Χαρακτηριστικό της πολύπλοκης συζήτησης, που γίνεται στη χώρα μας εδώ και
δυόμισι χρόνια γύρω από την κρίση, είναι ο έντονος επαρχιωτισμός. Με αυτό τον
όρο θέλω να περιγράψω την άγνοια ή την αδιαφορία για τις γενικότερες,
πανευρωπαϊκές ή παγκόσμιες διαστάσεις του προβλήματος που
αντιμετωπίζουμε.
Βεβαίως, έχουμε ως λαός, ως κοινωνία και κατά κύριο
λόγο ως πολιτικό σύστημα την κύρια ευθύνη για την κακή διαχείριση των δημόσιων
οικονομικών μας και την υπερχρέωση του κράτους. Βεβαίως, έχουμε την κύρια ευθύνη
για την επιβίωση συντεχνιακών αντιπαραγωγικών δομών που εξουδετερώνουν τις
παραγωγικές προσπάθειες των δημιουργικών δυνάμεων του τόπου. Τέλος, έχουμε
ακέραια την ευθύνη για την ανομία και την ανοχή που επιδείξαμε όλοι προς ένα
καθεστώς γενικευμένης συναλλαγής και σε μερικές περιπτώσεις αξιόποινης
διαφθοράς.
Αυτό όμως που περιγράψαμε και που συγκροτεί την «ελληνική»
περίπτωση, εντάσσεται σε ένα γενικότερο κλίμα γενικής υπερχρέωσης και έλλειψης
εμπιστοσύνης στην ομαλή λειτουργία της αγοράς και ιδιαίτερα του
χρηματοπιστωτικού συστήματος που απειλεί πια με τρόπο ορατό την παγκόσμια
οικονομία με γενικευμένη καταβύθιση ανάλογη με εκείνη του 1929. Οι εξελίξεις
αυτές δεν είναι δυνατόν να οφείλονται στα ιθαγενή μας αμαρτήματα. Η Ελλάδα δεν
είναι ασήμαντη οικονομία, αλλά δεν έχει ούτε το μέγεθος ούτε την δυναμική που θα
μπορούσαν να απειλήσουν τις παγκόσμιες ισορροπίες. Και όσα με μεγάλη ελαφρότητα
λέγονται, πολλές φορές με ύφος βαρύγδουπο και περισπούδαστο, περί συστήματος
«ντόμινο» ή άλλων χημικού χαρακτήρα επιδράσεων είναι ως επί το πλείστον απλώς
εντυπωσιακά εφευρήματα και δεν αντέχουν σε ουσιαστική εξέταση.
Υπάρχει
πλέον αναμφισβήτητα μία σύγκρουση παγκόσμιας κλίμακας, η οποία παίρνει ολοένα
και περισσότερο πολιτικό χαρακτήρα. Από τη μια μεριά οι λαοί και οι πολιτικές
δυνάμεις που γνήσια τους εκφράζουν, όποιες και αν είναι οι ιδεολογικές και
πολιτικές τους πεποιθήσεις, και από την άλλη η σκοτεινή συμμαχία των
κερδοσκόπων. Και οι δύο πλευρές -η πρώτη με κάποια καθυστέρηση- διαθέτουν
διανοητές και ιδεολόγους.
Και στο επίπεδο αυτό οι αντικειμενικές αιτίες
δεν είναι ανύπαρκτες. Υπάρχει πραγματικά υπερχρέωση. Υπάρχει αναντιστοιχία
ανάμεσα σε κοινωνικές τάξεις ή χώρες που παράγουν και σε αυτούς που
καταναλώνουν. Υπάρχουν σοβαρά λάθη των πολιτικών ηγεσιών είτε πρόκειται για
εθνικές κυβερνήσεις, όπως στις ΗΠΑ και την Ιαπωνία, είτε πρόκειται για
υπερεθνικά όργανα αποφάσεων, όπως στην περίπτωση της Ενωμένης Ευρώπης. Όλα αυτά
όμως δεν εξηγούν την ένταση της κρίσης και κυρίως την έκταση της ιδεολογικής
εκστρατείας των ακροδεξιών νεοφιλελεύθερων, που παίρνει πλέον χαρακτήρα
προπαγανδιστικής επίθεσης.
Οι επαγγελματίες κερδοσκόποι είναι ικανοί να
ανατρέψουν οποιαδήποτε οικονομία και να αδιαφορήσουν για την δυστυχία που
επακολουθεί, αρκεί να μπορέσουν μέσα στις φλόγες της φωτιάς που έχουν ανάψει να
επιδοθούν στο πλιάτσικο που θα επιτρέψει την αύξηση των ποσοστών κέρδους τους.
Και ενώ ο φιλελευθερισμός, όπως πριν μερικά χρόνια ο κομμουνισμός, παντού
καταρρέει, οι ιδεολόγοι αυτοί κάνουν ότι δεν ακούν, κάνουν ότι δεν βλέπουν και
προσπαθούν να επιβάλλουν, σχεδόν με την άσκηση πολιτικού εκβιασμού, τις
χρεωκοπημένες ιδεοληψίες τους, κάθε φορά που συναντούν ένα θύμα που είναι
ανίκανο να αντισταθεί.
Καμία μεταρρύθμιση που θα μπορούσε να εξυγιάνει
τον καπιταλισμό και να δείξει μια αρχή εξόδου από την κρίση δεν τους αρέσει. Δεν
συμφωνούν καν με την άσκηση ελέγχου στους φορολογικούς παραδείσους. Δεν δέχονται
τον κρατικό έλεγχο στον τραπεζικό τομέα, ακόμη και όταν αυτός επιβάλλεται από
τις αδυναμίες που δημιούργησε η ίδια η πολιτική τους. Ο στόχος τους είναι πάντα
η κατάρρευση του κράτους, την ίδια ώρα που οι ανάγκες απαιτούν την ισχυροποίηση
του επιτελικού του ρόλου και την δημιουργική του παρέμβαση στην
οικονομία.
Η βασική αιτία του παγκόσμιου προβλήματος βρίσκεται βεβαίως
εκεί που συγκεντρώνεται και η μεγαλύτερη δύναμη και δυνατότητα επενδυτικών
πρωτοβουλιών και τεχνολογικής καινοτομίας στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Τι
πάει στραβά; Όπως αναλύει στο βιβλίο του "Supercapitalism" ο Robert
B. Reich, επειδή καταργήθηκε
η εξισορρόπηση εξουσίας που υπήρχε μεταξύ γιγαντιαίων μονοπωλίων και εξαιρετικά
ισχυρών εργατικών συνδικάτων και αντικαταστάθηκε από την κυρίαρχη σχέση
καταναλωτή-επενδυτή, αυξήθηκαν ραγδαία οι κοινωνικές και εισοδηματικές
ανισότητες.
Αυτή όμως η διαπίστωση δεν οδηγεί σε ανησυχία ή αυτοκριτική
την αμερικανική δεξιά. Το ρεπουμπλικανικό κόμμα είναι πια ξεπερασμένο από τις
διάφορες οργανώσεις, που μισούν το κράτος, τους φόρους, την κοινωνική πρόνοια,
τη δημόσια υγεία και παιδεία, κάθε τι δηλαδή που δίνει ανθρώπινη μορφή σε μια
κοινωνία. Αυτή η ακροδεξιά νεοφιλελεύθερη σχολή διαβρώνει το τεχνοκρατικό και
πανεπιστημιακό κατεστημένο και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες όπως η Γερμανία και
κυριαρχεί στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Η χρεωκοπία της Ελλάδας, που σήμερα που
γράφω αυτές τις γραμμές πανηγυρίζεται ως τετελεσμένο γεγονός από το σύνολο του
βρετανικού τύπου, θα ήταν μια δικαίωση για τους συντηρητικούς αντιευρωπαϊστές
νεοφιλελεύθερους του Λονδίνου, ένα σάλπισμα νίκης για νέες κερδοσκοπικές
επιθέσεις που ταυτόχρονα θα ήταν και ιδεολογικοί θρίαμβοι.
Αυτής της
πραγματικότητας σκωληκοειδής απόφυση είναι οι διαβόητες εταιρείες βαθμολόγησης
που κάνουν κάθε τόσο την καρδιά μας να τρέμει και δημιούργησαν με τις
συστηματικές τους επιθέσεις ένα κλίμα απομόνωσης και δυσφήμισης γύρω από την
ελληνική οικονομία.
Για πολύ καιρό τα παράπονα μας για τους άδικους
χρησμούς τους, τις παρακινδυνευμένες προβλέψεις και τις υποβολιμιαίες επιλογές
χρονικών σημείων παρέμβασης στην επικαιρότητα με στόχο πάντα τη δημιουργία και
άλλων προβλημάτων, θεωρούντο από πολλούς απλώς προσπάθειες για να αποσείσουμε
την καθαρά εθνική μας ευθύνη για την κατάσταση της οικονομίας μας. Χρειάστηκε η
Standard&Poor's να υποβαθμίσει τα
αμερικανικά ομόλογα για να ξεκινήσει επιτέλους ένα κύμα αμφισβήτησης και
σχετικοποίησης αυτών των πρακτορείων του νεοφιλελευθερισμού.
Ποιοι είναι
αυτοί οι «τύποι»; Από τα λίγα που ξέρουμε για τις προσωπικότητες τους, δεν
διακρίνονται για εξαιρετικές επιδόσεις στη μέχρι τώρα σταδιοδρομία τους, αλλά
και ως οργανισμοί τα πρακτορεία αυτά δεν ήταν ικανά να προβλέψουν σημαντικότατα
φαινόμενα όπως την κρίση των χωρών της Λατινικής Αμερικής ή τη χρεωκοπία της
ΕNRON. Για να μην θυμηθούμε την γελοιοποίηση της ίδιας Standard&Poor's, όταν ο πρόεδρος Ομπάμα τους θύμισε
ότι είχαν ξεχάσει στους λογαριασμούς τους 2 τρις δολάρια. Γελοιοποίηση για την
οποία η εταιρία αυτή δεν έκανε την παραμικρή προσπάθεια αυτοκριτικής. Η Ευρώπη
χρειάζεται να αντιδράσει αμέσως μπροστά σε αυτές τις
εξελίξεις.
Χρειάζεται:
- μια
ανεξάρτητη αρχή βαθμολόγησης και αντικειμενικής εκτίμησης της οικονομικής
κατάστασης σε κάθε χώρα
- ένα
ευρωπαϊκό σύστημα εγγύησης και στήριξης, το περίφημο ευρωομόλογο
- η
ασφαλής και αυστηρή επιβολή κανόνων διαχείρισης των δημόσιων οικονομικών
σε κάθε χώρα - μέλος
- η
φορολόγηση των αδικαιολόγητων κερδών που προέρχονται από κερδοσκοπία
- η λήψη
μέτρων για τον περιορισμό και τον έλεγχο των φορολογικών παραδείσων.
www.kathimerini.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου