Τι θυμάστε από το δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου 2015;

Οι σημαντικότερες στιγμές, τα πρόσωπα και τα τηλεοπτικά σποτ που σημάδεψαν εκείνη την εβδομάδα. 

Τι θα ψηφίζατε σήμερα αν σας έθεταν για δεύτερη φορά το ίδιο ερώτημα;

Ενας παίκτης του στοιχήματος έχει μόνο δύο δρόμους για να ακολουθήσει μετά τη λήξη του παιχνιδιού. Θα πάει είτε στο ταμείο, είτε στον «κουβά», στον πάτο του οποίου υπάρχουν τα χρήματα που έχασε -μάλιστα τις περισσότερες φορές ο κουβάς αυτός δεν έχει πάτο.

Ξέρω ανθρώπους που το βράδυ της 5ης Ιουλίου 2015, την ώρα που ο Πάνος Καμμένος έβγαζε αφρούς κατά των εταιρειών δημοσκοπήσεων ήταν έτοιμοι για το διπλό έγκλημα. Ευχαρίστως θα κρεμούσαν έναν δημοσκόπο από τα έντερα ενός μπουκ.

Ενα χρόνο μετά, όντως προκαλεί εντύπωση: πώς είναι δυνατόν οι στοιχηματικές εταιρείες να έπαιζαν ως φαβορί την επικράτηση του «Ναι» στο δημοψήφισμα Τσίπρα; Η απάντηση είναι προφανής: οι ίδιες εταιρείες θεωρούσαν σίγουρη τη ψήφο υπέρ του Remain στο βρετανικό δημοψήφισμα. Γενικώς σε αυτές τις περιπτώσεις καλό είναι να μην τζογάρεις, ιδιαίτερα όταν αυτοί που κινούν τις εξελίξεις είναι μεγαλύτεροι τζογαδόροι από σένα. Εν προκειμένω δε, είναι εκείνοι που έχασαν τη ζαριά, αλλά εσύ που έβαλες το χέρι στην τσέπη. Πάλι στον κουβά.

Αυτός ο χρόνος πέρασε, φυσικά, από πάνω μας. Και είναι λες και η χώρα να θέλει να ξεχάσει. Πολλοί από μας στέκονται αμήχανοι μπροστά στην επέτειο. Λογικό. Ποιος θέλει να θυμάται τις στιγμές που τον έπιασαν κορόιδο; Σήμερα βέβαια πολλοί συμπολίτες μας λένε ότι δεν πίστεψαν ούτε για μια στιγμή πώς η ψήφος τους θα σταματήσει τη λιτότητα και θα αποκαταστήσει τα εισοδήματα. Ηθελαν, απλώς, να στείλουν ένα μήνυμα διαμαρτυρίας που, προς Θεού, δεν θα άνοιγε και την πόρτα της εξόδου. Πιθανώς αυτό να είναι και το πιο πιθανό. Αν οι ψηφοφόροι είχαν αισθανθεί εξαπατημένοι, θα ξαναψήφιζαν ΣΥΡΙΖΑ; Όχι. Ισως δε, αρκετοί να ξαναψήφισαν Τσίπρα επειδή ακριβώς επέδειξε «σύνεση» την τελευταία στιγμή και, ευτυχώς, δεν εννοούσε όσα έβγαιναν από τα χείλη του, κάτω από εκείνον τον οδυνηρό έρπητα.

Στις 5 Ιουλίου 2015 οι Ελληνες πήγαν στις κάλπες για να ψηφίσουν, μετά από μια εβδομάδα διαβούλευσης, επί ενός. πρωτότυπου ερωτήματος: «Πρέπει να γίνει αποδεκτό το σχέδιο συμφωνίας το οποίο κατέθεσαν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στο Eurogroup της 25/06/2015 και αποτελείται από δύο μέρη τα οποία συγκροτούν την ενιαία πρότασή τους; Το πρώτο έγγραφο τιτλοφορείται «Reforms for the completion of the current program and beyond» (Μεταρρυθμίσεις για την ολοκλήρωση του τρέχοντος προγράμματος και πέραν αυτού) και το δεύτερο «Preliminary debt sustainability analysis» (προκαταρκτική ανάλυση βιωσιμότητας χρέους).»

Συζητούσαν στα πεζούλια γερόντισσες το Preliminary Debt Sustainability Analysis και στήθηκαν καυγάδες σε όλη τη χώρα για το Reforms for the completion of the Current Program and beyond. Ηταν το πρώτο ερώτημα δημοψηφίσματος που κανένας δεν μπορούσε να επαναλάβει από μνήμης. Το δε Συμβούλιο της Ευρώπης έθεσε σαφείς ενστάσεις για τη συμβατότητα της διαδικασίας με το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Λεπτομέρειες. Επί μία εβδομάδα βιώσαμε έναν light εμφύλιο που μας έδειξε πόσο εύκολα μπορούμε να φτάσουμε ως τα άκρα, αλλά και με πόση άνεση μπορούμε να επιστρέψουμε από εκεί -σαν να μην έχει συμβεί τίποτα. Πληρώσαμε 86 δις για να αγοράσουμε αλήθεια και συνεχίζουμε.

Τι θα θυμόμαστε, λοιπόν, από εκείνη την εβδομάδα της ακρότητας; Τα μέσα ενημέρωσης από τη μία πλευρά και η κυβέρνηση από την άλλη. «Ναι» εναντίον «Όχι».

Ο Νίκος Παππάς λέει ότι ξημερώνει μία όμορφη μέρα για τον τόπο. Δεν είπε και τι νύχτα θα νύχτωνε.

