Απολαύστε τα video
Η λίμνη Ζαραβίνα ή Νεζερός ή Νιζερός ή λίμνη Δελβινακίου, βρίσκεται στο
άκρο του αντίστοιχου λεκανοπεδίου στην επαρχία Πωγωνίου, του Νομού Ιωαννίνων.
Είναι ανοικτού τύπου καρστική λίμνη, τροφοδοτείται με νερό από επιφανειακές
πηγές, από υπολίμνιες πηγές και με το νερό της βροχής από μια τεράστια
υδρολογική λεκάνη. Η περιοχή της Ζαραβίνας, γενικά χαρακτηρίζεται ως πλούσια σε
επιφανειακά νερά με κυριώτερα υδάτινα σώματα τη λίμνη Ζαραβίνα (όγκος νερού
6.281.300 κυβικά μέτρα), τις επιφανειακές πηγές που βρίσκονται πέρα από τους
καλαμιώνες της λίμνης και μέσα στις περιοχές οι οποίες χαρακτηρίζονται
οικολογικά, ως υγρά λιβάδια και οι οποίες τροφοδοτούν τη λίμνη και κατ'επέκταση
τον ποταμό Νεζερό, ο οποίος παραλαμβάνει και απάγει τα πλεονάζοντα νερά της
λίμνης Ζαραβίνας με τη βοήθεια του Νεζεραύλακα.
Για να αξιοποιηθούν τα
πλεονάζοντα νερά της λίμνης Ζαραβίνας, κατασκευάστηκε το σημερινό τσιμέντινο
θυρόφραγμα - στο νότιο-νοτιοανατολικό τμήμα της- από το οποίο αρδεύονται 3.400
στρέμματα γεωργικής γης στον κάμπο της Σιταριάς, του χωριού της Λίμνης και του
Κρυονερίου. Στην ίδια θέση υπήρχε και παλαιότερο λιθόκτιστο θυρόφραγμα το οποίο
ανοιγόκλεινε με ξύλα. Εξάλλου, σύμφωνα με τις κατασκευαστικές προδιαγραφές του
προταθέντος φράγματος της μελέτης του Υπουργείου Γεωργίας (Ρηγίδης &
Γόντικας, 1960), αυτό θα ήταν ικανό να έχει αποθηκευτική ικανότητα νερού,
επιπλέον του όγκου της λίμνης Ζαραβίνας (6.281.300 κυβικά μέτρα) για πρόσθετα
875.000 κυβικά μέτρα (με τη βοήθεια του εκεί προταθέντος θυροφράγματος μεγίστου
ύψους αποθηκευτικής ικανότητας 2,5 μέτρα πάνω από τη μέση στάθμη της επιφάνειας
λίμνης).
Στην ευρύτερη περιοχή της Ζαραβίνας υπάρχουν επίσης υπόγεια νερά
τα οποία όμως δεν συμφέρει να αξιοποιηθούν από οικονομική άποψη, επειδή τα
επιφανειακά νερά υπάρχουν σε αφθονία στην περιοχή ( Ρηγίδης & Γόντικας,
1960α).
Το υπάρχον αρδευτικό θυρόφραγμα βρίσκεται στη φυσική έξοδο της λίμνης
Ζαραβίνας, ακολουθεί με δύο κλάδους ο Νιζεραύλακας και μετά ο ποταμό Νιζερός ή
Νεζερός ή Μπαξέδια, μέσω του οποίου ενώνεται με τον ποταμό Καλαμά. Επομένως, η
λίμνη Ζαραβίνα, ο Νεζεραύλακας ή ποταμός Νεζερός ή Νιζερός, ο ποταμός Λιμπούσδα,
ο ποταμός Γορμός ανήκουν στην ίδια υδρολογική ενότητα, στο ίδιο ποτάμιο σύστημα
δηλαδή του ποταμού Καλαμά και είναι παραπόταμοί του.
Ωστόσο, στην
ευρύτερη περιοχή της Ζαραβίνας, εκτός της λίμνης Ζαραβίνας, των υγρών λιβαδιών,
των επιφανειακών πηγών, στα κατάντη τους υπάρχουν και βαλτοτόπια -ο Βάλτος με
έκταση 130 στρέμματα και οι Κόπρες με έκταση 110 στρέμματα.
Η λίμνη
Ζαραβίνα, που είναι μια σχετικά μεγάλη φυσική υδατοσυλλογή, δεν μπορεί να
αποξηρανθεί, εξαιτίας του πολύ μεγάλου βάθους της - έχει πάνω από 30 μέτρα
μέγιστο βάθος και κατατάσσεται ως πέμπτη στη σειρά των βαθύτερων φυσικών
ελληνικών λιμνών μετά την Τριχωνίδα, το Ζηρό, τη Βεγορίτιδα και την Αμβρακία -,
των αποτόμων ακτών της, της συνεχούς τροφοδοσίας της με άφθονα νερά, αλλά και
του φράγματος -επιφανειακής εξόδου των νερών της- το οποίο κατασκευάστηκε για να
προσφέρει μεγάλη αποθηκευτική ικανότητα για την άρδευση των εαρινών και θερινών
καλλιεργειών της ευρύτερης περιοχής.
Το κλίμα στην περιοχή είναι
ηπειρωτικό με πολύ ψυχρό χειμώνα, πολλά χιόνια και παγετούς και σχετικά θερμό
καλοκαίρι. Το 76% των βροχοπτώσεων πέφτουν στην περιοχή από το φθινόπωρο μέχρι
το χειμώνα, και κατά 24% κατά την περίοδο της άνοιξης (Καρράς, 1973). Η ξηρά
περίοδος για την περιοχή διαρκεί συνήθως 5 μήνες (Μάιο μέχρι Σεπτέμβριο) και
έτσι υπάρχει έντονο το πρόβλημα της ανάγκης του νερού, του αρδευτικού νερού για
το οποίο έχει κατασκευαστεί στο σημείο της φυσικής ροής της λίμνης Ζαραβίνας το
εκεί φράγμα (Ριγίδης & Γόντικας 1959,1960,1960α, Νικολάου & Σαχπάζης,
1999.)
Από γεωλογική άποψη (Παπανικολάου 1986, ΙΓΜΕ 1963, ΓΥΣ,1986,
Ψαριανός 1992, Νικολάου & Σαχπάζης 1999), η περιοχή αποτελείται από
ασβεστόλιθους οι οποίοι σε ορισμένα τμήματα καλύπτονται από φλύσχη, ο οποίος
αποτελείται από σχιστολίθους, κερατολίθους, και γενικά αργιλλικά στρώματα. Ετσι,
η ασβεστολιθική σύσταση του μεγαλυτέρου μέρους της λεκάνης απορροής της λίμνης
Ζαραβίνας είναι υδατοπερατή, ενώ η καρστική δομή (σύμπλοκα συστήματα με ρωγμές,
ρήγματα, σπηλαιοειδή ανοίγματα, δαιδαλώδη έγκοιλα κ.ά) του υποστρώματος και η
πλούσια φυτοκάλυψη-δασοκάλυψη της περιοχής ελαττώνουν την επιφανειακή απορροή
των νερών της βροχής.
Από περιβαλλοντική άποψη, στη λίμνη Ζαραβίνα, διαβιούν
αρκετά ψάρια του γλυκού νερού (περισσότερα από έντεκα), μερικά από τα οποία
είναι ενδημικά είδη της ευρύτερης περιοχής ή και της δυτικής Ελλάδας.
Η
λίμνη Ζαραβίνα, όπως και οι περισσότερες λίμνες στη δυτική και βορειοδυτική
Ελλάδα έχουν κοινή προέλευση. Ανήκουν στη ζώνη των καρστικών λιμνών η οποία
ξεκινά από τις νότιες Αλπεις, διασχίζει τις ανατολικές ακτές της Αδριατικής και
διαμέσου της Ηπείρου και της δυτικής Ελλάδας καταλήγει στην Πελοπόνησσο (Bogli,
1978). Σχηματίστηκαν δηλαδή οι λίμνες αυτές, ως αποτέλεσμα ενδογενών κυρίως
δυνάμεων του φλοιού της γης (τεκτονικές κινήσεις), αλλά και εξωγενών συνθηκών,
όπως είναι οι διαλυτικές διεργασίες του νερού, η δράση των πλημμυρών και η
ιζηματοποίηση (διάβρωση-αποσάθρωση) (Λεοντάρης, 1967, Ψαριανός,
1992).
Εξάλλου, την τεκτονική προέλευση της λίμνης Ζαραβίνας φανερώνει η
σχέση ανάμεσα στην έκτασή της προς την έκταση της εδαφικής της λεκάνης (λεκάνη
απορροής) και που είναι 300.505 τετραγωνικά μέτρα προς 12.271.986 τετραγωνικά
μέτρα=0,0245, ενώ η φύση της δείχνεται μέσα από τη σχέση του μέσου προς το
μέγιστο βάθος της και που είναι 25 μέτρα προς 31,5 μέτρα=0.79 (Wetzel, 1983,
Κουσουρής, 1993 & 2001). Σημειώνεται, ότι την ίδια τεκτονική προέλευση έχει
και η λίμνη Τριχωνίδα στην Αιτωλοακαρνανία, όπου η σχέση ανάμεσα στην έκτασή της
προς την έκταση της εδαφικής της λεκάνης (λεκάνη απορροής) είναι 98,6 τ.χλμ/
250τ.χλμ.=0,39, ενώ η φύση της που δείχνεται μέσα από τη σχέση του μέσου προς το
μέγιστο βάθος της, είναι 29,08μ./57,0μ.=0,51 (Κουσουρής, 1993).
