To Ιστορικό της Πανηπειρωτικής Ομοσπονδίας Αμερικής

Με ιδιαίτερη ευχαρίστηση ανταποκρίνομαι στο αίτημα του Ηπειρωτικού Συλλόγου «Ένωσις» του Worcester, να γράψω το ιστορικό της Ομοσπονδίας μας με την ευκαιρία του 35ου Πανηπειρωτικού συνεδρίου που συνέρχεται εφέτος στην πόλη τους. Από το βιβλίο του αείμνηστου Βασιλείου Πλιάτσικα «Ηπειρωτικές Αναδρομές» καθώς και από του Νίκου Λώλη «Ηπειρώται εν Αμερική» αντλώ μερικές πληροφορίες γιά το ιστορικό της ίδρυσης και της δραστηριότητας της Πανηπειρωτικής Ομοσπονδίας μέχρι το 1955, τη χρονιά δηλαδή που έφθασα κι εγώ στην Αμερική και ανεμίχθηκα ενεργά στην οργάνωση. Αυτό μου δίνει τη δυνατότητα να συμπληρώσω το ιστορικό της Πανηπειρωτικής μέχρι σήμερα με στοιχεία που κρατώ στο αρχείο μου.

Αρχίζω με την αναφορά του Β. Πλιάτσικα σχετικά με την ίδρυση της Πανηπειρωτικής Ομοσπονδίας Αμερικής, η οποία στο διάβα του χρόνου (όπως θα διαβάσετε παρακάτω) μετονομάστηκε "Αμερικής και Καναδά" και αργότερα "Αμερικής,Καναδά και Αυστραλίας".

«Με πρωτοβουλία των Ηπειρωτικών οργανώσεων της Νέας Υόρκης, Φιλαδελφείας και Γούστερ και κατόπιν πολλών συσκέψεων, αποφασίστηκε η πρώτη σύγκληση Πανηπειρωτικού Συνεδρίου σε μιά έπαυλη στο Northboro, μιά μικρή πόλη κοντά στο Γούστερ. Το Συνέδριο ορίστικε γιά την 19-21 Ιουλίου 1942. Ιστορική θα μείνη στα χρονικά του Ηπειρωτισμού της Αμερικής αυτή η Πανηπειρωτική συγκέντρωση. Η αθρόα προσέλευση των Ηπειρωτών από κάθε γωνιά της Αμερικής, ο ενθουσιασμός, η αγάπη, η ευθυμία και οι παντός είδους εκδηλώσεις εκείνωντων τριών ημερών θα μείνουν αξέχαστες σε όσους είχαν την σπάνια ευκαιρία να παρευρεθούν στην Ηπειρωτική αυτή μυσταγωγία. Και οι δύο ημερήσιες ελληνικές εφημερίδες την Νέας Υόρκης, καθώς και άλλες έστειλαν αντιπροσώπους και αφιέρωσανολόκληρες στήλες στο ιστορικό αυτό γεγονός. Εμπνευστής του όλου προγράμματος ήτανο Μέγας Αθηναγόρας ο οποίος έδωσε αίγλη και μεγαλείο στην τριήμερη και πρωτοφανή Ηπειρώτικη συναδέλφωση. Ο Αρχιεπίσκοπος προτείνει να αγοραστεί αυτή η μεγάλης αξίας έπαυλη στην γραφική τοποθεσία γιά να χρησιμεύση ως Ηπειρωτική Εστία με το όνομα «Πανηπειρωτική Στέγη», ως μορφωτικό και εκπαιδευτικό κέντρο και να στεγάσει την Ηπειρωτική μεγαλοψυχία και ιστορία. Η αγορά πραγματοποιήθκε με μιά πρώτη δωρεά χιλίων δολλαρίων των αδελφών Χρήστου και Ιωάννη Τσούρου.

Δυστυχώς όμως,το κτήμα μεταπωλήθηκε γιατί η συντήρησή του ήταν πολυδάπανη, διαψεύδoντας έτσι το όνειρο του Μεγάλου Αθηναγόρου.» Από το βιβλίο του Νίκου Λώλη πέρνω περιληπτικά τις ακόλουθες πληροφορίες:«Τα κυριώτερα σημεία της εθνικής δράσης της Πανηπειρωτικής Ομοσπονδίας Αμερικής από την ίδρυσή της τον Ιούλιο 1942 μέχρι και το 1946 - η εθνικά κρίσιμη αυτήτετραετία - με πρώτο πρόεδρο τον Δρ. Φώτιο Κυρίτση, μπορεί να συνοψισθούν ως εξής: Ώς πρώτη πράξη της ήταν η έντονη διαμαρτυρία γιά την εκτύπωση αλβανικών αναμνηστικών γραμματοσήμων στην Αμερική, εκτός εκείνων που εκτυπώθηκαν από την αμερικάνικη κυβέρνηση προς τιμήν της Ελλάδας και των άλλων σύμμαχων χωρών, οι οποίες πολέμησαν και αντέδρασαν κατά του Άξονα.

Η αποστολή αντιπροσωπείας στο Άγιο Φραγκίσκο (San Francisco), κατά τηνιδρυτική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, προς εξουδετέρωση της αλβανικήςπροπαγάνδας.Τακτική έκδοση Δελτίου στ' αγγλικά, προς διαμόρφωση της κοινής γνώμης της Αμερικής και άλλων χωρών υπέρ του Βορειοηπειρωτικού Ζητήματος. Διαφωτιστικέςεκθέσεις και διαμαρτυρίες στα Συμβούλια Υπουργών Εξωτερικών της Αμερικής, Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσσίας. Διαφωτιστικές εκθέσεις και διαμαρτυρίες στο Συνέδριο Ειρήνης γιά να μην θεωρηθεί η Αλβανία «συνεμπόλεμος», αλλά σαν εχθρικό κράτος, σύμμαχος του Άξονα.

Ανάλογες διαμαρτυρίες και στο Συμβούλιο Ασφαλείας ώστε ναμην εγκριθεί η Αλβανία μέλος του Συνδέσμου των Φιλειρηνικών Εθνών. Διαφωτιστικέςανακοινώσεις και συνεντεύξεις προς τον Αμερικανικό Τύπο, ραδιοφωνικές ομιλίες και διαλέξεις επί του Βορειοηπειρωτικού και συνδιαλέξεις με πολλούς Γερουσιαστές και άλλων πολιτικών παραγόντων στην Αμερική. Έκδοση διαφωτιστικών φυλλάδιων γιά τιςδιάφορες φάσεις του Βορειοηπειρωτικού Θέματος από τους κ.κ. Φ. Κυρίτση και Ν.Κασσαβέτη. Συντονισμένες ενέργειες και συνεργασίες προς υιοθέτηση από τηνΑμερικανική Γερουσία πρόταση ψηφίσματος υπέρ της Βορείου Ηπείρου γνωστή ως "Resolution S. 82" από τον Γερουσιαστή της Φλώριδας S. Pepper.

Το Ψήφισμα αυτό (RESOLUTION S. 82) της Αμερικανικής Γερουσίας έχει ως εξής:

«ΑΠΟΦΑΙΝΕΤΑΙ ότι η Γερουσία κατανοεί ότι η Βόρειος Ήπειρος (περιλαμβανομένης της Κορυτσάς) και τα δώδεκα νησιά του Αιγαίου Πελάγους, γνωστάως Δωδεκάνησα, όπου επικρατεί ακραιφνής Ελληνικός πληθυσμός, να παραχωρηθούναπό τη Διάσκεψη Ειρήνης στην Ελλάδα και να ενσωματωθούν στα εδάφη της. Στη συνέχεια, κατά την περίοδο αυτή, η Πανηπειρωτική Ομοσπονδία Αμερικήςσυνεργάστηκε και βοήθησε την Βορειοηπειρωτική Αντιπροσωπεία, η οποία ήρθε στην Αμερική υπό την προεδρία του αειμνήστου Μητροπολίτου Αργυροκάστρου Παντελεήμονος. Ενίσχυσε οικονομικά τους πρόσφυγες και τα ορφανά της Βορείου Ηπείρου, τα οποία είχαν καταφύγει στην Ελλάδα. Κατάρτησε Επιτροπή να μεταβεί στοΠαρίσι γιά τη Διάσκεψη Ειρήνης. Πραγματοποίησε επιτυχείς συνεντεύξεις και συσκέψεις της ηγεσίας και άλλων αξιωματούχων της Ομοσπονδίας με σημαντικούςπολιτικούς παράγοντες της Αμερικής, Γερουσιαστές και άλλες προσωπικότητες παναμερικανικής φήμης και βαρύτητος, και άλλα πολλά.»

Στη συνέχεια ο Νίκος Λώλης γράφει ότι αναφέρεται αποκλειστικά και μόνον σταπρώτα έτη δράσεως της Πανηπειρωτικής Ομοσπονδίας Αμερικής γιά δύο λόγους.

«Πρώτον, γιατί έκτοτε το πρότυπο αυτό της δράσεως επαναλαμβάνεται περίπου στο ίδιο σχήμα αλλά σε διαφορετικό τόνο και ένταση. Και δεύτερον, γιατί ως επί το πλείστον η δράση αυτή, απτόμενη του εθνικού θέματος, δεν είναι δυνατόν να κοινολογηθεί σε όλα της τα σημεία. Αλλά και γιατί δεν κατορθώσαμε να συγκεντρώσουμε το αναγκαίο έγγραφο υλικό, το οποίο το αναθέτουμε στον ιστορικό του μέλλοντος.»

Χωρίς να διεκδικώ βέβαια τον τίτλο του «ιστορικού του μέλλοντος» γιά τονοποίο αναφέρεται ο Νίκος Λώλης στο τέλος του γραπτού του, συνεχίζω εγώ από το 1955 μέχρι σήμερα το ιστορικό της δραστηριότητας της Πανηπειρωτικής Ομοσπονδίας όπως εγώ τουλάχιστον την έζησα και την υπηρέτησα πενήντα ολόκληρα χρόνια, ζητώντας προκαταβολικά συγγνώμη γιά οποιαδήποτε παράλειψη από λάθος ή έλλειψη κάποιου σοβαρού στοιχείου στ' αρχεία μου.

Ήταν Μάιος του 1955 όταν έφθασα μετανάστης στη Νέα Υόρκη. Δεν είχα προλάβει να γνωρίσω ακόμα τους ηγέτες των Ηπειρωτικών οργανώσεων της εποχής εκείνης, έμαθα όμως ότι υπάρχει μιά Ομοσπονδία Ηπειρωτών στην Αμερική και ότι 14 - 18 Ιουλίου (δύο μήνες αργότερα) ετοιμάζει το 9ο Συνέδριο στο Ντιτρόιτ. Ήταν το μόνο συνέδριο της Πανηπειρωτικής που δεν πήγα γιατί νέος μετανάστης τότε, δεν είχα ούτε ταχρήματα ούτε και τις γνωριμίες.Πρόεδρος τότε ήταν ο Χειμαριώτης Κωσταντίνος Δήμας που είχε εκλεγεί γιά πρώτη φορά στη Νέα Υόρκη το 1953. Αμέσως μετά την εκλογή του κατάφερε να νοικιάσει ένα πολυτελέστατο γραφείο στην καρδιά της Νέας Υόρκης, 42 Δρόμους και Broadway . Γραμματέα προσέλαβε τον μακαρίτη Κώστα Τζόβα - φοιτητή τότε στο Πανεπιστήμιο Columbia - του οποίου το ταλέντο στην πέννα ήταν ευτύχημα γιά την δραστηριότητα και τη λειτουργία του γραφείου της οργάνωσης.Ο Κώστας Δήμας δραστηριοποίησε την Πανηπειρωτική με την οργάνωση Ηπειρωτικών συλλόγων σε πόλεις φυσικά που δεν υπήρχαν τότε, αλλά περισσότερο στη διαφώτιση τόσο των Ηπειρωτών όσο και της λοιπής ομογένειας στο Εθνικό Β.Ηπειρωτικό Θέμα.

Εκείνο λοιπόν το καλοκαίρι επανεκλέγεται γιά μιά ακόμα διετία στο συνέδριο του Ντητρόιτ.Στα δύο τελευταία χρόνια του Δήμα τόσο εγώ όσο και αρκετοί νέοι της ηλικίας μου - ιδιαίτερα από τη Νέα Υόρκη - είχαμε την ευκαιρία να γνωριστούμε με τους ηγέτες εκείνης της εποχής και να τους βοηθήσωμε στο έργο τους, αλλά σιγά σιγά ν' αποχτήσωμε κι εμείς κάποια πείρα που αναπόφεκτα θα τους αντικαθιστούσαμε κάποια μέρα.Τον Κώστα Δήμα αντικατέστησε στο συνέδριο του Σικάγου το 1957 ο ΠαντελήςΣέπης από την Κορυτσά. Μόνιμος κάτοικος του Σικάγου υπηρέτησε την Πανηπειρωτικήκαι κράτησε την οργάνωση επί μιά τετραετία ενωμένη και απηλαγμένη από τις συνηθισμένες εσωτερικές διχόνιες που τυρανούν τις περισσότερες ομογενειακές οργανώσεις. Σοβαρός επιχειρηματίας αλλά και δραστήριος ηγέτης απόχτησε το σεβασμό και την εκτίμηση όλων μας. Γραμματέας της Πανηπειρωτικής τότε ήταν ο γιατρός Βασίλειος Φώτος από την Πολίτσανη Β. Ηπείρου, κάτοικος κι αυτός του Σικάγου ο οποίος εξελέγη γιά πρώτη φορά μετά τις δύο διετίες του Παντελή Σέπη, Ύπατος Πρόεδρος της οργάνωσης τον Ιούλιο του 1961.

Ο γιατρός Β. Φώτος αποτέλεσε εξαίρεση στη δραστηριότητα και στους αγώνεςτης Πανηπειρωτικής. Το γεγονός και μόνο ότι υπηρέτησε την οργάνωση επτά (7) διετίες τον κατατάσσει δίκαια σε περίοπτη θέση ανάμεσα σ' όλους εμάς που τον διαδεχτήκαμε στην ηγεσία του Ηπειρωτισμού της Αμερικής.Η δραστηριότητα του γιατρού Β. Φώτου ήταν κυρίως στις επαφές που είχε με τους τότε κυβερνητικούς παράγοντες της Ελλάδος σε επανηλλειμένα ταξίδια, ξοδεύοντας προσωπικά χιλιάδες δολλάρια γιά δημόσιες σχέσεις με κυβερνητικούς παράγοντες,επιμένοντας το Β. Ηπειρωτικό θέμα να κρατηθεί ζωντανό και ν' αποτελέσει Εθνική διεκδίκηση της Ελλάδας.Στο Σικάγο όπου εξασκούσε την ιατρική βοήθησε πολλούς φτωχούς με δωρεάν εξετάσεις. Έφερε στην Αμερική με εγγύηση δική του εκατοντάδες μετανάστες από την Β.Ήπειρο και φρόντισε να τους βρεί δουλειά γιά να ζήσουν. Ήταν ο άνθρωπος που άρχισε την Ελληνική παρέλαση στην πόλη του η οποία έγινε πλέον θεσμός και γιορτάζεται κάθε χρόνο.Θα μπορούσε κανείς να γράψει πολλά γιά τη δραστηριότητα του γιατρού Β.Φώτου, αλλά δεν μου επιτρέπει ο χώρος γιά περισσότερες λεπτομέριες.

Η ΠΟΑ μετονομάζεται ΠΟΑΚ. Στο 16ο συνέδριο της Πανηπειρωτικής που έγινε στη Νέα Υόρκη από 9 εώς 14Ιουλίου το 1969, λόγω της συμμετοχής πολλών αντιπροσώπων Ηπειρωτικών συλλόγων από τον Καναδά - οι οποίοι εξεδήλωσαν την επιθυμία να ενταχτούν στην Ομοσπονδία - η επιτροπή καταστατικού εισηγείται την αλλαγή του ονόματος της Πανηπειρωτικής Ομοσπονδίας Αμερικής ΠΟΑ με το όνομα ΠΟΑΚ ήτοι Πανηπειρωτικής Ομοσπονδίας Αμερικής και Καναδά. Η πρόταση έγινε ομόφωνα δεκτή.Στο Συνέδριο αυτό ο γιατρός Β. Φώτος τελειώνει την τέταρτη θητεία του ως πρόεδρος της Πανηπειρωτικής Ομοσπονδίας και το 16ο συνέδριο (9 - 14 Ιουλίου 1969) εκλέγει πρόεδρο τον Κων/νο Φιλίδη από το Concord, N.H. ο οποίος στο 17ο Συνέδριο στα Ιωάννινα τον Ιούλιο του 1971 επανεκλέγεται γιά δεύτερη θητεία, στην οποία αργότερα λόγω του θανάτου του τον διαδέχεται ο γιατρός Μιχάλης Τσόκας(αντιπρόεδρος) από την Φιλαδέλφεια.

"Η πόλη κατά τα νεότερα χρόνια, άρχισε να αναπτύσσεται ως αστικό κέντρο μετά τις επιδρομές από τον στρατό του Αλή Πασά κατά της γειτονικής Μοσχόπολης, στα τέλη του 18ου αιώνα (1780). Η Κορυτσά εκτός από σημαντικό εμπορικό αποτέλεσε και πνευματικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής, με πλήθος ελληνικών σχολίων να λειτουργούν σε αυτή. Η οργάνωση των επαγγελματικών συντεχνιών και της χρηματοδότησης της τοπικής εκπαίδευσης είναι εφάμιλλη του αγγλοσαξωνικού τραστ. Στους «Γενικούς Κανονισμούς των κοινών καθιδρυμάτων της πόλεως Κορυτσάς», που συντάχθηκαν το 1875, το σύνολο των δωρεών και κληροδοτημάτων συγκεντρώνονταν σε κοινό ταμείο με τον ονομασία «λάσσο» και εποπτεύονταν από ειδική επιτροπή.

Κατά τον Α' Βαλκανικό πόλεμο (Δεκέμβριος 1912), στην πόλη εισήλθε ο ελληνικός στρατός που αποχώρησε τον Μάρτιο του 1914, παραδίδοντάς την στην νεοσυσταθείσα αλβανική χωροφυλακή. Σύμφωνα με άρθρο του πρωτοκόλλου της Κέρκυρας (Μάιος 1914) η Κορυτσά αποτελεί τμήμα της αυτόνομης δημοκρατίας της Βορείου Ηπείρου, εντός της αλβανικής επικράτειας. Τον Ιούλιο του ίδιου έτους η πόλη πέρασε υπό τον έλεγχο τον βορειοηπειρωτικών δυνάμεων με επικεφαλής τον Τσόντο Βάρδα. Κατά την περίοδο του Εθνικού Διχασμού οι Κορυτσαίοι συντάχθηκαν υπέρ του Κινήματος Εθνικής Αμύνης του Ελευθέριου Βενιζέλου, όμως το 1916 εν μέσω του Α' Παγκοσμίου Πολέμου η περιοχή πέρασε στον έλεγχο των γαλλικών δυνάμεων."

Το υπόλοιπο της ιστορικής αυτής αναφοράς θα το βρείτε στη σελίδα αυτή του scribe

Επίσης, περισσότερες πληροφορίες για την ΠΟΑ θα βρείτε σ' αυτές τις σελίδες

Υπό Ηλία Μπέτζιου

www.romiazirou.blogspot.gr