Τα πράγματα στο Μαξίμου άλλαξαν μετά από 48 ώρες, όταν το ξημέρωμα της Δευτέρας 29 Ιουνίου, οι αγορές άνοιξαν χωρίς να δείχνουν ιδιαίτερα νευρικές. Ο Γιάνης Βαρουφάκης είχε προβλέψει κατάρρευση. Οταν στο Μαξίμου είδαν τους δείκτες, κατάλαβαν και πού ακριβώς οδηγούσε η περιπέτεια.

Επικοινωνιακά το «Οχι», ως υποστηριζόμενο από τον κυβερνητικό μηχανισμό, επέδειξε καλύτερα αντανακλαστικά. Αλλωστε οι του «Ναι» έπρεπε να πετύχουν έναν διακριτικό διακομματικό συντονισμό που, ως προς τα μηνύματα, οργανώθηκε από εταιρεία συμβούλων επικοινωνίας. Ωστόσο, όπως αποδείχθηκε εκ των υστέρων, οι του «Ναι» έβαζαν το ένα αυτογκόλ μετά το άλλο. Οταν ανακοινώθηκε το δημοψήφισμα, το «Οχι» είχε δημοσκοπικό ποσοστό κοντά στο 70%. Με τα capital controls η κοινή γνώμη έδειχνε να μετακινείται ελαφρά προς το «Ναι». Μόλις, όμως, προβλήθηκε το σποτ με τον Σάκη Ρουβά και. έσπασε τη σιωπή του ο Καραμανλής, η μετακίνηση προς το «Οχι» ήταν θεαματική. Εκτός των άλλων, το κύμα αντίδρασης ενισχύθηκε από τη στάση των τηλεοπτικών δικτύων που υποστήριξαν εμφατικά το «Ναι».

Από την άλλη πλευρά, το «Οχι» είχε πιο εύκολη δουλειά να κάνει. Πολύ εύκολη δουλειά. Επένδυσε στο θυμικό των ψηφοφόρων και στην ενστικτώδη ροπή που έχουν οι άνθρωποι προς το «Οχι». Ηταν, άλλωστε, η εύκολη και η αυθόρμητη απάντηση.

Οι δύο κεντρικές συγκεντρώσεις πραγματοποιήθηκαν την ίδια μέρα και ώρα. Το «Ναι» ήταν στο Καλλιμάρμαρο με Αλιάγα, Πύρρο Δήμο και Γιώργο Καμμίνη. Το «Οχι» στο Σύνταγμα με μεγάλα ονόματα του τραγουδιού και, φυσικά, τον Αλέξη Τσίπρα. Η σύγκριση των δύο συγκεντρώσεων ήταν αντίστοιχη του αποτελέσματος και ας οι δημοσκοπήσεις επέμεναν για ντέρμπι. Το 62% του «Οχι» έναντι 38% του «Ναι» αποτυπώθηκε και στις πλατείες.

Από τη συγκέντρωση του «Οχι» υπάρχει μία φωτογραφία που κάποιους ενθουσίασε και κάποιους τρόμαξε. Η πρόεδρος της Βουλής Ζωή Κωνσταντοπούλου, πριν κατέβει στη συγκέντρωση, βγήκε στο προαύλιο της Βουλής ώστε να χαιρετήσει το πλήθος και, φυσικά, να αποθεωθεί η ίδια. Αλήθεια, τι να είχε στο μυαλό της εκείνη τη στιγμή; Τι μέλλον και ποια εικόνα για τη χώρα;

Ασφαλώς η φωτογραφία που σημάδεψε τη βραδιά του δημοψηφίσματος δεν έχει να κάνει με τον Τσίπρα, τον μεγάλο νικητή της βραδιάς. Είναι η φωτογραφία των ανθρώπων που χορεύουν στο Σύνταγμα. Σήμερα χρησιμοποιείται ως μέσο. τρολαρίσματος, ενίοτε και χλευασμού προς τους ευκολόπιστους συμπολίτες μας. Ποιοι είναι, άραγε, αυτοί οι άνθρωποι; Και τι να σκέφτονται τώρα, παρακολουθώντας την πορεία των πραγμάτων;

Τα υπόλοιπα έγιναν τόσο γρήγορα και είναι τόσα πολλά που απορείς πώς χώρεσαν σε τόσο σύντομο χρόνο. Ο Αντώνης Σαμαράς παραιτήθηκε το ίδιο βράδυ. Την επομένη πραγματοποιήθηκε σύσκεψη πολιτικών αρχηγών τα πρακτικά της οποίας κρατούνται απόρρητα. Κάποια στιγμή πήγε από εκεί και ο Παναγιώτης Λαφαζάνης για να του πουν να μην ελπίζει σε ρωσική βοήθεια. Ο Γιάνης Βαρουφάκης πήγε σπίτι του. Ο Αλέξης Τσίπρας πήγε στις Βρυξέλλες και στο Στρασβούργο όπου ουσιαστικά μας είπαν να φτιάχνουμε βαλίτσες αποχώρησης από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Στον Πρωθυπουργό δόθηκε σχέδιο για τη χορήγηση ανθρωπιστικής βοήθειας. Σήμερα, βλέποντας τις αντιδράσεις των εταίρων στο βρετανικό δημοψήφισμα, ξέρουμε ότι το εννοούσαν.

Σε μία εβδομάδα είχαν κριθεί όλα. Και όλοι. Τα ξημερώματα της 13ης Ιουλίου ο Αλέξης βγήκε από την αίθουσα του συμβουλίου κορυφής εξαντλημένος, με μία συμφωνία στο χέρι. Χρειάστηκε 17 ώρες για να την πετύχει. Και χρειάζονται 99 χρόνια για να υλοποιηθεί.

Κώστας Γιαννακίδης 

www.protagon.gr