Ελληνική ακροδεξιά: Ένα διαχρονικό φαινόμενο. Μετά το τέλος του πολέμου μεμονωμένες είναι οι περιπτώσεις δοσίλογων που καταδικάστηκαν. Η συντριπτική τους πλειοψηφία εντάσσεται στα κόμματα της δεξιάς και στον κρατικό μηχανισμό.

Οι βασικοί λόγοι για την ανάδειξη της Χρυσής Αυγής αρχές του 2012 ήταν η οικονομική κρίση και η συρρίκνωση των δύο κυβερνητικών κομμάτων που άφησε μεγάλο χώρο για μια απορρύθμιση των πολιτικών και ιδεολογικών ταυτίσεων.

Αυτή την εξήγηση έδωσε επιγραμματικά ο καθηγητής εκλογικής κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ηλίας Νικολακόπουλος, σε συμπόσιο για το φαινόμενο του φασισμού στην Ελλάδα που διοργανώθηκε στο Βερολίνο από την έδρα νεοελληνικών σπουδών του Ελεύθερου Πανεπιστημίου και της Εταιρείας Νοτιοανατολικής Ευρώπης. 

Η ανάδειξη της Χρυσής Αυγής δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία, υποστήριξε ο κ. Νικολακόπουλος. “Ένα λανθάνων ακροδεξιό ρεύμα που πάντα υπήρχε στην Ελλάδα, αλλά απλώς δεν θέλαμε να το δούμε κατάματα, βγήκε στην επιφάνεια.”

Το φαινόμενο της ακροδεξιάς στην Ελλάδα 

Η ιστορία του ακροδεξιού φαινομένου στην Ελλάδα ξεκινά τη δεκαετία του 1920. Οι οργανώσεις δραστηριοποιούνταν σε τοπικό επίπεδο, αλλά ουδέποτε απόκτησαν πανελλαδική σημασία. Οι λόγοι για τη μικρή τους επιρροή ανάγονται στο γεγονός ότι τα βασικά συστατικά της ιδεολογίας τους τα συναντούσε κανείς στον ένα ή στον άλλο βαθμό και στα μεγάλα κόμματα της εποχής, δηλαδή τον αντικομουνισμό, τον εθνικισμό, ακόμη και τον αντισημιτισμό.

Με την επιβολή της δικτατορίας του Μεταξά το 1936 οι οργανώσεις αυτές απαγορεύονται. Οργανωμένα εμφανίζονται πάλι στην περίοδο της κατοχής, όπου αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της διασφάλισης του γερμανικού καθεστώτος κατοχής. Μετά το τέλος του πολέμου μεμονωμένες είναι οι περιπτώσεις δοσίλογων που καταδικάστηκαν. Η συντριπτική τους πλειοψηφία εντάσσεται στα κόμματα της δεξιάς και στον κρατικό μηχανισμό.

Για τους λόγους αυτής της συμβίωσης ο Πολυμέρης Βόγλης, επίκουρος καθηγητής ιστορίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας τονίζει: “Υπήρξε μια εντός εισαγωγικών συμφωνία: από τη μια πλευρά το κράτος δεν δίωξε όσους είχαν συνεργαστεί με τους ναζί στη διάρκεια της κατοχής και από την άλλη όλοι αυτοί βοήθησαν το κράτος και τη δεξιά στο να συγκροτήσει αντικομμουνιστικούς μηχανισμούς για τη δίωξη της αριστεράς.

Κυρίως, αυτό που φέρνει κοντά αυτούς τους δύο χώρους είναι ο εθνικισμός και ο αντικομουνισμός.” Αυτή η κατάσταση διαρκεί σε γενικές γραμμές ως τη δεκαετία του ΄90. Η τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974, δεν άφηνε στην αρχή της μεταπολίτευσης πολλά περιθώρια για ακροδεξιές οργανώσεις.

Στο 15% το όριο της εκλογικής δύναμης της Χρυσής Αυγής 

Η μαζική είσοδος μεταναστών στην Ελλάδα και η έντονη συζήτηση που ξέσπασε για το όνομα της γειτονικής ΠΓΔΜ ήταν οι βασικές αιτίες για την αποδέσμευση ακροδεξιών δυνάμεων από την επίσημη δεξιά, εκτιμά ο δημοσιογράφος και ερευνητής Τάσος Κωστόπουλος. Το πρώτο επιτυχές πολιτικό μόρφωμα αυτού του χώρου ήταν το ΛΑΟΣ.

Όταν αυτό σε μια περίοδο οικονομικής κρίσης και συρρίκνωσης των δύο μεγάλων κυβερνητικών κομμάτων επέλεξε να στηρίξει μαζί τους την κυβέρνηση Παπαδήμου οι ακροδεξιοί οπαδοί του προτίμησαν την Χρυσή Αυγή. Η Χρυσή Αυγή δεν διακρίνεται όμως μόνο για την ακροδεξιά της ιδεολογία αλλά και για την ικανότητα της να διαχειρίζεται επιτυχώς τα συναισθήματα μίσους και φόβου που προκαλεί η παρουσία μεταναστών σε τμήματα της ελληνικής κοινωνίας.

Αναφερόμενος στο θετικό αντίκτυπό που έχει η Χρυσή Αυγή στην ελληνική αστυνομία ο Τάσος Κωστόπουλος υποστήριξε ότι αφετηρία αυτής της εξέλιξης είναι οι ταραχές του Δεκέμβρη του 2008: "Το 2008 ήταν εντυπωσιακό όχι κυρίως από την ένταση της βίας που εκλύθηκε τότε, μολονότι και αυτή ήταν αξιοσημείωτη, όσο την έκταση των διαμαρτυριών της νέας γενιάς σε όλη την χώρα, τις πρώτες τουλάχιστον μέρες.

Η απάντηση, νομίζω, σε αυτό το κενό επιτήρησης και καταστολής, ήρθε με την αναβάθμιση της συνεργασίας ανάμεσα στην αστυνομία και στην ναζιστική οργάνωση.” Στα 20.000 άτομα υπολογίζει τον σκληρό πυρήνα της Χρυσής Αυγής ο καθηγητής Νικολακόπουλος. Ο αριθμός αυτός προκύπτει από τους ψήφους που έλαβε στις εκλογές του 2009, μιας περιόδου που δεν είχε ξεσπάσει ακόμη η κρίση.

Με αφορμή τις νεότερες δημοσκοπήσεις που φέρουν την Χρυσή Αυγή σχεδόν να διπλασιάζει το ποσοστό που έλαβε στις τελευταίες εκλογές ρωτήσαμε τον κ. Νικολακόπουλο για τις προβλέψεις του: “Θεωρώ ότι υπάρχει όριο στην ακροδεξιά. Αυτό το όριο μπορεί να είναι ένα 15%. Δεν νομίζω ότι η ακροδεξιά, όσα παραδείγματα να πάρουμε από τις προηγούμενες ιστορικές περιόδους, μπορεί να ξεπεράσει αυτό το όριο.” Παρόλα αυτά, το ποσοστό αυτό είναι “εξαιρετικά επικίνδυνο”, προειδοποιεί ο κ. Νικολακόπουλος, γιατί “αποσταθεροποιεί πλήρως το πολιτικό σύστημα.”

www.DeutscheWelle.com