Γοργοπόταμος (Τούρνοβο) Κόνιτσας. Απολαύστε τα video

Πηγή: http://gorgopotamos.blogspot.gr/

 
Απολαύστε τα video

Ο Γοργοπόταμος (παλαιότερο Τούρνοβο) ανήκει στο σύμπλεγμα των χωριών των Μαστοροχωρίων που είναι κτισμένα δεξιά και αριστερά του ποταμού Σαραντάπορου. Είναι κτισμένο στις παρυφές του Γράμμου, στους πρόποδες του βουνού με ψηλότερη κορυφή την Όρλα.

Μπροστά του απλώνεται ένας μικρός κάμπος που κάποτε παρήγαγε τους φημισμένους γίγαντες Τουρνόβου αλλά και σιτάρι, καλαμπόκι, κρεμμύδια, πατάτες κλπ. Παλιά οι γυναίκες ασχολούνταν με τη γεωργία και την εκτροφή οικοσίτων ζώων, ενώ οι άνδρες με το χτίσιμο, την ξυλουργική και την ξυλογλυπτική.

Ειδικά η τέχνη της ξυλογλυπτικής έκανε γνωστό το Γοργοπόταμο στην ευρύτερη περιοχή της Ηπείρου, Μακεδονίας, Αλβανίας και της Βαλκανική. Γνωστές οικογένειες ξυλογλυπτών ήταν των Βουραίων (Αλέξανδρου και Αγγελή Βούρη) και των Σέχηδων ή Σκαλισταίων (Μάρκου και Ζήση, Βασίλη και των παιδιών του: Γιώργου, Χαράλαμπου και Νικολάου).

Τα φημισμένα έργα των Τουρνοβιτών ξυλογλυπτών (τέμπλα, προσκυνητάρια, εικονοστάσια, παγκάρια, ταβάνια, κασέλες κλπ.) στόλισαν πολλούς ναούς, όπως του Αγίου Κοσμά Κόνιτσας, Αγίου Γεωργίου Πυρσόγιαννης, Αγίου Αθανασίου Ιωαννίνων, Αγίου Χαραλάμπου Πρέβεζας, Αγίου Σπυρίδωνα Βόνιτσας κ.α.

Το Πολιτιστικό Κέντρο του χωριού είναι το σπίτι του Πολιτιστικού Αναπτυξιακού Εξωραϊστικού Συλλόγου Γοργοποτάμου "Τούρνοβο", που ιδρύθηκε το 2008 κι έχει έδρα στο χωριό. Στεγάζεται στο κτίριο που υπήρχε το Δημοτικό Σχολείο του χωριού.

Το κτίριο του σχολείου χτίστηκε από συγχωριανούς μας μαστόρους της πέτρας, τη δεκαετία του 1950. Λειτούργησε για πρώτη φορά στα τέλη της δεκαετίας και στέγασε το μονοθέσιο Δημοτικό Σχολείο του χωριού. Μονοθέσιο γιατί όλα τα χρόνια λειτουργίας του είχε έναν δάσκαλο για όλες τις τάξεις της δημοτικής-πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Η μετανάστευση του κόσμου προς τα μεγάλα αστικά κέντρα, ερήμωσε το χωριό μας και το σχολείο του, που για πολλά χρόνια ήταν κλειστό  και χωρίς χρήση. Το κτίριο ανακαινίστηκε και συντηρήθηκε, στα τέλη της δεκαετίας του 2000,  από το Δήμο Μαστοροχωρίων. Ο Δήμος Kόνιτσας, το 2011 παραχώρησε τη χρήση του στο νεοσύστατο Πολιτιστικό Σύλλογο του χωριού.

Σήμερα το κτίριο, αναβαθμισμένο και μοντέρνο, φιλοξενεί εκδηλώσεις και δράσεις του Συλλόγου. Στο κτίριο στεγάζεται και η Βιβλιοθήκη του χωριού μας. Μία φιλότιμη προσπάθεια των συγχωριανών μας, για τη δημιουργία ενός κέντρου γνώσεως με πολλές πληροφορίες για τον τόπο μας.

Από το αρχείο του Χρήστου Βασάκου. Οι ντόπιοι μάστορες της πέτρας κτίζουν τα θεμέλια του Δημοτικού Σχολείου. Διακρίνονται οι (από αριστερά) Γεώργιος Γαργάλης, Χρήστος Βασάκος, Ιωάννης Βασάκος, ο τότε Αγροφύλακας του χωριού, Ανδρέας Γεωργιάδης, Παντελής Βασάκος. Το παιδάκι πάνω στα θεμέλια είναι ο Ευάγγελος Βασάκος του Ιωάννη. Στο βάθος της φωτογραφίας φαίνεται η καλύβα του αλωνιού και τα δύο μαγαζιά του χωριού.

Από το αρχείο του Σωτηρίου Θωμόπουλου. Στα μέσα της δεκαετίας του 1960, οι μαθητές περιποιούνται τον ανθόκηπο που υπήρχε μπροστά στο σχολείο, υπό το βλέμμα του δασκάλου Βασιλείου Παπαχρήστου. Διακρίνονται οι (από αριστερά) Βασίλειος Θεολόγου, Ευάγγελος Βασάκος, Κωνσταντίνος Γαργάλης, Παναγιώτης Τζαβέλλας, Απόστολος Γουδέλης, Πέτρος Σκαλιστής, Αμαλία Θωμοπούλου, Αικατερίνη Γεωργιάδη, Κλεοπάτρα Θωμοπούλου, Ευανθία Σκαλιστή, Αγαθή Γεωργοπούλου, Γεώργιος Παπαθεμιστοκλέους, Ζήσης Σκαλιστής, Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος, Γεώργιος Γεωργιάδης, Παρασκευή Γουδέλη.

Η σημερινή όψη του ανακαινισμένου Πολιτιστικού Κέντρου, κτισμένο στην είσοδο του χωριού. Στο βάθος βλέπουμε χιονισμένη την οροσειρά του Γράμμου.

Η όμορφη ξυλόγλυπτη επιγραφή κοσμεί την είσοδο του Πολιτιστικού μας Κέντρου. Είναι έργο που μας δώρισε ο Γοργοποταμίτης ξυλογλύπτης Χαρίλαος Πίνας, που ζει και δημιουργεί στο Αγρίνιο. Η επιγραφή τοποθετήθηκε στο κτίριο το καλοκαίρι του 2012, στα πλαίσια της εκδήλωσης-αφιέρωμα στους Μαστοροχωρίτες Ξυλογλύπτες. Το αφιέρωμα ήταν μία συνεργασία του Πολιτιστικού Συλλόγου Γοργοποτάμου με την Κοινωφελή Επιχείρηση του Δήμου Κόνιτσας.

Βουνά του χωριού                                                                                                                                                          

Το χωριό είναι χτισμένο σε υψόμετρο 940 μέτρων στις ανατολικές υπώρειες της κορυφής Όρλας της οροσειράς του Γράμμου.

Στην ευρύτερη περιοχή βρίσκεται η κορυφή του Γράμμου, η κορυφή Μπάρα (προς την Αλβανία), η κορυφή Κάμενικ (πάνω από το Ασημοχώρι) και απέναντι από το χωριό η κορυφή Γκόλιο.

Στην ευρύτερη περιοχή της Κόνιτσας, η μορφολογία του εδάφους διαμορφώνει ένα έντονο γεωλογικό ανάγλυφο. Οι εκτάσεις απλώνονται σε μεσαία υψόμετρα και σκεπάζονται από πυκνά δάση φυλλοβόλων (δρυς, οξιές) και κωνοφόρων (έλατα, μαυρόπευκα) δέντρων. Θα πρέπει να αναφέρουμε τη μεγάλη χρησιμότητα του δέντρου δρυς (βελανιδιάς) στην καθημερινή ζωή των κατοίκων. Το ξύλο του δέντρου ακόμα και σήμερα χρησιμοποιείται για τη θέρμανση των σπιτιών το χειμώνα. Το φύλλωμα του δέντρου ήταν η κύρια τροφή της μικρής κτηνοτροφίας του χωριού κατά τους χειμερινούς μήνες.

Πλούσια είναι η άγρια πανίδα της ευρύτερης περιοχής. Μεγάλα θηλαστικά όπως αρκούδες, λύκοι, αγριόγατες, αγριόγιδα σε μεγαλύτερο υψόμετρο, ζαρκάδια και κυρίως αγριογούρουνα παρουσιάζουν πληθυσμούς στην περιοχή. Επίσης απαντώνται τα μικρότερα θηλαστικά όπως αλεπούδες, ασβοί, λαγοί, σκίουροι, κουνάβια καθώς και πλήθος πουλιών, αμφίβιων και ερπετών.

Άνοιξη. Βόρεια του χωριού η χιονισμένη οροσειρά του Γράμμου. Η κορυφή του Γράμμου βρίσκεται κοντά στα Έλληνο-Αλβανικά σύνορα. Έχει υψόμετρο 2.520 μέτρα. Είναι η τέταρτη ψηλότερη κορυφή της Ελλάδας.

Χειμώνας. Δυτικά του χωριού βρίσκεται η κορυφή Μπάρα. Η κορυφογραμμή που φαίνεται είναι το φυσικό σύνορο με τη γειτονική χώρα.

Φθινόπωρο. Ανατολικά κι απέναντι από το χωριό η κορυφή Γκόλιο, που σημαίνει γυμνό. Πήρε την ονομασία επειδή στην κορυφή δεν υπάρχει βλάστηση. Κοντά στην κορυφή τα δέντρα με την πιο καφέ όψη είναι οξιές. Χαμηλότερα υπάρχουν κυρίως βελανιδιές.

Νότια ο ορίζοντας ακολουθεί το ποτάμι και είναι ανοικτός. Στο βάθος αγναντεύουμε την κορυφή του Σμόλικα που έχει υψόμετρο 2.637 μέτρα και είναι η δεύτερη ψηλότερη κορυφή της Ελλάδας.

Μία γενική όψη της κοιλάδας του Γοργοπoτάμου, από το Google Maps. Φαίνονται τα γειτονικά χωριά που ανήκουν στο σύμπλεγμα των Μαστοροχωρίων της Κόνιτσας. Η ζωή και η μοίρα των κατοίκων κοινή, σε έναν τόπο ακριτικό και χωρίς πολλές δυνατότητες

Το Ποτάμι

Το ποτάμι που ρέει δίπλα στο χωριό μας ονομάζεται Γοργοπόταμος. Το 1935 ζητήθηκε από τους κατοίκους του χωριού μας να αντικατασταθεί το Σλάβικο όνομα του χωριού (Τούρνοβο), με άλλο όνομα Ελληνικής προέλευσης. Σε δημόσια διαβούλευση που έγινε, οι γηραιότεροι αποφάσισαν ότι το κυρίαρχο στοιχείο ζωής της ευρύτερης περιοχής του χωριού είναι το γοργό και ορμητικό μικρό ποτάμι. Από τότε χωριό και ποτάμι φέρουν την ίδια ονομασία.

Ο Γοργοπόταμος πηγάζει από τον ορεινό όγκο της οροσειράς του Γράμμου. Τρία μεγάλα ρέματα ενώνονται σε ένα, διασχίζει την κοιλάδα του χωριού μας, ενώνεται με το ρέμα από τους Χιονιάδες και ορμά ανάμεσα στα όρια των χωριών Οξυά και Βούρμπιανη. Στη συνέχεια καταλήγει στον ποταμό Σαραντάπορο, ο οποίος εκβάλει στην Αδριατική θάλασσα.

Ο Γοργοπόταμος είναι ένας χείμαρρος. Αυτό σημαίνει ότι η ροή των νερών του και η κοίτη του δεν είναι πάντα ίδια, αλλά εξαρτάται από τις καιρικές συνθήκες και την εποχή. Άλλοτε είναι ήσυχος και άλλοτε άγριος, νομίζεις ότι θέλει να αλλάξει τον κόσμο μόνος του. Τη δεκαετία του 1960, δημιουργήθηκαν μεγάλα πέτρινα φράγματα, που κατάφεραν να τιθασεύσουν τον άγριο ποταμό.

Από τότε και μέχρι σήμερα, τα πολύτιμα νερά του δίνουν ζωή και κάνουν τα χωράφια του κάμπου, γόνιμα και παραγωγικά.

Τα τρία ρέματα που πηγάζουν στην οροσειρά του Γράμμου ενώνονται σε ένα και φτάνουν στο Γοργοπόταμο.

Το ποτάμι στο ύψος του χωριού. Η μεταλλική γέφυρα ενώνει τις δύο όχθες του. Τα παλαιότερα χρόνια η γέφυρα ήταν ξύλινη αλλά δεν άντεχε στις κακές καιρικές συνθήκες του χειμώνα. Δίπλα στη γέφυρα φαίνονται ένα παλαιότερο κι ένα νεότερο φράγμα από πέτρες για να τιθασεύουν το ορμητικό ποτάμι.

(κλικ για μεγέθυνση)

Στο βάθος τα νερά ενώνονται με το ρέμα που έρχεται από τα χωριά Χιονιάδες και Ασημοχώρι.

(κλικ για μεγέθυνση)

Τους καλοκαιρινούς μήνες το ποτάμι είναι ήρεμο. Κάποιες φορές έχουν φτιαχτεί μικρές λίμνες για να διασκεδάζουν τα παιδιά στα καθαρά νερά του.

(κλικ για μεγέθυνση)

Τους χειμερινούς μήνες ο χείμαρρος είναι απροσπέλαστος. Η ορμή του νερού είναι τόσο δυνατή που στο πέρασμά του κουβαλάει κορμούς δέντρων, ακόμα και μεγάλες πέτρες.

Εξωκλήσια και Εικονίσματα

Εξωκλήσια ονομάζονται οι μικρές ιδιωτικές εκκλησίες που βρίσκονται χτισμένες στα όρια του χωριού. Τα ξωκλήσια ήταν και είναι σημεία ευλαβικής αναφοράς και παρηγοριάς. Ήταν για τους κατοίκους τα νοσοκομεία, τα καταφύγια στον πόνο και τις στενοχώριες της ζωής, χτισμένα έπειτα από κάποιο όνειρο, κάποια οπτασία ή κάποιο τάμα. 

Στο χωριό μας αναφέρονται τα παρακάτω ξωκλήσια: Ιερός Ναός Αγίας Παρασκευής της οικογένειας Γερασιμίδη, Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου της οικογένειας Τζαβέλλα, Ιερός Ναός Ζωοδόχου Πηγής ή Παναγιοπούλα της οικογένειας Γεράση, Ιερός Ναός των Αγίων Κωνσταντίνου κι Ελένης, Ιερός Ναός Προφήτη Ηλία της οικογένειας Γεωργόπουλου, Ιερός Ναός των Αγίων Αποστόλων της οικογένειας Γεωργιάδη, Ιερός Ναός του Γενεθλίου Ιωάννου του Προδρόμου της οικογένειας Αλέξανδρου Βούρη.

      

Τα ξωκλήσια λειτουργούν την ημέρα που τιμούν τον Άγιο που γιορτάζει, από τις ίδιες τις οικογένειες. Παλαιότερα υπήρχε η παράδοση, ο Ιερέας του χωριού να λειτουργεί όλα τα ξωκλήσια την εβδομάδα μετά το Πάσχα.

      

Παρόμοια μικρότερα χτίσματα είναι τα εικονίσματα, αφιερωμένα κι αυτά σε κάποιον Άγιο, θέλοντας να δείξουν την ευγνωμοσύνη τους σε αυτόν. Συνήθως βρίσκονται πάνω σε δρόμο ή μονοπάτι.

(κλικ για μεγέθυνση)

Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου της οικογένειας Τζαβέλλα. Εορτάζει στις 26 Οκτωβρίου.

(κλικ για μεγέθυνση)

Ιερός Ναός Ζωοδόχου Πηγής ή Παναγιοπούλα της οικογένειας Γεράση. Εορτάζει την Παρασκευή, την εβδομάδα μετά το Πάσχα.  

(κλικ για μεγέθυνση)

Εικόνισμα αφιερωμένο στον Άγιο Σπυρίδων της οικογένειας Σωτηρίου Θωμόπουλου. Βρίσκεται στο δρόμο που οδηγεί στο χωριό. Στο σημείο οι οικογένειες του χωριού αποχωρίζονταν με τους συγγενείς τους που έφευγαν στην ξενιτιά.

(κλικ για μεγέθυνση)

Το καμπαναριό του Ιερού Ναού της Αγίας Παρασκευής. Η ημέρα που τιμάται η Αγία, στις 26 Ιουλίου, ήταν μεγάλη γιορτή για το χωριό. Περίπου οι μισές οικογένειες που έμεναν κυρίως προς το "λάκο" τιμούσαν την Αγία και προσκαλούσαν τις άλλες μισές οικογένειες του χωριού για φαγητό και γλέντι. Το αντίστροφο γινόταν την ημέρα που τιμάται η Κοίμηση της Θεοτόκου, στις 15 Αυγούστου.

(κλικ για μεγέθυνση)

Ιερός Ναός των Αγίων Αποστόλων της οικογένειας Γεωργιάδη. Εορτάζει στις 30 Ιουνίου.

(κλικ για μεγέθυνση)

Εικόνισμα αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο της οικογένειας του Κων/νου Παπαγεωργίου του Σωκράτη. Στη θέση του παλαιότερα υπήρχε το εξωκλήσι του Αγίου Ιωάννη του Πρόδρομου, το οποίο καταστράφηκε σε κάποιο μεγάλο "κατέβασμα" του ποταμού. Το νέο εξωκλήσι του Αγίου Ιωάννη του Πρόδρομου, που φαίνεται στο βάθος, είναι της οικογένειας Αλέξανδρου Βούρη και εορτάζει στις 24 Ιουνίου.

(κλικ για μεγέθυνση)

Εικόνισμα αφιερωμένο στην Παναγία, της οικογένειας Κων/νου Παπαγεωργίου, του Μπαρμπα-Κωστάκη.

(κλικ για μεγέθυνση)

Το πέτρινο πασχαλινό αυγό μας εύχεται Χριστός Ανέστη και Χρόνια Πολλά. Το έφτιαξε ο Μπαρμπα-Κωστάκης.

Τα Αλώνια 

Τον Ιούνιο μήνα γινόταν ο θερισμός των χωραφιών. Τα στάχυα των σιτηρών συγκεντρώνονταν σε μικρά δέματα, τα χερόβολα, κατόπιν γίνονταν μεγάλα δεμάτια και μεταφέρονταν στην άκρη των αλωνιών τοποθετημένα σε μεγάλους σωρούς, τις λεγόμενες θημωνιές.

Τον Ιούλιο μήνα ακολουθούσε το αλώνισμα. Το αλώνισμα ήταν η διαδικασία με την οποία ο χρήσιμος καρπός των σιτηρών διαχωριζόταν από το φυτό του. Το αλώνι είναι ένας χώρος κυκλικός, επίπεδος και πλακόστρωτος και στο κέντρο υπήρχε ένας ξύλινος πάσσαλος, που δένονταν το ζώο που βοηθούσε στη διαδικασία. Η κάθε οικογένεια , μέρες πριν, ερχόταν στο αλώνι και το καθάριζε, του έβαζε φωτιά με άχυρα για να καούν τα αγριόχορτα. Μετά σκούπιζε και αρμολογούσε τους αρμούς από τις πέτρες, με ένα μείγμα κοπριάς από αγελάδα, που όταν στέγνωνε γινόταν σκληρό. Έτσι δεν μπορούσε να πάει χαμένος ούτε ένας κόκκος καρπού.

Τα ζώα περιστρέφονταν και πατούσαν τα στάχυα, ενώ οι οικογένειες τα ανακάτευαν στον αέρα για να γίνει γρηγορότερα ο διαχωρισμός. Η διαδικασία διαρκούσε ώρες. Στο τέλος κοσκίνιζαν τον καρπό με το δερμόνι (σουρωτήρι με μεγάλες τρύπες).

(κλικ για μεγέθυνση)

Το αναπαλαιωμένο αλώνι στην είσοδο του χωριού. Εκεί παλαιότερα γίνονταν και τα περισσότερα γλέντια των γάμων.

(κλικ για μεγέθυνση)

"...στο τέλος κοσκίνιζαν τον καρπό με το δερμόνι (σουρωτήρι με μεγάλες τρύπες)...

(κλικ για μεγέθυνση)

Η διαδικασία του αλωνίσματος ήταν παρόμοια σχεδόν σε όλη την Ελλάδα, η φωτογραφία είναι από Τρικαλινή εφημερίδα.

(κλικ για μεγέθυνση)

Το δεύτερο  αναπαλαιωμένο αλώνι, στο κέντρο του χωριού, κάτω από τον Ιερό Ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Εκεί κατά παράδοση, το απόγευμα μετά τη Δεύτερη Ανάσταση την Κυριακή του Πάσχα, οι γυναίκες και οι κοπέλες του χωριού μαζεύονταν, γιόρταζαν την Ανάσταση, τραγουδούσαν και χόρευαν.

Οι Εκκλησίες 

Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Είναι ο κεντρικός Ναός του χωριού. Βρίσκεται στον πάνω μαχαλά. Κτίστηκε το 1915, στη θέση παλαιότερου που είχε καταστραφεί, με προσωπική εργασία των κατοίκων. Το τέμπλο του Ναού, τα βημόθυρα, και ίσως ο δεσποτικός θρόνος είναι έργο του Τουρνοβίτη ξυλογλύπτη Βασίλειου Σκαλιστή. Νεότερες δωρεές έγιναν από το συγχωριανό μας ξυλογλύπτη, Δημήτριο Γράβο, τη δεκαετία του 2000. Είναι η εκκλησία όπου λαμβάνουν μέρος οι τελετές γάμων και βαπτίσεων. Κάθε 15 Αυγούστου, το χωριό τιμά την εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου με την τέλεση πανηγυρικής Θείας Λειτουργίας. Παλαιότερα, οι μισές οικογένειες του χωριού είχαν σαν προστάτιδα την Παναγία, ενώ οι υπόλοιπες είχαν την Αγία Παρασκευή.

Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου. Είναι ο παλαιότερος Ναός του χωριού. Βρίσκεται εντός του περιβόλου του νεκροταφείου. Σύμφωνα με μαρτυρίες ο πρώτος Ναός κτίστηκε τον 17ο αιώνα. Από τότε έγιναν προσθήκες και ανακαινίσεις αλλοιώνοντας την αρχική του μορφή, δημιουργώντας τον σημερινό στενόμακρο Ναό.

Ιερός Ναός Αγίου Αθανασίου. Το εκκλησάκι βρίσκεται εντός του νεκροταφείου. Κτίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1960, στη θέση παλαιότερου Ναού που υπήρχε στο σημείο.

(κλικ για μεγέθυνση)

Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου

(κλικ για μεγέθυνση)

Σχέδιο τέμπλου, από το αρχείο του Τουρνοβίτη Ξυλογλύπτη Γεώργιου Σκαλιστή

(κλικ για μεγέθυνση)

Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου

Η Πλατεία

Η πλατεία βρίσκεται στην είσοδο του χωριού. Ονομάστηκε πλατεία Εμπορικού Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιώς, για να τιμήσει το Επιμελητήριο Πειραιώς, το οποίο μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο ήρθε στην πολύπαθη και πάμφτωχη περιοχή μας και βοήθησε οικονομικά την ανάκαμψη του. Στα πλαίσια της βοήθειας, μέλη του έγιναν ανάδοχοι σε τρία παιδιά του χωριού.

Στο κέντρο της, φιλοξένησε για χρόνια τον μεγαλύτερο πλάτανο του χωριού, ο οποίος δυστυχώς δεν άντεξε στο βάθος του χρόνου. Κάτω από τον πλάτανο γίνονταν παλαιότερα τα γλέντια και τα πανηγύρια του χωριού.

Στην άκρη της, βρίσκεται το κτίριο του παλαιότερου Δημοτικού Σχολείου, το οποίο ανακαινίστηκε την δεκαετία του 1990 και σήμερα στεγάζει το Δημοτικό Κατάστημα και άλλες χρήσεις.

