Η διοργάνωση της «Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης»
είναι ένα όραμα της αξέχαστης Μελίνας Μερκούρη που έγινε
πραγματικότητα πριν από μερικές δεκαετίες, σε άλλες εποχές, σε μιάν
άλλη Ευρώπη. Κατά την διάρκεια της θητείας της, η κάθε Πρωτεύουσα
πόλη, επιδεικνύει την πολιτιστική της ζωή και αναδεικνύει το πολιτισμικό
επίπεδό της. Τρείς Ελληνικές πόλεις παλιότερα, είχαν την τιμή να φέρουν τον
τίτλο. Η Αθήνα το 1985, ανακηρύχθηκε η πρώτη Πολιτιστική Πρωτεύουσα στην ιστορία
του θεσμού , η Θεσσαλονίκη το 1997 και η Πάτρα το 2006, συγκεντρώνοντας πλήθος
πολιτιστικών δραστηριοτήτων.
Όπως
σημειώσαμε όμως και πιο πάνω, όλα αυτά συνέβησαν σε μιαν άλλη Ευρώπη. Προ
Ελληνικής, Ευρωπαϊκής, και Παγκόσμιας κρίσης. Τότε που υπήρχαν χρήματα
για διοργανώσεις και δημιουργία υποδομών. Ιδιαίτερα στη
Θεσσαλονίκη. Εδώ, δόθηκε προβάδισμα στην δημιουργία μεγάλων
υποδομών. Ξοδεύτηκαν πολλά χρήματα. Η πόλη απέκτησε χώρους
πολιτισμού καινούριους και μετασκευασμένους, όπως οι αποθήκες στο λιμάνι, το
Βασιλικό Θέατρο, η Μονή Λαζαριστών, κ.α. Από τότε η συμπρωτεύουσα έχει
μεγάλους χώρους, αλλά όχι τόσους πολλούς μεσαίας και μικρής κλίμακας
που χρειάζονται για την καθημερινή και συνεχώς εναλλασσόμενη καλλιτεχνική ζωή
που συντελείται πια στις σύγχρονες πόλεις. Πολλές εκδηλώσεις έγιναν και
το χρήμα τότε, κυριολεκτικά έρεε! Η Θεσσαλονίκη είναι η
δεύτερη πιο ακριβή Πρωτεύουσα (μετά την Κοπεγχάγη το 1996). Στην
Πάτρα ο αρχικός καλλιτεχνικός διευθυντής, ο Θάνος
Μικρούτσικος δηλαδή, απεχώρησε νωρίς. Ανέλαβε νέος διευθυντής, αλλά
δυστυχώς, η ανακήρυξη της Πάτρας σε πολιτιστική πρωτεύουσα, δεν
άφησε πίσω στην πόλη, τίποτα απολύτως. Οι εποχές της οικονομικής άνεσης
άλλωστε είχαν παρέλθει και τα σύννεφα της κρίσης
αχνοφαίνονταν.
Ετοιμάζεται τώρα, η Πολιτιστική Πρωτεύουσα του
2021. Για την υποψηφιότητα της, ενδιαφέρθηκαν δεκατέσσερις Ελληνικές
πόλεις. Η δωδεκαμελής ευρωπαϊκή επιτροπή εμπειρογνωμόνων, ανακοίνωσε ότι μόνο
τρείς από αυτές θα συμπεριληφθούν στον τελικό κατάλογο υποψηφιοτήτων . Και
αυτές είναι η Ελευσίνα, η Καλαμάτα και η
Ρόδος. Πανέμορφες και υπέροχες και οι τρείς και με τις δικές
τους ιδιαιτερότητες η καθεμιά.
Αυτό που έχει σημασία σήμερα πια, είναι ποιά
από όλες θα φέρει επιτυχέστερα τον τίτλο σε ένα άλλο, εντελώς
διαφορετικό οικονομικό, κοινωνικό και πολιτισμικό τοπίο. Πως άραγε θα
πρέπει να είναι εκείνη η Πρωτεύουσα σε μια εποχή που οι καλλιτεχνικές δράσεις
απ άκρου εις άκρον στην Ελλάδα συνιστούν από μόνες τους πολλές πολλές μικρές ή
μεγαλύτερες Πολιτιστικές Πρωτεύουσες. Στην Αθήνα του 1985, οι δράσεις της
πρώτης Πολιτιστικής Πρωτεύουσας, δεν ήταν περισσότερες και σημαντικότερες
από οποιαδήποτε τρέχουσα δραστηριότητα της Αθήνας του
2016.
Ποιο είναι το ζητούμενο λοιπόν για το προφίλ της
Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της εποχή μας;
Ήδη τα ευρωπαϊκά δεδομένα
έχουν αλλάξει. Η Ελλάδα θα μοιραστεί τον θεσμό, μαζί με την Ρουμανία και μία
πόλη από τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες στην Ε.Ε. Δεν γίνεται απευθείας
ανάθεση πια, όπως παλιά, αλλά ανοιχτός διαγωνισμός μεταξύ των ενδιαφερομένων
πόλεων και κατατίθενται φάκελοι με συγκεκριμένα κριτήρια.
Η Πρωτεύουσα του
2021 λοιπόν, θα πρέπει να εφεύρει, να υποστηρίξει και να υλοποιήσει ένα άλλο,
εντελώς διαφορετικό μοντέλο. Με επίκεντρο τον πολίτη και τις ιδιαιτερότητες του
τόπου, θα πρέπει να ενσωματωθεί κατά την ταπεινή μου γνώμη η ιστορική στιγμή.
Για την αντίστοιχη πόλη, την Ελλάδα, την Ευρώπη , τον κόσμο. Θα
οργανώσεις έναν τέτοιο θεσμό αγνοώντας την οικονομική και κοινωνική
κρίση; Θα κλείσεις τα μάτια στις μαζικές κινητοποιήσεις
πληθυσμών από την Ανατολή προς την Δύση; Θα αγνοήσεις τους πολέμους,
τον θρησκευτικό φονταμενταλισμό, την απειλητική ακροδεξιά και τον ναζισμό; Σε
μια κοινωνία όπου ο πολίτης καθημερινά διεκδικεί παρουσία και συνέργεια, δεν θα
ζητηθεί και η δική του, προσωπική συμμετοχή; Τον αντιμετωπίζεις ως θεατή και
όχι και ως συνδιαμορφωτή της πόλης του σε Πολιτιστική Πρωτεύουσα της
Ευρώπης;
Ας μείνουμε προς το παρόν σε αυτές τις σκέψεις και ας επανέλθουμε
αργότερα. Έως τότε, οι κοινωνίες, οι δημοτικοί άρχοντες και οι πολιτιστικοί
παράγοντες της Ελευσίνας, της Καλαμάτας και της Ρόδου θα εργασθούν, ώστε να
κάνουν την διαφορά. Καλή δύναμη λοιπόν και καλές εμπνεύσεις για το πιο παλιό και
πολύτιμο αγαθό αυτού του τόπου. Για το αγαθό του Πολιτισμού!
Ο Πάνος
Σκουρολιάκος είναι μέλος της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ και βουλευτής Περιφέρειας
Αττικής.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου