Παγκόσμια Κρίση.Αδιέξοδο ή Ευκαιρία;

«Ο κόσμος έχει αρκετά για τις ανάγκες του καθενός, όχι όμως αρκετά για την απληστία του καθενός».
Μαχάτμα Γκάντι

Οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα βιώνουν μια υπαρξιακή απογοήτευση. Δεν έχει σημασία αν είναι πλούσιοι ή φτωχοί. Ο καθένας αντιδρά με διαφορετικό τρόπο αλλά υπάρχει διάχυτη η αίσθηση του κινδύνου, ενός αυξανόμενου κινδύνου για όλο και μεγαλύτερο κομμάτι του παγκόσμιου πληθυσμού. Χαρακτηριστικά είναι τα διάφορα καταστροφολογικά κινηματογραφικά σενάρια, τα οποία απηχούν τη μαζική ψυχολογία. Η σημερινή κοινωνία έχει χάσει την εμπιστοσύνη της στον εαυτό της. Αν και έχει τρομερές δυνατότητες στα χέρια της από τεχνολογική άποψη, έχει φτάσει να φοβάται τα ίδια της τα μέσα. Ένα παράδειγμα είναι οι μηχανές. Τις φτιάξαμε για να μας ξεκουράσουν, κάνοντας όλο και πιο βαριές και πολύπλοκες εργασίες, αλλά σήμερα φτάνουμε στο σημείο όπου κινδυνεύουμε να γίνουν εχθροί μας. Το επίπεδο παραγωγικότητας και αυτοματισμού τους έχει φτάσει σε τέτοιο τεχνολογικό ύψος που μας ακυρώνουν, στερώντας μας το δικαίωμα στην εργασία. Φταίει η τεχνολογία; Μήπως φταίνε οι μηχανές οι ίδιες; Ή μήπως φταίμε εμείς;

Ίσως υπάρχει κάτι που πρέπει να αλλάξουμε, για να προχωρήσουμε σε καλύτερες συνθήκες ζωής και καλύτερης κατανομής των αγαθών, αλλά επίσης και στην πιο συνειδητή επαφή με τον εαυτό μας. Συνηθίζουμε να ψάχνουμε την αιτία των προβλημάτων μας έξω από εμάς, ξεχνώντας πως εμείς είμαστε ο πραγματικό κινητήρας του συστήματος. Ο κόσμος είναι μια εικόνα της εσωτερικής μας κατάστασης. Αυτό που ονειρευόμαστε, αυτό υλοποιούμε και αυτό είτε μας δεσμεύει είτε μας απελευθερώνει.

Πώς Φτάσαμε ως Εδώ;

Μια συγκριτική ιστορική ανάλυση δείχνει με σαφήνεια ότι κάθε διεθνής κοινωνία αμφιταλαντεύεται μέσα στα όρια ενός εκκρεμούς. Ο ένας πόλος της κίνησης του είναι η βούληση των μονάδων για ουσιαστική ανεξαρτησία, που σε ακραία μορφή οδηγεί στην αστάθεια και τους ανταγωνισμούς μεταξύ των εθνών, και ο άλλος πόλος είναι η εγκαθίδρυση μιας διεθνούς τάξης, που όμως καταλήγει στην αυτοκρατορική ηγεμονία. Όταν το εκκρεμές κινείται προς τον ένα πόλο, τότε έχουμε αύξηση της διεθνούς αστάθειας και ανασφάλειας, λόγω των εντάσεων μεταξύ των διαφόρων εθνών. Καθώς αυτό προοδευτικά αυξάνεται, οδηγεί αναγκαία το σύστημα στον άλλο πόλο, δημιουργώντας κατά τόπους ηγεμονίες, οι οποίες συνήθως καταλήγουν σε αυτοκρατορίες. Οι αυτοκρατορίες όμως αφαιρούν σε μεγάλο βαθμό την ελευθερία των συμμετεχόντων μερών σε αυτές και τότε παρουσιάζονται σχισματικές τάσεις ανεξαρτητοποίησης, που τελικά μας οδηγούν στον αντίθετο πόλο του εκκρεμούς.

Κάνοντας μια σύντομη αναδρομή στην απαρχή του πολιτισμού από τους Σουμέριους μέχρι σήμερα βλέπουμε αυτήν την κίνηση να διαγράφεται σταθερά, αν και υπάρχουν διαφοροποιήσεις κατά περίπτωση. Για παράδειγμα ο Κινεζικός και Ρωμαϊκός πολιτισμός εμπεδώνουν μέσα στο χρόνο θεσμούς που επιτρέπουν την αυτοκρατορική εγκαθίδρυση και επιβολή ηγεμονικής τάξης, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι δεν γνώρισαν αντιστάσεις, ενώ η κλασσική Ελλάδα παρουσιάζει απεναντίας αντί-ηγεμονικές τάσεις, δημιουργώντας θεσμούς που προτρέπουν σε ένα πιο σύνθετο σύστημα συγκυριαρχίας, όπως αυτό των πόλεων-κρατών και δεν είναι παράξενο που γεννιέται εκεί η Δημοκρατία, η συμμετοχή του πολίτη στη διαδικασία λήψης αποφάσεων.

Σήμερα βλέπουμε τρία κυρίαρχα συστήματα στην υφήλιο να συνυπάρχουν ταυτόχρονα.

1) Το Ρωμαϊκό, που έχει υποστεί μετεξέλιξη και προσαρμογή στην σύγχρονη πραγματικότητα και με ένα καθαρό στίγμα ηγεμονίας με κύριο εκφραστή του τις Η.Π.Α.,

2) Το κλασσικό Ελληνικό, με τις αναγκαίες προσαρμογές πάλι, με την μορφή των πόλεων-κρατών που συναποφασίζουν μέσα από κοινά όργανα, διατηρώντας όμως τις θεμελιώδεις και καταστατικές ανεξαρτησίες τους ως κράτη, με κύριο εκφραστή την Ευρωπαϊκή Ένωση και

3) Το Κινεζικό σύστημα, το οποίο εξελίχτηκε βαδίζοντας σε πλήρη απομόνωση ιστορικά. Οι Κινέζοι χαρακτήριζαν όλους τους μη-κινέζους ως «βαρβάρους» και τους θεωρούσαν πολιτισμικά κατώτερους. Το ίδιο βέβαια συνέβαινε και με τους Αιγυπτίους και τους Έλληνες. Η διαφορά είναι ότι οι Αιγύπτιοι κα οι Έλληνες γνώριζαν ότι είχαν γύρω τους άλλους λαούς με εξίσου υψηλό πολιτισμικό επίπεδο, εξίσου εξελιγμένους και εκλεπτυσμένους με αυτούς, και σε μερικές περιπτώσεις περισσότερο, ενώ στην ανατολή φαίνεται ότι όλοι οι περιβάλλοντες λαοί βρίσκονται σε σταθερά χαμηλότερο πολιτιστικό επίπεδο από τους Κινέζους.

Τα παραπάνω μοντέλα επιβολής και διαχείρισης της εξουσίας συνδυασμένα με τα σύγχρονα διοικητικά και τεχνολογικά μέσα, αν και φαίνονται ανταγωνιστικά στην πράξη, μοιάζουν. Λόγω του μεγέθους τους σήμερα κανένα μέρος δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς τα άλλα. Έτσι ενώ το ένα ηγεμονικό σύστημα ανταγωνίζεται το άλλο επιφανειακά, σε ένα πιο βαθύ επίπεδο είναι σχεδόν απόλυτα εξαρτημένα μεταξύ τους.

Οι Η.Π.Α. έχουν διαλέξει την επιβολή της ισχύος τους μέσα από την μιλιταριστική δράση τους ενώ η Κινεζική πλευρά έχει διαλέξει την όψη του οικονομικού πολέμου, με την μορφή της διείσδυσης στις ώριμες Δυτικά κοινωνίες με άπειρα προϊόντα, που διοχετεύονται στις αγορές σε τιμές κάτω του κόστους παραγωγής τους, προκαλώντας αρρυθμία στις διεθνείς αγορές αλλά και πολλά προβλήματα σε θέματα απασχόλησης στις δυτικές κυβερνήσεις. Στη μέση αυτής της κατάστασης βρίσκεται η Ευρωπαϊκή Ένωση η οποία, στην προσπάθεια της να εφαρμόσει το Αρχαίο Ελληνικό μοντέλο των πόλεων-κρατών, θα αναγκαστεί κάποια στιγμή να πάρει μια πιο ηγεμονική θεσμική μορφή που θα της επιτρέψει να γίνει ανταγωνιστική στο υπάρχον περιβάλλον.

Η «Τραπεζική Πίστη»

Σε αυτό το σημείο πρέπει να συμπεριλάβουμε στην εικόνα την προσαρμογή των συστημάτων, καθώς αυτά επηρεάζονται από μια ιστορική ανατροπή που προκάλεσε η δημιουργία της έννοιας της «Τραπεζική Πίστης». Ονομάζεται «Τραπεζική» γιατί στην απαρχή της ίδρυσης της εφαρμόστηκε πάνω στις Τράπεζες των Διοικητηρίων των Ναϊτών Ιπποτών. Ονομάστηκε «Πίστη» γιατί χτίστηκε ακριβώς πάνω σε αυτό το στοιχείο της Εμπιστοσύνης μεταξύ των συνδιαλεγόμενων, οι οποίοι είχαν ορκιστεί πίστη μεταξύ τους αλλά και προς τον Θεό. Έτσι, οι Ναΐτες Ιππότες πρώτοι εξέδωσαν την πρώτη υποσχετική επιταγή (promisory note), που επέτρεπε σε κάποιον άνθρωπο εκείνης της εποχής να αφήσει ένα «καταπίστευμα», δηλ. ποσό χρημάτων σε κάποιο Διοικητήριο της Γαλλίας, και να το παραλάβει ακέραιο από ένα αντίστοιχο Διοικητήριο της Ιερουσαλήμ, επιδεικνύοντας το έγγραφο που είχε μαζί του. Αυτή η καινοτομία αύξησε την ασφάλεια των συναλλαγών και έδωσε τεράστια ώθηση στην ανάπτυξη του εμπορίου στην Μεσαιωνική Ευρώπη, αποτελώντας την απαρχή του σύγχρονου τραπεζικού συστήματος.

Σήμερα το «Τραπεζικό Σύστημα» αποτελεί τον κεντρικό πυλώνα της παγκόσμιας οικονομίας. Η μετεξέλιξη του όμως μέσα από τους αιώνες το μετέτρεψε σε ένα σύνολο κυρίως ιδιωτικών ιδρυμάτων που μόνο στόχο έχουν την συσσώρευση κερδών προς όφελος των μετόχων τους. Το σύστημα αυτό σήμερα είναι το κατεξοχήν εργαλείο άσκησης πολιτικής και επιβολής του σχεδίου, που είναι γνωστό πια σαν «Νέα Παγκόσμια Τάξη» και ως δόγμα ανέλαβαν οι Η.Π.Α. να το υλοποιήσουν χρησιμοποιώντας την τεράστια στρατιωτική μηχανή τους.

Είναι σημαντικό πάντως να διαχωρίσουμε την βούληση των Αμερικανών πολιτών από την εφαρμογή του παραπάνω δόγματος. Αυτά τα δύο είναι άσχετα μεταξύ τους. Τα μόνο κοινό σημείο τους είναι ότι το οικονομικό καρτέλ των διεθνών τραπεζών και του Δ.Ν.Τ.(Διεθνές Νομισματικό Ταμείο) έχουν την έδρα τους κατά το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό σε Αμερικάνικό έδαφος.

Χρησιμοποιώντας την δύναμη της στρατιωτικής μηχανής των Η.Π.Α. συνδυασμένη με τον έλεγχο των αγορών δια μέσου των Χρηματιστηρίων είναι εύκολα κατανοητό ότι στην πράξη κανένα μικρότερο κράτος δεν μπορεί αυτή την στιγμή να ασκήσει κυρίαρχα την εξουσία του στα εδαφικά του όρια. Αυτό μας οδηγεί σε μια υπερσυγκέντρωση πόρων και την δημιουργία 4 ή 5 το πολύ περιοχών τεράστιων διαστάσεων και μεγέθους με την μορφή αυτοκρατορίας ή ομοσπονδίας.

Κρίση; Ποια Κρίση;

Δημιουργείται ένα ξεκάθαρο ζήτημα πόρων μέσα σε ένα τόσο συγκεντρωμένο περιβάλλον και, όπως η ιστορία μας διδάσκει, κάθε φορά που εμφανίζονται τέτοιες συσσωματώσεις σχεδόν πάντα ισχύει το δίκαιο του ισχυρότερου. Αυτό σημαίνει ότι όλοι οι μικρότεροι σχηματισμοί πρέπει να υποταχθούν στην θέληση του ισχυρότερου και κατ' επέκταση να υπηρετήσουν τα συμφέροντα του. Είναι φανερή η λειτουργία του εκκρεμούς και φαίνεται πως από την αυτοκρατορική κατάσταση αρχίζουμε να περνάμε σε σχισματικές και διασπαστικές τάσεις. Ήδη είναι ορατά τα σημάδια ανάμεσα στους λαούς της προσπάθειας τους να απεξαρτηθούν από τους μεγάλους σχηματισμούς και να αυτονομηθούν. Ακόμα και η Ευρωπαϊκή Ένωση η οποία χτίστηκε πάνω στη βάση της εθελοντικής προσχώρησης των επιμέρους κρατών αντιμετωπίζει σήμερα προβλήματα τα οποία το κάθε κράτος μέλος θέλει να λύσει σε εθνική βάση, ασχέτως του ποιο είναι το κοινό συμφέρον. Κύριος υπαίτιος της παραπάνω εικόνας είναι η διαχείριση των πόρων μέσα στο σύστημα και κατ' επέκταση η διαχείριση του χρήματος.

Μέσα από τον τρόπο διαχείρισης του χρήματος σε μια ενοποιημένη παγκόσμια αγορά μπορούμε να αποκρυπτογραφήσουμε όχι μόνο την οικονομική κατάσταση του συστήματος αλλά και να κατανοήσουμε τις κοινωνικές και ψυχολογικές αφετηρίες αυτής της διαχείρισης. Μέσα σ' αυτήν υποκρύπτονται όλες οι όψεις του πολιτισμού, όπως και οι ρίζες της σκέψης, της αντίληψης και της κοσμοθεωρίας που μας οδήγησε να διαμορφώσουμε ένα τέτοιο σύστημα. Οι τρόποι με τους οποίους χρησιμοποιούμε την αποκρυσταλλωμένη ενέργεια που ονομάζουμε χρήμα δείχνει ξεκάθαρα τις πεποιθήσεις μας για το μηχανιστικό Σύμπαν, που η τελική του κατάληξη είναι ένας εντροπικός θάνατος. Χειριζόμαστε τους πόρους μας με την νοοτροπία ενός ιού, ο οποίος πρέπει να απομυζήσει κάθε εφικτό ποσό ενέργειας από τον ξενιστή του. Η σύγχρονη αντίληψη του κέρδους και της «ελεύθερης αγοράς» είναι ο μεγάλος καρκίνος του πλανήτη. Αυτή είναι μια πράξη αυτοκαταστροφής, εφόσον οδηγεί στον ίδιο το θάνατο.

Στην πράξη δεν έχουμε και τόσο «ελεύθερη αγορά» εφόσον όλα τα χρηματιστήρια του κόσμου υπόκεινται στην ελεγχόμενη κυκλοφορία του χρήματος, μέσα από τους μεγάλους τραπεζικούς ομίλους. Είναι κοινή πρακτική σε όλες τις χρηματαγορές, που εφαρμόζεται από κάθε επιθετικό επενδυτικό Κεφάλαιο, τα γνωστά «Hedge Funds», να δημιουργεί τις γνωστές «φούσκες» μετοχών και παραγώγων, με στόχο τη κατάρρευση της αγοράς, με στόχο να την χειραγωγήσει πλήρως.

Δεν είναι επίσης τυχαίο που σχεδόν το 70% των hedge funds έχει έδρα τα Keyman Islands, ή άλλους φορολογικούς παραδείσους, όπου το καθεστώς φορολόγησης είναι μηδενικό και κατ' επέκταση είναι πολύ δύσκολο να ελεγχθούν οι κινήσεις και ενέργειες τους. Με αυτό τον τρόπο η «ελεύθερη αγορά» είναι τόσο ελεύθερη όσο και οι σκλάβοι στα καράβια της πειρατών. Η σημερινή παγκόσμια κρίση είχε προβλεφθεί από πολλούς αναλυτές στις Η.Π.Α., οι οποίοι από το 2005 ακόμα προέβλεπαν, με στοιχεία τα οποία έχουν ήδη επιβεβαιωθεί, τη «φούσκα» της αγοράς ακινήτων που οδήγησε σε κατάρρευση τη Leehman Brothers, αφήνοντας ένα τεράστιο χρέος 700 δις. δολαρίων στην Αμερικανική, και κατ' επέκταση στην παγκόσμια, αγορά.

Το Χρήμα μας Ανήκει ή του Ανήκουμε;

Είναι ανάγκη να επανεξετάσουμε την έννοια «χρήμα», να την αντιληφθούμε ως μέσο συναλλαγής και όχι ως προϊόν, όπως π.χ. ένα ζευγάρι παπούτσια. Με το χρήμα αποκτάμε το μέτρο με το οποίο μπορούμε να μετρήσουμε και να συγκρίνουμε διαφορετικά προϊόντα. Όταν λέμε λοιπόν ότι το χρήμα χάθηκε ή λιγόστεψε είναι σαν να λέμε ότι χάθηκαν ή λιγόστεψαν οι «πόντοι» από μια μεζούρα.

Για να γίνει εφικτή μια τέτοια αλλαγή δεν φτάνει απλώς να αλλάξουμε σύστημα μέτρησης. Πρέπει να αλλάξουμε την ίδια την εικόνα του κόσμου μας, την αντίληψη μας για τον Πλανήτη πάνω στον οποίο ζούμε, ακόμα και για τον Άνθρωπο, ως μέρος αυτού του συνόλου, και να αναλάβουμε την ευθύνη που φέρουμε συνολικά για την διατήρηση και βελτίωση της ζωής στη Γη, ως το πιο εξελιγμένο Ον που αυτού του συστήματος.

Ενώ με τη βοήθεια της Επιστήμης φτάσαμε στο διάστημα, παρόλα αυτά συνεχίζουμε να χρησιμοποιούμε κοινωνικά συστήματα του 17^ου αιώνα. Συστήματα που είναι τελείως απαρχαιωμένα και ανήκουν σε ένα κόσμο που έχει τελειώσει προ πολλού. Σε αυτά συμπεριλαμβάνεται η αντίληψη για την εργασία, η παραγωγή και διάθεση του χρήματος και η ταξική διαστρωμάτωση της κοινωνίας. Αυτά αποτελούν όμως τον βασικό κορμό ιδεών μας και είναι και από αυτές πηγάζουν τα σημερινά αδιέξοδα. Ο διχασμός που προκαλείται στο συνολικό σώμα της κοινωνίας με αυτό τον τρόπο σκέψης είναι αναπόφευκτος. Βρισκόμαστε μπροστά σε έναν φοβισμένο, συντηρητικό και δογματικό άνθρωπο, ο οποίος σκέφτεται με όρους αποικιοκρατικούς αλλά χρησιμοποιεί εργαλεία του 21^ου αι. με 100 φορές περισσότερη ισχύ και παγκόσμια επίδραση.

Τον 18^ο αι. μια παραγωγική μονάδα είχε μια δεδομένη ισχύ και βασιζότανε κυρίως στο εργατικό δυναμικό, το οποίο ήταν υποχρεωμένη να εκμεταλλεύεται για να παράγει κέρδη. Το ίδιο μοντέλο επικρατεί και σήμερα και σε μερικές περιπτώσεις με πιο άγρια μορφή. Η διαφορά όμως είναι ότι η τεχνολογία του 18^ου αι. απέχει έτη φωτός από την σημερινή τεχνολογία, η οποία έχει εκτοξεύσει τη σύγχρονη παραγωγική δυνατότητα. Παρόλη την τεχνολογική διαφορά, επικρατεί ακόμη χειρότερος μεσαίωνας στις εργασιακές σχέσεις, αν και τα προϊόντα που παράγονται έχουν πολλαπλασιαστεί κατά εκατοντάδες φορές, όπως και το επίπεδο της ποιότητας τους από τα αντίστοιχα του 18^ου αι. Αυτό που παρέμεινε ίδιο είναι ο τρόπος δημιουργίας του χρήματος, το οποίο τότε, όπως και τώρα, θεωρείται ως προϊόν και όχι ως ένα μέτρο. Ένα προϊόν μάλιστα που μπορεί να το παράγει μόνο μια συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων, αποκλείοντας όλους τους υπόλοιπους από αυτή την ικανότητα. Κάθε δημιουργική δράση μπορεί να αποφέρει καρπούς, να παράγει ενέργεια, η οποία χρειάζεται ένα μέσο συναλλαγής. Όμως αυτό το μέσο συναλλαγής που μπορεί με φυσικό τρόπο να βρίσκεται στα χέρια κάθε πολίτη, έχει γίνει αποκλειστικό προνόμιο μιας ομάδας ανθρώπων, που τελικά έφτασαν να γίνουν «αφέντες» όλων των υπολοίπων.

Βρισκόμαστε μπροστά σε μια θεμελιώδη κρίση του πολιτισμού μας, ο οποίος είναι υποχρεωμένος να αλλάξει ή να διαλυθεί. Και αυτός ο πολιτισμός, όπως κάθε προηγούμενος είναι κατ' εξοχήν αποτέλεσμα «Πίστης». Γεννήθηκε από ανθρώπους που πίστεψαν σε μια Ιδέα και υλοποίησαν την ιστορική ανάγκη που αυτή η Ιδέα εξέφραζε. Μόλις αυτή η πίστη καταργηθεί τότε το σύστημα διαλύεται. Σήμερα, αντιμέτωποι με την έλλειψη πίστης και την επερχόμενη διάλυση του κόσμου μας, χρειαζόμαστε ένα νέο μοντέλο, μια νέα Ιδέα, για να μπορέσουμε να υλοποιήσουμε νέα συστήματα κοινωνικών, οικονομικών και προσωπικών σχέσεων.

Αδιέξοδο ή Ευκαιρία;

Πάντα σε μια αλλαγή φάσης ή ένα σημείο καμπής υπάρχουν δύο συνήθως τρεις επιλογές.

1. Στασιμότητα - καμία αλλαγή
2. Άνοδος μέσα από τον ξεπέρασμα της δυσκολίας
3. Κάθοδος και αποδιοργάνωση.

Είναι στην επιλογή της ανθρωπότητας να πάρει κάποιον από τους τρεις δρόμους. Στην πράξη η ζωή δεν μπορεί να μείνει στάσιμη. Έτσι στην πραγματικότητα οι επιλογές μας φαίνεται να είναι δύο: μπορούμε να δούμε «το ποτήρι μισοάδειο ή μισογεμάτο». Αν είναι μισοάδειο τότε έχουμε χάσει την ευκαιρία. Μπορούμε άραγε να το δούμε μισογεμάτο; Είναι ξεκάθαρο ότι εξαρτάται από εμάς το πώς θα αντιληφθούμε, και κατ' επέκταση πως θα αντιμετωπίσουμε, την σημερινή πραγματικότητα. Είναι προτιμότερο να δούμε την ευκαιρία μπροστά μας αντί το επερχόμενο τέλος.

Η έλλειψη θετικής ενέργειας, βιωμάτων, επικοινωνίας, εμπιστοσύνης, και τελικά αγάπης, που βασανίζουν τον σύγχρονο άνθρωπο, καθορίζουν την μηχανιστική αντίδραση του φόβου και της μοναξιάς. Μεγάλα κομμάτια της κοινωνίας μας σήμερα βρίσκονται σε μια ιδιότυπη απομόνωση μέσα σε τεράστια αστικά κέντρα. Τα άτομα λειτουργούν με όρους μαζικής ψυχολογίας και μπορούν εύκολα να χειραγωγηθούν. Η προσωπική ταυτότητα έχει χαθεί και έχουμε πάψει να ενεργούμε με δική μας βούληση αλλά με την βούληση αυτού που ξέρει να χειραγωγεί τον όχλο, τροφοδοτώντας τους φόβους και τα ένστικτα. Έτσι ο καθένας βρίσκεται μόνος του, χωρίς καμιά δυνατότητα να αντιδράσει και η κρίση έχει γίνει ένα τεράστιο βουνό, που δεν αφήνει καμιά έξοδο διαφυγής. Το τέλος είναι αναπόφευκτο.

Αυτός ο φαύλος κύκλος πρέπει να σταματήσει. Αν και αντιμετωπίζουμε ένα κοινωνικό-οικονομικό και επιπλέον τεχνολογικό πρόβλημα, στην πράξη σήμερα θα μπορέσει να λυθεί μόνο μέσα από την ενότητα των ανθρώπων και την συνεργασία σε προσωπικό και ομαδικό επίπεδο, είτε η ομάδα είναι η ομάδα του σχολείου μας είτε η ομάδα αποτελείται από συνομοσπονδίες κρατών. Για να γίνει αυτό θα πρέπει οι άνθρωποι να γίνουν:

• Ανεξάρτητοι στη σκέψη
• να αποκτήσουν συναισθηματική ωριμότητα και
• να εδραιώσουν επαρκείς πόρους

ώστε να μετατρέψουν την «κρίση» σε ευκαιρία. Βασικό στοιχείο επομένως για το ξεπέρασμα της κρίσης είναι η ατομική τοποθέτηση του καθένα από εμάς. Δεν υπάρχει καμιά λύση που να μπορεί να εφαρμοστεί σαν πανάκεια σε όλον τον πλανήτη. Δεν υπάρχει από μηχανής Θεός για να λύσει για λογαριασμό μας το πρόβλημα.

Η μηχανιστική αντίληψη του κόσμου γεννάει προβλήματα, ενώ η συνειδητή βρίσκει προκλήσεις. Η σημερινή πρόκληση είναι να ξεπεράσουμε την διαφορετικότητα μας και, βγαίνοντας από την φωλιά μας, να αντικρίσουμε τους άλλους στα μάτια και να περπατήσουμε μαζί τους καρδιά με καρδιά. Να ξεπεράσουμε την παγίδα του προσωπικού κέρδους και να περάσουμε στην υλοποίηση του κοινωνικού κέρδους. Ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας-Φιλόσοφος Μάρκος Αυρήλιος έλεγε: «Αυτό που είναι καλό για το μελίσσι είναι καλό και για την μέλισσα».

Έχουμε ξεχάσει ότι αυτό που είναι καλό για την κοινωνία είναι καλό και για τα άτομα που την αποτελούν. Η εικόνα του κόσμου που έχουμε σήμερα απορρέει από την εικόνα ενός προσωπικού «Θεού-πατέρα». Ενός Θεού που τιμωρεί και ανταμείβει ανάλογα με τις διαθέσεις του, έχοντας την απόλυτη κυριότητα του υπηκόου του. Είναι καιρός να περάσουμε σε έναν οικουμενικό και γενναιόδωρο «Θεό», που αντί να τιμωρεί μοιράζει απλόχερα όλα τα δώρα του για όλα τα παιδιά του, όπως η Φύση μοιράζει απλόχερα όλα τα φρούτα και τους καρπούς της χωρίς να ρωτάει ποιος τα κόβει.

Ένα οικονομικό σύστημα με αυτή την ολιστική λογική θα μπορούσε κάλλιστα να κεφαλαιοποιεί την υπεραξία που παράγει η γνώση και η εργασία, αλλά αυτή η κεφαλαιοποίηση θα είχε σαν τελικό αποδέκτη την ίδια την κοινωνία και όχι μεμονωμένα άτομα. Έτσι θα δημιουργούσαμε σιγά-σιγά μια νέα αντίληψη για την παραγωγή αλλά και την χρήση, όχι μόνο προϊόντων και αγαθών, αλλά και της γνώσης που απορρέει μέσα από την έρευνα και την επιστημονική μέθοδο. Μόνο τότε θα μπορούσαμε να έχουμε μια πραγματικά πλούσια και υγιή Ανθρωπότητα, που θα ζούσε αναλαμβάνοντας τον ρόλο της απέναντι στα άλλα βασίλεια του πλανήτη αλλά και απέναντι στο εσωτερικό Εαυτό της.

Αυτή η νέα Οικονομία δεν θα επιβληθεί από κάποια ομάδα η κυβέρνηση. Θα γεννηθεί μέσα στις κοινωνίες από την συνεργασία μεταξύ των ανθρώπων, καθώς αυτοί θα συνειδητοποιούν τα οφέλη από μια τέτοια στάση ζωής με την πάροδο του χρόνου και θα εφαρμόζουν όλο και περισσότερο τα συστήματα της.

Η σημερινή κρίση δεν μπορεί να ξεπεραστεί με αντικατάσταση του παλιού με ένα βελτιωμένο παρόμοιο μοντέλο αλλά με πλήρη και σε βάθος ανασχεδιασμό του τρόπου αντίληψης και δράσης μας. Με λίγα λόγια θα πρέπει να αλλάξουμε επίπεδο συνείδησης και όχι απλώς να τροποποιήσουμε τα ήδη υπάρχοντα συστήματα, που είναι απολιθώματα του 17^ου και 18^ου αιώνα. Τέτοια ολοκληρωτικά συστήματα δεν επιδέχονται περαιτέρω τροποποίησης αφού έχουν φτάσει στο τέρμα της εξελικτικής πορείας τους. Το μόνο που μπορεί να γίνει είναι η πλήρης απόρριψη και εγκατάλειψη τους.

Αν δεν το κάνουμε όσο έχουμε καιρό απλά θα έρθει μια στιγμή, η οποία είναι πολύ πιο κοντά από ότι νομίζουμε, που απλά θα καταρρεύσουν οδηγώντας μας μέσα σε ένα Παγκόσμιο Μεσαίωνα που παρόμοιου μεγέθους δεν έχουμε ξαναδεί στην γνωστή μέχρι σήμερα Ιστορία. Από εμάς εξαρτάται αν θα περιμένουμε να μας βρει το τέλος ή θα σταθούμε μπροστά στην Ιστορία αναλαμβάνοντας την πρόκληση να αλλάξουμε το μέλλον μας.

Γράφει ο Δημήτρης Μπαρμπαδήμος.

Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΠΑΡΜΠΑΔΗΜΟΣ είναι Πολιτικός Μηχανικός και Σχεδιαστής συστημάτων ΣΥ.Θ.Η. και Α.Π.Ε. Ο συγγραφέας του άρθρου είναι ιδρυτικό μέλος του συλλόγου «Νέο Θεμέλιο».