Το παλαιότερο μοναστήρι της Ηπείρου είναι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα στη Πλακωτή Θεσπρωτίας

Το παλαιότερο μοναστήρι της Ηπείρου είναι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα στη Πλακωτή Θεσπρωτίας. Σύμφωνα με τις βυζαντινές τοιχογραφίες που αποκαλύφθηκαν κάτω από τα νεότερα επιχρίσματα του καθολικού  και οι οποίες χρονολογούνται τον 13ο αι., η ίδρυσή της θα πρέπει να τοποθετηθεί στα χρόνια του Δεσποτάτου της Ηπείρου. 

 Σήμερα σώζεται μόνο το καθολικό της μονής. Ανήκει στον τύπο του ελεύθερου σταυρού και ειδικότερα στην παραλλαγή του λεγόμενου λατινικού σταυρού, στη διασταύρωση των κεραιών του οποίου υψώνεται εξαγωνικός τρούλος. Πρόκειται για αρχιτεκτονικό τύπο αρκετά διαδεδομένο στη νησιωτική Ελλάδα, σχετικά όμως σπάνιο στον ηπειρωτικό χώρο. Η εγκάρσια καμάρα προβάλλει δεξιά και αριστερά, ώστε η εκκλησία στην κάτοψη να παίρνει εξωτερικά το σχήμα ελεύθερου σταυρού.

 Σε μεταγενέστερη περίοδο, πιθανόν τον 18ο ή τον 19ο αιώνα, προστέθηκε νάρθηκας στη δυτική πλευρά, όπου και η είσοδος του ναού. Η τοιχοδομία είναι κατασκευασμένη με αργολιθοδομή στην οποία παρεμβάλλονται πλίνθοι σποραδικά τοποθετημένοι ή σε οριζόντιες σειρές.  Ο τρούλος εξωτερικά κοσμείται με οδοντωτή ταινία και κυκλικά διακοσμητικά μοτίβα. Η ημικυκλική αψίδα φέρει αβαθή αψιδώματα, ενώ στο αέτωμα της ανατολικής κεραίας του σταυρού ξεχωρίζει ακτινωτό πλίνθινο κόσμημα. Εσωτερικά, διατηρούνται αποσπασματικά τοιχογραφίες στις κεραίες του σταυρού και κυρίως στη βόρεια,  όπου διακρίνονται σπαράγματα τοιχογραφικού διακόσμου με παράσταση ευαγγελικής σκηνής και ολόσωμου αγίου, πιθανότατα του αγίου Παντελεήμονα. Οι τοιχογραφίες αυτές χρονολογούνται στον 13ο αιώνα. 

http://katoci.blogspot.com