Δεν σας φταίνε τίποτε τα Τζουμέρκα

(Φωτο. Κώστας Μαυροπάνος)

                    

Τα συνεφιασμένα Τζουμέρκα

       

«Καὶ μέσ᾿ στὰ σύγνεφα πετᾶς, μέσ᾿ στὰ βουνὰ ἀνεμίζεις»  Κ. Κρυστάλλης

                                                           Γράφει ο Κίτσος ο Αθαμάνας

Μέσα στο «καταχείμωνο» που διεθνώς μεν το συνθέτει η Ουκρανιάδα, εσωτερικώς δε το «πρωτογενές πλεόνασμα» υποκρισίας, μέσα στη γενική ισοπέδωση ιδανικών που τη μορφοποιούν τα μνημόνια, οι μίζες και τα άλλα δύσοσμα χαβουζοειδή κατάλοιπα,  ξεφυτρώνουν ενίοτε κάτι οάσεις που εκπέμπουν δροσιά κι ανασασμό. Κι αν αυτές οι οάσεις έχουν σχέση με τον τόπο σου, θυμάσαι κι αναπολείς τα παιδικά σου χρόνια, ακουρμαίνεις τη φωνή των δικών σου, των χωριανών -ζωντανών και τεθνεώτων.

Γιατί πώς να το κάνουμε; Τζουμερκιώτες όντες «το πάθος τ’ ακαπίστρωτο με σέρνει καβαλάρη». Εκεί, στα Τζουμέρκα μεγαλώσαμε… Αγαπάμε το Τζουμερκιώτικο χώμα, αφού το πάτησαν παλικάρια. Εκεί βρίσκουμε αμαλαϊά και λειτουργεί αζάπωτα, απείθαρχα και ανυπάκουα η σκέψη μας. Ελεύθερη.

Και προχθές μου ήρθε το «θείο δώρο!».

Εκεί, δηλαδή που έχεις κάτι χρόνια που πέταξες την τηλεόραση έξω από το σπίτι σου, (στυλώνοντας τα πόδια), να που αναγκάστηκα προχτές και παρακολούθησα μετά από παραινέσεις πολλών χωριανών και πατριωτών, μια εκπομπή για τα «Κεντρικά Τζουμέρκα». Από τα πάτρια εδάφη, από τον τόπο γεννήσεως και -φυσικά- τον τόπο μόνιμης, τουλάχιστον συναισθηματικά, διαμονής. (Κεντρικά Τζουμέρκα. Ανιστόρητος, Καλλικράτειος όρος. Τα Τζουμέρκα διακρίνονται σε Ανατολικά και Δυτικά).  

(Φωτο. Κώστας Μαυροπάνος)

                                 

                                      ΑΡΧΟΝΤΩ Βουργαρέλι Τζουμέρκων

                        Νερά καθάρια και γλυκά, νερά χαριτωμένα,

                        χύνονται μες την άβυσσο τη μοσχοβολισμένη,

                        και πέρνουνε το μόσχο της, και αφίνουν τη δροσιά τους  Δ. Σολωμός

Μαζί, λοιπόν, με το φίλο μου παρακολούθησα την εκπομπή του Μανεση για τα Κεντρικά Τζουμέρκα.  Περίμενα, πολλά περίμενα να δώ:

(Φωτο Κώστας Μαυροπάνος)

                       Άγναντα, Πράμαντα χωριά, στον έλατο λουσμένα,

                     τραχειά αγριοπερίστερα του γένους καντηλέρια

                     στα τιμημένα και άγονα τα χώματα σπαρμένα

                    Τζουμέρκα μου περήφανα, σταυραετών λημέρια

Ακόμα περίμενα  με πλάνα κοντινά και μακρινά να απολαύσω τις ομορφιές. Καταρράκτες, νεροσυρμές, βλάστηση.

Περίμενα να αφουγκραστώ το μουγκρητό του Σιωποτού, την κατεβασιά του Χοσεψίτικου και την αγριάδα του κατεβασμένου Αράχθου. Αντίθετα, με  «κουνημένα» πλάνα, «άρπα κόλα», -εκεί και ως έτυχε να τελειώνουμε- αποτέλειωσαν άτεχνα και σκιτζίδικα όλες τις ομορφιές κι όλο το μεγαλείο -φυσικό και κοινωνικό- των Τζουμέρκων. «Καλό τυρί σε λύκαινο τομάρ’». 

(Φωτο Κώστας Μαυροπάνος)

«Έχεις τα πινέλα, έχεις τα χρώματα,

    ζωγράφισε τον παράδεισο και μπες μέσα»

   

(Νίκος Καζαντζάκης)

Περίμενα, να δω τόσα και τόσα χωριά. Ράμια, Γραικικό, Κουκούλια. Ξεχάστηκαν κι αυτά μέσα στη φούρια της βιασύνης. Άλλωστε, τι να πρωτοπρολάβει κάποιος σε μια μέρα…

                                                                   Ράμια

Τα Τζουμέρκα, με τον ανεκτίμητο φυσικό πλούτο, που απλόχερα σου προσφέρουν αισθήματα ξεγνοιασιάς, ηρεμίας και ευχαρίστησης.

Δεν ανέδειξε η εκπομπή κάτι τέτοιο. Ούτε μας είπε πως όλα αυτά είναι συλλογική περιουσία. Δεν είναι τσιφλίκι κανενός ούτε αντικείμενο επιχειρηματικού τζόγου. Γι’ αυτό και δεν πωλούνται, δεν παραχωρούνται και δεν αντισταθμίζονται. Ούτε, τέλος πάντων γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης και βορά στην κατά Μάνεση, παρουσίαση.

                                              ● ● ●

Και γέλιο μέχρι καγχασμού προκαλεί η απάντηση ότι παρουσίασε την καθημερινότητα των Τζουμερκιωτών. Ξέρετε η καθημερινότητα στα Τζουμέρκα αναλίσκεται  στον συγγενή «κυρ Αλέξη», στην «φακιρική» ετυμολογία του ονόματος Άγναντα, στην αυθαίρετη  ερμηνεία της συμφωνίας Άρη και Ζέρβα περί δράσεως στο Γοργοπόταμο, στη συνύπαρξη και συλλειτουργία του αλυσοπρίονου και της κόφτρας και τόσων, μα τόσων άλλων προσχεδιασμένων και προκατασκευασμένων ειδήσεων. Κι από κοντά. Στην Πλάκα, στα Άγναντα ο γλωσσολόγος Αντιδήμαρχος.     

Είναι αλήθεια πως  «όταν όμως θέλουμε να αφήσουμε στα παιδιά μας και τα εγγόνια μας μια οικογενειακή φωτογραφία, για να τη δείχνουν στους φίλους τους με καμάρι, δεν κάνουμε "κλικ" την ημέρα που η οικογένεια πνίγεται στο βαθύ μαύρο, σε βαρύτατο πένθος, αλλά όταν απ' αυτή αναδύεται η χαρά με λογής - λογής φανταχτερά χρώματα. Κάθε λογικός άνθρωπος που αγαπά τον τόπο του, έτσι οφείλει να τον προβάλει». Σκοτίστηκαν…

Άμα ήθελε να δειξει την καθημερινότητα, μπορούσε να δειξει: 

(Φωτο Κώστας Μαυροπάνος)

Ας μας έδειχνε πού και πώς κριτσιανάει ο τόπος για τα καλά.

Ας φώτιζε το χώμα, το νερό,τους ήχους και τις σκιές, τα χρώματα και τις μυρωδιές, που  επιμένουν να υπενθυμίζουν πως η ζωή είναι μια «υπόθεση» τόσο απλή…

Εκεί, στα Τζουμέρκα  που οι νοικοκυρές κουβαλούν ακόμη  ελατόκουπες (ελατοκλώναρα) για τις γίδες... Παλιά, αν τις έπιανε ο δασοφύλακας, τους έπαιρνε  το κλαδευτήρι (κασάρι), την τριχιά και τις έστελνε και στο Ειρηνοδικείο... Τώρα χάθηκε ο Δραγάτης…

(Φωτο Κώστας Μαυροπάνος)

Γιατί, την όποια πραγματικότητα που αφορά κάθε μέρος δεν είναι σωστό μόνο να την «περιγράφεις». Την πραγματικότητα τη δημιούργησε το καθεστώς που τόσα, μα τόσα χρόνια έχει κατσικωθεί στην πλάτη μας, μαζί με τους διεκπεραιωτές του. Πόλεις τσιμεντένια κλουβιά, δεξαμενές ανέργων και φτηνών εργατικών χεριών και ύπαιθρος ρημαγμένη και  εγκαταλειμμένη.

Η φύση, όμως, ανόθευτη και μεγαλοπρεπής, κινδυνεύει και αυτή από τα γνωστά αρπαχτικά που καραδοκούν, για να κλέψουν την ομορφιά της.

Ας μην το κρύβουμε!

Και να τονίζουμε ότι τα ονειρεμένα μέρη δεν αιχμαλωτίζονται! Κι ας προσπαθούν κάποια αρπαχτικά να αλυσοδέσουν στα εταιρικά τους συμφέροντα τον αέρα, τα ποτάμια και γενικά το μέλλον του όμορφου τόπου μας. Κατόπιν όλων αυτών «ζωγραφίζουν», όπως θέλουν και όπως τους συμφέρει την πραγματικότητα.

Για να μας πουν ότι θα έρθουν άλλες καλύτερες ημέρες…

Μετά, φυσικά, τις επενδύσεις.

Δύσκολος, μα πολύ δύσκολος ο χιονιάς στα Τζουμέρκα!!!

           

(Φωτο Κώστας Μαυροπάνος)

Αυτόν τον χιονιά τον ξεπερνούν οι Τζουμερκιώτες. Τον άλλον τον παλεύουν…

Άδειασαν τα σπίτια και τα δέντρα. Τα πουλιά

δεν έχουν πού να καθίσουν. Όλη τη μέρα

περνάνε οι γυρολόγοι. Τους μάθαμε.

Ψεύτικα υφάσματα, ψεύτικα κοσμήματα.

Το βράδυ φεύγουν. Απούλητη η πραμάτεια τους. Γιάννης Ρίτσος

(Φωτο Κώστας Μαυροπάνος)

                   Μπορούσαν  φυσικά να «βαρεσουν και το γάλα».

Να μαζέψουν και να μεταφέρουν τα ξύλα από το λόγγο (συνοδεία της Κανούτας). 

(Φωτο Κώστας Μαυροπάνος)

Εκεί, στα Τζουμέρκα.  Εκεί στον καθαρό αέρα, μπας και αποκτήσουν οι «ενημερωτές» καθάρεια σκέψη και κατ’ επέκταση παστρική και ατόφια άποψη.  Εκεί, «στα Τζουμέρκα, στα όρη, στ’ άπιαστα βουνά».  Στα Τζουμέρκα, στον τόπο μας, όπου,  όσοι  τον περιδιαβαίνουν, θαυμάζουν τα έλατα, τα πεύκα, τα πλάγια, θαμπώνονται από τη ροδοπλούμιστη άσπρη πλάση, απ’ τις κορφές που λάμπουνε τα χιόνια, τη γη που χαιρετάει τα άστρα.

Εκεί, για να ξαναμυρίσουν τα ευωδιαστά άνθια, να πατήσουν τα χώματα που βρέχει παλικαρίσια ο Άραχθος, να μιλήσουν με τα πουλιά που μηνάνε στο διαβάτη τη γαλάζια αρμονία, να δουν τον Τζουμερκιώτικο αστρόκοσμο, να ηρεμήσουν και να ζήσουν αληθινά.     

Μπορούσε -στην καθημερινότητα ανήκει η πράξη- να  «πάει και στο μύλο», για να αλέσει.

(Φωτο Κώστας Μαυροπάνος)

Μπορούσαν ακόμη να πάνε για πλύσιμο και τα ρούχα στη «νεροτροβιά». 

(Φωτο Κώστας Μαυροπάνος)

Μπορούσαν να μας πουν και για τους «άλλους», όσοι δηλαδή έχουν την «προνομία» να ζουν στα αστικά κέντρα κι όσοι μπορούσαν και πετάγονταν μέχρι το χωριό. «Να δουν τα γερόντια, το σπίτι, να φκιάξουν τα κληματάκια για κανένα τσίπουρο, να καθαρίσουν το χωράφ’ απ’ τα γκουρπένια, να τα ετοιμάσουν όλα για το καλοκαίρι».

Μπορούσαν να μας πουν -την καθημερινότητα αφορά- πώς και γιατί έπεσε η πρώτη κατραπακιά. Να τα διόδια, να η γέφυρα Ρίου  - Αντιρρίου, να η βενζίνη, να, να , να. Ακριβώς ο μισός μισθός.  Όσοι τυχαίνει να δουλεύουν. Γιατί περί τύχης πρόκειται… Όσοι βρίσκονται σε «κινητικότητα», «συμβάλλουν στην εθνική ανάταση και προκοπή της χώρας μας!»

Κι έχει ο Θεός. «Βάλε με κυρά μ’ μέσα, βάλε με και παραμέσα».

Και έβαλαν και τα σπιτάκια, σπιτοκάλυβα, μαντριά και στάνες στο μάτι, αφού οι  αρμόδιοι θεώρησαν όλα αυτά ως πηγή εισοδημάτων. Κι άρχισε το άρμεγμα! Να τα χαράτσια, να οι Δημοτικοί φόροι, η υπεραξία, το ΕΤΑΚ, και το διαολάκ, που θα έλεγε και η γιαγιά μου.

Να ο αφανισμός στα Τζουμέρκα! Αυτή είναι η  καθημερινότητα.

Υπάρχουν υπαίτιοι;

Ασφαλώς ναι.

Πρέπει να τους λέμε;

Οπωσδήποτε. Ποιοι; Οι ταγοί της ενημέρωσης του πολίτη.

Πάνε και τα σταφύλια. Ας μείνει το τσίπουρο στον κ. Μάνεση.

Όμως τα Τζουμέρκα και οι Τζουμερκιώτες με χαμόγελο και τραγούδι αντιμετωπίζουν τις αντιξοότητες και τις δυσκολίες.

      

Θεέ μου, βρέξε, χιόνισε, κάνε βαρύ χειμώνα,

για να σαπούνε τα σχοινιά, να πέσουν τα κουδούνια,

να χάσ’ ο νιος τα πρόβατα, να χάσ’ η νια τα γίδια,

να χάσ’ ο νιος τα πρόβατα, ναρθεί στην αγκαλιά μου.

(Φωτο Κώστας Μαυροπάνος)

Πέρα απ’ όλα αυτά να πούμε ότι τα Τζουμέρκα τα έβαλαν για τα καλά στο μάτι.

“Η ζωή όμως  των ανθρώπων και, φυσικά των Τζουμερκιωτών, δεν είναι μόνο αριθμοί που απεικονίζουν τα κέρδη και τις κονόμες. Πάνω απ’ όλα είναι η αξιοπρέπεια: ατομική, οικογενειακή, εργασιακή, κοινωνική, εθνική και φυσικά Τζουμερκιώτικη. Γι’ αυτό όλοι οι Τζουμερκιώτες είναι αποφασισμένοι να αγωνιστούν δυναμικά, για να αποτρέψουν την καταλήστευση και την καταστροφή της πατρώας γης και του πανέμορφου περιβάλλοντος.”

«Μή γελαστεῖτε ἀπ’ τόν καημό σας καί σᾶς πάρει ὁ ὕπνος γιατί καινούργια σύννεφα πλακῶσαν τήν πατρίδα! Μαῦρα στριφτοπλεγμένα σύννεφα κρέμωνται σαν μολύβια πάνω ἀπ’ τά σπίτια μας, πάνω ἀπ’ τούς τάφους τῶν παιδιῶν μας!»

Νικηφόρος Βρεττάκος

Μ’ αυτά και με άλλα, ας ευχηθούμε στον κ. Μάνεση: Στο καλό!

                   Μπορούσε να ψησει και πυρομάδες στο τζάκι. 

                                      Να μιλήσει με τη γατούλα

                

                              Να μπλατσιαρίσει στις βίραγγες

                            Συμφιλιωμένα

                            Να σελαγίσει τα ζωντανά

                Να σκαρίσει τα πρόβατα!!!