H παράνοια των πλουτοκρατών.

Η ακραία ανισότητα, όπως αποδεικνύεται, δημιουργεί μια κατηγορία ανασφαλών αλλά ισχυρών ανθρώπων που είναι ανησυχητικά αποκομμένοι από την πραγματικότητα, σχολιάζει ο Paul Krugman.

Η αύξηση της ανισότητας έχει προφανές οικονομικό κόστος: στάσιμους μισθούς παρά την αύξηση της παραγωγικότητας, αύξηση του χρέους που μας καθιστά πιο ευάλωτους σε οικονομική κρίση. Έχει επίσης μεγάλο κοινωνικό και ανθρώπινο κόστος. Υπάρχουν, για παράδειγμα , ισχυρές ενδείξεις ότι η υψηλή ανισότητα οδηγεί σε χειρότερη υγεία και υψηλότερη θνησιμότητα.

Αλλά υπάρχει και κάτι περισσότερο. Η ακραία ανισότητα, όπως αποδεικνύεται, δημιουργεί μια κατηγορία ανθρώπων που είναι ανησυχητικά αποκομμένοι από την πραγματικότητα -και ταυτόχρονα δίνει σε αυτούς τους ανθρώπους μεγάλη δύναμη. Το παράδειγμα με το οποίο ασχολούνται πολλοί αυτή τη στιγμή είναι ο δισεκατομμυριούχος επενδυτής Tom Perkins, ιδρυτικό μέλος της εταιρείας επιχειρηματικού κεφαλαίου Kleiner Perkins Caufield & Byers. Σε επιστολή του προς τον εκδότη της The Wall Street Journal, ο Perkins θρηνεί για την δημόσια επίκριση του «ένα τοις εκατό» και συγκρίνει αυτές τις επικρίσεις με τις επιθέσεις των Ναζί κατά των Εβραίων, γεγονός που υποδηλώνει ότι βαδίζουμε προς μια άλλη Νύχτα των Κρυστάλλων.

Θα μπορούσατε να πείτε ότι πρόκειται για έναν ακόμα τρελό τύπο και να αναρωτηθείτε γιατί το περιοδικό να δημοσιεύσει κάτι τέτοιο. Αλλά ο Perkins δεν αποτελεί και τόσο μια εξαίρεση. Δεν είναι καν ο πρώτος οικονομικός τιτάνας που συγκρίνει τους υποστηρικτές της προοδευτικής φορολογίας με τους Ναζί. Το 2010, ο Stephen Schwarzman, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ομίλου Blackstone, δήλωσε ότι οι προτάσεις για την εξάλειψη στα φορολογικά παραθυράκια για τους διαχειριστές των hedge funds και των ιδιωτικών επενδυτικών κεφαλαίων ήταν «όπως όταν ο Χίτλερ εισέβαλε στην Πολωνία το 1939».

Και υπάρχουν και πολλοί άλλοι πλουτοκράτες που κατάφεραν να κρατήσουν τον Χίτλερ μακριά από τις παρατηρήσεις τους, αλλά παρόλα αυτά που κατέχουν, εκφράζουν δυνατά πολιτικές και οικονομικές απόψεις που συνδυάζουν εξίσου την παράνοια και την μεγαλομανία.

Ξέρω ότι ακούγεται έντονα. Αλλά κοιτάξτε όλες τις ομιλίες και τα άρθρα γνώμης από τους χρηματιστές της Wall Street, που κατηγορούν τον πρόεδρο Ομπάμα -ο οποίος δεν έχει κάνει τίποτα περισσότερο από το προφανές, καθώς ορισμένοι τραπεζίτες συμπεριφέρθηκαν άσχημα - ότι δαιμονοποιεί  και διώκει τους πλούσιους. Και δείτε πόσοι από αυτούς που εκφράζουν αυτές τις κατηγορίες, επίσης διατυπώνουν τον εξευτελιστικά εγωκεντρικό ισχυρισμό ότι τα πληγωμένα συναισθήματα τους (σε αντίθεση με πράγματα όπως τα χρέη των νοικοκυριών και η πρόωρης δημοσιονομική λιτότητα) ήταν το κύριο πράγμα που αναχαιτίζει την οικονομία.

Τώρα, για να είμαι σαφής, οι πολύ πλούσιοι και εκείνοι στη Wall Street ιδίως, στην πραγματικότητα τα πάνε χειρότερα υπό τον Ομπάμα από ό,τι θα τα πήγαιναν αν ο Μιτ Ρόμνεϊ είχε κερδίσει το 2012. Ανάμεσα στη μερική κατάργηση των φορολογικών περικοπών του Μπους και στην αύξηση των φόρων που πληρώνει εν μέρει για τη μεταρρύθμιση της υγείας, οι φορολογικοί συντελεστές του 1 τοις εκατό έχουν γυρίσει λίγο-πολύ στα επίπεδα προ Ρίγκαν. Επίσης, οι οικονομικοί μεταρρυθμιστές έχουν κερδίσει κάποιες νίκες έκπληξη κατά το παρελθόν έτος και αυτό είναι άσχημα νέα για τους επιτήδειους των οποίων ο πλούτος προέρχεται σε μεγάλο βαθμό από την εκμετάλλευση της χαλαρής νομοθεσίας. Έτσι, μπορείτε να υποθέσετε ότι το 1 τοις εκατό έχει χάσει κάποιες σημαντικές πολιτικές μάχες.

Αλλά κάθε ομάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με την κριτική και καταλήγει στην ηττημένη πλευρά των πολιτικών διαφορών, κάπου στη διαδρομή: αυτή είναι δημοκρατία. Το ερώτημα είναι τι θα συμβεί στη συνέχεια. Οι κανονικοί άνθρωποι το αποδέχονται: ακόμη και αν είναι θυμωμένοι και πικραμένοι από τις πολιτικές αποτυχίες, δεν ζητάνε διώξεις, δεν συγκρίνουν τους επικριτές τους με τους Ναζί και δεν επιμένουν ότι ο κόσμος περιστρέφεται γύρω από τα πληγωμένα συναισθήματα τους. Όμως, οι πλούσιοι είναι διαφορετικοί από εσένα και εμένα.

Και ναι, αυτό συμβαίνει εν μέρει επειδή έχουν περισσότερα χρήματα και τη δύναμη που τα συνοδεύει. Μπορούν και πολύ συχνά περιβάλλονται από αυλικούς που τους λένε ό,τι θέλουν να ακούσουν και ποτέ, μα ποτέ, ότι είναι ανόητοι. Έχουν συνηθίσει να τους φέρονται με σεβασμό, όχι μόνο οι άνθρωποι που προσλαμβάνουν, αλλά και οι πολιτικοί που θέλουν συνεισφορές για τις εκστρατείες τους. Και έτσι συγκλονίζονται όταν ανακαλύπτουν ότι τα χρήματα δεν μπορούν να αγοράσουν τα πάντα και δεν μπορούν να τους απομονώνουν από όλες τις αντιξοότητες.

Επίσης, υποψιάζομαι ότι οι σημερινοί Αφέντες του Σύμπαντος είναι ανασφαλείς σχετικά με τη φύση της επιτυχίας τους. Δεν αναφέρομαι στους ηγέτες της βιομηχανίας, ανθρώπους  που κάνουν πράγματα. Αναφέρομαι στους επιτήδειους, ανθρώπους που ωθούν τα χρήματα τριγύρω και πλουτίζουν ξαφρίζοντας κάποιους από την κορυφή. Μπορούν να καυχώνται ότι είναι δημιουργοί θέσεων εργασίας, οι άνθρωποι που κάνουν την οικονομία να δουλεύει, αλλά προσδίδουν πραγματικά κάποια αξία; Πολλοί από εμάς αμφιβάλουν- και το ίδιο κάνουν και πολλοί πλούσιοι, υποψιάζομαι, μια μορφή αυτο-αμφιβολίας που τους αναγκάζει να επιτίθενται ακόμα πιο εξαγριωμένα στους επικριτές τους.

Τέλος πάντων, τα έχουμε ξαναζήσει αυτά. Είναι αδύνατο να διαβάζεις βαρετούς μονολόγους, όπως αυτούς του Perkins ή του Schwarzman, χωρίς να σκέφτεσαι την περίφημη ομιλία του Ρούζβελτ το 1936 στην Madison Square Garden, στην οποία μίλησε για την έχθρα που αντιμετώπισε από τις δυνάμεις του «οργανωμένου χρήματος» και δήλωσε : «Χαιρετίζω το μίσος τους». Ο Ομπάμα, δυστυχώς, δεν έχει κάνει τόσα όσα ο Ρούζβελτ για να κερδίσει το μίσος των ανάξιων πλούσιων. Αλλά έχει κάνει περισσότερα από πολλούς προοδευτικούς - και όπως ο Ρούζβελτ, τόσο ο ίδιος όσο και οι προοδευτικοί σε γενικές γραμμές πρέπει να χαιρετίσουν αυτό το μίσος, γιατί αυτό είναι ένα σημάδι ότι κάνουν κάτι σωστό.

www.nytimes.com