Βατερλό για την κυβέρνηση τα ακίνητα

Όσα δεν πλήρωσε η κυβέρνηση τόσους μήνες για τις μειώσεις των μισθών και των συντάξεων, για τις παρεμβάσεις στο ασφαλιστικό και στα εργασιακά δικαιώματα, για τους φόρους στους μικρομεσαίους και στους ελεύθερους επαγγελματίες, θα τα πληρώσει τώρα μαζεμένα επειδή τόλμησε να τα βάλει με τη μεγάλη αγάπη των Ελλήνων: το ακίνητο.

Η συγκεκριμένη εκτίμηση γίνεται από ψύχραιμο παλαιό πολιτικό που ξέρει να «μετράει» τις αντιδράσεις της κοινής γνώμης. Ούτε λίγο ούτε πολύ, προβλέπει ότι ο ΕΝΦΙΑ (ενιαίος φόρος ιδιοκτησίας ακινήτων) θα αποτελέσει και το Bατερλό αυτής της κυβέρνησης η οποία υπέπεσε τελικά στο μεγάλο πολιτικό λάθος: τα έβαλε με τους «νοικοκυραίους», τους «μεσαίους», τους «συντηρητικούς», τους «οικογενειάρχες» που έθεταν ως ύψιστη προτεραιότητα να εξασφαλίσουν μια στέγη για τους ίδιους και τα παιδιά τους και πίστεψαν όσο τίποτα άλλο το ρητό «κανένας δεν έχασε αγοράζοντας γη». Με λίγα λόγια, τα έβαλε με την κομματική της πελατεία, η οποία –αν δεν το έχει ήδη πληροφορηθεί– θα μάθει πολύ σύντομα ότι κάθε χρόνο θα πληρώνει μερικές εκατοντάδες ή και χιλιάδες ευρώ.

Οι πολιτικοί γνωρίζουν πολύ καλά ότι είναι εντελώς διαφορετικό ένας φόρος να ψηφίζεται από τη Βουλή και εντελώς διαφορετικό να μπαίνει σε εφαρμογή. Η οργή δεν εκδηλώνεται όταν συντάσσεται μια διάταξη, πολύ απλά διότι ο μέσος πολίτης δεν μπορεί να αντιληφθεί τον μαθηματικό τύπο υπολογισμού ενός φόρου για ένα διαμέρισμα, ένα εντός σχεδίου οικόπεδο ή ένα αγροτεμάχιο. Ξεχειλίζει όμως, όταν φτάνει η ώρα να πέσει το τηλεφώνημα στον λογιστή, και αυτός με τη σειρά του να πει τα «μαντάτα» στον ιδιοκτήτη. Το γεγονός ότι ο φόρος βεβαιώθηκε Αύγουστο, απλώς εξασφαλίζει στην κυβέρνηση λίγο πολιτικό χρόνο, με την έννοια ότι οι ιδιοκτήτες έχουν άλλες προτεραιότητες από το να τυπώσουν εκκαθαριστικά μέσω Taxis. Και πάλι, όμως, είναι ζήτημα ημερών. Στις πρώτες τρεις ημέρες είχαν τυπωθεί 350.000 εκκαθαριστικά. Την τέταρτη ημέρα προστέθηκαν άλλα τόσο και μετά όλα πήραν τον δρόμο τους. Τα κακά νέα μαθαίνονται γρήγορα. Άλλωστε, τα στέλνει το ίδιο το υπουργείο Οικονομικών και με e-mail.

Διαψεύστηκε

Ήλπιζε η κυβέρνηση ότι, θεσπίζοντας έναν μειωτικό συντελεστή της τάξεως του 10% σε σχέση με το χαράτσι της ΔΕΗ, θα έπαιρνε τους πολίτες με το μέρος της. Μέχρι και ο πρωθυπουργός αναφέρθηκε δημόσια στον ΕΝΦΙΑ, τονίζοντας ότι ξεκίνησε η αποκλιμάκωση των φορολογικών συντελεστών. Διαψεύστηκε και ο πρωθυπουργός και αυτοί που τον παρέσυραν σε αυτή τη δήλωση.

Κατ’ αρχάς διότι οι ιδιοκτήτες συνειδητοποιούν τώρα ότι το χαράτσι στα ακίνητα… μονιμοποιήθηκε. Αν κάποιοι έδειξαν υπομονή πιστεύοντας στα λόγια του τότε υπουργού Οικονομικών Ευάγ. Βενιζέλου ότι το… χαράτσι μέσω ΔΕΗ είναι προσωρινό και η διάσωση της χώρας μόνιμη, τώρα αναθεωρούν βιαίως. Ο ΕΝΦΙΑ είναι ένας ετήσιος επαναλαμβανόμενος φόρος που ήρθε για να μείνει. Και όποιος δεν τον πληρώνει, δεν μπορεί καν να κάνει αγωγή εξώσεως στον ενοικιαστή που δεν του καταβάλλει το ενοίκιο. Όσο για τη μείωση των συντελεστών, δεν αποτυπώθηκε παρά σε ελάχιστα εκκαθαριστικά πολύ απλά διότι:

Φορολογούν τον… αέρα

1. Φορολογήθηκαν τα κλειστά διαμερίσματα, τα οποία με το χαράτσι της ΔΕΗ παρέμεναν στο φορολογικό απυρόβλητο. Σε κάθε περίπτωση, με το χαράτσι ο ιδιοκτήτης είχε μια διέξοδο: να κατεβάσει τον… γενικό μέσα σε συγκεκριμένα χρονικά πλαίσια και να εξαιρεθεί του φόρου. Τέτοια δυνατότητα με τον ΕΝΦΙΑ δεν υπάρχει. Ανοικτά ή κλειστά, με ρεύμα ή χωρίς, όλα τα ακίνητα επιβαρύνονται με φόρο.

2. Προστέθηκαν εκατομμύρια ακίνητα τα οποία με το χαράτσι δεν φορολογούνταν. Οικόπεδα, δικαιώματα υψούν, αγροτεμάχια, βοσκοτόπια, ότι υπάρχει και δεν υπάρχει φορολογήθηκε, πολύ ή λίγο. Ένας τεράστιος αριθμός φορολογουμένων, εκεί που δεν κατέβαλλε τίποτα, βρέθηκε να πληρώνει.

Στο τέλος του 2013, στο πλαίσιο της διακομματικής που είχε συσταθεί και ύστερα από μεγάλες αντιδράσεις, έγιναν κινήσεις για να αμβλυνθούν οι εντυπώσεις. Επιβλήθηκε ένας συμπληρωματικός φόρος στους έχοντες περιουσία άνω των 300.000 ευρώ (σ.σ.: εκτιμάται ότι πρόκειται για περίπου 350.000 ιδιοκτήτες), προκειμένου να μην πέσει βαρύς ο πέλεκυς στα αγροτεμάχια. Στην πράξη φάνηκε ότι και αυτή η παρέμβαση ήταν πολύ μικρή. Φτάσαμε στο σημείο να καταλογιστεί φόρος σε 6,15 εκατομμύρια φυσικά πρόσωπα, αλλά και το σύνολο των νομικών προσώπων που έχουν κάποιο ακίνητο στην κατοχή τους.

Ο ΕΝΦΙΑ έγινε ο μαζικότερος φόρος που έχει επιβληθεί στην ιστορία αυτού του τόπου. Δεν έχει καταγραφεί άλλο περιστατικό να εκδίδονται 6,15 εκατομμύρια εκκαθαριστικά (και μάλιστα Αύγουστο μήνα) τα οποία πρέπει να πληρωθούν ταυτόχρονα και μάλιστα σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Με τον φόρο εισοδήματος, ναι μεν εκδίδονταν περίπου 5,5 εκατομμύρια εκκαθαριστικά, αλλά από αυτά, μόλις τα τρία εκατομμύρια (ή τέσσερα σε πολύ κακές χρονιές για τους πολίτες ήταν χρεωστικά). Ακόμη και τα τέλη κυκλοφορίας δεν τα πλήρωναν περισσότεροι από πέντε εκατομμύρια οδηγοί. Ο ΕΝΦΙΑ έσπασε κάθε ρεκόρ, καθώς το σύνολο των εκκαθαριστικών είναι χρεωστικά ενώ σε πολλές περιπτώσεις αναλογούν δύο και τρία σε κάθε οικογένεια.

Λάθη επικοινωνίας

Το «φορτίο» ήταν ούτως ή άλλως πολύ βαρύ για τους λόγους που προαναφέρθηκαν. Σαν να μην έφταναν όμως αυτά, η κυβέρνηση υπέπεσε και σε σοβαρότατα επικοινωνιακά λάθη πέφτοντας ουσιαστικά η ίδια στην… πολιτική παγίδα που έστησε. Παρά το γεγονός ότι ο φόρος είχε ψηφιστεί από τον Δεκέμβριο του 2013, το υπουργείο Οικονομικών δεν έκανε απολύτως τίποτα περιμένοντας να περάσει η εκλογική μάχη του Μαΐου για να βεβαιώσει τα ποσά. Ακολουθώντας μια παλαιοκομματική τακτική τύπου «μην ενοχλείτε τους ψηφοφόρους πριν την κάλπη» έφτασε στο σημείο να σπρώχνει για μετά τις διπλές εκλογές όλες τις υποχρεώσεις, μεταξύ των οποίων και τον ΕΝΦΙΑ. Όταν πλέον φτάσαμε στον Ιούνιο, χρόνος για τη σωστή προετοιμασία δεν υπήρχε. Με την εκδίωξη του πρώην γενικού γραμματέα Χάρη Θεοχάρη, χάθηκαν αρκετές εβδομάδες ακόμη (αποκορύφωμα το γεγονός ότι χρειάστηκε πράξη νομοθετικού περιεχομένου για να οριστεί προσωρινός αντικαταστάτης του), με αποτέλεσμα να γίνουν τα εξής:

1. Ουδέποτε ενημερώθηκαν οι φορολογούμενοι ότι πρέπει να δηλώσουν τους τακτοποιημένους ημιυπαίθριους, τις σοφίτες και τα πατάρια. Όταν άρχισε η «επικοινωνία» της σχετικής υποχρέωσης, είχαμε φτάσει ήδη στο τέλος Μαΐου, με αποτέλεσμα το υπουργείο Οικονομικών να καταφύγει στη γνώριμη λύση της… παράτασης. Η παράταση όμως έφερε και καθυστέρηση στην εκκαθάριση, με αποτέλεσμα οι δόσεις πληρωμής του φόρου από έξι να μειωθούν σε πέντε. Τώρα, το υπουργείο Οικονομικών τρέχει να παρακαλέσει την τρόικα να επιτρέψει το ξεχείλωμα της περιόδου αποπληρωμής ώστε οι πέντε δόσεις να γίνουν επτά, δηλαδή η περίοδος αποπληρωμής να φτάσει μέχρι και τον Φεβρουάριο του 2015. Ακόμη και να εξασφαλίσει το «πράσινο φως» των δανειστών, η διαδικασία εκ νέου υπολογισμού των δόσεων δεν θα είναι καθόλου απλή,  καθώς όλα τα ειδοποιητήρια θα πρέπει να ετοιμαστούν από την αρχή.

2. Ουδέποτε δόθηκε ουσιαστική λύση στο πρόβλημα με τα εκατοντάδες χιλιάδες λάθη που έχουν γίνει στα έντυπα Ε9. Λόγω έλλειψης χρόνου, το υπουργείο Οικονομικών κατέφυγε σε πρωτοφανείς πρακτικές. Φτάσαμε μια ημέρα πριν αναρτηθούν τα εκκαθαριστικά, στο σημείο να διαβάζουμε απόφαση της γενικής γραμματείας δημοσίων εσόδων από την οποία προκύπτει ότι σε εκατοντάδες χιλιάδες περιπτώσεις, ο φόρος προκύπτει με… παραδοχές.

Και μάλιστα παραδοχές εις βάρος του φορολογουμένου. Σε χιλιάδες εκκαθαριστικά, τα διαμερίσματα έχουν μετατοπιστεί στο… 6ο όροφο, επειδή ο ιδιοκτήτης ξέχασε να δηλώσει τον πραγματικό όροφο. Σε άλλα εκκαθαριστικά, ο ιδιοκτήτης βρέθηκε να κατέχει το 100% ενός ακινήτου, επειδή δεν δήλωσε το πραγματικό ποσοστό ενώ σε άλλες περιπτώσεις ο επικαρπωτής βαφτίστηκε έχων και κατέχων την πλήρη κυριότητα. Όλα αυτά τα εκκαθαριστικά χρήζουν διορθώσεων. Όλοι αυτοί οι φορολογούμενοι θα τρέχουν, μόλις ανοίξει το ηλεκτρονικό σύστημα του Taxis, για νέα δήλωση και νέα εκκαθάριση του φόρου. Η λογική που επικράτησε ήταν πολύ συγκεκριμένη: βάλ’ τους να πληρώσουν περισσότερα από ό,τι πρέπει, για να πιεστούν να έρθουν να διορθώσουν το σωστό. Και να έλεγε κανείς ότι έχουν στηθεί υποδομές ώστε να φτιαχτεί ένα σωστό ηλεκτρονικό περιουσιολόγιο… Πάλι το βάρος της ορθής δήλωσης πέφτει στον ιδιοκτήτη και στον λογιστή του. Πάλι το Ε9 και το ηλεκτρονικό περιουσιολόγιο θα συμπληρωθεί χωρίς να υπάρχει καμία πιστοποίηση ότι η πληροφορία που εισάγεται είναι η σωστή.

3. Ουδείς πρόσεξε ότι στον ΕΝΦΙΑ δεν υπάρχει πρόβλεψη για έκπτωση σε περίπτωση εφάπαξ πληρωμής του φόρου. Φαίνεται ότι υπουργείο Οικονομικών δεν θέλει χρήματα μαζεμένα από αυτούς που μπορούν, γι’ αυτό δεν συμπεριέλαβε σε διάταξη την έκπτωση του 1,5%.

4. Δεν υπήρξε χρόνος για να εξαιρεθούν εκκαθαριστικά με ακραία λάθη. Σε τέτοιες περιπτώσεις που ένας φόρος δοκιμάζεται για πρώτη φορά, δίνεται χρόνος στις υπηρεσίες να ανατρέξουν στη βάση και να εντοπίσουν ακραίες περιπτώσεις φορολόγησης. Το ότι βρέθηκε φορολογούμενος στον οποίο είχε καταλογιστεί φόρος 54 εκατομμυρίων ευρώ, ήταν καθαρά θέμα τύχης. Κάποιο… μάτι του Taxis εντόπισε ότι ο συγκεκριμένος είχε δηλώσει ως επιφάνεια τον αριθμό του ρολογιού της ΔΕΗ, με αποτέλεσμα ο φόρος να φτάσει στο διάστημα. Ο συγκεκριμένος φορολογούμενος γλίτωσε το ισχαιμικό επεισόδιο καθώς το εκκαθαριστικό του ουδέποτε ανέβηκε στο σύστημα. Κανονικά, θα έπρεπε να υπάρχει «κανόνας» εξαίρεσης ή επανεξέτασης εκκαθαριστικών από τη βεβαίωση.

Η... άσπρη τρύπα

Έχοντας υποπέσει σε όλα αυτά τα λάθη, η κυβέρνηση αποφάσισε να χειριστεί το θέμα… επικοινωνιακά. Αρχικά διέρρευσε ότι υπάρχει «άσπρη τρύπα» και ότι τα έσοδα θα έφταναν στα 3,7 δισεκατομμύρια ευρώ, κάτι που θα επέτρεπε στο υπουργείο Οικονομικών να προχωρήσει σε οριζόντιο «κούρεμα» της φορολογικής επιβάρυνσης.

Για τους γνωρίζοντες, αυτό δεν ήταν παρά ένα σύντομο ανέκδοτο. Πώς ήταν σε θέση το υπουργείο Οικονομικών να γνωρίζει το μέγεθος της «άσπρης τρύπας» όταν ήξερε ότι σε χιλιάδες περιπτώσεις ο φόρος είχε στηριχτεί σε παραδοχές;

Πώς ήταν σε θέση να γνωρίζει ότι μπορεί να εισπράξει τους φόρους μέσα σε ένα μόλις πεντάμηνο; Εδώ για το χαράτσι της ΔΕΗ δόθηκαν πέντε διμηνιαίες δόσεις, και πάλι περισσότεροι από ένα εκατομμύριο ιδιοκτήτες δεν κατάφεραν να αποπληρώσουν όλες τις δόσεις.

Όταν φάνηκε ότι η «άσπρη τρύπα» είναι επικοινωνιακή φούσκα, έγινε η δεύτερη διαρροή. Αυτή τη φορά ειπώθηκε ότι θα υπάρχουν ελαφρύνσεις για τις ευπαθείς ομάδες.

Μια προσεκτική ματιά όμως στον νόμο, φέρνει στο φως την αλήθεια: οι ελαφρύνσεις προβλέπονται από τον νόμο. Κανονικά, οι έχοντες εισόδημα κάτω από 9.000 ευρώ (με κτίσματα η επιφάνεια των οποίων δεν υπερβαίνει τα 150 μέτρα) πρέπει να έχουν έκπτωση φόρου 50%. Όσο για τα άτομα με αναπηρία και τους πολύτεκνους που πληρούν τα συγκεκριμένα κριτήρια, δεν πρέπει καν να πληρώσουν φόρο.

Το υπουργείο Οικονομικών ουδέποτε έλαβε υπόψη του τον νόμο για τον καταλογισμό του φόρου. Βεβαίωσε τα ποσά σε όλους (τώρα είναι που δεν υπάρχει «άσπρη τρύπα» ούτε για δείγμα) και τώρα υπόσχεται ότι θα κινήσει τη διαδικασία για να εξαιρέσει αυτούς που έπρεπε να είχε εξαιρέσει από την αρχή. Κατέρρευσε και αυτή η επικοινωνιακή στρατηγική. Διότι προέκυψε ότι όχι μόνο δεν προγραμματίζονται πρόσθετες ελαφρύνσεις αλλά, αντιθέτως, εκατοντάδες χιλιάδες φορολογούμενοι θα μπουν σε μια απίστευτη ταλαιπωρία για να εξασφαλίσουν την έκπτωση που δικαιούνται βάσει νόμου.

Να σημειωθεί και αυτό: Ο νόμος προβλέπει ότι δίδεται έκπτωση μόνο σε όσους δεν οφείλουν σε ασφαλιστικά ταμεία και εφορία. Πόσος χρόνος χρειάζεται για να ελέγξει το υπουργείο Οικονομικών και το Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών  Οφειλών ποιος χρωστάει και ποιος όχι; Ποιος έχει υπαχθεί σε ρύθμιση και ποιος όχι; Μέχρι να τα βρουν, οι δικαιούχοι της έκπτωσης θα κουβαλούν ένα βάρος στην πλάτη τους, και αν χρειαστεί να εξασφαλίσουν φορολογική ενημερότητα, θα υποχρεωθούν να πληρώσουν έναν φόρο που δεν πρέπει να πληρώσουν.

Η ανακοίνωση που εξέδωσε το απόγευμα της Δευτέρας το υπουργείο Οικονομικών ήταν γραμμένη σε εντελώς διαφορετικό ύψος. Αναγνωρίζει τα προβλήματα και υπόσχεται λύσεις. Νέα επικοινωνιακή στρατηγική; Οι πολίτες θα κρίνουν αν είναι αργά ή όχι.

www.topontiki.gr