Ωστόσο,
στην ευρύτερη περιοχή της Ηπείρου και της δυτικής Ελλάδας, οι σημερινές λίμνες ή
ομάδες λιμνών και πεδιάδων ή ομάδες λιμνών, πεδιάδων και ποταμοκοιλάδων ή
ποταμών ( για παράδειγμα, α-.Παμβώτιδα και Λαψίστα, β-.Ζαραβίνα, Σιταριά,
Κρυονέρι και Παρακάλαμος, γ-. Τριχωνίδα, Λυσιμαχεία, Οζερός και Αμβρακία κ.ο.κ)
αντιπροσωπεύουν τα τελευταία υπολείμματα και τα βαθύτερα σημεία τεράστιων
λεκανών, των κοιλαδολιμνών, που κάλυπταν ευρύτερες περιοχές κατά την πλειόκαινη
γεωλογική περίοδο (Fels, 1952, Bogli, 1978, Λεοντάρης, 1967, Κουσουρής,
2001).
Η λίμνη Ζαραβίνα, είναι μια φυσική λίμνη και ως εκ τούτου καλύπτεται
και κατακλύζεται μόνιμα από νερά εδώ και εκατομύρια χρόνια, αφού έχει πολύ
μεγάλο βάθος (31,5μ.), η επιφανειακή της έκταση με τα 300.505 τετραγωνικά μέτρα
θεωρείται μεγάλη, όπως μεγάλη είναι και η επιφανειακή λεκάνη απορροής της
(υδρολογική λεκάνη) αφού καλύπτει έκταση 12.271.986 τετραγωνικών μέτρων, ενώ ο
όγκος της λίμνης είναι πολύ μεγάλος, αφού ανέρχεται στα 6.281.300 κυβικά μέτρα
(στο υψόμετρο +458 μέτρα της επιφάνειας της λίμνης Ζαραβίνας) ( Ρηγίδης &
Γόντικας, 1959,1960, Νικολάου & Σαχπάζης, 1999).
Η λίμνη Ζαραβίνα
βρίσκεται ουσιαστικά στο υψηλότερο τμήμα μιας μακρόστενης κοιλάδας η οποία
περιβάλλεται από το όρος Κασιδιάρης και το όρος Ρονίτσα, ενώ ενώνεται με τον
ποταμό Νιζερό - ο οποίος παραλαμβάνει το πλεονάζον νερό από τη λίμνη Ζαραβίνα -
και ο οποίος μετά μια πορεία 20 περίπου χιλιομέτρων συναντά τον ποταμό Καλαμά
(Ρηγίδης & Γόντικας 1960, ΙΓΜΕ 1963, ΓΥΣ, 1986).
Εξάλλου, είναι
γνωστό ότι κάθε λιμναία λεκάνη ή λίμνη έχει πάντοτε κυμαινόμενη έκταση στην
επιφάνειά της, η οποία εξαρτάται κυρίως από τη φυσική μεταβλητότητα των
κλιματικών συνθηκών (βροχή, χιόνι, πλημμύρες, ανομβρία, ξηρασία, θερμοκρασία,
εξάτμιση, υγρασία κ.ά) της ευρύτερης περιοχής της. Επομένως, αν η Ζαραβίνα δεν
είχε το θυρόφραγμα, που σήμερα την περιορίζει, θα μπορούσε να επεκταθεί και πολύ
μακρύτερα από τα σημερινά της όρια καταλαμβάνουσα πολλαπλάσια έκταση από τη
σημερινή.
Ωστόσο, ο όγκος του νερού μέσα στη λίμνη Ζαραβίνα ξεπερνάει τα
6.200.000 κυβικά μέτρα - μελέτες Ρηγίδη & Γόντικα, Υπουργείο Γεωργίας, Δ/νση
Υδραυλικών Κατασκευών, 1959,1960, και πραγματογνωμοσύνη των Νικολάου &
Σαχπάζη που θεωρεί ως μεγαλύτερο βάθος της λίμνης Ζαραβίνας τα 31.5 μέτρα - και
επομένως η Ζαραβίνα, σύμφωνα με τα ειδικά βιβλία της λιμνολογίας και του
περιβάλλοντος( π.χ.Wetzel, 1983, Σούλιος, 1986, Κουσουρής, 1993 &1998),
αποτελεί μία πολύ μεγάλη και σε όγκο δεξαμενή νερού η οποία καλύπτει εκτός των
άλλων και τις αρδευτικές και όχι μόνο ανάγκες των γειτονικών κάμπων στο
Κρυονέρι, στη Σιταριά και μέρος στον Παρακάλαμο, αλλά και τις περιβαλλοντικές
ανάγκες-χρήσεις της εγγύτερης περιοχής της.
Ωστόσο, η λίμνη Ζαραβίνα μαζί
με τις γειτονικές περιοχές της κοιλάδας του Γόρμου ποταμού, το δάσος της Μερόπης
και το Ωραιόκαστρο - συνολικής έκτασης 219,17 τετραγωνικά χιλιόμετρα -, έχει
ενταχθεί στο ευρωπαικό δίκτυο προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος NATURA-2000,
με υψηλή μάλιστα προτεραιότητα προστασίας και με κωδικό GR2130010 (NATURA-2000).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου