Αθαμάνιο Άρτας, στα Τζουμέρκα, το χωριό του Αλέξη Τσίπρα. Απολαύστε τα video

Απολαύστε τα video

Το Αθαμάνιο είναι χωριό του νομού Άρτας και Διαμέρισμα του Δήμου Γεωργίου Καραϊσκάκη. Ο Δήμος Γεωργίου Καραϊσκάκη είναι ο δεύτερος Δήμος σε πληθυσμό και ψηφοφόρους μετά τον Δήμο Αρταίων και ο πρώτος σε μέγεθος (304.979 στρέμματα) Δήμος του Νομού, ενώ το Αθαμάνιο είναι το μεγαλύτερο δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου (30.030 στρέμματα).

Σύμφωνα με την απογραφή του 2001, έχει πληθυσμό 967 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι αυξάνονται σημαντικά από το Μάιο και έπειτα, λόγω της μετακίνησης πληθυσμού από τις πεδινές περιοχές του Νομού, ο οποίος ασχολείται με την κτηνοτροφία.

Το Αθαμάνιο είναι κτισμένο αμφιθεατρικά στις παρυφές των Τζουμέρκων (Αθαμανικά Όρη): η κορυφή που βρίσκεται πάνω από το χωριό έχει υψόμετρο 2.393 μέτρα. Υψομετρικά το κέντρο του χωριού βρίσκεται στα 756 μέτρα, λόγω όμως της μορφολογίας του εδάφους είναι κτισμένο από υψόμετρο 620μ έως 1042μ. Απέχει 64 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα του νομού, Άρτα, διαδρομή περίπου 50 λεπτών από το νέο οδικό άξονα Άρτας-Τρικάλων, και 90 χιλιόμετρα από τα Τρίκαλα. Γεωγραφικά τοποθετείται στο τμήμα των ανατολικών Τζουμέρκων και σε απόσταση 15 χλμ από τον ποταμό Αχελώο, που αποτελεί και το φυσικό σύνορο με τον Νομό Τρικάλων.

Ιστορικά στοιχεία για την ευρύτερη περιοχή

Η περιοχή του Δήμου Αθαμανίας στους μυθικούς και προϊστορικούς χρόνους αποτελούσε τμήμα της χώρας των Αθαμάνων, η οποία εκτεινόταν μεταξύ Ηπείρου, Θεσσαλίας και Δυτικής Στερεάς Ελλάδας. Οι Αθαμάνες, ηπειρωτικό φύλο που κατοικούσαν στην ορεινή περιοχή των Αθαμανικών Ορέων (Τζουμέρκα) και των βορειοανατολικών Αγράφων, οφείλουν το όνομά τους στο μυθικό βασιλιά Αθάμαντα, που ήρθε από τον Ορχομενό της Βοιωτίας, εγκαταστάθηκε και βασίλευσε στην περιοχή. Έτσι πήρε το όνομά του και το χωριό.

Κατά τους ιστορικούς χρόνους, οι Αθαμάνες αναφέρονται πρώτη φορά το 395 π.Χ., ενισχύοντας την τετραπλή συμμαχία Κορίνθου, Άργους, Αθήνας και Θήβας^.  Στρατευμένοι ή μισθοφόροι πολεμιστές, εκστρατεύουν στην Ιταλία υπό τον βασιλιά Πύρρο κατά τη δεύτερη περίοδο της βασιλείας του (296-272 π.Χ.).

Με την κυριαρχία των Ρωμαίων (167 π.Χ.), η Αθαμανία και όλη η Ήπειρος αρχικά συγχωνεύεται με τη Μακεδονία, αποτελώντας ρωμαϊκή επαρχία, ενώ μετά την υποταγή και της υπόλοιπης Ελλάδας το 146 π.Χ., προσαρτήθηκε στην επαρχία Αχαΐας.

Από τον 3ο μέχρι και τον 11ο αιώνα, Κέλτες, Βάνδαλοι, Οστρογότθοι, Σλάβοι, Νορμανδοί, Βούλγαροι και άλλοι επιδρομείς θα ερημώσουν πολλές φορές την περιοχή των Τζουμέρκων. Η Αθαμανία, στα χρόνια της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, αποτέλεσε αρχικά μέρος του Θέματος Νικόπολης και αργότερα τμήμα του ισχυρού Δεσποτάτου της Ηπείρου (1204-1449), ενισχύοντάς το οικονομικά και στρατιωτικά.

Μετά την κατάληψη της Άρτας από τους Τούρκους το 1449, η περιοχή των Τζουμέρκων προβάλλει αντίσταση και παραμένει ανεξάρτητη μέχρι το 1479, οπότε και αναγνωρίζει την τουρκική κυριαρχία, διατηρώντας όμως σημαντικά προνόμια ως ημιανεξάρτητη, αυτοδιοικούμενη κοινότητα. Κατά τον 17ο αιώνα, τα προνόμια περιορίζονται, οι φόροι αυξάνονται ενώ η περιοχή δοκιμάζεται από αναρχία, ληστείες και διωγμούς.

Από το 1696, οπότε τα χωριά της περιοχής των Τζουμέρκων και της ευρύτερης περιοχής οικειοθελώς τίθενται υπό την προστασία των Ενετών με την υποχρέωση πληρωμής φόρου, και ιδιαίτερα μετά τη συνθήκη του Κάρλοβιτς μεταξύ Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και Βενετίας το 1699, μια νέα περίοδος ανασυγκρότησης και ανοικοδόμησης της περιοχής αρχίζει. Ανασυγκροτούνται οικισμοί, οικοδομούνται μοναστήρια, εκκλησίες, επισκευάζονται υδραγωγεία, νερόμυλοι κλπ.

Γεγονότα που σημαδεύουν την περιοχή των Τζουμέρκων κατά τον 18ο αιώνα είναι τα Ορλωφικά το 1770 και η άνοδος στην εξουσία του Αλή Πασά το 1785. Κατά τους επαναστατικούς χρόνους, η συμμετοχή των Τζουμέρκων στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 είναι αξιόλογη. Στο μοναστήρι του Αγ. Γεωργίου στο Βουργαρέλι το Μάιο του 1821 συγκεντρώθηκαν οι οπλαρχηγοί των Τζουμέρκων και Ραδοβυζίων (Γεώργιος Καραϊσκάκης, Γώγος Μπακόλας κ.ά.) και κήρυξαν την επανάσταση της Άρτας. Από τότε, αρκετά επαναστατικά κινήματα σημειώνονται στην περιοχή των Τζουμέρκων και αρκετές μάχες διεξάγονται μέχρι το 1881, οπότε και γίνεται η προσάρτηση της περιοχής και της Άρτας στην ελεύθερη ελληνική επικράτεια.

Τα πολεμικά γεγονότα του 20ου αιώνα (Βαλκανικοί πόλεμοι και οι δυο Παγκόσμιοι Πόλεμοι) και ιδιαίτερα η Κατοχή 1941-1944 και η δράση των αντιστασιακών δυνάμεων ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ στην περιοχή κατά τον Εμφύλιο σημαδεύουν την περιοχή των Τζουμέρκων με σημαντικές ανθρώπινες απώλειες και καταστρεπτικές οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες.

Η εσωτερική και η εξωτερική μετανάστευση τις επόμενες δεκαετίες θα μειώσουν ακόμα περισσότερο το ανθρώπινο δυναμικό του Δήμου Αθαμανίας, κατά συνέπεια και του χωριού Αθαμανίου.

Εξαγορά του Αθαμανίου

Το παλιό όνομα του Αθαμανίου είναι Λουψίστα, το οποίο προήρθε κατά τον 16ο αιώνα, με αφορμή την έλλειψη υδάτινων πόρων στην περιοχή λόγω παρατεταμένης περιόδου ανομβρίας και άλλαξε το 1950. Μετά την Επανάσταση του 1821, η πρώτη οριοθέτηση των συνόρων άφησε την Ήπειρο ως τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μέχρι το 1881, οπότε κι έγινε η προσάρτηση της περιοχής της Ηπείρου. Όμως, οι Τούρκοι που είχαν στην ιδιοκτησία τους αυτές τις περιοχές και τα χωριά είχαν πουλήσει τις εκτάσεις αυτές σε πλούσιους Έλληνες και το δικαίωμά τους αυτό κατοχυρώθηκε με τη Συνθήκη του Βερολίνου στις 13 Ιουλίου 1878.

Αγοραστές των χωριών της Άρτας και των Τζουμέρκων ήταν ο Χρηστάκης Ζωγράφος, ο οποίος ήταν εκείνη την εποχή προμηθευτής του τουρκικού στρατού, και ο Κωνσταντινος Καραπάνος, γιος του Γεράσιμου Καραπάνου, αρχιεπιστάτη των κληρονόμων του Μουσταφά Πασά, μεγάλου αξιωματούχου της Τουρκίας, έμπιστου συνεργάτη του σουλτάνου Αβδούλ Αζίζ Χαν Γαζή και ιδιοκτήτη περιοχών της Θεσσαλίας και της Δυτικής Μακεδονίας.

Οι δύο αυτές οικογένειες συγγένεψαν μεταξύ τους παντρεύοντας τους απογόνους τους κι έτσι έγινε μεταβίβαση περιουσίας, που περιελάμβανε κάποια χωριά, όπως το Αθαμάνιο, τα οποία και πάλι υπέφεραν από την καταπίεση και τη βαριά φορολογία των νέων ιδιοκτητών. Οι κάτοικοι αποφάσισαν να αγοράσουν οι ίδιοι μόνοι τους το δικό τους χωριό, πρόταση την οποία αποδέχτηκε ο Καραπάνος και έδωσε εντολή για σύνταξη κτηματολογίου.

Το συμβόλαιο αγοραπωλησίας συντάχθηκε στις 16 Ιουνίου 1883 (αρ. 1486) και το συμφωνηθέν ποσό ήταν 4.500 χρυσές λίρες, εξοφλητέο μέχρι το 1891. Παρά τις προσπάθειες για εξόφληση του τελικού ποσού, το συμβόλαιο διαλύθηκε και τα δικαιώματα χάθηκαν. Οι αρχικοί ιδιοκτήτες δέχτηκαν να πουλήσουν το Αθαμάνιο στους κατοίκους του μέσω εγγυητή (26 Σεπτεμβρίου 1898) και εξόφληση σε 33 χρόνια. Την ψιλή κυριότητα ανέλαβε το κράτος, την οποία ανέκτησαν οι κάτοικοι του χωριού το 1998.

Δημογραφικά και οικονομικά στοιχεία

Πληθυσμιακά αποτελείται από κατοίκους άνω των 45 ετών σε ποσοστό πάνω από 60%, ενώ οι νέοι ασχολούνται κατά κύριο λόγο με την κτηνοτροφία και τις κατασκευές. Γνωστή είναι η ικανότητα των κτιστών πέτρας από τα Τζουμέρκα. Υπάρχουν αρκετοί δημόσιοι υπάλληλοι στην σύνθεση του πληθυσμού, οι οποίοι συμβάλλουν ενεργά στην διατήρηση ενός οικονομικού υποβάθρου που μπορεί να συντηρεί το χωριό, το οποίο βρίσκεται σε δυσχερή θέση λόγω μορφολογίας και έλλειψης μονάδων παραγωγής.

Τα τελευταία χρόνια, γίνεται μια προσπάθεια επενδύσεων στον αγροτουρισμό μέσω Περιφερειακών Προγραμμάτων Ανάπτυξης και επενδυτικών Προγραμμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με αποτέλεσμα το χωριό επί του παρόντος να έχει τη δυνατότητα φιλοξενίας και σίτισης επισκεπτών.

Η ομορφιά του ορεινού όγκου των Τζουμέρκων και αρκετά σημεία αρχαιολογικού ενδιαφέροντος αποτελούν σημαντικό πόλο έλξης για τους επισκέπτες. Υπάρχουν αρκετά μονοπάτια που προσφέρονται για ορειβασία και σημεία πάνω από το χωριό για αναρρίχηση. Σε απόσταση 3 χιλιομέτρων και σε υψόμετρο 960 μ. λειτουργεί πίστα αγώνων Παραπέντε. Παράλληλα, βρίσκεται σε εξέλιξη επενδυτικό πρόγραμμα για την κατασκευή Χιονοδρομικού κέντρου με δύο πίστες (Αρχαρίων και Αθλητών) το οποίο θα βρίσκεται 2.8 χλμ μακριά από το κέντρο του Αθαμανίου και σε υψόμετρο 1350μ.

Απασχόληση ανά οικονομικό τομέα

Πρωτογενής Τομέας: 41,22%

Δευτερογενής Τομέας: 21,7%

Τριτογενής Τομέας: 31,2%

Παραγωγή 

Παράγονται κυρίως γαλακτοκομικά προϊόντα άριστης ποιότητας, καθώς και ντόπια αλλαντικά. Επίσης, ανθεί τα τελευταία χρόνια η μελισσοκομία. Το βασικότερο δένδρο που αποδίδει στο υψόμετρο του Αθαμανίου είναι η καρυδιά, οπότε γίνεται συγκομιδή και συσκευασία ξηρών καρπών. Επιπλέον, υπάρχει και μικρή ενασχόληση με την συγκομιδή θυμαριού και τσαγιού του βουνού.

Περιβάλλον.

Χλωρίδα

Οι πλαγιές των Τζουμέρκων παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία από αυτοφυή δάση ελάτης και πεύκης, μεγάλη ποικιλία από καρποφόρα, αειθαλή ή φυλλοβόλα, όπως Βελανιδιές, κουμαριές, αγριοκερασιές, φουντουκιές, φλαμουριές, πλατάνια και ξηροπλάτανοι, καθώς και ποικιλία φυτών όπως το σαλέπι, η άγρια μέντα, το τσάι, η θρούμπα, η ρίγανη, η άγρια ορχιδέα, ο νάρκισσος και ο κόκκινος κρίνος.

Πανίδα

Το οικοσύστημα της περιοχής απαρτίζουν ελάφια, λύκοι, αγριόγατοι, ζαρκάδια, αρκούδες, λαγοί, σκαντζόχοιροι, ασβοί, πέρδικες, τσαλαπετεινοί, γεράκια, αετοί και σταυραετοί.

Τοπική κουζίνα

Με ανεπτυγμένη την κτηνοτροφία, το χωριό φημίζεται για τα ψητά του και τις συνταγές που σαν βασικό συστατικό έχουν το κρέας. Επίσης φτιάχνονται πίτες από διάφορα χόρτα και με γάλα, καθώς και γλυκά βασιζόμενα στο αλεύρι και στα καρύδια.

Αθαμάνιο Άρτας:Το χωριό του Αλέξη Τσίπρα.Το πατρικό που καταστράφηκε και ο ιερέας που στα 97 ήθελε να τον ορκίσει Πρωθυπουργό

Εξήντα τέσσερα χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Άρτας, σε ύψος οχτακοσίων μέτρων στα ανατολικά Τζουμέρκα, κρυμμένο μέσα σε ένα πυκνό ελατοδάσος, βρίσκεται το Αθαμάνιο, το χωριό από το οποίο κρατάει η σκούφια του Αλέξη Τσίπρα. 

Η διαδρομή που οδηγεί στην πατρίδα των Αθαμανών, των σκληροτράχηλων πολεμιστών του βασιλιά Πύρρου, είναι γεμάτη από συνεχόμενες κι απότομες στροφές, ενώ σε αρκετά σημεία της ασφάλτου υπάρχουν κοτρώνες από τις συχνές κατολισθήσεις.

Ωστόσο, παρά την ταλαιπωρία και τη ζαλούρα από την πολύωρη οδήγηση, ο τελικός προορισμός σε δικαιώνει. Εδώ, συναντάς μια Ελλάδα που θαρρείς ότι έχει εκλείψει.

Οι εξακόσιοι πενήντα κάτοικοι, στην πλειοψηφία τους συνταξιούχοι, παίρνουν άφοβα τη μεσημεριανή τους σιέστα κάτω από τον ίσκιο των δένδρων, αφήνουν ακόμη τα κλειδιά στην εξώπορτα, συμμετέχουν σε ομαδικά γλέντια κι ανοίγουν φιλόξενα την πόρτα τους στους «ξένους».

Έχουν μάθει την πολυτάραχη ιστορία της γενέτειρά τους από τις αφηγήσεις των παππούδων τους και γνωρίζουν τι ψηφίζει ο καθένας, μηδενός εξαιρουμένου.

Δίχως άλλο, τα τελευταία εξήντα χρόνια, τα πολιτικά κουκιά στο Αθαμάνιο ήταν μετρημένα και οι προβλέψεις μάταιες. Η κάλπη έγερνε πάντα προς τα δεξιά. Τουλάχιστον, μέχρι να αναλάβει πρόεδρος του ΣΥ.ΡΙΖ.Α ο συμπατριώτης τους.

Στην κεντρική πλακόστρωτη πλατεία, η οποία το δεκαπενταύγουστο γεμίζει από δεκάδες πόδια που χορεύουν το παραδοσιακό «καγκελάρι», μπροστά από το ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου, υψώνονται δεξιά κι αριστερά δυο πλάτανοι με τη δική τους ιστορία. Ο πρώτος, από την πλευρά του αγροτικού συνεταιρισμού, είναι θεόρατος και σκεπάζει με τα μακριά κλαδιά του τα τραπεζάκια των «δεξιών» καφενείων του χωριού. Φυτεύτηκε συμβολικά το φθινόπωρο του 1897 από δύο σχολιαρόπαιδα για να ριζώσει η ελευθερία στον τόπο τους. Συγκεκριμένα, η Λουψίστα, όπως ονομαζόταν παλιά το Αθαμάνιο, αποτελούσε ιδιοκτησία του μεγαλοτσιφλικά Κωνσταντίνου Καραπάνου, ο οποίος είχε επιβάλει ετήσιο φόρο ίσο με το 50% της συνολικής σοδειάς.

Έπειτα από πολλές διαπραγματεύσεις, συναπτές δίκες κι ένα συμβόλαιο αγοραπωλησίας που ακυρώθηκε, οι κάτοικοι, με εγγυητή το συγχωριανό τους Δημήτρη Αλυμάρα, κατόρθωσαν το 1898 να συνάψουν εκ νέου συμφωνία για να εξαγοράσουν το χωριό τους σε τριάντα τρία χρόνια κι οχτώ μήνες.

Σήμερα, όχι μόνο δεν έχουν αφεντάδες πάνω από το κεφάλι τους αλλά είναι και επίσημα οι μοναδικοί κάτοχοι της γης, αφού τον Οκτώβρη του 1998 το ελληνικό δημόσιο παραχώρησε στην κοινότητα την υψηλή κυριότητα των περίπου τριάντα χιλιάδων στρεμμάτων. 

Το αγκυροβολημένο στην άλλη γωνία της πλατείας, είναι η «Θέα», το «αριστερό» καφενείο του συνταξιούχου πυροσβέστη, Σπύρου Φώτη.

Στον τοίχο δίπλα από το μπαρ, οι φωτογραφίες αγκαλιά με τον Αλέξη Τσίπρα, δεν αφήνουν περιθώρια για παρερμηνείες. 

Μάλιστα, μία εξ αυτών τραβήχτηκε στο γλέντι που του είχαν στήσει για να γιορτάσουν την εκλογή του στην προεδρία του κόμματος.

Ο χωρατατζής Πίπης, έτσι τον αποκαλούν οι φίλοι του, πριν από δεκαπέντε χρόνια ξεκίνησε να φυτεύει έναν πλάτανο, ώστε και τα δικά του τραπεζάκια να' χουν ίσκιο το καλοκαίρι. «Ο άνεμος, που φυσούσε από δεξιά, τα βράδια μου ξήλωνε το δέντρο κι ο πλάτανος δε ρίζωνε με τίποτα, έπρεπε να φυλάξω βάρδιες για να ψηλώσει», μου εξιστορεί χαμογελώντας με υπονοούμενο ο Σπύρος.

Η ιστορία του αδύναμου πλάτανου θυμίζει γενικότερα την προσπάθεια της Αριστεράς να ριζώσει στα Ζερβοχώρια, στα χωριά δηλαδή όπου έδρασε ο αρχηγός του ΕΔΕΣ, Ναπολέων Ζέρβας.

«Έως το 1944 οι περισσότεροι από εμάς πολεμούσαμε στο πλευρό του Ε.Α.Μ και βαστούσαμε τα σύνορα μέχρι τον Άραχθο. Όμως, μόλις έφυγαν οι Γερμανοί κυριάρχησε ο ΕΔΕΣ και οι κομμουνιστές εξαφανιστήκαμε», μου περιγράφει ο ενενήντα τεσσάρων χρονών, ιερέας Δημήτρης Τσίπρας

«Περίμενα σχεδόν έναν αιώνα για να δω αριστερή κυβέρνηση και τώρα οι προσευχές μου δικαιώνονται», συμπληρώνει εμφανώς ικανοποιημένος.

Ο ίδιος μάλιστα ανέφερε χθες στους δημοσιογράφους που βρέθηκαν στο χωριό, οτι ο μακρινός του ανιψιος ο Αλέξης, του είχε υποσχεθεί πως αν έβγαινε πρωθυπουργός θα τον καλούσε να τον ορκίσει. Σήμερα περιμένει αυτό το τηλεφώνημα για να...κατέβει στην Αθήνα.

Το σπίτι του παππού του προέδρου του ΣΥ.ΡΙΖ.Α, όπως και τα υπόλοιπα κτίσματα του χωριού, καταστράφηκε ολοσχερώς στο σεισμό των 6,2 ρίχτερ του 1967.

Στις αρχές της δεκαετίας του ΄70 χτίστηκε εξ αρχής κι έκτοτε χρησιμοποιήθηκε ως εξοχικό από τα τρία παιδιά και τα εφτά εγγόνια του παππού Δημήτρη- ενδεχομένως έτσι εξηγείται και η ομαλή συμβίωση με τις δεκατρείς συνιστώσες.

Στην αυλή του, που είναι καλυμμένη από αγριόχορτα και σπαρτά, δεσπόζει ένα επιβλητικό και πανύψηλο δέντρο, το ξακουστό πουρνάρι της Αλέξως, γιαγιάς του Αλέξη Τσίπρα, στο οποίο μαζεύονταν τα παιδιά της γειτονιάς για να παίξουν κούνια και κρεμάλα, ενώ στο πίσω μέρος του σπιτιού, σε ένα περιφραγμένο χωράφι με πέτρες, γνωστό κι ως η λάκα των Τσιπραίων, διεξάγονταν ομηρικοί αγώνες ποδοσφαίρου.

«Εδώ στην αυλή, περνούσα μια γκλίτσα στην πλάτη του Αλέξη και τον έβαζα να περπατάει, αλλά μου φώναζε η μαμά του ότι θα τον κάνω βλάχο», μου αφηγείται ο Πίπης.

Μέχρι αργά το βράδυ της Κυριακής συνεχιζόταν το γλέντι που ξεκίνησε όταν ανακοινώθηκαν τα πρώτα αποτελέσματα των exit polls στο Αθαμάνιο Άρτας, τον τόπο καταγωγής του Αλέξη Τσίπρα.

Οι κάτοικοι του χωριού που με τη σειρά τους έβγαλαν πρώτο τον ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές, με μουσική και άφθονο τσίπουρο πανηγύρισαν για τον πρώτη Ηπειρώτη πρωθυπουργό.

Οι πιο εφευρετικοί, μάλιστα, με πρώτο τον εξάδερφο του Αλέξη Τσίπρα που είναι οργανοπαίχτης έκαναν μέχρι και τραγούδι τον Αλέξη Τσίπρα και τη νίκη του με στίχους όπως «να ξαναβρούμε τη χαρά λεβέντη μας Αλέξη».

www.romiazirou.blogspot.gr