Οδοιπορικό του ΑΠΕ-ΜΠΕ στα θρησκευτικά μνημεία της Μητρόπολης Νικοπόλεως και Πρεβέζης

Με ξεναγό τον μητροπολίτη Νικοπόλεως και Πρεβέζης Χρυσόστομο, το Αθηναϊκό -Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων μεταβαίνει στα θρησκευτικά μνημεία της περιοχής της Ηπείρου και κοινωνεί σε «σπουδαία μνημεία, σιωπηλές μαρτυρίες ενδόξου παρελθόντος», όπως χαρακτηριστικά τονίζει ο μητροπολίτης Χρυσόστομος.

Ειδικότερα, επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι «Η Μητρόπολή μας έχει ευλογηθεί από το Θεό να έχει πολλά και σπουδαία μνημεία, σιωπηλές μαρτυρίες ενδόξου παρελθόντος. Όλη η Ήπειρος είναι τόπος ευλογημένος με θαυμαστή φύση, πανύψηλα βουνά, μεγάλα ποτάμια, λίμνες και ακρογιάλια απερίγραπτης ομορφιάς, έχει να επιδείξει ιστορία που χάνεται στα βάθη των αιώνων και εξικνείται ως τις μέρες μας. Απόδειξη αυτής της ιστορίας είναι τα περίφημα μνημεία της από διαφορετικές εποχές. Αρκετά από αυτά διατηρήθηκαν, συντηρήθηκαν και διασώθηκαν από χρόνια. Άλλα περιμένουν να έρθει η ώρα για να τα φροντίσουν εκείνοι που γνωρίζουν ότι τα μνημεία του τόπου μας είναι η ανεκτίμητη κληρονομιά μας, αυτή που οφείλουμε να σεβόμαστε και να διατηρούμε».

Μάλιστα, υπογραμμίζει ότι «Τα ιστορικά μνημεία του τόπου μας είναι άμεσα συνδεδεμένα με την ιδιοπροσωπία μας. Κουβαλούν κολλημένη επάνω στις πέτρες τους τα χνώτα των προγόνων μας. Διατηρούν έντονα τα ίχνη της πίστης, του πολιτισμού και της παράδοσης της φυλής μας, στοιχεία μοναδικά και αναγνωρισμένα παγκοσμίως, τα οποία ορισμένοι νεόκοποι ιστορικοί παραθεωρούν από μία δήθεν  προοδευτική αντιμετώπιση της ιστορίας. Αποτελούν εξάλλου αδιάψευστη μαρτυρία των δικαίων μας στα χώματα τούτα».

Και το οδοιπορικό στα ιστορικά μνημεία αρχίζει.

Ιερά Μονή Αγίου Δημητρίου Ζαλόγγου

Η εύρεση της εικόνας του Ταξιάρχη Μιχαήλ στην κορυφή του Ζαλόγγου (876 μ.) τον 8ο αι. οδήγησε τον ευλαβή βοσκό Σάββα να γίνει ασκητής σε μια σπηλιά του βράχου και εν συνεχεία κτήτορας της πρώτης μονής των Ταξιαρχών. Τον 18ο αι. ιδρύθηκε το νέο μοναστήρι στη βάση του βράχου και κτίστηκε το Καθολικό του Αγίου Δημητρίου, μονόκλιτη βασιλική, στην οποία γύρω στο 1810 προστέθηκε τρούλος. Το 1816 ολοκληρώθηκε η αγιογράφηση του ναού. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 1777 διέμεινε στο μοναστήρι για έναν μήνα ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός. Κατά την τουρκοκρατία, διέθετε 2.200 γρόσια τον χρόνο για τα σχολεία της περιοχής.

Από τους ηγουμένους της μονής ξεχωρίζουν ο αρχιμανδρίτης Ιωσήφ Γκινάκας (1750), ο οποίος αγωνίστηκε δίπλα στον Λάμπρο Κατσώνη, συνελήφθη και οδηγήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, όπου αρνήθηκε να αλλαξοπιστήσει και αποκεφαλίστηκε και ο αρχιμανδρίτης Ανανίας (1825-1840), ο οποίος εσφάγη, ημέρα Κυριακή, μετά τη Θεία Λειτουργία, από τους αγάδες της Λάμαρης, για να μπορέσουν να αρπάξουν τα κτήματα της Μονής.

Η Μονή υπέστη πολλές καταστροφές από τους Τούρκους το 1824, το 1854 και κυρίως το 1897 κατά τον ελληνοτουρκικό πόλεμο. Το 1916, ανακαινίσθηκε και το 1962 μετετράπη σε γυναικείο μοναστήρι. Η αδελφότητα της Μονής σήμερα αποτελείται από 12 μοναχές με ηγουμένη τη Γερόντισσα Φεβρωνία. Κάθε Παρασκευή παραμένει κλειστή για τους προσκυνητές.

Ο βράχος του Ζαλόγγου είναι συνδεδεμένος με την αυτοθυσία των 300 Σουλιωτισσών, που μετά την κατάληψη του Σουλίου από τον Αλή, περικυκλωμένες από τους Τούρκους στην κορυφή του βράχου, προτίμησαν, αντί να καταλήξουν στα χαρέμια τους, να θυσιαστούν πέφτοντας με τα παιδιά τους.

Ιερά Μονή Αγίας Πελαγίας Καστροσυκιάς Πρέβεζας

Η Ι.Μ. Αγίας Πελαγίας της Παρθενομάρτυρος βρίσκεται σε μικρή απόσταση κάτω από το μικρό χωριό Καστροσυκιά. Είναι μοναστηράκι κτισμένο σε ελαιόφυτη πλαγιά που εκτείνεται από τις παρυφές του χωριού προς το Ιόνιο Πέλαγος, δίπλα στη νέα οδό Πρέβεζας - Ηγουμενίτσας.

Φαίνεται πως την ίδρυσαν, άγνωστο πότε, κάποιοι μοναχοί που ασκήτευαν σε σπηλιά η οποία υπάρχει και σήμερα 100 μέτρα πάνω από τη Μονή. Σύμφωνα με γραπτές πηγές, ήταν κάποτε πολύ μεγάλη και «αρχαιοτάτη Βυζαντινή». Ανακαινίστηκε πρώτη φορά το 1613. Η δεύτερη ανακαίνιση τοποθετείται στα 1795, για την οποία υπάρχει και σχετική πλίνθινη χρονολόγηση στο άνω μέρος της ανατολικής πλευράς του Ναού. Είναι κτισμένη πάνω στα ερείπια ενός σημαντικού ρωμαϊκού κτίσματος-επαύλεως τοποθετημένου χρονικά στον 1ο αι. μ.Χ., λείψανα του οποίου είναι εμφανή στον περίβολό της, ενώ πρόσφατα σε κελί της αποκαλύφθηκε ψηφιδωτό δάπεδο ρωμαϊκών χρόνων.

Η Μονή είναι ανδρώα και λειτουργούσε μέχρι τις αρχές του 20ού αι. οπότε και διαλύθηκε. Επί της αρχιερατείας του μητροπολίτη Στυλιανού μετατράπηκε σε σχολή κοπτικής και ραπτικής για ορφανά κορίτσια. Με πρωτοβουλία του μακαριστού μητροπολίτη Μελετίου ανακαινίστηκε για τελευταία φορά το 2000 αποσπώντας το βραβείο «Europa Nostra» για υποδειγματική αναστήλωση.

Το Καθολικό της είναι τετρακιόνιος μονόκλιτη βασιλική με τρούλο και πλάγιους χορούς, κτισμένη με υλικά που είχαν απομείνει από τη ρωμαϊκή έπαυλη. Δύο ανάγλυφοι ενετικοί λέοντες στεφανώνουν την κόγχη πάνω από την είσοδο. Στο εσωτερικό του ναού υπάρχουν 4 κίονες, ο ένας κορινθιακού ρυθμού? ανάγλυφο πέτρινο τέμπλο (1865), δυτικής επιδράσεως, με εντοιχισμένα τμήματα μαρμάρινων σαρκοφάγων αγιογραφημένη κόγχη της Προσκομιδής, έργο του μοναχού Χρυσάνθου, ηγουμένου της Μονής (1850-1888).

Η Μονή γιορτάζει στις 4 Μαΐου και είναι επισκέψιμη.

Ιερά Μονή Αγίας Τριάδος Φανερωμένης Λεκατσά Μυρσίνης Πρέβεζας

Η Ι.Μ. Αγίας Τριάδος Λεκατσά βρίσκεται στην καρδιά του ομώνυμου δάσους , που είναι απείρου φυσικού κάλους και προστατευόμενο, απέχοντας μόλις 4 χλμ. βορειοδυτικά από το χωριό Άνω Μυρσίνη. Ιδρύθηκε τον 8ο ή 9ο αι. Αφιερωμένη στο Γενέσιον της Θεοτόκου, αρχικά βρισκόταν στην κορυφή του βουνού, στη θέση Κόρτος ή «παλαιομονάστηρο», όπου σήμερα μόνο τα θεμέλια υπάρχουν. Δεν είναι γνωστό πότε και πώς καταστράφηκε. Η επωνυμία Λεκατσά μάλλον προέρχεται από το όνομα του κτήτορα της Μονής ή κάποιου ηγουμένου της καταγόμενου από την Ιθάκη ή τη Λευκάδα.

Η σημερινή Μονή Αγίας Τριάδος Λεκατσά, κτισμένη χαμηλότερα της αρχικής θέσης της κορυφής του βουνού, οφείλει την ύπαρξή της στην παρουσία του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού. Το 1777 περνώντας από εκεί ο Άγιος Κοσμάς συνάντησε τον τότε περιβόητο ληστή καπετάν Σπύρο Ζέρβα. Ακούγοντας τη διδασκαλία του αγίου, ο ληστής μετανόησε. Δεχόμενος τη συγχώρηση από τον άγιο και μη αρκούμενος σε αυτήν, θέλοντας να κάμει κάτι περισσότερο για την ψυχή του, ανασκεύασε εκεί σε κτίσμα παλαιότερου, το σημερινό μοναστήρι,  με την υπόδειξη και προτροπή του Αγίου Κοσμά.

Από τις πολλές εμφανίσεις-φανερώσεις της Παναγίας καθιερώθηκε η ονομασία Φανερωμένη. Από τότε, η Μονή γιορτάζει Δευτέρα (Φανέρωσης) του Αγίου Πνεύματος. Ήταν σε ακμή μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα, οπότε εγκαταλείπεται και σταδιακά ερημώνεται, με αποκορύφωμα η μεγάλη της περιουσία,  να διατεθεί αμέσως μετά τον Β' παγκόσμιο πόλεμο και εμφύλιο, στη Δ/νση Εκπαίδευσης Πρέβεζας, προς κατασκευή σχολικών κτιρίων. Τελευταίος ηγούμενος αναφέρεται ο παπα-Σπύρος από το χωριό Μυρσίνη Νικοπόλεως Πρέβεζας.

Η Μονή είχε πολλά κτήματα σε ελιές, χωράφια, μύλους, ζωντανά, μελίσσια. Τα έσοδά της διανέμονταν στους πτωχούς και στα σχολεία της περιοχής.

Κατά τις περιόδους 1998-2001 και 2010-2012, επί του μακαριστού μητροπολίτη Νικοπόλεως Μελετίου, η Μονή ανακαινίζεται, αναστηλώνεται και αναπαλαιώνεται πλήρως, αποσπώντας βραβείο της «Europa Nostra». Αποτελεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο.

Σήμερα η Μονή λειτουργεί και είναι επισκέψιμη. Σημερινός ηγούμενος, ο αρχιμανδρίτης Αλκίσων Μιχαήλ.

ΑΠΕ-ΜΠΕ