Σάββατο 29 Απριλίου 2017

Ποιοί ξυπνούν τα φαντάσματα των Βαλκανίων

Ποιοί ξυπνούν τα φαντάσματα των Βαλκανίων
Η κρίση στα Σκόπια, ο κίνδυνος μετάστασης, ο ρόλος της ΕΕ, των ΗΠΑ, και της Ρωσίας. Η εκμετάλλευση μουσουλμάνων και εθνικιστών από την Τουρκία. Ο κίνδυνος για την Ελλάδα και οι αντιδράσεις της ΕΕ

Αντιμέτωπη με το ξέσπασμα πολλαπλών βαλκανικών εθνικιστικών εντάσεων στα Βαλκάνια βρίσκεται η Ευρώπη, θερίζοντας θύελλες που προκάλεσε το τέλος του ευρωπαϊκού οράματος για τα κράτη της περιοχής. Η δήλωση του Ζαν Κλωντ Γιούνκερ κατά την ανάληψη των καθηκόντων του ότι δεν θα υπάρξει άλλος κύκλος διεύρυνσης κατά την περίοδο της 5ετούς θητείας τροφοδότησε το νέο κύμα εθνικισμού και προσπάθειας ανατροπής του status quo που βλέπουμε σήμερα.
Αν και σωστές τεχνικά οι θέσεις του Ζαν Κλωντ Γιούνκερ, καθώς η Ευρώπη προσπαθεί ακόμα να εντάξει χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ όπου ο εθνικισμός είναι σε έξαρση, όπως η Τσεχία, η Σλοβακία, η Πολωνία και η Ουγγαρία, στην πραγματικότητα “σκότωσαν” ακαριαία κάθε μετριοπαθή μεταρρυθμιστική δύναμη στα δυτικά Βαλκάνια.

Σε αναζήτηση οικογένειας
Ο Ζαν Κλωντ Γιούνκερ, υπό την πίεση της Γερμανίας, καταδίκασε τα Βαλκάνια να ξαναζήσουν τις ημέρες του 1990 αναζητώντας οικογένεια μεταξύ των ΗΠΑ-NATO και της Ρωσίας.
Το NATO και οι ΗΠΑ μπορεί να έχουν στρατιωτική και πολιτική ισχύ, ωστόσο δεν έχουν ουσιαστικές δυνατότητες οικονομικής στήριξης και μετεξέλιξης των βαλκανικών χωρών χωρίς το ευρωπαϊκό όραμα και την ενεργό συμμετοχή της ΕΕ.
Η Ρωσία αν και ποζάρει ως νέα ηγεμονική δύναμη στην περιοχή, στην πραγματικότητα προσπαθεί απλά να εκμεταλλευτεί καταστάσεις για να βιώσει τον δικό της εθνικισμό και να αναδειχθεί σε ουσιαστική υπερδύναμη. Εξέλιξη όμως για την οποία απαιτείται αρκετός χρόνος, συγκρούσεις και.. αίμα.
Αντιλαμβανόμενος τον αποπροσανατολισμό που προκάλεσαν οι δηλώσεις του στις χώρες των Βαλκανίων ο Ζαν Κλωντ Γιούνκερ επανέρχεται στο θέμα πριν από λίγες εβδομάδες και χρησιμοποιώντας ως αφορμή δηλώσεις Τραμπ για διάλυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης προειδοποιεί για βαλκανικούς πολέμους. Όπως αποδεικνύεται ήταν ήδη αργά.

Σταθερά… αδύναμος Νότος
Αν και η κατάσταση στα Βαλκάνια είναι οριακή και η ένταση κλιμακούμενη, απέχει πολύ από το να χαρακτηριστεί έκρυθμη, είναι όμως δυναμικά εκρηκτική. Δεν πρόκειται ακόμα για ντόμινο καθώς Ελλάδα, Σερβία, Βουλγαρία και Ρουμανία είναι ακόμα σχετικά σταθερές και συνεπώς οποιοδήποτε ξέσπασμα δύσκολα θα μπορούσε να εξαπλωθεί πολιτικά.
Οικονομικά όμως Ελλάδα, Βουλγαρία, Ρουμανία Ιταλία είναι ασταθείς και ευάλωτες. Ξεκινώντας από το προσφυγικό, τον αποκλεισμό του βαλκανικού διαδρόμου, την αναστολή λειτουργίας της Σένγκεν και φτάνοντας στις επιπτώσεις της κρίσης στην Τουρκία, αντιλαμβάνεται κανείς ότι η ευρύτερη περιοχή βρίσκεται σε παρατεταμένο stress test.

Τα λάθη και η προαναγγελθείσα κρίση
Η πΓΔΜ είναι μόλις ένα μικρό μέλος της βαλκανικής γειτονιάς που απεικονίζει όμως με ιδιαίτερη ακρίβεια την επικρατούσα κατάσταση στις γειτονικές σλαβικές χώρες με έντονες θρησκευτικές μουσουλμανικές μειονότητες. Την ίδια περιοχή και τα εθνικιστικά ξεσπάσματα έχει από καιρό εις καιρό εκμεταλλευτεί και η Τουρκία προσπαθώντας να εφαρμόσει ασύμμετρες πιέσεις προς την ΕΕ και την Ελλάδα για μια σειρά από ανοιχτά ζητήματα.
Το ξέσπασμα στα Σκόπια πυροδοτήθηκε από την ανακοίνωση της έλευσης του Αμερικανού βοηθού αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών στη χώρα για την επίλυση της κρίσης. Την είδηση επιχείρησαν να την χρησιμοποιήσουν οι Αλβανοί για τη δημιουργία τετελεσμένων εκλέγοντας πρόεδρο Βουλής, κατά παράβαση της διαδικασίας, με στόχο τον σχηματισμό κυβέρνησης με ντε φάκτο ψήφο εμπιστοσύνης, χωρίς την εντολή σχηματισμού που τους αρνείται ο πρόεδρος της Δημοκρατίας.
Η κατάσταση δεν είναι απλή καθώς η πόλωση και η παρεμβατικότητα ΗΠΑ και Ρωσίας έχουν οδηγήσει τη χώρα στο δίλημμα φιλοδυτική-αλβανική κυβέρνηση ή φιλορωσική σλαβική. Πλέον και οι δυο επιλογές έχουν άμεσο αλλά με μεσοπρόθεσμο κόστος. Η παράδοση της χώρας σε αλβανική εθνικιστική κυβέρνηση τη στιγμή η γειτονική Αλβανία οδηγείται επίσης σε αποσταθεροποίηση και ακροδεξιά στροφή και ενώ το Κόσοβο αναζητά διαρκώς αφορμές για την εκδήλωση του δικού του αλβανικού εθνικισμού, είναι μια επιλογή η οποία θα επιδράσει καθοριστικά στο DNA της περιοχής.
Από την άλλη πλευρά η επικράτηση των Σλάβων εθνικιστών του απερχόμενου -ελληνικής καταγωγής- πρωθυπουργού Νικολά Γκρουέφσκι, ο οποίος ακουμπάει πλέον εμφανώς στο Κρεμλίνο θα έχει άλλου είδους μεσοπρόθεσμες επιπλοκές απειλώντας με αποσταθεροποίηση τη Βουλγαρία και το Κοσσυφοπέδιο.
Από τα περιστατικά ξεσπάσματος του αλβανικού εθνικισμού με την Τσαμουριά και τους Ελληνο-αλβανούς φαντάρους μέχρι την προσπάθεια αποσταθεροποίησης της Αλβανίας από την εθνικιστική αντιπολίτευση σήμερα και τις απειλές για “μεγάλη Αλβανία” στις οποίες συμμετέχει και ο ηγέτης του Κοσόβου, η απόσταση δεν είναι μεγάλη. Χρονικά έχουν περάσει περίπου 8 μήνες και τα μεμονωμένα περιστατικά αποτελούν πλέον μέρος μιας ευρύτερης κατάστασης με ισχυρή δυναμική.

Πυροσβεστικές παρεμβάσεις
Η πρώτη απόπειρα της Ευρώπης να διαχειριστεί σοβούσα κρίση στα Βαλκάνια έρχεται με τη Βουλγαρία όπου το ΕΛΚ ήρε το veto για τη συμμετοχή των αντιευρωπαϊστών στην κυβέρνηση υπό το Συντηρητικό κόμμα, προκειμένου να αποφευχθεί νέα προσφυγή στις κάλπες και ενίσχυση των φιλορώσων Σοσιαλιστών. Ακόμα όμως κι έτσι η Βουλγαρία οδηγείται σε μια εθνικιστική στροφή, ενώ η βιωσιμότητα της κυβέρνησης είναι ένα νέο στοίχημα, καθώς σε αυτή μετέχει και τουρκικό κόμμα.
Σε ευαίσθητη περίοδο βρίσκεται και η Ρουμανία όπου η αντιπολίτευση στηριζόμενη από την ΕΕ και τις ΗΠΑ προσπάθησε να ανατρέψει την κυβέρνηση κατεβάζοντας τον κόσμο σε μαζικές διαδηλώσεις με αφορμή νόμο για την αμνήστευση του ηγέτη της, που έχει καταδικαστεί από την προηγούμενη κυβέρνηση για διαφθορά, σε μια ιδιαίτερα αμφιλεγόμενη υπόθεση.
Η Ελλάδα βιώνοντας τον 7 χρόνο σκληρής οικονομικής κρίσης αντιμετωπίζει επίσης κίνδυνο πολιτικής αποσταθεροποίσης αν οι πιστωτές δεν καταλήξουν σε μια συμφωνία που θα επιτρέπει την επιβίωση του υπάρχοντος κυβερνητικού σχήματος. Παράλληλα η επιδείνωση των σχέσεων ΕΕ-Γερμανίας με την Τουρκία από το αποτυχημένο πραξικόπημα της 16ης Ιουλίου του 2016 έως και σήμερα έχουν σαφή και άμεσο αντίκτυπο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και ανεβάζουν περαιτέρω τον γεωπολιτικό κίνδυνο στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα πολιτικής αποσταθεροποίησης λόγω οικονομικής κρίσης στα Βαλκάνια αποτελεί η άλλοτε καλπάζουσα Κροατία, η κυβέρνηση της οποίας κατέρρευσε για δεύτερη φορά από το 2015 χθες -τώρα οριστικά- λόγω των μέτρων περιοριστικής πολιτικής που επιχείρησε να εισάγει το πρώτο κόμμα.
Όλα αυτά μάλιστα μια ημέρα πριν από την επικύρωση της εισόδου του Μαυροβουνίου στο NATO, κίνηση που έχει προκαλέσει ισχυρές αντιδράσεις τόσο από τη Ρωσία όσο και από τη Σερβία, της οποίας ήταν κομμάτι μέχρι το 2006.

Δεν υπάρχουν σχόλια: