Τρίτη 9 Αυγούστου 2016

Μιχάλης Γκανάς. Ο Ηπειρώτης ποιητής, που όλη σχεδόν η ποίηση του, είναι ένας διάλογος με τη φύση. Δείτε σε video την τιμητική εκδήλωση της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας Ελλάδος, για την παρουσίαση του συνόλου του έργου του, την Παρασκευή 18 Δεκεμβρίου 2009 στην αίθουσα της Παλαιάς Βουλής










Γλυπτό, προσφορά του γλύπτη Θ. Παπαγιάννη
για την βράβευση του Μιχάλη Γκανά 



Δείτε τα video

Νο1 "Ο Ποιητής Μιχάλης Γκανάς" Στιγμιότυπα πριν την έναρξη της εκδήλωσης
 

Νο2 "Ο Ποιητής Μιχάλης Γκανάς" έναρξη της εκδήλωσης προλογίζουν ο Γραμματέας της ΠΣΕ Ιπποκράτης Κατσένης και η Γεωργία Λαδογιάννη Επ. Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ιωαννίνων τμήματος Φιλολογίας προλογίζει και συντονίζει την εκδήλωση.


Νο3 "Ο Ποιητής Μιχάλης Γκανάς" Χαιρετισμός του Κώστα Αλεξίου, Προέδρου της ΠΣΕ  και βράβευση του ποιητή με αναμνηστικό,  γλυπτό, προσφορά του γλύπτη και καθηγητή της ΑΣΚΤ Θόδωρου Παπαγιάννη.


Νο4 "Ο Ποιητής Μιχάλης Γκανάς" Χαιρετισμός του Προέδρου της Ομοσπονδίας Μουργκάνας Σμπήτα Θωμά και βράβευση του ποιητή με αναμνηστική πλακέτα.
  

Νο5 "Ο Ποιητής Μιχάλης Γκανάς" Το ποιητικό έργο του Μιχάλη Γκανά παρουσιάζει ο Θανάσης Μαρκόπουλος ποιητής και κριτικός (μέρος πρώτο)
 
  
Νο6 "Ο Ποιητής Μιχάλης Γκανάς" Το ποιητικό έργο του Μιχάλη Γκανά παρουσιάζει ο Θανάσης Μαρκόπουλος ποιητής και κριτικός (μέρος δεύτερο)
 
 
Νο7 "Ο Ποιητής Μιχάλης Γκανάς" Το ποιητικό έργο του Μιχάλη Γκανά παρουσιάζει ο Θανάσης Μαρκόπουλος ποιητής και κριτικός (μέρος τρίτο)
   

Νο8 "Ο Ποιητής Μιχάλης Γκανάς" προλογίζει και απαγγέλλει το ποίημά του "Της αγάπης" από το βιβλίο "Ακάθιστος Δείπνος", Ποίηση, εκδόσεις Καστανιώτη(1978)
   

Νο9 Ο Ποιητής Μιχάλης Γκανάς απαγγέλλει το 9ο  ποίημα από την ενότητα "Τα άγρια και τα ήμερα" (Στον Κώστα Κρυστάλλη μικρότερο αδελφό) από το βιβλίο "Μαύρα Λιθάρια", Ποίηση, Εκδόσεις Καστανιώτη (1993) Πρώτη έκδοση 1980 από τις Εκδόσεις  ''Κείμενα''
  

Νο10 Ο Ποιητής Μιχάλης Γκανάς απαγγέλλει ένα ποίημα αφιερωμένο στον ποιητή Χρήστο Μπράβο από το βιβλίο "Γυάλινα Γιάννενα", 
Ποίηση, εκδόσεις Καστανιώτη (1989)

    
Νο11 Ο Ποιητής Μιχάλης Γκανάς απαγγέλλει ένα ποίημα αφιερωμένο στον πατέρα του με τίτλο "Χριστουγεννιάτικη ιστορία" από το βιβλίο "Γυάλινα Γιάννενα",
Ποίηση, εκδόσεις Καστανιώτη(1989)

  
Νο12 Ο Ποιητής Μιχάλης Γκανάς απαγγέλλει ένα ποίημα αφιερωμένο στην γυναίκα του με τίτλο "Προσωπικό" από το βιβλίο "Γυάλινα Γιάννενα",Ποίηση, εκδόσεις Καστανιώτη (1989)

https://youtu.be/-8vlZZzjaN4

Νο13 Ο Ποιητής Μιχάλης Γκανάς απαγγέλλει το ποίημα του "Νεκρού Αδελφού" από το βιβλίο "Παραλογή", Ποίηση, εκδόσεις Καστανιώτη (1993)
   

Νο14 Ο Ποιητής Μιχάλης Γκανάς απαγγέλλει το ποίημά του "Εσύ δε θα πεθάνει" από το βιβλίο "Παραλογή", Ποίηση, εκδόσεις Καστανιώτη (1993)
    

Νο15 Ο Ποιητής Μιχάλης Γκανάς απαγγέλλει το ποίημά του "Τη διώχνω" από το βιβλίο "Ο ύπνος του καπνιστή",Ποίηση, εκδόσεις Καστανιώτη (2003)

https://youtu.be/TmKLn1ewS7k
  
Νο16 Ο Ποιητής Μιχάλης Γκανάς απαγγέλλει το ποίημά του "Και ιδού ίππος πύρος" αφιερωμένο στον Δημήτρη Κοσμόπουλο από το υπό έκδοση βιβλίο "Άψινθος"
 
 
Νο17 Ο Ποιητής Μιχάλης Γκανάς απαγγέλλει το ποίημά του "Ντομπρίνοβο" από το υπό έκδοση βιβλίο "Άψινθος"
 
  
Νο18 Ο Ποιητής Μιχάλης Γκανάς απαγγέλλει το μικρό πεζό του "Flocafé Αμαρουσίου" και ο υπότιτλος "μικρές και πολύ μικρές ιστορίες γυναικών" από το υπό έκδοση βιβλίο "Τα χέρια"
  

Νο19 Ο Ποιητής Μιχάλης Γκανάς απαγγέλλει το μικρό πεζό του " Τα χέρια" αφιερωμένο στον Ζωγράφο Γιάννη Αδαμάκη από το υπό έκδοση βιβλίο "Τα χέρια". Κλείσιμο της εκδήλωσης.


Εργοβιογραφικό σημείωμα του Μιχάλη Γκανά
Ο Μιχάλης Γκανάς γεννήθηκε στον Τσαμαντά Θεσπρωτίας το 1944.
Το 1948 βρέθηκε στην Αλβανία και μετά στην Ουγγαρία μαζί με την οικογένειά του.
Επέστρεψε στη Ελλάδα το 1954.
Το χρονικό αυτής της περιπέτειας καταγράφτηκε στο πεζό Μητριά πατρίδα (Κείμενα, Αθήνα 1981).
Το 1962 κατέβηκε στην Αθήνα, για να σπουδάσει Νομικά, αλλά δεν ολοκλήρωσε τις σπουδές του για λόγους βιοποριστικούς.
Βιβλιοπώλης για μια δεκαπενταετία στη «Δωδώνη», συνεργάστηκε αργότερα με την κρατική τηλεόραση ως επιμελητής λογοτεχνικών εκπομπών και σεναριογράφος.
Από το 1989 ως τη συνταξιοδότησή του το 2005 εργάστηκε ως κειμενογράφος σε διαφημιστική εταιρεία.
Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες, ενώ στίχοι του έχουν μελοποιηθεί από γνωστούς Έλληνες συνθέτες. Μετέφρασε τις Νεφέλες του Αριστοφάνη για το Θέατρο Τέχνης-Κάρολος Κουν (1991), τους Επτά επί Θήβας του Αισχύλου για το ΔΗΠΕΘΕ Πατρών (1994) και το Άσμα ασμάτων (Μελάνι, Αθήνα 2005).
Το 1994 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης για το βιβλίο του Παραλογή.
Συλλογές
Προσφώνηση του Προέδρου της ΠΣΕ Κώστα Αλεξίου στην εκδήλωση προς τιμή του Μιχάλη Γκανά στη Παλαιά Βουλή, 18-12-2009 
Κυρίες και κύριοι
 Η Πανηπειρωτική Συνομοσπονδία Ελλάδος συνεχίζει και σήμερα τη δεύτερη παρουσίαση, από μια τεράστια σειρά συμπατριωτών μας, δηλαδή εκείνων που έχουν διακριθεί στις τέχνες, τα γράμματα και τις επιστήμες, στα πλαίσια ασφαλώς του ευρύτερου στόχου της, δηλαδή της ανάδειξης της πολιτιστικής ηπειρωτικής δημιουργίας και ιδιαίτερα των συντελεστών της, ως φυσικών προσώπων και το έργο τους.
Θα πρέπει επίσης να επισημανθεί σ’ ότι αφορά στην  παρουσίαση εκείνων που διακρίθηκαν στο γραπτό λόγο, δηλαδή λογοτέχνες και ποιητές, η συνεργασία και η συνδρομή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και πιο συγκεκριμένα του τμήματος Φιλοσοφικής κρίθηκε περισσότερο αναγκαία, ώστε τόσο η επιλογή, όσο και η παρουσίαση να γίνουν κατά το δυνατόν πληρέστερα και αντικειμενικά από κάθε πλευρά, χωρίς να αφήνονται  αισθητά κενά ή περιθώρια αμφισβήτησης.
Η διεξοδικότερη αναφορά  στους δημιουργούς, εν είδη πορτρέτων θα έλεγα, όπως και η συνολική και συνοπτική αποτίμηση του έργου τους, ώστε να καταστεί ευρύτερα γνωστό και κατανοητό, κρίθηκε επίσης αναγκαία, γιατί συνήθως κατά την παρουσίαση ενός έργου τους, δηλαδή ενός βιβλίου ή συλλογής ποιημάτων,  η αναφορά αναλυτικά εστιάζεται σ’ αυτό το ίδιο το δημιούργημα και ελάχιστα στο δημιουργό του σαν προσωπικότητα, όπως και σε όλο συνολικά το έργο του.
Έτσι λοιπόν σήμερα βρισκόμαστε στην ευχάριστη θέση ν’ αναφερθούμε στο Μιχάλη Γκανά και στο έργο του, τιμώντας τον  ταυτόχρονα για τη σημαντική προσφορά του στην Ηπειρωτική και ευρύτερα  Ελληνική γραμματεία.
Συμπατριώτης μας λοιπόν, Ηπειρώτης, ο Μιχάλης Γκανάς από μια περιοχή της Θεσπρωτίας τη  Μουργκάνα  που πληγώθηκε όσο ελάχιστες, τόσο από  την  εμφυλιοπολεμική  συγκρούση, όσο και από τα οικονομικά και κοινωνικά αδιέξοδα αυτής της χώρας.
Έζησε στο πετσί του, εξ απαλών ονύχων,  τα επακόλουθα αυτής  της  τραγωδίας με την αναγκαστική περιπλάνησή του εκτός Ελλάδος, χωρίς την πατρική παρουσία και προστασία, γεμίζοντας με  ανάλογες τραυματικές εμπειρίες, αλλά και αργότερα μετά την επάνοδό του στη χώρα το 1954.  Άνθρωπος του μόχθου και της βιοπάλης,  αλλά και της αναζήτησης και της δημιουργίας, ζει στην Αθήνα αφότου ήρθε να σπουδάσει Νομικά στην οικία σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών  και απ’ την οποία η πηγαία κλίση του στα γράμματα και πιο πολύ στην ποίηση του άλλαξε πορεία, με μια πλούσια έκτοτε δημιουργική δραστηριότητα. Δραστηριότητα γόνιμη που απέδωσε σειρά ποιητικών συλλογών, μεταφράσεων της Αρχαίας Ελληνικής γραμματείας και όχι μόνο, αλλά και πεζού λόγου, ενώ στίχοι του έτυχαν της επιλογής σημαντικών σύγχρονων συνθετών σε επιτυχίες που ερμηνεύτηκαν από εξαίρετους καλλιτέχνες.
Επόμενο λοιπόν να τιμηθεί το 1994 με το κρατικό βραβείο ποίησης, όπως και φέτος στο Κάιρο βραβείο Κώστα Καβάφη και το σημαντικότερο, ίσως κατά τη γνώμη μου, να τύχει της γενικής αναγνώρισης, όταν αποσπάσματα ή φράσεις και εικόνες απ’ το έργο του να αναφέρονται ως υπόδειγμα σε κάθε σχεδόν εκδήλωση σχετική με την νεοελληνική ποίηση. Επ’ αυτού διεξοδικότερα θα αναφερθεί ο κύριος ομιλητής, ποιητής και κριτικός κ. Θανάσης Μαρκόπουλος, τον οποίον ευχαριστώ εκ μέρους της Συνομοσπονδίας, όπως και τη συντονίστρια, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων κ. Γεωργία  Λαδογιάννη. Επίσης ευχαριστίες οφείλω να εκφράσω στον πρόεδρο της γερεράς  ομοσπονδίας Μουργκάνας, φίλο και συνεργάτη κ. Θωμά Σμπήτα για την προσφορά του στη συνδιοργάνωση αυτής της εκδήλωσης, όπως ασφαλώς και όλους εσάς και πάνω απ’ όλα τον τιμώμενο στον οποίο εκ μέρους της Συνομοσπονδίας ας μας επιτρέψει να  απονήμουμε τιμητική πλακέτα την οποία φιλοτέχνησε αφιλοκερδώς ο συμπατριώτης μας διακεκριμένος γλύπτης  καθηγητής της ΑΣΚΤ κ. Θόδωρος Παπαγιάννης, τον οποίον και ευχαριστούμε θερμά.

Η Ομιλία του Θανάση Μαρκόπουλου. Μιχάλης Γκανάς, ''η βασιλική των κεκοιμημένων''                                                                                   και μην ακούς πάνω και κάτω

κόσμος – είσαστε η πατρίδα μας κι εμείς ξενιτεμένοι.
(Παραλογή, 1993, σ. 27)                               


Ο Μιχάλης Γκανάς ανήκει στην ποιητική γενιά του 1970. Πρόκειται για τους ποιητές εκείνους οι οποίοι, σύμφωνα με τους γραμματολόγους, γεννήθηκαν στα χρόνια 1943-1955 και δημοσίευσαν κείμενά τους λίγο πριν ή λίγο μετά το 1970. Κατά συνέπεια δεν έχουν εμπειρίες και βιώματα από την Κατοχή και τον Εμφύλιο παρά μονάχα ακούσματα, ενώ, παρόλο που μεγαλώνουν μέσα στο κλίμα του ψυχρού πολέμου και της ανάπηρης ελληνικής δημοκρατίας, ζουν εν γένει πιο άνετα από τις προηγούμενες γενιές, σπουδάζουν περισσότερο και επικοινωνούν με το εξωτερικό  ευκολότερα. Η στιγμή της εμφάνισής τους πάλι συμπίπτει με τη δικτατορία του 1967 και την εισβολή της τηλεόρασης και του καταναλωτισμού, αλλά και με την έξαρση, σε παγκόσμιο επίπεδο, των αντιπολεμικών κινημάτων και των εξεγέρσεων της νεολαίας: διαδηλώσεις κατά του πολέμου στο Βιετνάμ, Άνοιξη της Πράγας, Μάης του ’68 στη Γαλλία. Μέσα σ’ αυτές τις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες και κάτω από τις επιδράσεις των Αμερικανών beatniks (Γκίνσμπεργκ, Μπάροουζ, Κέρουακ), κυρίως όμως της ιθαγενούς παράδοσης, του δημοτικού τραγουδιού και του Παλαμά, του Καβάφη και του Καρυωτάκη, του Σεφέρη, του Ρίτσου και του Εμπειρίκου αλλά και των ποιητών της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς, διαμορφώνονται  οι νέοι ποιητές του 1970, οι οποίοι, σε μια πρώτη φάση, παρουσιάζουν ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά, που τους διαφοροποιούν από την αμέσως προηγούμενη γενιά, τη δεύτερη μεταπολεμική ή γενιά του ’60, όπως είναι η αμφισβήτηση ή, έστω, η λεγόμενη αμφισβήτηση κάθε ιδεολογίας, το χιούμορ και η σάτιρα, η εκφραστική ελευθεριότητα και η ενασχόληση με κοινόχρηστα θέματα ή αντικείμενα. Σ’ αυτήν τη γενιά ανήκει ο  Γκανάς, που, αν και από τους μεγαλύτερους στην ηλικία, πρωτοεμφανίζεται ωστόσο με συλλογή μόλις το 1978.

Θανάσης Μαρκόπουλος
Ο Μιχάλης Γκανάς γεννήθηκε το 1944 στον Τσαμαντά της Θεσπρωτίας, ενώ το 1948, λόγω Εμφυλίου, βρέθηκε με την οικογένειά του στην Αλβανία κι από κει στην Ουγγαρία, από την οποία επέστρεψε το 1954. Έζησε έτσι την εμπειρία του πολέμου και της προσφυγιάς μικρό παιδί, ο μόνος, όσο ξέρω, από τους ομότεχνους της γενιάς του, κι αυτήν την εμπειρία κατέγραψε αργότερα στο δραματικό του αφήγημα Μητριά πατρίδα (1981). Το 1962 φτάνει στην Αθήνα για σπουδές στη Νομική, που ποτέ δεν τελειώνει  όχι τόσο λόγω βιοτικών αναγκών όσο από έλλειψη ενδιαφέροντος. Έκτοτε ζει και εργάζεται στην πρωτεύουσα. Βιβλιοπώλης για δεκαπέντε χρόνια στη «Δωδώνη» (1972-1987), συνεργάστηκε στη συνέχεια με την τηλεόραση ως επιμελητής λογοτεχνικών εκπομπών και σεναριογράφος, ενώ από το 1989 ως το 2005 που συνταξιοδοτήθηκε υπήρξε κειμενογράφος σε διαφημιστική εταιρεία. Εκτός από τη Μητριά πατρίδα, μια έκδοση με στίχους μελοποιημένους κι ανέκδοτους (Στίχοι: Μιχάλης Γκανάς, 2002) και τρεις μεταφράσεις [Νεφέλες του Αριστοφάνη (1991), Επτά επί Θήβας του Αισχύλου (1994), Άσμα ασμάτων (2005) –η μόνη δημοσιευμένη], έχει εκδώσει τις ακόλουθες ποιητικές συλλογές: Ακάθιστος δείπνος (1978), Μαύρα λιθάρια (1980), Γυάλινα Γιάννενα (1989), Παραλογή (1993), Ανθοδέσμη. Ποιήματα και τραγούδια για μια νύχτα (μαζί με τους Ηλία Λάγιο, Γιώργο Κοροπούλη και Διονύση Καψάλη) (1993), Τα μικρά 1969-1999. Άγνωστα και γνωστά ποιήματα (2000), Ο ύπνος του καπνιστή (2003). ). Για την Παραλογή του τιμήθηκε το 1994 με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης, ενώ το 2009 του απονεμήθηκε το Βραβείο Καβάφη στο Κάιρο.
            Όπως κάθε ποιητής, έτσι κι ο Γκανάς επιλέγει τους προγόνους του. Μοντέρνος κατά βάση, δεν αποποιείται τους τρόπους της δημοτικής παράδοσης. Άλλωστε οι τρόποι αυτοί έρχονται από τα βουνά της Ηπείρου, από τα διάσπαρτα οστά των σκοτωμένων του Εμφυλίου, από τους ανθρώπους και τα ζωντανά του γενέθλιου τόπου. Πέρα από το δημοτικό τραγούδι όμως, η ποίηση του Γκανά συνομιλεί και με πολλά άλλα κείμενα κι από την άποψη αυτήν η περίπτωσή του είναι χαρακτηριστική. Αφορμάται από τον ΄Ομηρο και το Σολωμό, περνάει από τον Κρυστάλλη, το Γρανίτσα, τον Παπαδιαμάντη, το Σικελιανό και τον Καρυωτάκη και φτάνει στο Σεφέρη και στην Αμοργό του Γκάτσου, μια συλλογή που πρώτη πάντρεψε το δημοτικό δεκαπεντασύλλαβο με την υπερρεαλιστική οπτική  (1943). Από την πρώτη γενιά του μεταπολέμου θυμάται το Σαχτούρη των Παραλογών (1945) και το Σινόπουλο του Νεκρόδειπνου (1972), από τη δεύτερη το Μάρκο Μέσκο κι από τη γενιά του το Χρήστο Μπράβο. ΄Οπως ο Μέσκος αναδεύει μνήμες του ορεινού τοπίου και του Εμφυλίου στο άστυ, έτσι κι ο Γκανάς. Επιπρόσθετα, ο δεύτερος έχει βιώσει το τραύμα της πολιτικής προσφυγιάς, ενώ και η μεταναστευτική ερήμωση του τόπου δεν του είναι αδιάφορη. Μεγαλύτερη ίσως συνάφεια παρουσιάζει ο Γκανάς με το Χρήστο Μπράβο, το φίλο του ποιητή από τη Δεσκάτη Γρεβενών, που χάθηκε τόσο πρόωρα (1948-1987). Και στους δυο υπάρχουν οι μνήμες του γενέθλιου τόπου, εμφύλιες ή μη, και οι απόηχοι του δημοτικού τραγουδιού αλλά και μια εκφραστική ένταση, που έχει κάτι από την αγριάδα των βουνών του τόπου τους και τη σκληρή ζωή των ξεγραμμένων. Είναι αυτή ενγένει η ποιητική που ο ίδιος ο Γκανάς, στον πρόλογο της μεταθανάτιας συλλογής του Μπράβου Μετά τα μυθικά (1996), ονομάζει ‘‘χερσαία και ορεσίβια’’ και θεωρεί γενάρχη της το ‘‘σημαντικότατο Εδεσσαίο ποιητή Μάρκο Μέσκο’’,  στον οποίο ο ίδιος και ο Μπράβος βρήκαν «τη χαμένη υπερηφάνεια της μητρικής [τους] γλώσσας [βλ. περ. Νέα Εστία 1774 (Ιανουάριος 2005) 86]. Τέτοιου είδους συσχετίσεις έχει προφανώς υπόψη του ο Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, όταν γράφει: «Ο Μιχάλης Γκανάς ανήκει σε μια χορεία ποιητών της νεότερης γενιάς με ιδιότυπο στίγμα: υπαίθριο βίωμα, αγροτικός χώρος, μνήμη του γενέθλιου τόπου είναι ορισμένα από τα πιο βασικά κλισέ που συνήθως χρησιμοποιούνται προκειμένου να περιγραφούν οι εικόνες και τα θέματα αυτής της, ας πούμε, ομάδας» (εφ. «Η Καθημερινή», 2-9-1989):

Χάραζε ο τόπος με βουνά πολλά
κι ανάτελλε τα ζωντανά του,
καλούς ανθρώπους και κακούς, νυφίτσες,
αλεπούδες, μια λίμνη ως κόρην
οφθαλμού και κάστρα πατημένα.

Θα ’ναι τα Γιάννενα, ψιθύρισα,
στο χιόνι και στον άγριο καιρό
γυάλινα και μαλαματένια.
Κι όσο πήγαινε η μέρα,
σαν το βαπόρι σε καλά νερά,
είδα και μιναρέδες κι άκουσα
τα μπακίρια να βελάζουν.
    (Γυάλινα Γιάννενα)

            Στην ποιητική φόρμα ο Γκανάς παρουσιάζεται πολύτροπος. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η ποίησή του μοιάζει με τα «ηπειρώτικα πολυφωνικά τραγούδια», όπως λέει ο ίδιος για τη συλλογή του Ο ύπνος του καπνιστή (εφ. «Ελευθεροτυπία-Βιβλιοθήκη 286», 19-12-2003). Βέβαια το βασικό σχήμα είναι το ελευθερόστιχο κείμενο, ποικίλου μεγέθους, της μοντέρνας ποίησης. Ποίημα της μιας σελίδας συνήθως, ενίοτε καλύπτει και δεύτερη, με στίχο ολιγοσύλλαβο ή πολυσύλλαβο, και στην ακραία εκδοχή καταλήγει να έχει το μήκος μιας ολόκληρης συλλογής, η οποία όμως συντίθεται από επιμέρους άτιτλα κείμενα (Παραλογή).
Συχνά το ποίημα παίρνει το σχήμα της μινιατούρας. Η φόρμα αυτή, με στίχους ολιγοσύλλαβους ενγένει, εμφανίζεται στις δύο πρώτες συλλογές, Ακάθιστος δείπνος και Μαύρα λιθάρια, με τίτλο «Ακαριαία» στην πρώτη, «Ακαριαία» και «Μονόξυλα» στη δεύτερη, ενώ στην τέταρτη, την Παραλογή, τα μινιμαλιστικά αυτά κείμενα παρατίθενται άτιτλα. Η τιτλοφόρηση «Ακαριαία» αλλά και η συναγωγή αυτών των ποιημάτων μαζί με ορισμένα άλλα ανέκδοτα, σύντομα και πάλι, στην έκδοση Μικρά ποιήματα δεν αφήνουν αμφιβολίες για το νόημα αυτής της γραφής. Η προσπάθεια στόχο έχει να αιχμαλωτίσει τη στιγμή, την ιδέα, μια εικόνα, μ’ ένα λόγο καίριο, επιγραμματικό, όπως το φλας της φωτογραφικής μηχανής. Πρόκειται για τεχνική που κατάγεται από τα χάικου και τα τάνκα της Άπω Ανατολής και στην Ελλάδα τη φέρνει ο Γιώργος Σεφέρης [Τετράδιο γυμνασμάτων (1928-1937) (1940)], αλλά συστηματικότερα ο Δ.Ι. Αντωνίου (Χάι-κάι και τάνκα, 1972). Σ’ αυτήν την πρόσληψη οφείλεται η επίδοση ορισμένων ποιητών στις μικρές φόρμες τη δεκαετία του ’70. Από την άλλη, ο τίτλος της συναγωγής δεν μπορεί παρά να ανακαλεί στη μνήμη του πληροφορημένου αναγνώστη την ομώνυμη έκδοση του Ντίνου Χριστιανόπουλου (Μικρά ποιήματα, 1975):

Τα τριαντάφυλλα και τα σπαθιά
τάχτηκαν για το κόκκινο.

Κι η μνήμη
για να φυλάει τα σύνορα.
            (Τα μικρά, σ. 16)

            Δεν απουσιάζει όμως και το πεζόμορφο ποίημα. Το σχήμα αυτό απαντά καταρχήν στις δύο πρώτες συλλογές, λιγότερο στην πρώτη και περισσότερο στη δεύτερη. Μάλιστα στα Μαύρα λιθάρια με αυτόν τον τρόπο δομείται μια ολόκληρη ενότητα δέκα ποιημάτων, τα οποία φέρουν λατινική αρίθμηση (Ι-Χ) και στεγάζονται κάτω από τον τίτλο «Τα άγρια και τα ήμερα», τίτλο που αντλείται από τη συλλογή διηγημάτων του Στέφανου Γρανίτσα Τα άγρια και τα ήμερα του βουνού και του λόγγου (1921). Πιο ενδιαφέρουσα όμως είναι η περίπτωση των πεζών που παρεμβάλλονται στον Ύπνο του καπνιστή. Ρεαλιστικής κοπής τα κείμενα αυτά, όπως η Μητριά πατρίδα, κι άτιτλα σαν όλα τ’ άλλα της συλλογής, συντίθενται από διαφορετική το καθένα αφηγηματική φωνή, πρωτοπρόσωπη ή τριτοπρόσωπη, όλες όμως συγγενικών προσώπων, οι οποίες μάλιστα αφηγούνται ανά δύο, από άλλη φυσικά γωνία, τα ίδια περιστατικά ή παίρνουν το νήμα της αφήγησης η μια από το στόμα της άλλης:

«Σύρε στον πάππου», του ’πε, κι αυτός πήγε παράμερα, εκεί που στεκόταν ο πάππους με τη μαγκούρα στο χέρι και το ψαθάκι του, κι όπως κοιτούσε τη μάνα να κάνει τα ξόρκια της, βλέπει το σμήνος, που λίγο πριν αντάριαζε στον αέρα, να γυρίζει καταπάνω της βουίζοντας κι ευωδιάζοντας (;) και να κάθεται στα χέρια της πρώτα, «Καλώς το, καλώς το, καλώς το, το ήμερο, το ήμερο, το ήμερο» την άκουγε να του λέει, κι αυτό καθότανε παντού, στα χέρια της, στο μαύρο κεφαλομάντιλο, στις πλάτες, στο στήθος και στην ποδιά της, ενώ πάνω από το κεφάλι της βούιζε το υπόλοιπο σμήνος κι όσο άγριο έδειχνε στον αέρα, τόσο ημέρωνε πάνω της κι έμπαινε σιγά σιγά στην άδεια κυψέλη, κι η μάνα γύρισε και τον κοίταξε, πώς τον κοίταξε! Τα ’χασε, γιατί ήταν και δεν ήταν η μάνα του όπως την ήξερε, κι ανατρίχιασε όταν τον χάιδεψε στο κεφάλι με κείνα τα χέρια που λίγο πριν ήταν γεμάτα μελίσσια κι ούτε ένα δεν την τσίμπησε, μάγισσα ήτανε;
Μάγισσα θα ’τανε, μια καλή μάγισσα όμως, αφού ήτανε μάνα του.
(Ο ύπνος του καπνιστή, σσ. 25-26)
            Συνήθης τέλος είναι και η έμμετρη φόρμα, αυτή που συνήθως αποκαλούμε παραδοσιακή, η οποία όμως εκφράζει καινούριες ευαισθησίες. Ποιήματα αυτού του τύπου, τέσσερα συγκεκριμένα, πρωτοεμφανίζονται στα Μαύρα λιθάρια κι έχουν το σχήμα του δημοτικού τραγουδιού το ένα αλλά με πλεκτή ομοιοκαταληξία («Πολλά βήματα πίσω») και του σονέτου τα υπόλοιπα τρία («Τον τάφο μου τον θέλω στα Χαυτεία», «Άνισα δικαιώματα», «Πνιγμένος τόσα χρόνια»). Άλλα τέσσερα εμφανίζονται στα Γυάλινα Γιάννενα, μονάχα που το σχήμα πια αλλάζει, το ένα μάλιστα αποφεύγει και την ομοιοκαταληξία («V», «Μνήμη Κ.Γ. Καρυωτάκη», “Flash-black”, «Νοσοκομείο Ερυθρού Σταυρού»). Ένα ακόμα απαντά στην Παραλογή, το οποίο, ενώ θυμίζει δημοτικό τραγούδι, δομείται με τέσσερις τρίστιχες στροφές και μια δίστιχη, που ομοιοκαταληκτούν ζευγαρωτά μονάχα στους δυο πρώτους στίχους (σ. 12). Εφτά τέλος περιλαμβάνονται στον Ύπνο του καπνιστή, από τα οποία δύο είναι σονέτα (σσ. 9, 14), δύο δημοτικότροπα (σσ. 15, 47-48) και τρία αλλότροπα (σσ. 20, 47, 51).
            Η τάση αυτή προς τις παραδοσιακές φόρμες έχει την αφετηρία της στην αγάπη του ποιητή για το δημοτικό τραγούδι. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που θέματα και απόηχοι αυτού του τραγουδιού απαντούν και σε ελευθερόστιχα ποιήματα. Ειδικότερα, ατόφιοι στίχοι δημοτικοί εισάγονται, αν κι όχι συχνά, στο σώμα του κειμένου. Ενίοτε ενσωματώνονται δημοτικότροποι στίχοι, περισσότεροι ή λιγότεροι, είτε γιατί προηγείται ένας γνήσιος δημοτικός στίχος είτε γιατί το επιβάλλει το θέμα, όπως το νανούρισμα λ.χ. Ενδιαφέρουσα είναι η ενσωμάτωση του τελευταίου τύπου στη «Χριστουγεννιάτικη ιστορία» (Γυάλινα Γιάννενα). Η σειρά των δεκαπεντασύλλαβων στίχων αρχίζει με ένα οχτασύλλαβο ημιστίχιο και συνεχίζεται σε κάθε επόμενο στίχο με ένα εφτασύλλαβο κι ένα οχτασύλλαβο, πράγμα που σημαίνει ότι ο κλασικός στίχος σπάζει και μοιράζεται σε δυο γραμμές, προφανώς για να κολάσει το δημοτικό ρυθμό. Συνηθέστερα ωστόσο ο ανομοιοκατάληκτος δεκαπεντασύλλαβος ενσπείρεται στο ποίημα είτε ολόκληρος είτε σπασμένος στα δυο (8+7 συλλαβές), «γιατί», όπως λέει κι ο ποιητής, «ένας δεκαπεντασύλλαβος στις μέρες μας δεν μπορεί να είναι αρτιμελής και ‘‘αθώος’’» [περ. Ποίηση 26 (Φθινόπωρο-Χειμώνας 2005) 82], ενώ πολύ συχνότερα παρεμβάλλονται στη ροή του ελεύθερου στίχου οχτασύλλαβα και εφτασύλλαβα ιαμβικά σχήματα,  σε μια προσπάθεια να αντιμετωπιστεί η πεζολογία του νεωτερικού στίχου. «Από βαθιά και εντεύθεν του δημοτικού τραγουδιού», παρατηρεί ο Μάρκος Μέσκος, «η ποίησή του  [του Γκανά] δεν αρνείται τους δημοτικούς τρόπους (τη στέρεη βιολογική του καταγωγή)· αρνείται τη μίμηση των δημοτικών τόνων και τις ρητορικές κορόνες του πρωτόπλαστου υπερρεαλισμού. Η υπέρβασή του, στα καίρια σημεία της σημαντικής του, τονίζει το ενδοστρεφές θέμα και το φωτίζει» (Προσωπικά κείμενα, 2000, σ. 86) [τα πλάγια δικά μου, για να δείξουν τα ιαμβικά σχήματα]:

Έρχονται μέρες που ξεχνάω πώς με λένε.
Έρχονται νύχτες βροχερές βαμβακερές ομίχλες
τ’ αλεύρι γίνεται σπυρί ύστερα στάχυ
θροΐζει με πολλά δρεπάνια
αψύς Ιούλιος στη μέση του χειμώνα.
Βλέπω το υφαντό του κόσμου να ξηλώνεται
αόρατο το χέρι που ξηλώνει
και τρέμω μην κοπεί το νήμα.
Νήμα νερού στημόνι χωρίς μνήμη
σταγόνα διάφανη σε βρύα και λειχήνες
νιφάδα-χνούδι των βουνών
χαλάζι-φυλλοβόλο
κι άξαφνα σκάφανδρο ζεστό
στην κιβωτό της μήτρας.
Αρχαίο σκοτάδι τήκεται και τρίζει
αχειροποίητη φλογίτσα που το γλείφει.

Συναγωγές υδάτων υετοί πρόγονοι παγετώνες
στην πάχνη ακόμη της ανωνυμίας.
            (Παραλογή, σ. 7)

΄Οσο κι αν η τεχνική αυτή θυμίζει την «επαναμάγευση του ποιητικού λόγου», που προτείνει ο Νάσος Βαγενάς στο άρθρο του «Η κρίση του ελεύθερου στίχου» [περ. Νέα Εστία 1734 (Μάιος 2001) 721-727], μια αξιοποίηση δηλαδή στοιχείων της έμμετρης προσωδίας για την επαναπόκτηση του ρυθμού από τον πεζολογούντα ελεύθερο στίχο, η περίπτωση του Γκανά ωστόσο φαίνεται άσχετη, καθώς η τακτική αυτή ακολουθείται από πολύ νωρίς, από την πρώτη ακόμα συλλογή, και προφανώς συναρτάται με τα θέματα και την καταγωγή του ποιητή από μια περιοχή με ιδιαίτερα ισχυρή τη δημοτική παράδοση. Από την αγάπη αυτήν προς το δημοτικό ρυθμό αλλά κι από τη μαθητεία του στους ελάσσονες ποιητές της ανανεωμένης παράδοσης του μεσοπολέμου, όπως ο Λάμπρος Πορφύρας κι ο Τέλλος Άγρας, εκκινούν τόσο η στιχουργική δραστηριότητα του ποιητή όσο και η τάση του να χτίζει παραδοσιακά στη φόρμα ποιήματα από τη δεύτερη ακόμα συλλογή, τάση που στη δεκαετία του ’80 χαρακτηρίστηκε μεταμοντέρνα και ακολουθήθηκε από νέους ποιητές, όπως ο Ηλίας Λάγιος, ο Γιώργος Κοροπούλης κι ο Διονύσης Καψάλης (Τριώδιο, 1989), με τους οποίους ο Γκανάς συνέπραξε με δεκαέξι ποιήματα στην Ανθοδέσμη:

Τον τάφο μου τον θέλω στα Χαυτεία

Αφίσες με τραβούν απ’ το μανίκι,
Αθήνα μου γεμάτη καλλιστεία.
Τον τάφο μου τον θέλω στα Χαυτεία,
είκοσι χρόνια σου πληρώνω νοίκι.

Στον ύπνο να περνούν βουνά και δάση,
νεράιδες φασκιωμένες μαύρα ρούχα.
Κάτι σαν άχτι μουλαριού που σου ’χα
σε ποιο λεωφορείο το ’χω χάσει!

Ποια τρέλα, πες μου, με χτυπάει στις φτέρνες
και φεύγω και κυλάω σαν το τόπι,
με γήπεδα μουγγά και με ταβέρνες

στα σωθικά. Οι άνθρωποι κι οι τόποι,
ξένοι που μοιάζουν στις φωτογραφίες
που βγάζαμε σε άλλες ηλικίες.
            (Μαύρα λιθάρια)

            Όποια φόρμα όμως κι αν επιλέγεται, ο λόγος διακρίνεται  για τη διαύγεια και την ευθυβολία του, την τόλμη, την εικονοποιία, το λυρισμό και την ένταση, χαρακτηριστικά που πηγάζουν βέβαια από μια ορισμένη ιδιοσυγκρασία, αλλά κι από μια ποιητική βούληση η οποία προτάσσει το βίωμα κι όχι τη γραφή, μια και ο Γκανάς φτάνει στο άστυ από την Ήπειρο, έναν τόπο με ισχυρές παραδόσεις, όπως οι Γιάννης Δάλλας, Τάσος Πορφύρης, Χριστόφορος Μηλιώνης, Νίκος Χουλιαράς, Βασίλης Γκουρογιάννης και Σωτήρης Δημητρίου, για να μείνουμε στους νεότερους. Είναι εύλογο λοιπόν η τεχνική του να έχει βιωματικές καταβολές. Αυτό σημαίνει πως φέρνει μέσα του έντονες παιδικές μνήμες, οι οποίες συνδέονται όχι μονάχα με την παράδοση του δημοτικού τραγουδιού αλλά και με την πρόσφατη ιστορία του τόπου και τους ανώνυμους ανθρώπους, οικείους και μη, που αποδήμησαν. Οι μνήμες αυτές επηρεάζουν αναπόφευκτα, πέρα από την τεχνική, και τη θεματική του ποιητή. «Στο Μιχάλη Γκανά», συνοψίζει εύστοχα η Μαρία Τσάτσου, «συμπλέκεται η προσωπική αγωνία, με τις αναζητήσεις μιας ολόκληρης γενιάς, με το δράμα της πατρίδας. Εμφύλιος, μετανάστευση, το χωριό, η πόλη, ζωή και θάνατος. Το έπος μιας οικογένειας συνυφαίνεται με το ιστορικό γίγνεσθαι μιας ολόκληρης χώρας. Γι’ αυτό το απόσταγμα φτάνει σ’ εμάς αβίαστα με νωπές τις δαχτυλιές του χρόνου» (εφ. «Η Καθημερινή», 16-5-1999).
            Η μεταφύτευση καταρχήν στο άστυ προκαλεί απαρέσκεια στον ποιητικό υποκείμενο και το οδηγεί στην εσωτερική εξορία. Από τη μια, η δικτατορία του ’67 επιβάλλει ένα κλίμα ανελευθερίας, που στομώνει τα τραγούδια και αφοπλίζει τη λαϊκή ζωτικότητα. Από την άλλη, ένας τρόπος ζωής αλλιώτικος, τόσο διάφορος από τη ζωή της απομακρυσμένης επαρχίας. Η καταναλωτική τεχνολογία θριαμβεύει. Ο καινούριος κόσμος υψώνεται ερήμην των ανθρώπων και των πραγματικών τους αναγκών. Είναι ο καιρός του τρανζίστορ και της τηλεόρασης, ο καιρός των διαφημίσεων. Τα πλήθη βολοδέρνουν για τον επιούσιο στους δρόμους, ανάμεσα σε πολυκατοικίες που συνθλίβουν τις μνήμες της παλιότερης ζωής. Άλλοι λησμόνησαν τη φιλία, τα γνήσια αισθήματα. Έγιναν δικηγόροι, γιατροί, καθηγητές και ζουν πια υποταγμένοι. Δεν αποκαλύπτουν τις πληγές, τις αντιφάσεις, τους συμβιβασμούς. Προσποιούνται κιόλας, ψεύδονται, γίνονται άλλοι. Βέβαια οι καιροί είναι δύσκολοι και η ανάγκη της επιλογής ανάμεσα στην υποταγή και την ελευθερία επιτακτική:

Κάθε πρωί
Κάθε πρωί γύρω στις δέκα
μια λάμψη σκοτεινή τον γονατίζει.
Θέλει να τρέξει να κρυφτεί,
θέλει σκοτάδι.
Γύρω τηλέφωνα, πελάτες
κι ένας στα μαύρα,
με σχοινί και με κουβά,
που τον αδειάζει ως τα γόνατα.

Ακούει μέσα του τ’ ανήμερο πηγάδι,
τ’ άπιαστο χέλι που βιδώνεται στη λάσπη,
κι ανάβει αργά το δέκατο τσιγάρο.

Σαν προσευχή
σηκώνεται ο καπνός
και σαν καπνός
από καμένο σπίτι,
που χρόνια τώρα όλοι έχουν φύγει
κι αυτό καπνίζει μοναχό του
κουφώματα
πατώματα
κρεβάτια...
            (Γυάλινα Γιάννενα)

Κοντά σ’ αυτά, και η μετανάστευση, μια κοινωνική αιμορραγία άλλου είδους. Η μεταπολεμική μαζική έξοδος των Ελλήνων στην κεντρική Ευρώπη αδειάζει την πατρίδα, γυμνώνει τους λόφους και τις πλαγιές, αφοπλίζει τα πουλιά και τα δέντρα. ΄Ομως ο Έλληνας που ξενιτεύεται, για να επιβιώσει, ερημώνει τον τόπο του για δεύτερη φορά, όταν στην ξένη γη ξεχνάει ποιος είναι και επιστρέφει άλλος:                        
           
Αυτοί που έφυγαν,
σε δυο σε τρία καλοκαίρια
θα γυρίσουν βαλίτσες,
τρανζίστορ, μαγνητόφωνα,
αφοπλισμένα κλαρίνα.
                        («Αφοπλισμός», Ακάθιστος δείπνος)

Παρά τη θλίψη ωστόσο που προκαλεί στο ποιητικό υποκείμενο η κοινωνική συνθήκη, υπάρχει και η καθημερινότητα με τις μικροχαρές της: ο απογευματινός καφές στη βεράντα συντροφιά με το ραδιόφωνο και την τηλεόραση, ο πρωινός στην οδό Σόλωνος, τα ούζα στην Ακαδημίας, η ταβέρνα και το κρασί, το τραγούδι, το τσιγάρο. Κοντά σ’ αυτές, και η μεγάλη χαρά του έρωτα, η πιο χαρμόσυνη νότα στο σκοτεινό τοπίο του άστεως.
Ο έρωτας του Γκανά είναι κατεξοχήν ευδαιμονικός. Δεν είναι ο παραπονιάρης, μίζερος έρωτας, οι κοπετοί και τα δάκρυα. Είναι φως κι αλάτι, γαλάζιος ουρανός, ελπίδα κι απαντοχή στο δύσκολο καιρό. Η καθημερινότητα, από την άλλη, φθείρει τον έρωτα κι αποδυναμώνει τα αισθήματα, μα η κερδισμένη από την πείρα σοφία παρηγορεί, ενώ η προτίμηση από όλες τις σκλαβιές δίνεται στη σκλαβιά της αγάπης. Είναι ακόμα ο έρωτας το υπέρτατο πάθος που οδηγεί στο έγκλημα και εγκλείει το φονιά «ισόβια στο σώμα του» (Παραλογή, σ. 17). Είναι τέλος ο έρωτας θυσία και υποταγή, απόσβεση του προσώπου και διαρκές μαρτύριο, όχι αγάλματα και προτομές:

Θα πιω τη γλώσσα σου ως τη ρίζα
τα λόγια και τα βογγητά σου
λέξεις λεξούλες οιμωγές
προστακτικές και προσευχές
ανάσα μου ρηχή βαθιά πνιχτή
όλο κραυγές και μινυρίσματα
κορμί μου καλομαθημένο
αλάτι γίνε στο μάτι του χιονιού
να το τυφλώσεις γυναίκα μου πανέμνοστη κυρά
που με φυσάει το βλέμμα σου γλυκά και πάω.

Πάω χαμένος.
(O ύπνος του καπνιστή, σ. 12)

            Η μεγάλη δεξαμενή ωστόσο από την οποία αντλεί τα θέματά του ο Γκανάς είναι οι μνήμες της παιδικής ηλικίας και του γενέθλιου τόπου. Το σκηνικό στο οποίο αναπτύσσεται κατά βάση η μυθολογία του ποιητή είναι ορεινό, ηπειρώτικο: βουνά και ποτάμια, πλατάνια, ομίχλη, βροχές και χιόνια, βελάσματα κι αγρίμια, πουλιά κάθε λογής, κυρίως κοτσύφια. Κι εντός του τοπίου περιστατικά σημαντικά κι ασήμαντα, άνθρωποι, δικοί και ξένοι, χαρές κι αγωνίες, ντουφέκια και κλαρίνα, όλα βαθιά χαραγμένα στην παιδική ψυχή. «Η ελληνική ύπαιθρος», γράφει ο Μισέλ Φάις, «ασκεί στον Γκανά μια σκοτεινή γοητεία· μια ανεξερεύνητη σαγήνη φορτισμένη με παιδιόθεν τραύματα, κακοφορμισμένες μνήμες της νεότερης εθνικής περιπέτειας (Κατοχή, Εμφύλιος) και αισθήματα απαρέσκειας ή αυτοσαρκασμού για την ερήμωσή της, στο όνομα της βίαιης αστικοποίησης ή της καταναλωτικής ευμάρειας» [περ. Εντευκτήριο 23-24 (Καλοκαίρι-Φθινόπωρο 1993) 191].
            Ανάμεσα στις παιδικές μνήμες δεσπόζει, όπως είναι εύλογο, ο θάνατος, θέμα που απασχολεί και τον ώριμο Γκανά, έτσι που να ’χει απόλυτο δίκιο ο ποιητής, όταν παρομοιάζει τον εαυτό του με «τρίκλιτη βασιλική», που αντιλαλεί «από φωνές πολλών κεκοιμημένων» (Παραλογή, σ. 26). Μέσα στο σκηνικό ενός άλλου καιρού ο θάνατος είναι πρώτα πρώτα ιστορικού χαρακτήρα: ο θαμμένος αντάρτης στη Φλώρινα του ’49, τα γυμνωμένα κόκαλα των σκοτωμένων, τα σωζόμενα πολυβολεία. Είναι όμως κι ο θάνατος των απλών ανθρώπων, που περιβάλλουν τον ποιητή, του παππού, του φίλου του Χρήστου Μπράβου και προπάντων της μάνας. Η μάνα είναι η πιο αγαπημένη μορφή του Γκανά και κατέχει κεντρική θέση στο έργο του, κατεξοχήν στην Παραλογή, μια συλλογή που παραπέμπει ευθέως στη δημοτική παράδοση του είδους με τις αναφορές της στο «Τραγούδι του νεκρού αδελφού» και τα μοτίβα της «απάνω και κάτω κόσμος», «ξένα-θάνατος», «νεκροί που μιλούν». Είναι η μάνα των παιδικών χρόνων και των γλυκών αναμνήσεων, όπως η ευωδιά των μήλων στην κάμαρα του ’57. Η ανήμπορη μάνα στο Νοσοκομείο του Ερυθρού Σταυρού. Η μάνα που προκαλεί τύψεις στο ποιητικό υποκείμενο, γιατί δεν τήρησε την υπόσχεσή του να πεθάνει μαζί της. Η μάνα είναι ο ισχυρός δεσμός με τη γενέθλια γη κι είναι για χάρη της που ο ποιητής κατεβαίνει στον κάτω κόσμο, σε μια δική του Νέκυια, αναζητώντας την. Ο θάνατος είναι η περίληψη της ως τα τώρα ζωής του ποιητή. Είναι λοιπόν φυσικό που το «Θεμελιακό χρώμα» της είναι το μαύρο (Μαύρα λιθάρια):

Να με θυμάσαι – βασιλικά να τρίβεις στις παλάμες
σου για να θυμάσαι – και δάκρυα πολλά να χύνεις
όταν με θυμάσαι – όταν σημαίνει Ναύπακτος–
Αράχοβα-Δεσκάτη – όταν περνάς Γαλήνης 18 –
που δεν περνάς – να με θυμάσαι – εκεί χαρτιά
μισογραμμένα – παιδιά που μεγαλώνουν – Ηλίας –
Γιάννης – τα παιδιά μου – εκεί παράπονο Ερμιόνη –
περαστικός Μιχάλης και Χρήστος των χρωμάτων –
βασιλικά να τρίβεις για να με θυμάσαι όταν
σημαίνει Σάββατο – Μαυρομιχάλη 8 – ο Φίλιππος
μαζί μας – αχ Γεωργία – Γιάννη – Έκτορα – Νίκο –
Γιώργο – να τους πεις... – να με θυμάστε –
Οβρένοβιτς και Παυσανίου – όπου πάτε με Πόπη
και Μυρσίνη και Γιαννάκη – και μη μου γράφεις –
δεν σκέφτεσαι εμένα όταν γράφεις – σκέφτεσαι
αυτό που γράφεις – κι εγώ ζητάω μνή-μη – πεινάω
μνή-μη και διψάω μνή-μη – και μη σας βγάλω απ’
τη ζωή σας – δεν το θέλω – εσύ το θέλησες –
θυμήσου – χωρίς εσένα δεν υπάρχω – χωρίς εμάς
είστε μειοψηφία (ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ) χωρίς εσάς οστά
γεγυμνωμένα – και μην ακούς πάνω και κάτω
κόσμος – είσαστε η πατρίδα μας κι εμείς ξενιτεμένοι.
                        (Παραλογή, σ. 27)

Ο Ηπειρώτης ποιητής. 
Γράφει η Γεωργία Λαδογιάννη Επ. Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ιωαννίνων τμήματος Φιλολογίας.

Το ποίημα έρχεται από μακριά
Δεν ξέρει αν χορεύει ή παραπατάει.
                   (Ο ύπνος του καπνιστή, σ. 54)
            Οι δύο αυτοί στίχοι θα μπορούσαν να δίνουν επιγραμματικά και ουσιαστικά την ποίηση του Μιχάλη Γκανά. Γιατί εκείνο που χαρακτηρίζει τον ποιητικό του κόσμο από τον Ακάθιστο Δείπνο, τα Μαύρα Λιθάρια, την Μητριά Πατρίδα, τα Γυάλινα Γιάννενα, την Παραλογή, τα ποιήματα της Ανθοδέσμης,  Τα μικρά, τους Στίχους, τον Ύπνο του καπνιστή είναι ότι έχει (βαθιές) ρίζες (στον ποιητικό και ιστορικό χρόνο και χώρο) και ρυθμό (από τον γρήγορο και πηδηχτό της χαράς μέχρι το σκαμπανέβασμα του λυγμικού σπασμού και τον αργόσυρτο της μνημόσυνης λύπης.
Η Παραλογή είναι η ποίηση-Πατρίδα -του ποιητή και δική μας- το βάλσαμο στη δοκιμασία από τη Μητριά Πατρίδα. Πατρίδα στον Γκανά γίνεται η γλώσσα· η δική της κίνηση, ο δικός της ρυθμός, ο ήχος της, το νόημα που μαζεύει φτιάχνει την ποίησή του. Γι’ αυτό και το ποίημα του Γκανά προχωρεί αργά, για να μαζεύει μικρά και μισοσχηματισμένα. Η λέξη του: συλλέγει το μορφασμό και τη ματιά, λυγίζει το κορμί, αιχμαλωτισμένο του ερωτικού πόθου, υψώνει τον τόνο ερωτηματικά μπροστά στο θάνατο, σηκώνει τις οροφές ως τον ουρανό με το χορτασμένο έρωτα σώμα της γυναίκας, μαζεύει τη χλωρίδα-σύνεργο της μάγισσας μάνας, «αντιλαλεί» τις φωνές πολλών κεκοιμημένων (Παραλογή, σ. 26).  

Γεωργία Λαδογιάννη     


3-bb89~1.jpg     
1-e251~1.jpg
2-b19b~1.jpg
10-~1.jpg
9-9e82~1.jpg
4-e76d~1.jpg
5-06c5~1.jpg
6-27ca~1.jpg
7-8268~1.jpg
8-58b1~1.jpg


 www.romiazirou.blogspot.gr
Αναρτήθηκε από ROMIANEWS στις 9:30 μ.μ.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)