Ποῦ πῆγε ἡ μέρα ἡ δίκοπη ποὺ
εἶχε τὰ πάντα ἀλλάξει;
Δὲ θὰ βρεθεῖ ἕνας ποταμὸς νἆ᾿ ναι γιὰ μᾶς
πλωτός;
Δὲ θὰ
βρεθεῖ ἕνας οὐρανὸς τὴ δρόσο νὰ σταλάξει
γιὰ τὴν ψυχὴ ποὺ νάρκωσε κι ἀνάθρεψε ὁ
λωτός;
Ερωτικός λόγος,Ε΄| Γ.
Σεφέρης.
Δεν θα
ήταν αρκετή η μνεία της γέννησης του μεγάλου ζωγράφου Γιάννη Μόραλη στην Άρτα
στις 26 Απριλίου το 1916 ως το δεύτερο από τα τέσσερα παιδιά της Βασιλικής
Μιχάλη και του φιλολόγου Κωνσταντίνου Μόραλη. Ούτε πάλι θα ήταν αρκετό να
αναφερθούμε στην επιρροή που άσκησε ο γενέθλιος τόπος στην τέχνη του Μόραλη-στις
ελάχιστες φορές που αποκαλύφθηκε ιδιωτικά όπως σε μία από τις σπάνιες
συνεντεύξεις του στην κ. Λαμπράκη Πλάκα και στην κ. Τσιγκάκου περιγράφει τα
παιδικά του χρόνια στα στενά της Άρτας με τους πρόσφυγες, τα τοπία το φώς τα
ψηφιδωτά των εκκλησιών της Αγίας Θεοδώρας και του Παντοκράτορα της Παρηγορήτριας
με ιδιαίτερη αγάπη και σεβασμό. Το μυστήριο των εικόνων αλλά και της αφής της
γεύσης της μυρωδιάς των χρωμάτων της ζωγράφου θείας του Βιργινίας Μιχάλη όπως
και οι κιμωλίες του πατέρα του που τις βουτούσε σε χρώματα και πειραματίζονταν
παιδάκι σε λευκές κόλλες από το γραφείο του τον κάνουν αργότερα να μιλά πως όλα
αυτά λειτούργησαν υποσυνείδητα στη δημιουργία μιας μεγάλης τέχνης όπως είναι η
τέχνη του Γ.Μόραλη που κατάφερε να διαπαιδαγωγήσει το βλέμμα, να προκαλέσει
διαδρομές χρωμάτων και γραμμών στα επιθαλάμια και τα επιτύμβια του, μια αυστηρή
αφαιρετική προσέγγιση γεωμετρικών συμμετριών του έρωτα και του θανάτου, που για
τον καλλιτέχνη ήταν τόσο κοντά όπως και το μαύρο με το λευκό την ώχρα και το
βαθύ γαλάζιο τα χρώματα των πορτοκαλεώνων ,το φώς του Ιονίου που τόσο αγάπησε
και το περιέγραψε ως βελούδινο σε αντίθεση με το σκληρό και αμείλικτο του
Αιγαίου.
Τι να πρωτοπεί
κανείς για το Γ.Μόραλη το δάσκαλο, τον άνθρωπο τον καλλιτέχνη-τι να πρωτογράψει
και πόσο θα έπρεπε εμείς οι αρτινοί αρχικά να τον γνωρίσουμε και ταυτόχρονα να
τον τιμήσουμε για την προσφορά του στην τέχνη, την αισθητική, τη ζωγραφική, τον
τόπο του και να διεκδικήσουμε μία έκθεση, μια παρουσίαση κάποιων έργων του μιας
και το μοναδικό και ελάχιστο που υπάρχει στην πινακοθήκη προς τιμήν του- το
κορίτσι με το πορτοκάλι- και ο Πήγασος το σύμβολο του συλλόγου Σκουφά που ο
ίδιος σχεδίασε και δώρισε στο σύλλογο Σκουφά μαζί με κάποια άλλα έργα του που
δυστυχώς αγνοούνται δεν είναι αρκετά και ποτέ δεν θα είναι αρκετά για τη
διαφύλαξη και προβολή της μνήμης και του μεγαλείου ενός τέτοιου
καλλιτέχνη.
Αναζητώντας υπάρχουν αρκετοί πρόθυμοι που
θα μπορούσαμε να συνεργαστούμε και να μας παραχωρήσουν κάποιες δικές τους
προσπάθειες, γνώσεις, έργα, δρόμους και προσεγγίσεις να ξαναφέρουμε τον
ξενιτεμένο μας ζωγράφο πίσω στην Άρτα. Είναι πολλοί οι μαθητές του πολλές οι
αναμνήσεις τους που είναι όλες γοητευτικές και δείχνουν μια βαθιά εκτίμηση
σεβασμό αγάπη και θαυμασμό στον πιο ευγενή ζωγράφο και άνθρωπο που έβγαλε
ετούτος ο τόπος. Οι άνθρωποι που τον γνώριζαν καλά από την Άρτα και είχαν μαζί
του σχέσεις και επικοινωνία εκλείπουν σιγά- σιγά και αυτοί και θεωρώ χρέος μας
να τον τιμήσουμε έστω για τα 100 χρόνια από τη γέννησή του στον ίδιο του τον
τόπο. Ο τρόπος είμαι σίγουρη πως θα βρεθεί αρκεί να γίνει μια αρχή και μια σωστή
και προσεγμένη προσέγγιση .
Εξ΄ άλλου και ο ίδιος συνήθιζε να λέει πως
ο καλλιτέχνης εκφράζεται με τις πληγές της εποχής του. Ας τον τιμήσουμε και
εμείς με τα μέσα και τον τρόπο που μας καταδεικνύει η συνείδησή μας γιατί σε
τέτοιες δύσκολες εποχές η τέχνη και το μεγαλείο των δημιουργών της μπορεί και
πρέπει να μας διδάξει κάτι από την ανθρωποκεντρική κατεύθυνση του έργου τους και
να μας θυμίσει πως από τον ουρανό εμπνέεσαι , από την θάλασσα αντλείς την αύρα
το ταξίδι και το περίτεχνο γαλάζιο της- από το φύλλο της ελιάς όλη τη γκάμα μιας
χρωματικής κλίμακας που μόνο η Ελλάδα μπορεί να προσφέρει σε συνεργασία με το
φώς του δικού μας ήλιου που βάφει τα όμορφα πρόσωπα των γλυπτών μας και μαρμάρων
μας που μόνο εδώ ζωντανεύουν με την παρουσία τους, που είναι η τέχνη της
καθημερινότητά μας. Άς τιμήσουμε ανθρώπους που μας τίμησαν με το έργο τους και
πάνω απ΄ όλα τίμησαν και σεβάστηκαν τον ίδιο τον άνθρωπο, το σώμα του, την ψυχή
και το πνεύμα του, χωρίς να μείνουν ή να προσκολληθούν σε μία παγίδα
ελληνοκεντρισμού και μόνο χωρίς το γόνιμο έργο τους να κλείνει την πανανθρώπινη
γοητεία και σοφία. Ένας τέτοιος είναι και ο Γιάννης Μόραλης και γεννήθηκε στην
Άρτα. Καιρός να τον τιμήσουμε.
Της Κατερίνας Σχισμένου,
Φιλολόγου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου