Ημερίδα της Ομοσπονδίας Αποδήμων Μουργκάνας. ''Παραδοσιακοί οικισμοί και βιώσιμη ανάπτυξη''. Τετάρτη 28 Ιουνίου 2017, στα γραφεία της Ομοσπονδίας, Βερνατζέρου 44, Ομόνοια. Ο χαιρετισμός στην εκδήλωση του Αντιπροέδρου της ΠΣΕ Κώστα Κωνή.

Καλώς ανταμωθήκαμε, αγαπητοί συμπατριώτες.

Οι παραδοσιακοί οικισμοί, σημεία σύζευξης του ανθρωπογενούς και του φυσικού περιβάλλοντος, αποτελούν ζωντανά οικιστικά σύνολα που εξελίσσονται στο χρόνο, ανάλογα με τις συνθήκες που επικρατούν.

Η οικονομία τους, κατά βάση αγροτική, γνώρισε σε πολλές περιπτώσεις ιδιαίτερη ανάπτυξη χάριν του εμπορίου που ανέπτυξαν, εγχώριου και εξαγωγικού.

Ιδιαίτερα το εξαγωγικό εμπόριο και οι μεταφορές εν γένει οδήγησαν στην καλλιέργεια στενών δεσμών με χώρες της Μεσογείου και της Ευρώπης και συνέβαλαν καθοριστικά στην οικονομική και πολιτιστική τους ανάπτυξη.

Το πολιτικό πλαίσιο, οι διεθνείς συγκυρίες, αλλά και οι αλλαγές στον τρόπο παραγωγής στον 20ό αιώνα, είχαν ως αποτέλεσμα την έντονη παρακμή και σταδιακή ερήμωσή τους, ερήμωση που άρχισε να ανατρέπεται –κατά τις τελευταίες δεκαετίες– με τη στροφή των ορεινών κοινοτήτων προς τον τουρισμό και την παραθεριστική κατοικία, καθώς και με την ανάπτυξη του τριτογενούς τομέα.

Επιπλέον, οι εκτεταμένες ανάγκες που προέκυψαν από την επισκευή των υφιστάμενων παραδοσιακών κτηρίων και την ανέγερση νέων οδήγησαν στην άνθηση του κατασκευαστικού κλάδου, χωρίς όμως σχεδιασμό και κατευθυντήριους άξονες.

Συνέπεια όλων αυτών των μετασχηματισμών ήταν συχνά η αλλοίωση και υποβάθμιση του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος των οικισμών αυτών.

Η οικονομική κρίση και η μακροχρόνια ύφεση των τελευταίων ετών ανέδειξαν περαιτέρω τα προβλήματα των μοντέλων μιας μονόπλευρης ανάπτυξης σε κάθε χωρικό επίπεδο συμπεριλαμβανομένου του ορεινού χώρου και των οικισμών του. 

Είναι επομένως κρίσιμο που άνοιξε μια ουσιαστική συζήτηση γύρω από το μέλλον και τις προοπτικές ανάπτυξης των παραδοσιακών οικισμών σε ένα διαφοροποιημένο πλαίσιο.

Το 1999, πριν 18 χρόνια, στο 6ο Παγκόσμιο Πανηπειρωτικό Συνέδριο της Ηγουμενίτσας, αναλύθηκε και συζητήθηκε διεξοδικά, η έρευνα που έκανε, ύστερα από πρόταση της ΠΣΕ και για λογαριασμό της και επ' ευκαιρία του 6ου Συνεδρίου, ο συμπατριώτης μας τότε καθηγητής του ΕΜΠ Δημήτρης Ρόκος και η επιστημονική ομάδα του.

Η έρευνα και τα συμπεράσματα της έρευνας, που είναι επίκαιρη κατά την άποψη μου και σήμερα, όσο ποτέ, επιβεβαιώνουν εμβαθύνουν και προεκτείνουν τις προτάσεις της ΠΣΕ και του Δημήτρη Ρόκου, για τις προϋποθέσεις και τις διαδικασίες σύνταξης ενός αξιόπιστου σχεδίου αξιοβίωτης ολοκληρωμένης ανάπτυξης για τους παραδοσιακούς οικισμούς και για την Ήπειρο γενικότερα και αφορούν στην ανάγκη ριζικής αλλαγής, στον τρόπο με τον οποίο κατανοούν τη φιλοσοφία, το νόημα και την ουσία και το περιεχόμενο της ανάπτυξης, διεθνείς και υπερεθνικοί οργανισμοί αλλά και κυβέρνηση και αντιπολίτευση σήμερα, οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης σήμερα, κοινωνικοί και επιστημονικοί φορείς, Πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα, ομάδες και πρωτοβουλίες πολιτών, κλπ, ώστε οι αξίες, οι σκοποί, οι σχεδιασμοί και τα προγράμματα της, να διασφαλίζουν την πορεία για ένα ευοίωνο μέλλον στην Ήπειρο και τους εναπομείναντες εκεί, αλλά και πλατφόρμα επιστροφής απόδημων, που λόγω της οικονομικής κρίσης τα βγάζουν δύσκολα στα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας μας.

Μια ζωή που θα έχει πρωταγωνιστές τους ανθρώπους και όχι την μονοκρατορία του κέρδους, θα αντιστρατεύεται την καταστροφή της φύσης και ότι άλλο επιφέρει αυτή η καταστροφή στο όνομα της όποιας ανάπτυξης.

Επαναλαμβάνω για άλλη μια φορά ότι, η έρευνα του 1999 που παρουσιάστηκε στο 6ο Παγκόσμιο Πανηπειρωτικό Συνέδριο της Ηγουμενίτσας, για μένα, ίσως και για πολλούς άλλους είναι επίκαιρη όσο ποτέ.

Θα παρακολουθήσω με ενδιαφέρον τη σημερινή σας ημερίδα, αναμένοντας τα αποτελέσματα και τις προτάσεις σας, για ενημέρωση του Δ.Σ. της ΠΣΕ και τυχόν ενέργειες της

Ευχαριστώ