Στο πίσω μέρος της, θα βρούμε το μνημείο των Πεσόντων συγχωριανών μας κατά τον Ελληνο-Τουρκικό Πόλεμο του 1922, τον Ελληνο-Ιταλικό Πόλεμο του 1940 και του Εμφυλίου Πολέμου.

Στην είσοδο βρίσκεται η προτομή που τιμά τον συγχωριανό μας Έφεδρο Λοχαγό Γεώργιο Παπαθεμιστοκλέους, δημοδιδάσκαλο και πατέρα 4 τέκνων, που "έπεσε" ηρωικά στον πόλεμο του 1940 υπέρ της ελευθερίας της πατρίδας μας.

(κλικ για μεγέθυνση)

Η προτομή του Έφεδρου Λοχαγού Γεωργίου Παπαθεμιστοκλέους

(κλικ για μεγέθυνση)

Το μνημείο των Πεσόντων συγχωριανών μας

(κλικ για μεγέθυνση)

Παλαιότερα υπήρχε καφενείο επί της πλατείας και τα τραπεζάκια του ήταν κάτω από τον πλάτανο του χωριού. Η φωτογραφία είναι από το αρχείο της Αλεξάνδρας Βασάκου-Παπαδημητρίου και απεικονίζει γλέντι στο καφενείο. Πίσω στο βάθος διακρίνονται ο μεγάλος λάκκος του χωριού και τα άλλα καφενεία που υπάρχουν μέχρι και σήμερα

(κλικ για μεγέθυνση)

Στον μεγάλο λάκκο του χωριού μπροστά στο καφενείο του Σωκράτη Παπαγεωργίου, υπήρχε γεφυράκι τοξωτό. Η φωτογραφία είναι από το αρχείο του Χρήστου Βασάκου και απεικονίζει τον ίδιο (αριστερά) με τον βλάμη του Ευάγγελο Γεράση

(κλικ για μεγέθυνση)

Η σημερινή όψη της πλατείας

(κλικ για μεγέθυνση)

Το ανακαινισμένο κτίριο που παλαιότερα στέγαζε το Δημοτικό Σχολείο του χωριού

Τα Πηγάδια

Τον παλαιό καιρό που δεν υπήρχε δίκτυο ύδρευσης στο χωριό, ο κόσμος εξυπηρετούσε τις ανάγκες του για νερό, στις δύο πηγές που υπήρχαν. Το νερό ερχόταν από τα βάθη του βουνού κι έτρεχε καθαρό και γάργαρο. Οι πηγές ήταν διαμορφωμένες με αυλάκι σε χαμηλό σημείο, έτσι ώστε να ξεδιψούν και τα ζώα του χωριού.

Η μία πηγή βρισκόταν στον πάνω μαχαλά, δίπλα στην είσοδο του Ιερού Ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια δεν χρησιμοποιείται κι έχει σταματήσει η ροή του νερού.

Η δεύτερη πηγή, το Πηγάδι μας, βρίσκεται στην είσοδο του χωριού. Ήταν η κύρια πηγή του χωριού. Ο κόσμος πήγαινε με τις βαρέλες (μικρά ξύλινα βαρελάκια) κι έπαιρνε νερό για το σπίτι του. Τα παλαιότερα χρόνια, οι οικογένειες συνόδευαν μέχρι το πηγάδι κι αποχαιρετούσαν τους αγαπημένους τους, που έφευγαν για εργασία στους ξένους τόπους, με την ελπίδα ότι θα είχαν μία καλύτερη ζωή και μια μέρα θα αντάμωναν ξανά. Στους γάμους, το προηγούμενο βράδυ, ο κόσμος κατεβαίνει τραγουδώντας και παίρνει νερό για να φτιάξει τη γαμήλια κουλούρα (αρτοποίημα), έθιμο που τηρείται μέχρι σήμερα. Το πηγάδι παραμένει μέχρι και σήμερα αγαπημένο σημείο και μέρος συνάθροισης της νεολαίας του χωριού.

Η πηγή στον πάνω μαχαλά

(κλικ για μεγέθυνση)

Η πηγή στον πάνω μαχαλά. Απ'ότι μαρτυράει η παλαιά φωτογραφία από το αρχείο της Αλεξάνδρας Βασάκου-Παπαδημητρίου, η πηγή κατασκευάστηκε το 1931. Το νερό της έρχεται μέσα στο χωριό μέσω δικτύου από πηγή που βρίσκεται πάνω στο βουνό.

(κλικ για μεγέθυνση)

Η σημερινή μορφή της πάνω πηγής.

Η κάτω πηγή,

(κλικ για μεγέθυνση)

Ο δρόμος που οδηγεί στο πηγάδι. Στους γάμους, ο κόσμος κατεβαίνει τραγουδώντας και παίρνει δροσερό νερό για να ξυρίσουν το γαμπρό και για να φτιάξουν τη γαμήλια κουλούρα.

(κλικ για μεγέθυνση)

Τα παλαιότερα χρόνια, οι οικογένειες συνόδευαν μέχρι το πηγάδι κι αποχαιρετούσαν τους αγαπημένους τους που έφευγαν για εργασία σε ξένους τόπους, με την ελπίδα ότι θα είχαν μία καλύτερη ζωή και μια μέρα θα αντάμωναν ξανά.

(κλικ για μεγέθυνση)

Αγαπημένο στέκι της νεολαίας του χωριού. Ποιος δεν έχει σημαδέψει τα ξύλα της σκεπής με προσωπικά μηνύματα...

(κλικ για μεγέθυνση)

Η όψη του χωριού μέσα από το πηγάδι.

Οι Καζανιές

Στον κάμπο του χωριού, παλαιότερα, καλλιεργούνταν κληματαριές, πλήρως προσαρμοσμένες στο ορεινό περιβάλλον. Οι κληματαριές βρίσκονταν στους όχτους, μικρά αναχώματα περιμετρικά των χωραφιών. Σήμερα ελάχιστες ποικιλίες καλλιεργούνται.

Ο τρύγος των σταφυλιών γίνεται συνήθως το μήνα Σεπτέμβρη. Τα σταφύλια συμπιέζονται και υπόκεινται στη διαδικασία της αλκοολικής ζύμωσης, για 30 περίπου μέρες. Αφού πάρουμε το κρασί, η μάζα που απομένει ονομάζεται στέμφυλα. Τα στέμφυλα, βράζουν σε χάλκινα καζάνια και με την διαδικασία της απόσταξης, παίρνουμε το τσίπουρο.

Κάθε Νοέμβριο οι καζανιές του χωριού είχαν την τιμητική τους. Υπήρχαν τρεις καζανιές, των οικογενειών Γεράση, Παπαθεμιστοκλέους και Παπαγεωργίου. Σήμερα λειτουργούν οι δύο πρώτες, όπως ακριβώς τον παλιό καιρό.

Οι οικογένειες  και οι φίλοι τους μαζεύονταν για μερόνυχτα, και παρήγαγαν το αγαπημένο τσίπουρο. Η πληρωμή, παλαιότερα, γινόταν σε είδος, το "ξάϊ", δηλαδή περίπου 1 οκά του ποτού που παρήγαγαν ανά καζανιά. Τοπικοί μεζέδες και παραδοσιακή μουσική συμπλήρωναν τη διαδικασία, που αποτελούσε τελετουργία, με σκοπό την κοινωνική συναναστροφή και την ευχάριστη διάθεση.

(κλικ για μεγέθυνση)

Τέλος Αυγούστου, τα σταφύλια είναι σχεδόν έτοιμα να τα τρυγήσουμε και να τα πολτοποιήσουμε.

(κλικ για μεγέθυνση)

Τα στέμφυλα βράζουν, οι ατμοί που παράγονται υγροποιούνται μέσα στον κρύο σωλήνα (διαδικασία απόσταξης) και παίρνουμε το τσίπουρο.

(κλικ για μεγέθυνση)

Οι κληματαριές βρίσκονταν στους όχτους, στα μικρά αναχώματα περιμετρικά των χωραφιών που οριοθετούσαν τις ιδιοκτησίες.

(κλικ για μεγέθυνση)

Είναι αυτή η μαγική εποχή του χρόνου που η φύση ντύνεται με όλα τα χρώματα

www.romiazirou.blogspot.gr