Η
διαμαρτυρία για την ανέγερση εμπορικού κέντρου στο Πάρκο Γκεζί της Πλατείας
Ταξίμ ήταν απλώς η αφορμή. Οι διαδηλώσεις των τελευταίων ημερών στην
Κωνσταντινούπολη -και σε άλλες πόλεις της Τουρκίας- έχουν βαθύτερα αίτια και
ευλόγως προκαλούν σοβαρά προβλήματα στην Κυβέρνηση
Ερντογάν.
Τρεις φαίνεται να είναι οι βασικοί άξονες της εξέγερσης
στη γειτονική χώρα:
- Το συριακό ζήτημα έχει προκαλέσει αντιδράσεις
από σημαντική μερίδα του κόσμου, αλλά και του πολιτικού συστήματος της Τουρκίας.
Πολλοί θεωρούν ότι ο Τούρκος πρωθυπουργός, με τη στάση του, βάζει σε ρίσκο ακόμη
και εθνικά συμφέροντα της χώρας.
- Η ισλαμοποίηση της κοινωνίας αποτελεί
επίσης βασικό αίτιο της λαϊκής αγανάκτησης. Η Κυβέρνηση Ερντογάν, με υπερβολική
δόση αλαζονείας, προχώρησε σε αποφάσεις που επεμβαίνουν σε υπερβολικό βαθμό στην
προσωπική ζωή των πολιτών. Η αντίδραση ειδικά των νέων, αλλά και της
κεντροαριστεράς ήταν έντονη και η ψήφιση του νόμου περί απαγόρευσης του
αλκοόλ... η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι.
- Ο αυταρχισμός και η
αλαζονεία της εξουσίας, ωστόσο, φαίνεται να είναι η βασικότερη αιτία των
διαδηλώσεων εναντίον του Ερντογάν. Η παραμονή στην εξουσία μετά από τρεις
ευρείες εκλογικές νίκες, μπορεί να έδωσαν πολιτικό πλεονέκτημα στην Κυβέρνηση,
την οδήγησαν ωστόσο σε κατάχρηση των εξουσιών της. Η αντίδραση των Αρχών
προκειμένου να πατάξουν τις διαδηλώσεις του Πάρκου Γκεζί προκάλεσε πολύ
περισσότερο από την ίδια την αιτία των διαδηλώσεων. Και η εμμονή στη χρήση
υπερβολικής βίας ήταν αυτή που οδήγησε χιλιάδες κόσμο στους
δρόμους.
Η απομόνωση του Ερντογάν
Ακόμα κι αν
ο Ταγίπ Ερντογάν ξεπεράσει την παρούσα κρίση, το πολιτικό
πλήγμα που έχει υποστεί είναι σημαντικό. Γιατί πλεόν ο Τούρκος πρωθυπουργός
χρεώνεται προσωπικά τις τελευταίες αλαζονικές επιλογές. Οι δύο βασικοί πολιτικοί
του φίλοι ήδη διατηρούν αποστάσεις. Ο πρόεδρος Γκιουλ ήταν
αυτός που οδήγησε στην απόσυρση των αστυνομικών δυνάμεων από την Πλατεία Ταξίμ,
το απόγευμα του Σαββάτου. Και ο αντιπρόεδρος Μπολέντ Αρίντζ...
από τους πρώτους που έβαλαν νερό στο κρασί τους, ζητώντας ηπιότερη αντιμετώπιση
της κατάστασης από τον Ερντογάν.
Αλλαγή στάσης και των
ΜΜΕ
Αυτό ωστόσο που κάνει τεράστια εντύπωση, είναι η αλλαγή στάσης
των ΜΜΕ απέναντι στην τουρκική Κυβέρνηση. Παρά το γεγονός της "σιγής" που
κράτησαν μεγάλα ειδησεογραφικά δίκτυα, σημαντικό μέρος του τουρκικού Τύπου κάνει
ανοικτά λόγο για κακό χειρισμό της κατάστασης. Ακόμη και η φιλοκυβερνητική
ισλαμιστική εφημερίδα Yeni Safak φιλοξενεί ένα άρθρο στο οποίο ο αρθρογράφος Ali
Bayramoglu εξανίσταται, αναρωτώμενος στον τίτλο του αρθρου: «Τι είδους ειρήνη
είναι αυτή; Τι είδους σκληρότητα είναι αυτή;»
Πολλές ακόμη ισλαμιστικές
εφημερίδες προειδοποιούν το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του Ερντογάν πως οι
αποφάσεις που έλαβε για το πάρκο και την ονομασία της τρίτης γέφυρας του
Βοσπόρου θα μπορούσε να του στοιχίσει την εξουσία για πρώτη φορά μετά από 20
χρόνια.
Murat Yetkin στην αγγλική έκδοση της
Hurriyet
Θα ήταν μεγάλη έκπληξη και ίσως η πρώτη του είδους της, αν
ο Ερντογάν... υπέκυπτε στα αιτήματα των διαδηλωτών να αναθεωρήσει το project για
να διατηρήσει το πάρκο... Ωστόσο, η αποφασιστικότητά του και η δυσανάλογα σκληρή
αντίδραση της αστυνομίας κατάφεραν να μετατρέψουν μία ειρηνική διαμαρτυρία σε
μια δημόσια εξέγερση.
Ali Bayramoglu στην ισλαμιστική
φιλοκυβερνητική Yeni Safak
Πώς μπορεί η πολιτική ηγεσία να επιτρέπει
τα πράγματα να φτάνουν σε τέτοιο σημείο; Πώς μπορεί να αντιμετωπίζει την
πολιτική ως έναν μηχανισμό για να αψηφά τους πάντες και να περνά το δικό της;
Αφού υπάρχει δημόσιος ξεσηκωμός, γιατί [η κυβέρνηση] δεν σταματά το έργο, έστω
και προσωρινά, και να μιλήσει με τους διαδηλωτές; Γιατί τέτοιο πείσμα; Γιατί να
ενεργήσει τόσο βάναυσα και να αντιδράσει τόσο βίαια;
Ihsan Yilmaz
στην αγγλόφωνη Today’s Zaman
Η κυβέρνηση δεν είναι έτοιμη να
ακούσει, αλλά το πάρκο Geziμπορεί να είναι η τελευταία σταγόνα πριν ξεχειλήσει
το ποτήρι και ανοίξει ο δρόμος για την εκλογική ήττα των (πρώην) Ισλαμιστών που
ελέγχουν την πόλη τα τελευταία 20 χρόνια.
Αhmet Hakan στην
μεγάλης απήχησης εφημερίδα Hurriyet
Η κυβέρνηση πέτυχε αυτό που τα
κόμματα της αντιπολίτευσης και το κίνημα της αντιπολίτευσης δεν μπορούσαν να
πετύχουν τα τελευταία δέκα χρόνια: να αυξήσει τις αντιδράσεις στους κύκλους της
κυβέρνησης και να ενισχύσει το μέτωπο της αντιπολίτευσης.
Ismet
Berkan στην φιλελεύθερη καθημερινή εφημερίδα Radikal
Χιλιάδες
άνθρωποι που ποτέ δεν είχαν καταφύγει σε κανενός είδους βία και που δεν θα
έκαναν τίποτα περισσότερο από το να φωνάξουν συνθήματα... δέχτηκαν επίθεση με
δακρυγόνα... Δεν είναι έντομα, είναι πολίτες.Δεν είναι ο εχθρός της αστυνομίας
αλλά πολίτες στους οποίους πρέπει να παρέχονται οι υπηρεσίες ασφάλειας...
Δυστυχώς η αστυνομία όχι μόνο θεώρησε τους πολίτες εχθρούς, αλλά τους
αντιμετώπισε και σαν έντομα ψεκάζοντας τους με αέριο.
Rusen
Cakir στην καθημερινή εφημερίδα Vatan
Οπουδήποτε στον κόσμο, όταν
ένα κράτος χρησιμοποιούσε ακραία βία κατά των πολιτών του, τότε αυτό θεωρούνταν
πάντα ως απόδειξη της δικής του αδυναμίας και κακοδιαχείρισης. Εάν υπήρχε η
πεποίθηση ότι το κράτος ενεργεί σωστά, τότε θα έστελνε τους πολιτικούς και/ή
τους τοπικούς αξιωματούχους και όχι την αστυνομία να πείσουν τους
πολίτες.
Αhmet Turan Alkan στην ισλαμιστική εφημερίδα
Zaman
Η λογική «το έκανα, πάει έγινε και δεν αλλάζει»... είναι
εξαιρετικά δυσάρεστη. Δεδομένων των συνθηκών, θα ήταν πολύ δύσκολο για την
κυβέρνηση να πετύχει άλλη μια νίκη, ας πούμε, στις τοπικές εκλογές, αν ήταν να
γίνουν αυτό το φθινόπωρο... Θα ήταν πολύ ενοχλητικό να εξετάσουμε την έκταση της
αποτυχίας στις πρώτες εκλογές.
Νεο-οθωμανικό
κρσέντο από τον Ερντογάν. ''Τι ευτυχής όποιος μπορεί να πει <<είμαι
Τούρκος>>.
Η
φράση του Kemal Atatürk “Ne mutlu Türküm diyene” (“Τί ευτυχής
όποιος μπορεί να πεί: Είμαι Τούρκος”) βρίσκεται αναρτημένη σε όλα τα τουρκικά
σχολεία. Όμως το τί θα πεί “είμαι Τούρκος” αποδεικνύεται ρευστό και
αμφιλεγόμενο, αν κρίνουμε από τις ταυτοτικές διαμάχες των τελευταίων ημερών στη
γείτονα.
Οι κεμαλιστές,οι αριστεροί και οι φιλελεύθεροι βρίσκονται σε
κατάσταση συναγερμού διακρίνοντας πίσω από κάθε πρωτοβουλία της κυβέρνησης
Erdoğan προσπάθειες “ισλαμοποίησης” της δημόσιας ζωής.
Χαρακτηριστική από
αυτή την άποψη είναι η διαδήλωση που διοργανώνεται το Σάββατο στο Kadıköy
(Χαλκηδόνα) της Κωνσταντινούπολης ενάντια στην “κουλτούρα των απαγορεύσεων και
του δεσποτισμού” που προωθεί το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης.
Η
διαδήλωση, στην οποία θα παραστεί και ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης
της Τουρκίας Kemal Kılıçdaroğlu, διοργανώνεται με αφορμή τον... προσφάτως
ψηφισθέντα αντιαλκοολικό νόμο.
Οι προβλέψεις του είναι παρόμοιες με αυτές
πολλών ευρωπαϊκών χωρών και αμερικανικών πολιτειών (απαγόρευση πώλησης αλκοόλ
από αυτόματα μηχανήματα, ή από καταστήματα λιανικής μετά το απόγευμα ή κοντά σε
σχολεία ή τεμένη κ.ο.κ.), καθώς οι κυβερνώντες ξέρουν να παίζουν καλά το
παιχνίδι της “πολιτικής ορθότητας” και άλλωστε απέσπασαν τα συγχαρητήρια του
Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για τον εξίσου δρακόντειο αντικαπνιστικό νόμο που
υιοθέτησαν με προσωπική επιμονή του Erdoğan το 2008. Στις επικρίσεις που δέχεται
“αντιαλκοολικό μακαρθισμό”ο Τούρκος πρωθυπουργός απάντησε : “Στα δέκα χρόνια που
είμαστε στην εξουσία, ποτέ δεν κάναμε παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής (...) Τέτοιοι
νόμοι υπάρχουν παντού στον κόσμο. Δεν θέλουμε μια γενιά που να τρεκλίζει νύχτα
και μέρα υπό την επήρεια αλκοόλ” - απειλή πολύ απομακρυσμένη, αν αναλογισθεί
κανείς ότι το 85% των Τούρκων δεν πίνει.
Όμως ο Erdoğan έκανε τα
πράγματα πολύ χειρότερα κατηγορώντας τους αντιπάλους του ότι αρνούνται κάτι που
είναι σωστό μόνο και μόνο επειδή το προβλέπει η θρησκεία και ότι υπερασπίζονται
την υφιστάμενη νομοθεσία περί αλκοόλ, η οποία επιβλήθηκε από “δυό μέθυσους”. Με
δεδομένο ότι η χρήση αλκοόλ επιτράπηκε το 1924, επί των ημερών του Atatürk (ο
οποίος, ως γνωστόν, πέθανε από κίρρωση του ήπατος) η δήλωση Erdoğan αγγίζει τα
όρια της εθνικής βλαφημίας...
Προηγουμένως, προσφωνώντας το
Παγκόσμιο Συνέδριο Πολιτικών κατά του Αλκοόλ (Global Alcohol Policy Conference
2013) στην Κωνσταντινούπολη τον Απρίλιο, ο Τούρκος πρωθυπουργός βρήκε την
ευκαιρία να καταγγείλει τα κρατούντα επί της “μονοκομματικής περιόδου”
(1923-1950) στην πατρίδα του. Ενώπιον 1.200 ειδικών υγείας από 53 χώρες ο πιστός
μουσουλμάνος Erdoğan εξήγησε ότι στο πλαίσιο του “εκσυγχρονισμού από τα πάνω”
που επιβλήθηκε “κατά τις πρώτες δεκαετίες της Τουρκικής Δημοκρατίας” η
κατανάλωση αλκοόλ ενθαρρυνόταν με κάθε τρόπο, ακόμη και από τα σχολικά βιβλία.
Προσπάθησαν να μας πείσουν, πρόσθεσε ο Erdoğan, ότι εθνικό μας ποτό είναι η
μπίρα, ενώ στην πραγματικότητα είναι το (μη αλκοολούχο) αϊράνι...
Την
ίδια ώρα, οι αυστηρές συστάσεις των υπαλλήλων του μετρό της Άγκυρας σε ένα
διαχυτικό ζεύγος, προκάλεσαν την πρωτότυπη διαμαρτυρία περίπου (προφανώς
κοσμικών) Τούρκων που έσπευσαν να φιληθούν δημοσίως στον υπόγειο της τουρκικής
πρωτεύουσας, ενώ η αστυνομία τους κρατούσε σε απόσταση από την αντιδιαδήλωση
περίπου 20 φιλο-ισλαμιστών.
Και οι “πολιτιστικοί πόλεμοι” συνεχίζονται: η
σχεδιαζόμενη απαγόρευση της πώλησης αντισυλληπτικών χαπιών χωρίς συνταγή γιατρού
μπορεί να έτυχε της επιδοκιμασίας των γυναικολόγων, όμως ξεσήκωσε την οργή των
φεμινιστικών οργανώσεων, που άλλωστε δεν ξεχνούν την παλαιότερη προσπάθεια των
κυβερνώντων (η οποία απέτυχε λόγω παρέμβασης της Ε.Ε.) να ποινικοποιήσουν τη
μοιχεία ή τους μύδρους του Erdoğan, στο πλαίσιο και της εμμονής του με το
δημογραφικό, εναντίον των αμβλώσεων και... των καισαρικών τομών.
Όμως
τίποτε δεν υπήρξε περισσότερο κραυγαλέο από την τελετή θεμελίωσης την Τετάρτη
της τρίτης γέφυρας του Βοσπόρου, παρόντος του προέδρου Gül, του Erdoğan, των
μαντιλοφορουσών συζύγων τους και του ιμάμη που εκφώνησε προσευχή για τις ανάγκες
της τελετής.
Η ίδια η ημέρα των εγκαινίων δεν ήταν διόλου τυχαίο, καθώς
συνέπιπτε με την 560η επέτειο της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης από τον σουλτάνο
Μωάμεθ τον Πορθητή. Ο ίδιος ο Erdoğan έχει προτείνει την μετατροπή της 29ης
Μαϊου σε εθνική εορτή, ενώ ο ανήκων στο κόμμα του δήμαρχος του Μητροπολιτικού
Δήμου Κωνσταντινουπόλεως Kadir Topbaş έχει διαπρέψει όλα τα προηγούμενα χρόνια
στην διοργάνωση των εξαιρετικής κακογουστιάς τελετών “προσομοίωσης” της Άλωσης
από πλήθη με “στολές εποχής”.
Οι τελετές αυτές, που άρχισαν να
διοργανώνονται από τη δεκαετία του ΄50 απέκτησαν νέα πνοή με την
“τουρκο-ισλαμική σύνθεση” που προωθήθηκε επί της δικτατορίας του Evren,
προκειμένου ο κλασικός κοσμικός κεμαλικός εθνικισμός να καταστεί περισσότερο
“φιλικός” προς τα πραγματικά ήθη της “βαθιάς Τουρκίας” και περισσότερο ικανός να
ενσωματώνει το κουρδικό στοιχείο. Πάντως για τους φιλελεύθερους αρθρογράφους οι
τελετές της 29ης Μαϊου δεν είναι παρά ο εορτασμός της πραγματοποιούμενης στις
μέρες μας “Άλωσης” της άλλοτε κοσμοπολίτικης Κωνσταντινούπολης από τους
συντηρητικούς Ανατολίτες εσωτερικούς μετανάστες. Η νεοπλουτίστικη εργολαβική
πολυπραγμοσύνη του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης που κινδυνεύει να
αλλοιώσει ανεπιστρεπτί τη φυσιογνωμία του κωνσταντινουπολίτικου αστικού τοπίου
δεν είναι παρά μια άλλη όψη της ίδιας εξέλιξης.
Οι συμβολισμοί
είναι εύγλωττοι: η γέφυρα που θεμελιώθηκε την Τετάρτη (η τρίτη μετά την γέφυρα
“Βόσπορος” του 1973 και τη γέφυρα “Μωάμεθ ο Πορθητής” που παραδόθηκε το 1988)
ανακοινώθηκε ότι θα φέρει την ονομασία “Yavuz Sultan Selim”. O Σελήμ Α΄ ο
Άκαμπτος, κατά τη σύντομη βασιλεία του (1512-1520) πολέμησε λυσσαλέα τον σιίτη
Σάχη Ισμαήλ της Περσίας και απέσπασε από τους Μαμελούκους την Άιγυπτο και την
Χετζάζη, με αποτέλεσμα να αναγορευθεί “Υπηρέτης των Δύο Ιερών Προσκηνυμάτων”
(Μέκκας και Μεδίνας) και πρώτος οθωμανός Χαλίφης του μουσουλμανικού κόσμου. Σε
αντίθεση με τον υιό του Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή, ο οποίος συμβολίζει τη στροφή
προς τη Δύση, ο Σελήμ αποτελεί ιστορική φιγούρα ταυτισμένη με την κατάκτηση της
Ανατολής, αλλά και την απηνή δίωξη των ετερόδοξων Αλεβιτών.
Η
αποκωδικοποίηση του μηνύματος δεν είναι δύσκολη: με αιχμή το ακμαίο
κατασκευαστικό της κεφάλαιο (πρβ. και τα φαραωνικά σχέδια για κατασκευή τρίτου
αεροδρομίου στην Κωνσταντινούπολη και για διάνοιξη “δεύτερου Βοσπόρου” υπό
μορφήν καναλιού) και με τη διεκδίκηση συμβολικών διεθνών επικυρώσεων της νέας
της ισχύος (διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2020) η Τουρκία του Erdoğan
ανατρέπει το “είμαι Τούρκος”. όπως το εννοούσε ο Atatürk, χάριν μιας
νεο-οθωμανικής ταυτότητας, ακομπλεξάριστα ισλαμικής, η οποία θα είναι σε θέση να
απευθύνεται, στην βάση της κοινής πίστης, τόσο στο κουρδικό στοιχείο εντός
συνόρων, όσο και στον αραβικό κόσμο, προς τον οποίο ωθεί η δυναμική της
τουρκικής οικονομίας και η ατροφία της ευρωπαϊκής προοπτικής.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου