Τα κόλπα της «ελεύθερης αγοράς»

Ασφυκτικά γεμάτο το αστικό, Σάββατο μεσημέρι, ''νεκρή'' ώρα. Και ξαφνικά, σε μια στάση κατέβηκαν άπαντες και απόμεινα μόνος με 3-4 ακόμη. Παραξενεμένος ρώτησα τον οδηγό, που πάνε όλοι ετούτοι.

''Στα τάδε σούπερ μάρκετ, που έχει ένα πολύ μεγάλο κατάστημα δυο δρόμους παραπέρα. Έχει προσφορές σήμερα και έρχεται κόσμος από χιλιόμετρα μακριά''..

Τα τελευταία χρόνια οι διαφημίσεις των σούπερ μάρκετ είναι προσαρμοσμένες στο ''μάρκετινγκ του κράχτη''. Μειώνουν τις τιμές λίγων επιλεγμένων προϊόντων τους για κάποιο αυστηρά καθορισμένο χρονικό διάστημα- τις περισσότερες φορές αυτό επαναλαμβάνεται με περιοδικό τρόπο, ώστε να αποτυπώνονται αυτομάτως στη μνήμη του καταναλωτή οι ημέρες που κάνει προσφορές το συγκεκριμένο σούπερ μάρκετ- για να βάλουν τον πελάτη μέσα στο μαγαζί, από όπου θα βγει έχοντας ψωνίσει πολύ περισσότερα πράγματα από αυτά που βρίσκονται σε προσφορά.

Από ότι φαίνεται, οι περισσότεροι Έλληνες καταναλωτές, στενεμένοι από την κρίση, προσαρμόστηκαν σε αυτό τον τρόπο αγορών. Παρακολουθούν τις διαφημίσεις στην τηλεόραση, προμηθεύονται τα φυλλάδια που αναγράφονται οι προσφορές κατά είδος και ημερομηνία, και μετά αρχίζουν τις βόλτες. Μόνο που ψωνίζουν από το κάθε κατάστημα μόνο τους κράχτες. Την τάδε μάρκα απορρυπαντικών στο 1^ο σούπερ μάρκετ, τα χαρτικά στο β', το κρέας και τη ζάχαρη με κουπόνια προσφορών από το γ', το γάλα και το γιαούρτι από το δ', τα ζυμαρικά από το ε' και πάει λέγοντας. Η κίνηση πολύ μικρή τις πρώτες ημέρες της εβδομάδας, ανεβαίνει κάθετα την Παρασκευή απόγευμα και το Σάββατο που υπάρχει χρόνος για τις βόλτες στα διάφορα σούπερ μάρκετ.

Ο ''καταναλωτής της ελεύθερης αγοράς'' να πούμε. Ο καταναλωτής που έχει μετατραπεί στο μόνο όπλο για ''την αντιμετώπιση της ακρίβειας''. Γιατί στην ''ελεύθερη αγορά'', που λέει και το υπουργείο Ανάπτυξης, ''ο καταναλωτής θα πρέπει να ψάχνει, να εντοπίζει τις χαμηλές τιμές, να αποφεύγει τα μαγαζιά με τις υψηλές'' και έτσι τιμωρώντας τα να τα εξαναγκάζει να μειώνουν τις τιμές.

Μόνο που αν κι αυτή η μέθοδος εφαρμόζεται χρόνια τώρα, οι τιμές δεν πέφτουν και το μόνο που απομένει τελικά είναι το ''ξεποδάριασμα του καταναλωτή''. 

Τα σούπερ μάρκετ κερδισμένα βγαίνουν, έστω κι αν οι πωλήσεις τους επικεντρώνονται στους ''κράχτες''. Γιατί από τη μία πολλαπλασιάζουν τους τζίρους τους στους ''κράχτες'' (και βεβαίως και σε άλλα προϊόντα που πολλοί από τους πελάτες τους θα ψωνίσουν), από την άλλη δεν αλλάζουν τις τιμολογιακή τους πολιτική και, ακόμα, με την έντονη διαφήμιση των φτηνών προϊόντων και των προσφορών, πετάνε έξω από την αγορά τους μικρότερους ανταγωνιστές, που δεν έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν σε αυτό το παιχνίδι της ''απατηλής φθήνιας'' (σ.σ. τα τελευταία τρία χρόνια έχουν κλείσει δεκάδες μικρές αλυσίδες σούπερ μάρκετ, ιδιαίτερα στην επαρχία).

Επίσης, περιορίζουν το εργατικό κόστος, κρατώντας μειωμένο το προσωπικό τους τις τέσσερις πρώτες ημέρες τις εβδομάδες και προσλαμβάνοντας φτηνούς απασχολούμενους μερικής απασχόλησης μόνο για το Παρασκευο-Σάββατο.

«Αλλα κόλπα» στην αγορά της «ελευθερίας»  Πούλαγε τον καφέ 8.50 ευρώ. Όμως, το πρόστιμο που επιβλήθηκε δεν ήταν για την υψηλή τιμή αλλά για υγειονομικούς λόγους και γιατί δεν υπήρχαν φύλλα διαμαρτυρίας στην έξοδο του καταστήματος!

Και δεν θα μπορούσε να γίνει αλλιώς. Στην »ελεύθερη» αγορά η έννοια της κερδοσκοπίας και της αισχροκέρδειας δεν υπάρχει. Έτσι, λοιπόν, όταν το υπουργείο Ανάπτυξης πιέζεται από αποκαλύψεις για υπερβολικές τιμές να παρέμβει κατασταλτικά, τιμωρεί τους »άτακτους» επιχειρηματίες για άλλες παραβάσεις, κατά προτίμηση υγειονομικές και φορολογικές. Οι υγειονομικές είναι άμεσης απόδοσης για να ικανοποιηθεί το δημόσιο αίσθημα. Οι φορολογικές είναι πιο αποτελεσματικές, καθώς το ΣΔΟΕ επιβάλλει μείωση τιμών υπό την απειλή ότι θα κάνει φύλλο και φτερό τα βιβλία της επιχείρησης για να του βρει φορολογικές παραβάσεις.

Ο δεύτερος τρόπος είναι πιο αποτελεσματικός γιατί άπαντες φοβούνται να μπλέξουν με την εφορία όσο φοβάται ο διάβολος το λιβάνι.Είναι όμως περισσότερο »εν κρυπτώ» και έτσι, ενώ πετυχαίνει την πτώση των τιμών, δεν είναι συνήθως πρόσφορος για επικοινωνιακή εκμετάλλευση.

Από εκεί και πέρα, περιορισμοί στις τιμές συγκεκριμένων- λίγων σε αριθμό- ειδών μπαίνουν σε επιχειρήσεις εστίασης που λειτουργούν μονοπωλιακά σε χώρους όπως τα λιμάνια, τα σχολεία, τα αεροδρόμια, τα νοσοκομεία, τα γήπεδα, οι αρχαιολογικοί χώροι, οι σιδηροδρομικοί σταθμοί (μάλλον ο πύργος του ΟΤΕ δεν περιλαμβάνεται σε αυτούς), αλλά κι εκεί η παράβαση της τιμής είναι σχετικά εύκολη. Για παράδειγμα, το υπουργείο ορίζει ανώτατη τιμή στο τοστ με τυρί και ζαμπόν. Ο επιχειρηματίας προσθέτει ένα φύλλο μαρούλι και αμέσως βρίσκεται εκτός διατίμησης.

Ή αντί τον διατιμημένο μονό καφέ, σου πουλάει »ελεύθερο» διπλό.

Στην περίπτωση του κυλικείου του πύργου του ΟΤΕ, στην »ελεύθερη αγορά» πάντα, θα μπορούσε να γίνει καταγγελία στην Επιτροπή Ανταγωνισμού για »εκμετάλλευση δεσπόζουσας θέσης» και να επιβάλει αυτή μείωση της τιμής, υπό την απειλή προστίμου, μετά από μία χρονοβόρα διαδικασία που κρατάει χρόνια.

Στην »ελεύθερη αγορά», όπως μας έλεγαν από παλιά, »ρυθμιστής της αγοράς» είναι ο καταναλωτής, Υπό την έννοια, να κάνει- ας το χαρακτηρίζουμε έτσι- μποϋκοτάζ στον πύργο του ΟΤΕ και να μην πάει εκεί να πιει καφέ.

Ή σε άλλες περιπτώσεις, να ψάχνει να βρει το φτηνότερο βενζινάδικο, να ψάχνει που υπάρχει η φθηνότερη φέτα για να αγοράσει, σε ποιο φούρνο θα βρει το φθηνότερο ψωμί, σε πιο κρεοπωλείο τις φθηνές μπριζόλες, σε ποιο σούπερ μάρκετ τα φθηνότερα χαρτικά, σε ποια καφετέρια το φθηνότερο καφέ, σε άλλο ψυγείο το φθηνότερο γάλα κ.ο.κ.

Τόσο καλά. Τόσο »σκληρή αντιμετώπιση» από μέρους της πολιτείας της »ασυδοσίας της αγοράς» που λέει και ο Γιακουμάτος.

Α, κάτι ακόμη. Ο Γιακουμάτος, διαβάζω, έχει κηρύξει πόλεμο για τη μείωση της τιμής του ψωμιού, ενώ βρίσκεται στα χαρακώματα  για την τιμή του γάλακτος.

Καλό βόλι, κύριε υπουργέ. Και να μην ξεχάσεις τις μπαλάσκες και ξηρά τροφή.

www.imerodromos.gr