη γίνεται   κατά τον τρόπο που αυτός όρισε και εν τοιαύτη περιπτώσει οφείλεται απόλυτος σεβασμός εις τους ορισμούς αυτού . Δείτε τι έγινε  στις 5/4/2013 με το άρθρο 32 παρ. 4 του νόμου 4141/5-4-2013 ο Υπουργός Οικονομικών έγινε πλέον διαχειριστής του Ζαππείου Μεγάρου , ιδού τι αναγράφει η διάταξη : . Το δεύτερο εδάφιο της παραγράφου 1 του άρθρου 21 του α.ν. 1920/1939 (ΦΕΚ Α΄346) αντικαθίσταται ως εξής.
«Με απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, που εκδίδεται μετά από γνώμη του Δ.Σ. της Επιτροπής Ολυμπίων και Κληροδοτημάτων, καταρτίζεται ο κανονισμός εσωτερικής υπηρεσίας της Ε.Ο.Κ. με τον οποίο προβλέπονται οι όροι και οι προϋποθέσεις παραχώρησης, καθώς και το τιμολόγιο κατά κατηγορία οργανωτών και ρυθμίζονται οι αναγκαίες λεπτομέρειες για την εφαρμογή των διατάξεων της παραγράφου αυτής.» η διάταξη αυτή της παρ.4 του άρθρου 32 του  νόμου 4141/5-4-2013 πρέπει άμεσα να καταργηθεί.
  Αλλά και η κρατική εποπτεία είναι, από το άλλο μέρος, εξίσου επιβεβλημένη με βάση τις παραπάνω διατάξεις (Αστικού Κώδικα και Συντάγματος), διότι αυτή πράγματι διασφαλίζει τον έλεγχο της διαχείρισης της περιουσίας του διαθέτη εκ μέρους της διοίκησης που τη διαχειρίζεται, ενόψει του ότι θα πρέπει χάριν της βουλήσεως του διαθέτη να ελέγχεται διαρκώς και το αν η εν λόγω περιουσία αξιοποιείται πράγματι για το σκοπό, για τον οποίο αυτή έχει αφιερωθεί από τον διαθέτη και δεν αποτελεί αντικείμενο διασπάθισης αυτή τη φορά όχι από το κράτος αλλά από τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα που διοικούν το ίδρυμα. Ο έλεγχος αυτός είναι όμως έλεγχος νομιμότητας των πράξεων και της δράσης των μελών της διοίκησης του ιδρύματος (το ΣτΕ με σωρεία αποφάσεών του δέχεται ότι η συνταγματική διάταξη του άρθρ. 109 δεν αποκλείει μεν την εποπτεία της πολιτείας, αυτή όμως περιορίζεται στον έλεγχο ως προς το αν τηρείται ο νόμος και οι όροι της διαθήκης πρβλ. ΣτΕ 401/1967, 95/1959)..
 Δεν μπορεί το κράτος που ασκεί εποπτεία και έλεγχο της διαχείρισης να παραχωρεί σε ιδιωτικές εταιρείες τον έλεγχο αυτό , όταν υπάρχει διεύθυνση κληροδοτημάτων στο Υπουργείο Οικονομικών η οποία βεβαίως θα πρέπει να στελεχωθεί και να αναβαθμιστεί όχι μόνο κεντρικά αλλά και περιφερειακά με ελεγκτές που θα έχουν ως κύριο αντικείμενο τον έλεγχο των περιουσιών που έχουν κοινωφελή σκοπό. Ούτε πολύ περισσότερο να αφαιρείται ένα ποσοστό από τις περιουσίες των ιδρυμάτων για να αμείβονται οι εταιρείες αυτές , γιατί εκατομμύρια πληρώνουν σε φόρους τα ιδρύματα. Γι΄ αυτό και προτείνουμε να καταργηθεί η διάταξη του άρθρου 21 του νέου κώδικα κοινωφελών περιουσιών ως αντισυνταγματική διότι η περιουσία καταλείπεται υπέρ συγκεκριμένου σκοπού, στον οποίο δεν περιλαμβάνεται η αφαίρεση ποσοστού εκ της περιουσίας για την πληρωμή των ελεγκτικών εταιρειών και να περιέλθει ο έλεγχος τω ιδρυμάτων στην διεύθυνση κληροδοτημάτων του Υπουργείου Οικονομικών.


Tέλος ο νέος κώδικας δεν έλαβε υπόψη σε ό,τι αφορά τα Παλαιά (επί Τουρκοκρατίας) Κληροδοτήματα Ιωαννίνων το από 1 – 2 – 2011 Ομόφωνο Πόρισμα της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής, η οποία τέσσερις φορές ασχολήθηκε με το θέμα αυτό και με τα δυο Ομόφωνα Πορίσματά της (Το από 25 – 6 – 1999 και το από 1 – 2 – 2011) ρητά αποφαίνεται ότι πρέπει να εφαρμοστεί ο νόμος 1473/1984 (άρθρα 37 και 47) για να αποκατασταθούν τα συνταγματικά κατοχυρωμένα "δικαιώματα Ισονομίας και Ισοπολιτείας" και για τους Γιαννιώτες πολίτες.
Τα Κληροδοτήματα αυτά (Ν. Ζωσιμά, Γ. Σταύρου, Γ. Τούλη) και οι Σχολικές Περιουσίες της πόλης των Ιωαννίνων που προέρχονται από κληροδοτήματα, εξαιρέθηκαν από τις ρυθμίσεις του νόμου 2508/1920 – και αυτών που ακολούθησαν – και διοικούνται ακόμα με φιρμάνια του σουλτάνου και με αντισυνταγματικά διατάγματα των τριών δικτατορικών καθεστώτων.
Προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση το γεγονός ότι για τα κληροδοτήματα αυτά, όπως και για το νόμο 1473/1984 (άρθρα 37 και 47) με τον οποίο έγινε η ρύθμισή τους, σύμφωνα με τις συστατικές πράξεις των ευεργετών, δεν έγινε  καμιά μνεία στο νέο κώδικα με αποτέλεσμα να διατηρείται το σημερινό απαράδεκτο καθεστώς ,κόντρα πρωτίστως  στη βούληση των διαθετών , αλλά και όλων των αιρετών εκπροσώπων και εκφραστών της Ηπειρωτικής κοινωνίας και αποδημίας. 
Αντιθέτως ο νέος κώδικας περιέλαβε την παρ. 2 το άρθρο 82 σύμφωνα με την οποία « η νομική μορφή των ήδη συνεστημένων περιουσιών δεν ανατρέπεται με τις διατάξεις του παρόντος κώδικα» αυτή η διάταξη  πρέπει να καταργηθεί , όπως πρέπει να ανακληθεί "με τη διαδικασία ανάκλησης παράνομης διοικητικής πράξης – υπουργικής απόφασης η οποία έκανε δεκτή εσφαλμένη γνωμοδότηση (414/2000) του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους που κινείται προς την αντίθετη (με το Σύνταγμα και τους νόμους που συμφωνούν με αυτό) κατεύθυνση" (όπως αναφέρεται στο Πόρισμα της Επιτροπής).
Kαι να αντικατασταθεί το περιεχόμενο του άρθρου  82 με τα εξής:
Παλαιά Κληροδοτήματα Ιωαννίνων. 
α) "Περιουσίες από κληρονομίες, κληροδοσίες, δωρεές κ.λ.π. που είχαν περιέλθει στις Ελληνικές Χριστιανικές Κοινότητες της πόλης και του νομού Ιωαννίνων και σε διάφορες διαχειριστικές επιτροπές, κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας, για την εκπλήρωση κοινωφελών σκοπών, συνιστούν αυτοτελή ιδρύματα και διοικούνται σύμφωνα με τα οριζόμενα στις συστατικές πράξεις.
β) Οι περιουσίες αυτές εκκαθαρίζονται εντός προθεσμίας δύο μηνών από τη δημοσίευση του παρόντος νόμου. Για την εκκαθάρισή τους θα εφαρμοστούν οι διαδικαστικές ρυθμίσεις του νόμου 2508/1920 και 1473/1984 (άρθρα 37 και 47). Μέσα στην προθεσμία αυτή ο υπουργός των Οικονομικών, και τυχόν συναρμόδιοι υπουργοί, υποχρεούνται να εκδώσουν τις σχετικές υπουργικές αποφάσεις ή προεδρικά διατάγματα, με τα οποία να καθορίζεται η διοίκηση και η διαχείριση της κάθε περιουσίας, σύμφωνα με τις συστατικές πράξεις και το άρθρο 109 του Συντάγματος. Για την εκκαθάριση των σχολικών περιουσιών της πόλης των Ιωαννίνων που προέρχονται από Κληροδοτήματα, θα εφαρμοστούν οι διατάξεις των νόμων 1894/1990 και 2009/1992".
Ως προς τις σχολάζουσες κληρονομιές προτείνουμε να τεθεί διάταξη που να περιορίζει τον αριθμό που θα μπορεί να παίρνει κάθε δικηγόρος.
Τέλος  επειδή από το σύνολο των κληροδοτημάτων του Υπουργείου Οικονομικών , τα περισσότερα ανήκουν σε Ηπειρώτες προτείνουμε τα διοικητικά συμβούλια αυτών να απαρτίζονται από Ηπειρώτες που θα επιλέγονται από κατάλογο διακεκριμένων ηπειρωτών που θα προσκομίζει το Δ.Σ. της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας Ελλάδος στην εκάστοτε πολιτική του ηγεσία του Υπουργείου .

        Για το Διοικητικό Συμβούλιο
           Ο Πρόεδρος                                                                     Η Γεν. Γραμματέας

Γιώργος Αρ. Δόσης                                                                      Ελευθερία  Σιαμέτη  

Δεν υπάρχουν σχόλια: