Euro 1964: Στην Ισπανία του Φράνκο «μόνο ο ουρανός ήταν ουδέτερος»

Βρισκόμαστε στο 1964 και η Ισπανία γίνεται η πρώτη οικοδέσποινα που κατακτά το τρόπαιο, «αποκαθηλώνοντας» στον τελικό την Σοβιετική Ένωση. Θα χρειάζονταν να περάσουν 44 ολόκληρα χρόνια για να προσθέσει το δεύτερο πετράδι στο στέμμα...

Μεγαλύτερη απήχηση

Η ιδέα για τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού πρωταθλήματος ποδοσφαίρου αποδείχθηκε επιτυχημένη από την πρώτη κιόλας διοργάνωση και η δεύτερη έκδοση του Κυπέλλου Εθνών είχε μεγαλύτερη απήχηση. 

Οι 17 ομάδες των προκριματικών έγιναν 29, με τις Αγγλία, Ιταλία, Ολλανδία και Σουηδία να δίνουν για πρώτη φορά το «παρών» στο θεσμό. Αντίθετα, η Δυτική Γερμανία αποφάσισε να μην δηλώσει συμμετοχή.

Όπως και στην πρώτη έκδοση της διοργάνωσης, η τελική φάση είχε την μορφή Final Four με τη συμμετοχή τεσσάρων ομάδων που εξασφάλιζαν τη συμμετοχή τους μέσω νοκ-άουτ. 

Η διοργάνωση διεξήχθη το τετραήμερο 17-21 Ιουνίου στην Ισπανία, η οποία ανέλαβε να φιλοξενήσει τη διοργάνωση παρά τους προβληματισμούς που υπήρξαν, κυρίως από τη Σοβιετική Ένωση, για το γεγονός ότι η χώρα παρέμενε υπό την δικτατορία του Φράνκο.

Προκριματική φάση.

Η αποχή της Ελλάδας και η έκπληξη του Λουξεμβούργου

Η αύξηση του αριθμού των ομάδων δημιούργησε ακόμα έναν προκριματικό γύρο (φάση των «32»). Η κλήρωση για τα προκριματικά έγινε στη Ζυρίχη τον Ιανουάριο του 1962, με τις Αυστρία, Σοβιετική Ένωση και Λουξεμβούργο να εξασφαλίζουν άνευ αγώνα τη συμμετοχή τους στη φάση των «16». Ωστόσο, πρόκριση χωρίς να κατέβει στο γήπεδο πήρε και η Αλβανία.

Η Εθνική Ελλάδας είχε κληρωθεί στον πρώτο γύρο με την Αλβανία, ωστόσο δεν κατέβηκε ποτέ στους αγώνες. Η ΕΠΟ, με αφορμή την ανυπαρξία διπλωματικών σχέσεων με τη γείτονα χώρα, αναγκάστηκε να δηλώσει αποχή μετά από κυβερνητική παρέμβαση. Έτσι, η Αλβανία προκρίθηκε
αυτόματα στη φάση των «16», όπου αποκλείστηκε από την Δανία με συνολικό σκορ 4-1.

Η μεγάλη έκπληξη έγινε στο ζευγάρι της Ολλανδίας με το Λουξεμβούργο. Παρότι και τα δύο παιχνίδια διεξήχθησαν επί ολλανδικού εδάφους, οι ερασιτέχνες του Λουξεμβούργου πήραν την πρόκριση για την οκτάδα με συνολικό σκορ 3-2 (1-1 στο Άμστερνταμ, 2-1 στο Ρότερνταμ).

Το Λουξεμβούργο διεκδίκησε την πρόκριση για την τελική φάση του τουρνουά απέναντι στη Δανία, η οποία χρειάστηκε τρίτο παιχνίδι για να αποκλείσει τα «κόκκινα λιοντάρια». Οι «χορταστικές» ισοπαλίες με 3-3 (Λουξεμβούργο) και 2-2 (Κοπεγχάγη) οδήγησαν το ζευγάρι σε τρίτο ματς στο Άμστερνταμ, εκεί όπου η Δανία κέρδισε με 1-0 χάρη σε γκολ του Όλε Μάντσεν. 

Ο Δανός επιθετικός, που εκείνο το διάστημα αγωνίζονταν σε ομάδα 2ης κατηγορίας στη χώρα του, πέτυχε και τα έξι γκολ της ομάδας του στις αναμετρήσεις με το Λουξεμβούργο, φτάνοντας συνολικά τα 11 τέρματα στην προκριματική φάση!

Ηχηροί αποκλεισμοί

Η Αγγλία, έχοντας νέο προπονητή τον Αλφ Ράμσεϊ, αγωνίστηκε για πρώτη φορά στη διοργάνωση, ωστόσο αποκλείστηκε από τον πρώτο γύρο, γνωρίζοντας τη συντριβή με συνολικό σκορ 6-3 από την Γαλλία. Τρία χρόνια μετά, τα «τρία λιοντάρια» θα έπαιρναν την εκδίκηση τους, αποκλείοντας τους «τρικολόρ», στο δρόμο προς την κατάκτηση του Παγκοσμίου Κυπέλλου.

Η Γαλλία πήρε εύκολα το εισιτήριο για τους «8», ωστόσο δεν κατάφερε να προκριθεί στην τελική φάση και γι' αυτό ευθύνονταν η Ουγγαρία. Οι «Μαγυάροι», αφού ξεπέρασαν τα εμπόδια της Ουαλίας και της Ανατολικής Γερμανίας (είχε αφήσει εκτός την δευτεραθλήτρια κόσμου, Τσεχοσλοβακία), αντιμετώπισαν τους «τρικολόρ», τους οποίους απέκλεισαν με δύο νίκες (3-1, 2-1), «σφραγίζοντας» για πρώτη φορά το εισιτήριο για τελική φάση Euro.

Από την άλλη, η Ισπανία πέρασε σχετικά εύκολα το εμπόδιο της Ρουμανίας, ωστόσο στη συνέχεια τα βρήκε «σκούρα» απέναντι στην Β. Ιρλανδία και χρειάστηκε το γκολ του θρυλικού Χέντο στο Μπέλφαστ για να προκριθεί στους «8». Εκεί οι Ισπανοί αντιμετώπισαν την Ιρλανδία, την οποία διέλυσαν με συνολικό σκορ 7-1, εξασφαλίζοντας εμφατικά την πρόκριση για την τελική φάση.

Το «πάζλ» των ημιτελικών συμπλήρωσε η Σοβιετική Ένωση. Οι πρωταθλητές Ευρώπης απέκλεισαν αρχικά με 3-1 την Ιταλία των Φακέτι, Τραπατόνι, Ματσόλα και Ριβέρα και στους «8» άφησαν εκτός συνέχειας την Σουηδία, που στον προηγούμενο γύρο είχε αποκλείσει τη δευτεραθλήτρια Ευρώπης, Γιουγκοσλαβία.

Ο διασυρμός της Αγγλίας στο Παρίσι:

Ημιτελικοί.

Στην παράταση η Ισπανία, περίπατος για Σοβιετικούς

Ισπανία, Σοβιετική Ένωση, Ουγγαρία και Δανία ήταν οι τέσσερις φιναλίστ της τελικής φάσης. Παρά τις διαφωνίες που υπήρχαν, οι «φούριας ρόχας» ανέλαβαν τη φιλοξενία της διοργάνωσης και επιδίωκαν να γίνουν η πρώτη οικοδέσποινα που θα κατακτούσε το βαρύτιμο τρόπαιο.

Στον πρώτο ημιτελικό, που έγινε μπροστά σε κοινό 34,713 θεατών στο «Μπερναμπέου», οι διοργανωτές υποδέχτηκαν την Ουγγαρία, που με τον Φλόριαν Άλμπερτ στην επίθεση, ξαναζούσε τα μεγαλεία του παρελθόντος.

Η ισπανική ομάδα είχε μπει σε νέα εποχή μετά την αποχώρηση του προπονητή, Ελένιο Ερέρα. Ο αντικαταστάτης του, Χοσέ Βιλαλόνγκα έχτισε την ομάδα γύρω από τον Λουίς Σουάρεθ έναν από τους λίγους έμπειρους παίκτες που είχαν μείνει στο ρόστερ μετά την αποχώρηση των Πούσκας, Ντι Στέφανο (είχαν πάρει ισπανική υπηκοότητα), Χέντο, Λουίς ντελ Σολ και Σεγκάρα.

Ο Σουάρεθ, που εκείνη τη σεζόν είχε κατακτήσει το Ευρωπαϊκό με την Ίντερ, ήταν από τους πρωταγωνιστές της Ισπανίας και από δική του πάσα, ο Περέδα άνοιξε το σκορ στο 36ο λεπτό. Ωστόσο, ο Ισπανός τραυματίστηκε στο δεύτερο μέρος και η Ουγγαρία (που είχε βασικό τον μετέπειτα προπονητή του Ολυμπιακού, Ίμρε Κόμορα) έστειλε το παιχνίδι στην παράταση χάρη σε γκολ του 19χρονου Φέρενς Μπένε έξι λεπτά πριν το φινάλε. Στον έξτρα χρόνο η Ισπανία γλίτωσε το σοκ και πήρε το εισιτήριο για τον τελικό, χάρη σε γκολ του Αμάνθιο στο 112'.

Στο δεύτερο ημιτελικό, η Σοβιετική Ένωση αποδείχθηκε ανυπέρβλητο εμπόδιο για την Δανία. Οι Σοβιετικοί πήραν εμφατική νίκη με 3-0 (19' Βορονίν, 40' Πονεντέλκιν, 87' Ιβάνοφ) στο Καμπ Νου και προκρίθηκαν σε δεύτερο σερί τελικό, αφήνοντας εκτός του Σκανδιναβούς, που γνώρισαν νέα βαριά ήττα (3-1) στον μικρό τελικό με αντίπαλο την Ουγγαρία. 

Τελικός

Η Ισπανία «αποκαθήλωσε» τους Σοβιετικούς

Ισπανία και Σοβιετική Ένωση διασταύρωσαν τα ξίφη τους στον τελικό της διοργάνωσης, τέσσερα χρόνια μετά την απόφαση του Φράνκο να μην αφήσει τους Ισπανούς να ταξιδέψουν στην Μόσχα για να παίξουν με τους. κομμουνιστές. 

Πριν από τον τελικό του 1964, ο προπονητής της Ισπανίας, Χοσέ Βιγιαλόνγκα επέλεξε έναν πρωτότυπο -έως αλλόκοτο- τρόπο, για να εξηγήσει στους παίκτες του τι θα έπρεπε να κάνουν. Αντί για πινακάκι, έστησε 11 πέτρες σε ένα γηπεδάκι που σχεδίασε σε άμμο. Αυτές αντιστοιχούσαν στην παράταξη της Ισπανίας, ενώ αντίθετα, για τους παίκτες των Σοβετικών χρησιμοποίησε. κουκουνάρια. Ο ίδιος δεν μπήκε σε διαδικασία ανάλυσης και αρκέστηκε να πει το εξής: «Οι πέτρες είναι πιο δυνατές από τα κουκουνάρια». Όπως αποδείχθηκε, οι παίκτες του έπιασαν το νόημα.

Όπως και στον ημιτελικό, ο Περέδα έβαλε μπροστά στο σκορ την Ισπανία, πετυχαίνοντας το γρηγορότερο στην ιστορία των τελικών (6'). Η Σοβιετική Ένωση όμως δεν θα παρέδιδε τόσο εύκολα το στέμμα της, ισοφαρίζοντας άμεσα σε 1-1 χάρη σε γκολ του Κουσέϊνοφ στο 8'.

Οι οικοδεσπότες είχαν την υπεροχή στη μεγαλύτερη διάρκεια του αγώνα και στο 80' ο Περέδα βρήκε για δεύτερη φορά δίχτυα, όμως ο Άγγλος διαιτητής, Χόλαντ ακύρωσε το γκολ καταλογίζοντας φάουλ υπέρ των Ισπανών στο ξεκίνημα της φάσης. Μάλιστα, ο Ισπανός άσος πήγε να ζητήσει το λόγο στον διαιτητή, ο οποίος πολύ απλά τον. έσπρωξε προκειμένου να τον απομακρύνει.

Η Ισπανία δεν πτοήθηκε από το ακυρωθέν γκολ και τέσσερα λεπτά μετά (84') κατάφερε να σκοράρει με εξαιρετική κεφαλιά του Μαρθελίνιο. Η Σοβιετική Ένωση δεν κατάφερε να απαντήσει, το 2-1 έμεινε μέχρι το φινάλε και η Ισπανία έγινε η πρώτη οικοδέσποινα που στέφθηκε πρωταθλήτρια Ευρώπης. Βέβαια, θα χρειάζονταν να περάσουν 44 ολόκληρα χρόνια προκειμένου οι «φούριας ρόχας» να πάρουν ξανά τον τίτλο.

Στιγμιότυπα από την πορεία της Ισπανίας:

Η καλύτερη ενδεκάδα

Παρά την ήττα των Σοβιετικών στον τελικό, ο Λεβ Γιασίν αναδείχθηκε για δεύτερη σερί χρονιά κορυφαίος τερματοφύλακας της διοργάνωσης. Ένα χρόνο νωρίτερα είχε κατακτήσει το βραβείο της «Χρυσής Μπάλας» (μοναδικός γκολκίπερ που το έχει καταφέρει).

Στην τετράδα της άμυνας βρίσκονται τρεις Ισπανοί ποδοσφαιριστές. Ο λόγος για τον Φελισιάνο Ριβίγια της Ατλέτικο, τον Ιγκνάσιο Θόκο της Ρεάλ και τον Φεράν Ολιβέιρα της Μπαρτσελόνα. Ο τελευταίος, όντας αρχηγός, έγινε ο πρώτος Ισπανός που σήκωσε το βαρύτιμο τρόπαιο. Την τετράδα της άμυνας συμπληρώνει ο Ούγγρος Ντέζο Νοβάκ, ο οποίος στη συνέχεια κατέκτησε δύο χρυσά ολυμπιακά μετάλλια με τη χώρα του.

Στη μεσαία γραμμή ξεχωρίζει φυσικά η παρουσία του Λουίς Σουάρεθ, ο οποίος ανακηρύχθηκε καλύτερος παίκτης του τελικού. Ο ντελικάτος μεσοεπιθετικός ήταν ο ηγέτης της ισπανικής ομάδας και ένα χρόνο μετά θα βοηθούσε την Ίντερ να κάνει το «back to back» στο Κύπελλο Πρωταθλητριών... Ο «χρυσός» σκόρερ των Ισπανών στον ημιτελικό, Αμάνθιο και ο Βαλεντίν Ιβάνοφ της Σοβιετικής Ένωσης συμπληρώνουν την τριάδα των καλύτερων μέσων.

Στην επίθεση, ο Χεσούς Μαρία Περέδα, που άνοιξε το σκορ του ημιτελικού αλλά και του τελικού, δεν θα μπορούσε να μην είχε θέση στην καλύτερη ενδεκάδα του τουρνουά. Αυτός, μαζί με τον σπουδαίο Ούγγρο επιθετικό Φέρενς Μπένε και το μεγάλο αστέρι των Μαγυάρων, Φλόριαν Άλμπερτ, αποτελούν τους τρεις κορυφαίους επιθετικούς της διοργάνωσης. 

Η κορυφαία ενδεκάδα (4-3-3): Γιασίν (Σοβιετική Ένωση) - Ριβίγια, Θόκο, Ολιβέιρα (Ισπανία), Νόβακ (Ουγγαρία) - Σουάρεθ, Αμάνθιο (Ισπανία), Ιβάνοφ (Σοβιετική Ένωση) - Περέδα (Ισπανία), Μπένε, Άλμπερτ (Ουγγαρία)

Παίκτης του τουρνουά: Λουίς Σουάρεθ

www.agones.gr