Επιστροφή στο Πόρτο Αλέγκρε: "Καπιταλιστική κρίση, κοινωνική και περιβαλλοντική δικαιοσύνη"

Το Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ γεννήθηκε για την αμφισβήτηση της υπεροψίας των νεοφιλελευθέρων του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ του Νταβός.

Επιστροφή στα... πάτρια εδάφη του Πόρτο Αλέγκρε για το Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ που διεξήχθη φέτος ξανά στη Βραζιλία (οι εργασίες του ξεκίνησαν την Τρίτη, 24 και ολοκληρώθηκαν την Κυριακή) με μια πολύ επίκαιρη ατζέντα: την καπιταλιστική κρίση, την κοινωνική και περιβαλλοντική δικαιοσύνη. Και τούτα με προοπτική το Φόρουμ των Λαών που θα λάβει χώρα παράλληλα με τη σύνοδο των G20 τον ερχόμενο Ιούνιο στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Το σύνθημα του φετινού φόρουμ στο Πόρτο Αλέγκρε, που διοργανώνεται 12 χρόνια μετά από το πρώτο ΠΚΦ, είναι "Ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός".

Στόχος αυτή τη φορά η διατύπωση συγκεκριμένων προτάσεων σχετικά με στρατηγικές διεξόδου από την παγκόσμια οικονομική κρίση χωρίς να πληρώσουν το σχετικό τίμημα οι πιο αδύναμες τάξεις των κοινωνιών. Οι προτάσεις αυτές υπερβαίνουν τον απλό ορισμό μιας αειφόρου οικονομίας που να προσφέρει εναλλακτικές λύσεις έναντι των κλιματικών αλλαγών. "Τρία χρόνια μετά από τη χειρότερη οικονομική κρίση από το 1929, τρία χρόνια μετά από την τεράστια άνοδο των τιμών των εμπορευμάτων και τροφίμων που προκάλεσε η κερδοσκοπία των γιγάντων του χρηματοπιστωτικού χώρου, τέσσερα χρόνια μετά από τη στιγμή που η Διακυβερνητική Ομάδα Ειδικών για την Εξέλιξη του Κλίματος έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για τον επείγοντα χαρακτήρα της μετάβασης προς μια οικονομία που να μην καταναλώνει άνθρακα, όλα τα προβλήματα εκκρεμούν χωρίς προοπτικές επίλυσης με τις εξουσίες να ασχολούνται μόνο με τη διατήρηση των κερδών τους στο συνηθισμένο τους επίπεδο", καταγγέλλει το εισαγωγικό κείμενο του ΠΚΦ.

Στον αντίποδα του Νταβός

Στην αντίπερα όχθη υπάρχει πάντα το Νταβός με το Οικονομικό του Φόρουμ, φέτος περιορισμένων προσδοκιών λόγω της κρίσης και την Α. Μέρκελ να δέχεται ομαδικά πυρά για τη στάση της στην ευρωκρίση. Στο Πόρτο Αλέγκρε την Τετάρτη έφθαναν οι υπέρμαχοι μιας εναλλακτικής παγκοσμιοποίησης και διαδήλωσαν στους δρόμους της πόλης - μιας πόλης, ας μην ξεχνάμε, που αποτελεί το σύμβολο της συμμετοχικής δημοκρατίας. Η πρώτη αυτή διαδήλωση 5 χιλιάδων περίπου ατόμων ήταν κατά της καπιταλιστικής κρίσης και υπέρ της κοινωνικής και περιβαλλοντικής δικαιοσύνης. Δώδεκα χρόνια μετά από το πρώτο Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ, οι διοργανωτές περιμένουν τουλάχιστον 60 χιλιάδες άτομα που είναι προγραμματισμένο να πάρουν μέρος στη φετινή διοργάνωση, η οποία έχει "στηθεί" στην προοπτική της Συνόδου Κορυφής των Λαών, που θα διεξαχθεί από τις 15 ως τις 23 Ιουνίου, παρά με τη σύνοδο των G20 στο Ρίο. Πέρα από τη συμμετοχή των εμβληματικών, ιδρυτικών προσωπικοτήτων του Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ, δηλαδή του Πορτογάλου οικονομολόγου Μποαβεντούρα ντε Σόουζα Σάντος και του Βραζιλιάνου Εμίρ Σαντέρ, του γνωστού δημοσιογράφου Ινάσιο Ραμονέ, του επικεφαλής του κινήματος των Ακτημόνων της Βραζιλίας, Ζοάο Πέντρο Στέντιλε, της Βραζιλιάνας πρώην υπουργού Περιβάλλοντος Μαρίνα Σίλβα αλλά και των γνωστών τραγουδιστών Μάνου Τσάου και Τζιμπέρτο Τζιλ, το παρών αναμενόταν να δώσουν και εκπρόσωποι από τις εξεγέρσεις στη βόρειο Αφρική και τη Μέση Ανατολή, καθώς και εκπρόσωποι από τα κινήματα αντίστασης στον νεοφιλελευθερισμό που σημάδεψαν τη χρονιά που πέρασε, όπως το Καταλάβετε τη Γουόλ Στρητ και οι Αγανακτισμένοι.

Σε μια ήπειρο όπου έχουν σημειωθεί σοβαρές κοινωνικές πρόοδοι, κυρίως μετά από την άνοδο στην εξουσία της αριστεράς και της κεντροαριστεράς, εδώ και πάνω από δέκα χρόνια, το Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ δίνει ιδιαίτερη έμφαση και στην παρουσία της προέδρου της Βραζιλίας, της αναδυόμενης δύναμης, Ντίλμα Ρούσεφ. Στην ομιλία της την Πέμπτη, έχοντας στο πλευρό της τον Ουρουγουανό ομόλογό της, Ζοζέ Μουζίκα, η πρόεδρος Ρουσέφ, η οποία, να σημειωθεί ξεκίνησε την πολιτική της καριέρα στο Πόρτο Αλέγκρε, αναφέρθηκε στις προετοιμασίες της χώρας ενόψει της Διάσκεψης Ρίο+20 του ΟΗΕ, η οποία θα διεξαχθεί τον Ιούνιο στο Ρίο.

Η συνάντηση θα αρθρωθεί γύρω από τις τρεις οριζόντιες κρίσεις, τονίζει ο Γκιστάβ Μασιά, εκπρόσωπος του Κέντρου Έρευνας και Πληροφόρησης για την Ανάπτυξη, που μετέχει στο διεθνές συμβούλιο του ΠΚΦ. "Η κρίση του νεοφιλελευθερισμού γίνεται φανερή από την χρηματοπιστωτική κρίση και την ιδεολογική και πολιτική ήττα του νεοφιλελευθερισμού", εξηγεί. "Ο ίδιος ο καπιταλισμός αμφισβητείται, έστω κι αν οι ολιγαρχίες αυτού του συστήματος συνεχίζουν να ελέγχουν την κατάσταση. Αλλά πλέον κανείς δεν τολμά να πει ότι πρέπει να αφήσουμε τις αγορές να κάνουν ό,τι θέλουν. Αυτή η κρίση του καπιταλισμού γίνεται επίσης φανερή από την οικολογική κρίση που απαγορεύει να φανταστούμε μια έξοδο από την κρίση της τάσης για παραγωγικότητα, που απαγορεύει μια αναδιανομή που θα στηρίζεται σε έναν τρόπο παραγωγής και κατανάλωσης προς όφελος της ανθρωπότητας. Τέλος, προσθέτει ο ίδιος, βρισκόμαστε μπροστά σε μια κρίση πολιτισμού".

Οι εργασίες του συνόλου των εργαστηρίων αναμενόταν να ολοκληρωθούν σήμερα, Κυριακή, 29 Ιανουαρίου. Στο επίκεντρό τους πέρα από τη θεματολογία της κρίσης και του καπιταλισμού, ήταν και η προσπάθεια αποδόμησης της αντίληψης περί "πράσινης οικονομίας", που σχετίζεται με τις μελλοντικές συζητήσεις για το κλίμα και τη διαρκή ανάπτυξη που προωθεί ο ΟΗΕ στο πλαίσιο της συνόδου κορυφής του Ρίο τον ερχόμενο Ιούνιο. "Το Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ γεννήθηκε για την αμφισβήτηση της υπεροψίας των νεοφιλελευθέρων του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ του Νταβός. Είπαμε ξεκάθαρα ότι θέλουμε έναν άλλο, διαφορετικό κόσμο. Τώρα αυτό που χρειαζόμαστε είναι η οικοδόμηση λύσεων, οδών, εναλλακτικών λύσεων" εξήγησε ο Κάντιντο Γκριμπόφσκι, ένας από τους συντονιστές του ΠΚΦ. Η παρατήρηση αυτή είναι εύστοχη. Παραδόξως το κίνημα υπέρ της εναλλακτικής παγκοσμιοποίησης έχασε από τη δυναμική του τη στιγμή που αυτό που κατήγγειλε - το σύστημα δηλαδή - βρίσκεται στο στόχαστρο παγκόσμιων αμφισβητήσεων, κοινωνικών οργανώσεων και τοπικών κινημάτων πολιτών. Οι αδυναμίες του - η συγκεκριμενοποίηση των αμφισβητήσεων με όρους πολιτικής αλλαγής - παραμένουν στο επίκεντρο των συζητήσεων, έστω κι αν κάποιοι από τους διοργανωτές του το αμφισβητούν. Μεταξύ της συνάντησης κορυφής των λαών και των περιφερειακών φόρουμ, το Πόρτο Αλέγκρε βρίσκεται πάντα στη διασταύρωση των δρόμων.

Ο Βραζιλιάνος κοινωνιολόγος Κάντιντο Γκριμπόφσκι, ένας από τους ιδρυτές και τους συντονιστές του ΠΚΦ, αφού υπογράμμισε ότι στόχος του ΠΚΦ είναι η αμφισβήτηση της υπεροψίας των νεοφιλελεύθερων του φόρουμ του Νταβός, που συγκεντρώνει τους ηγέτες των πλούσιων χωρών, παρατήρησε ότι φέτος το ΠΚΦ ανοίγει τις πόρτες του στα κινήματα που κυριάρχησαν την περασμένη χρονιά στη Μέση Ανατολή, στις ΗΠΑ, στην Ευρώπη. Δηλαδή εκπροσώπους της "Αραβικής άνοιξης", του "Καταλάβετε τη Γουόλ Στρητ", των "Αγανακτισμένων" και των εξεγερμένων φοιτητών της Χιλής. Ο Κάντιντο Γκριμπόφσκι θεωρεί ότι πρόκειται για "κινήματα που δεν σημαδεύονται από την κλασική αριστερή παράδοση". "Προκαλούν έκπληξη γιατί είχαν το κουράγιο να κατέβουν στους δρόμους για να βρεθούν αντιμέτωπα με το σύστημα, στο οποίο ασκούν κριτική".