ΦΤΕΝΑ ΧΩΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΦΘΗΝΑ ΜΥΑΛΑ

Προπαραμονή 25^ης Μαρτίου 196… Μαθητής της Έκτης Τάξης του Δημοτικού Σχολείου Αγνάντων πήρα από το δάσκαλό μου, τον Γιάννη Αγγέλη -έναν φωτισμένο άνθρωπο, άγια η μνήμη του- την εντολή, μαζί με άλλους δυο συμμαθητές μου, να πάμε στην Πλατανούσσα, να κόψουμε δάφνη για τα στεφάνια που θα φτιάχναμε την επομένη και τα οποία ανήμερα της 25^ης Μαρτίου οι εκπρόσωποι των αρχών θα τα κατέθεταν στο μνημείο των πεσόντων.

Πράγματι,  μπήκαμε στο  Volkswagen ενός γίγαντα Πλατανουσσιώτη, Μπατσής λεγόταν, αν θυμάμαι καλά, και πήγαμε στην Πλατανούσσα, όπου αφθονεί -ακόμη και σήμερα- το δέντρο δάφνη. Πρώτη φορά στην Πλατανούσσα!

Κόψαμε όση δάφνη χρειαζόμασταν, τη φορτώσαμε στο αυτοκίνητο και γυρίσαμε στο χωριό.  Εκεί, μόλις φτάσαμε,  πήρα την εντολή να μεταβώ στο σπίτι του δασκάλου μου. Όταν πήγα μού έδωσε ένα τετράδιο στο οποίο είχε γράψει πολλά ποιήματα. Μού είπε να αντιγράψω ένα από αυτά.  Ήταν το ποίημα ΗΠΕΙΡΟΣ του Γιώργου Κοτζιούλα.

Τέλειωσα την αντιγραφή νομίζοντας πως είχα ξεμπλέξει... Δεν ήταν έτσι. Συνέχισε ο δάσκαλoς εξηγώντας μου ότι ο ποιητής αυτός ήταν από την Πλατανούσσα και ως εκ τούτου  έπρεπε να αποστηθίσω το ποίημα και να τού το απαγγείλω. Μάλιστα μού έδωσε προθεσμία μιας εβδομάδας. Πρώτη γνώση-επαφή με την ποίηση του Κοτζιούλα! 

Την επόμενη εβδομάδα με ύφος σοβαρό ανακοίνωσα στον δάσκαλό μου πως αποστήθισα το ποίημα και είμαι σε θέση να τού το απαγγείλω.

-Έλα κοντά μου, ήταν η απάντησή του.

Κι αυτό έκανα. Πήγαμε στο γραφείο του και, ξανά το ίδιο τετράδιο. Τώρα μού είπε να αντιγράψω το ποίημα ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΕΣ.     

                                     

                    (Η Πλατανούσσα, το χωριό του ποιητή Γιώργου Κοτζιούλα)

Πέρασε ο καιρός. Ποτέ δεν μού ζήτησε ο δάσκαλός να του απαγγείλω τα ποιήματα. Στην πορεία μού είχε δώσει να μάθω ποιήματα και άλλων ποιητών.  Σιγά σιγά κατάλαβα την παιδαγωγική του τεχνική. Όσα περισσότερα ποιήματα αποστηθίσουμε, τόσο καλύτερη και άμεση σχέση θα έχουμε με την ποίηση.  Αυτός ο άνθρωπος μας έμαθε να διαβάζουμε λογοτεχνία. Αληθινός δάσκαλος. Άγια η μνήμη του.

Τέλειωσα το Δημοτικό και βρισκόμασταν στην οδυνηρή διαδικασία των εισαγωγικών εξετάσεων για το Γυμνάσιο. Προφορική εξέταση από δύο καθηγητές.

-Γνωρίζεις τινα ποιητήν εκ των Τζουμέρκων;

-Μάλιστα, τον Γιώργο Κοτζιούλα.

-Ποίον;

Επανέλαβα το όνομα και τους πληροφόρησα ότι γεννήθηκε στην Πλατανούσσα. Με ρώτησαν  συνοφρυωμένοι και οι δυο, αν γνωρίζω τι ποίημά του και να τούς το απαγγείλω, Πήρα φόρα κι άρχισα:

«Φτενα χωράφια κρατημένα σε πεζούλια…». Μέχρι εκεί έφτασα. Με διέκοψαν με την «παιδαγωγική παρατήρηση».

Τι φτενά, φθηνά αγράμματε! Ημείς αναμένομεν να μας απαγγείλεις ποίημα του Κωνσταντίνου Κρυστάλλη.

Ε, ρε Γιάννη Αγγέλη, μεγαλούργησες. Τέσσερα ποιήματα τους απήγγειλα. Άκουσα ένα μπράβο και ότι «μπορείς να απέλθεις».

Καταζεματισμένος έφυγα. Πήγα κατευθείαν στο Δημοτικό Σχολείο όπου και συνάντησα τον δάσκαλό μου.  Τού είπα τι έγινε. Κούνησε το κεφάλι του και μού είπε.

-Αγόρι μου, το φτενά είναι επίθετο. Το φθηνά είναι επίρρημα. Θα τα μάθεις στο Γυμνάσιο. Ρώτησε και τον Μπονιάκο.

Ούτε Μπονιάκο ρώτησα ούτε έμαθα τίποτε από αυτά στο Γυμνάσιο. Αργότερα έμαθα πόσο δίκιο είχε ο δάσκαλός μου.

Τα πρόσωπα;  Ο ένας από τους καθηγητές-«φωστήρες» μετατέθηκε στην Άρτα. Έδωσε εκεί τα φώτα του! Ο άλλος, έμεινε στην Άγναντα και μας έκανε φωστήρες! Ένα παράδειγμα. Διδασκαλία Γραμματικής αρχαίας ελληνικής γλώσσας.

 «Τα σύμφωνα είναι δεκαεπτά. Κατά το είδος της πνοής χωρίζονται εις ψιλόπνοα, μέσα και δασύπνοα.  Ωνομάσθησαν ψιλά διότι η πνοή, το φύσημα, το αεράκι, το εξερχόμενον εκ του λάρυγγός μας είναι λεπτόν, βραχύ, ψιλό, δι’ ο και ψιλά εκλήθησαν.»

Γαιαν έχουσι(ν) αμφότεροι ελαφράν. Η εκπαίδευση και ειδικότερα οι μαθητές τους δεν τους χρωστούν απολύτως τίποτε.

Ο Γιάννης Αγγέλης, δυστυχώς πήρε μετάθεση για την Άρτα. Σπουδαίος άνθρωπος και -σε αντίθεση με το δέμας του-  μεγάλος, αληθινά, δάσκαλος. Ο Μπονιάκος έφυγε για τα Γιάννενα. Δίδασκε στη Ζωσιμαία. Στην Άγναντα ξανάρθε μετά από τρία χρόνια. Μεσούσης της Χούντας, εγώ φοιτητής, αυτός συνταξιούχος πλέον, μού είπε πολλά για τη γνωριμία του με τον Κοτζιούλα, μάλιστα μαζί είχαν διοριστεί στο Γυμνάσιο Αγνάντων,  και  με παρότρυνε συνεχώς να διαβάζω ποίηση.

Και ο Γιώργος ο Κοτζιούλας είναι ο ποιητής μας. Η ζωή του αληθινή ΑΞΙΑ, η ποίησή του ύμνος για τους Τζουμερκιώτες. 

       ΟΙ ΠΡΟΓΟΝΟΙ  
Θέλω να γράψω ένα τραγούδι μ’ αντοχή,
και συλλογίζομαι ολοένα εσάς, φτωχοί.
Σκυφτοί στο γούπατο για σκόρπιοι στο ριζό,
με τον καημό σας ανασταίνομαι και ζω.

Τα χέρια του παππούλη έπαιζαν τον κασμά,
τα χέρια τώρα τα δικά μου είναι χλομά.
Ήταν απλοί οι άνθρωποι εκείνου του καιρού,
δε σεκλετίζονταν, τραβούσαν κουτουρού.

Σκιάζονταν τ’ άδικο, κρατούσαν τις γιορτές,
παρθένες παίρναν και τις είχανε πιστές,
οι μάνες αποχτούσαν άβλαβα παιδιά,
κάθε δυο χρόνια σηκωνόταν η ποδιά.

Ούτε χωράφια είχαν πολλά, ούτε ζωντανά,
μα ζούσαν όσο ο γέρο δέντρος στα βουνά.
Γεροκομούσαν τους γονέους τότε οι γιοι,
ποιος υπομένει την κατάρα, την οργή;

Άλλους τους πρόφτασα όταν ήμουνα παιδί,
κι άλλους τους έχω ακούσει, δεν τους έχω ιδεί.
Μα φύλαξα τα πρόσωπά τους τ’ αυστηρά
μες στο θυμητικό μου, ατέλειωτη σειρά.
Γιώργος Κοτζιούλας

Εμείς, οι Τζουμερκιώτες, είναι γνωστό, ξέρουμε να τιμάμε και τιμάμε τις αξίες. Είναι ο κανόνας.  Φαίνεται όμως ότι μερικοί δεν σέβονται αυτά τα πρόσωπα-αξίες, κι ας έλκουν την καταγωγή τους από τα Τζουμέρκα.

Σε ποιον/ους  αναφέρομαι;

Τους δείχνει η φωτογραφία . Δεν χρειάζονται επεξηγήσεις.

                                                     Ιδού  τα πειστήρια!

(Ο ποιητής, ο ιδρυτής του θεάτρου του βουνού, ο αγωνιστής της εθνικής αντίστασης.

 Σήμερα οι φαρισαίοι του Δήμου Άρτας παραχώρησαν άδεια για επέκταση καφετέριας μέχρι το σημείο της πλατείας που καλύπτει την προτομή του και στηρίζεται πάνω της!)

Μίλησε κανείς για επιδερμίδα από καλώδιο;

Από τα ορεινά και περήφανα Τζουμέρκα με την παράκληση να δώσετε χαιρετίσματα  στον κ. Δήμαρχο.

                                  Χρίστος  Α. Τούμπουρος

                               Αγναντίτης - Τζουμερκιώτης