Μεσογειακή συνταγή καταστροφής.

Θα ξαναπηγαίνατε το αυτοκίνητό σας για φτιάξιμο στον μηχανικό που την πρώτη φορά που του το πήγατε σας το επέστρεψε με περισσότερα προβλήματα απ' όσα είχε αρχικά; Θα εμπιστευόσαστε όσους σας είπαν ψέματα ξανά και ξανά και που επανειλημμένα δεν τήρησαν τις υποσχέσεις τους; Θα κρίνατε τους πολιτικούς σας αποκλειστικά από όσα λένε εμπρός στις ξένες αντιπροσωπείες και όχι από όσα κάνουν όταν αυτές επιστρέφουν στις πατρίδες τους; 

Το ελληνικό δράμα εισέρχεται στην τρίτη πράξη του. Η υπογραφή του «μνημονίου-3» (όσο περισσότερα, τόσο καλύτερα) συνοδεύτηκε από έναν αναστεναγμό ανακούφισης σε όλον τον κόσμο... εκτός από την Ελλάδα. Η υπό την ηγεσία του κεντροδεξιού πολιτικού Αντώνη Σαμαρά τρικομματική κυβέρνηση μοιάζει να χάνει τον ρυθμό της, λιγότερο από πέντε μήνες από τότε που σχηματίστηκε. Για όσους δεν διακρίνονται για την μνήμη τους, ο Σαμαράς αντιτάχθηκε με σφοδρότητα στο πρώτο και το δεύτερο «μνημόνιο», αλλά τώρα είναι πρωταθλητής στην υποστήριξη της τρίτης -και σκληρότερης εκδοχής του. Στην πολιτική υπάρχει μια λεπτή γραμμή που διακρίνει στην πολιτική την ακροβασία από τον τσαρλατανισμό. Αλλά αυτά δεν ισχύουν στην ελληνική πολιτική.

Καθημερινός αγώνας

Στην Ελλάδα βλέπει κανείς όλο και περισσότερα άδεια καταστήματα προς ενοικίαση, όλο και περισσότερες άστεγες οικογένειες, όλο και πιο μακριές ουρές στα συσσίτια των ανθρωπιστικών οργανώσεων, όλο και συχνότερα ανθρώπους που ψάχνουν στους κάδους απορριμμάτων για αποφάγια. Με την ανεργία να έχει ξεπεράσει το 25%, όλο και περισσότεροι νέοι πτυχιούχοι μεταναστεύουν, ενώ πολλοί από τους πιο πετυχημένους μετανάστες επιστρέφουν στις πατρίδες τους. Εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι συνεχίζουν να δουλεύουν χωρίς να πληρώνονται για πέντε, έξι, επτά ή και οκτώ μήνες.

Το σύστημα υγείας χειροτερεύει, προκαλώντας μια ανθρωπιστική κρίση που μοιάζει ανεξέλεγκτη. Για να σας δώσω ένα παράδειγμα: εδώ και δύο χρόνια δεν πλήρωνα τίποτα για την ετήσια επίσκεψή μου στον ενδοκρινολόγο μου. Πέρσι, μου ζήτησαν 5 ευρώ. Φέτος η συνδρομή μου έφτανε τα 20 ευρώ, αν και είμαι πλήρως ασφαλισμένος. Ενώ όταν πήγα σε ένα άλλο νοσοκομείο για μια εξέταση, πληροφορήθηκα πως η επόμενη διαθέσιμη ημερομηνία ήταν τον... Οκτώβριο του 2014. Σε μια άλλη φρικιαστική εξέλιξη, ο πρόεδρος ενός νοσοκομείου ζήτησε από τις αρχές να συλλάβουν μια «λαθρομετανάστρια» και να ασκηθούν πειθαρχικές διώξεις κατά των ιατρών που είχαν το... θράσος να την περιθάλψουν, αν και πάσχει από καρκίνο. Κι εμείς που νομίζαμε πως ο όρκος που δίνουν οι ιατροί ονομάζεται ιπποκρατικός, όχι υποκριτικός.

Από τους ιδιοκτήτες ακινήτων ζητιέται να καταβάλουν διπλάσιο φόρο ακίνητης περιουσίας από ότι στο παρελθόν. Αν λάβετε υπόψη σας πως οι Έλληνες είναι ιδιοκτήτες ακινήτων σε ποσοστό τουλάχιστο 75%-80%, αυτό ισοδυναμεί με ευθύ πλήγμα κατά της ιδιοκτησίας, που οδηγεί εμάς τους Έλληνες να αναρωτιόμαστε μήπως το επόμενο βήμα του καπιταλισμού μας είναι η μαζική δήμευση των σπιτιών μας, όπως μας έλεγαν παλιά, την δεκαετία του '40, πως θα κάνουν οι... κομμουνιστές. Ο νέος τρόπος φορολόγησης εισοδήματος παραμένει άγνωστος, αλλά σύμφωνα με τις δημοσιογραφικές πληροφορίες θα κινείται στην ίδια κατεύθυνση. Εντωμεταξύ η φοροδιαφυγή παραμένει ανέγγιχτη και το βάρος των εσόδων του κράτους εξακολουθούν να το επωμίζονται τα συνήθη υποζύγια, μισθωτοί και συνταξιούχοι. Οι Έλληνες που επωφελήθηκαν περισσότερο από το «γλέντι»των περασμένων ετών, εκείνοι που έκλειναν τις μεγάλες δουλειές με το κράτος, οι μεγιστάνες των ΜΜΕ και των κατασκευαστικών ομίλων, οι κρατικοί προμηθευτές, οι έμποροι όπλων και όλοι όσοι αναμειγνύονται στο ευρύ δίκτυο της (αφορολόγητης φυσικά) διαφθοράς, εξακολουθούν να απολαμβάνουν τους υπεράκτιους λογαριασμούς τους στις τράπεζες διάφορων εξωτικών νησιών καλυμμένοι πίσω από την ανωνυμία που τους εξασφαλίζουν τα ξένα τραπεζικά συστήματα. Μαζί με τα «μεγάλα ψάρια», ένας αριθμός Ελλήνων ελευθέρων επαγγελματιών, υδραυλικοί και ηλεκτρολόγοι, συνεχίζουν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους «χωρίς απόδειξη» ή «με απόδειξη» (που σημαίνει κατά 23% ακριβότερα). Εσείς τι θα επιλέγατε αν ο μισθός σας είχε μειωθεί κατά 40% κατά μέσο όρο και το ψυγείο σας ήταν άδειο;

Μια ξεχασμένη γενιά

Οι νέοι συνειδητοποιούν με δέος το βάρος που εναποθέτουν στους ώμους τους οι παλιότερες γενιές. Πρόκειται για μια νεολαία που δεν έχει καμία μνήμη από οικονομικές δυσκολίες και είχε συνηθίσει να απολαμβάνει την γυαλιστερή αναπτυξιακή «τσιχλόφουσκα» των περασμένων ετών. Κι ενώ η οικογένεια στο παρελθόν έστεκε πάντοτε αρωγός τους, σήμερα πολλές οικογένειες δεν μπορούν πια να λειτουργήσουν ως «δίκτυ ασφαλείας» καθώς όλοι οι «κουβαλητές» σε κάθε οικογένεια πλήττονται ταυτόχρονα από την κρίση χωρίς να διαφαίνεται καμία ελπίδα βελτίωσης στο μέλλον. Κανείς δεν εκπλήσσεται που στην σημερινή Ελλάδα υποσιτίζονται πάνω από 400,000 παιδιά.

Το τελευταίο «μνημόνιο» μοιάζει με αγγελτήριο θανάτου των υπολειμμάτων της μεσαίας τάξης, του πυλώνα της κοινωνικής συνοχής και της σταθερότητας στις σύγχρονες δημοκρατίες. Αποτελεί αποτυχία της δημοκρατικής διαδικασίας όταν οι τεχνοκράτες, οι πάσης φύσεως ειδικοί και οι σύμβουλοι παραδίδουν την σκυτάλη της εξουσίας στην αστυνομία και τους περιδεείς πολιτικούς. Αυτοί οι τελευταίοι φαίνεται να νοιάζονται περισσότερο για τους συγγενείς, τους πολιτικούς τους φίλους και τους επιχειρηματίες που τους στηρίζουν, παρά για τα συμφέροντα εκείνων που υποτίθεται πως είναι θεσμικό τους χρέος να υπερασπίζονται. Σε μια κοινωνία όπου λείπουν τα κίνητρα να κάνει κανείς το σωστό, ο κυνισμός κυριαρχεί.

Δεν αποτελεί έτσι έκπληξη που το κενό εξουσίας καλύπτεται από ακραίες και ριζικά αντιδημοκρατικές φωνές, όπως είναι το νεοναζιστικό κόμμα «Χρυσή Αυγή» (ΧΑ). Αυτός ο μιλιταριστικός, εθνικιστικός, ξενόφοβος και βίαιος πολιτικός σχηματισμός δημιούργησε ένα πετυχημένο κράμα εγκληματιών, αλητών, τυχοδιωκτών και ναρκισσιστικών φυσιογνωμιών που μόνο το γέλιο θα προκαλούσε, αν δεν μαχαίρωναν μετανάστες, δεν εμπόδιζαν το ανέβασμα θεατρικών παραστάσεων με «αντιχριστιανικό περιεχόμενο» ή δεν απειλούσαν να διακόψουν τις επετειακές αντιδικτατορικές εκδηλώσεις στα κρατικά σχολεία. Αντιμέτωποι με ένα καταρρέον κράτος που δεν μπορεί ούτε καν να παράσχει τα βασικά, την ασφάλεια, την υγεία και την παιδεία, οι απλοί άνθρωποι φαίνεται να στρέφονται προς την ΧΑ σε αυξανόμενους αριθμούς, καθώς το κόμμα αυτό παρέχει «υπηρεσίες» και λύνει τα καθημερινά προβλήματα εδώ και τώρα, και όχι το 2020 όταν το δημόσιο χρέος της Ελλάδας ελπίζεται να έχει μειωθεί στο 124% και να έχει έτσι γίνει κάπως πιο διαχειρίσιμο.

Οι Ευρωπαίοι «φίλοι»

Φτάνουμε έτσι στο κρίσιμο σημείο, καθώς οικονομολόγοι, πολιτικοί και τραπεζίτες φαίνεται πως έχουν χάσει κάθε επαφή με την πραγματικότητα. Παραβλέπουν όλες τις λάθος εκτιμήσεις τους της τελευταίας τριετίας και επιμένουν να συνταγογραφούν την ίδια θεραπευτική αγωγή που έχει γονατίσει τον ασθενή, με την συνοδεία των ίδιων πάντοτε μελοδραματικών και τιμωρητικών τόνων. Η ελληνική καταστροφή αξιοποιείται ως φόβητρο και παράδειγμα προς αποφυγή στην Ευρώπη και την βόρειο Αμερική, αλλά κανείς δεν μπορεί να εξηγήσει γιατί κι άλλες χώρες, που δεν είχαν τους ίδιους «ανάξιους πολιτικούς» ή τους «τεμπέληδες πολίτες», αντιμετωπίζουν παρόμοια, αν όχι χειρότερα προβλήματα με την Ελλάδα. Και πώς γίνεται η πλειοψηφία των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και της ευρωζώνης να ζητούν υποστήριξη και αλληλεγγύη και η απάντηση που λαμβάνουν να είναι πως χρειάζεται να υποφέρουν πρώτα πριν έρθει η ανάσταση κάποια στιγμή στο μέλλον -και σε κάθε περίπτωση μετά τις επόμενες γερμανικές ομοσπονδιακές εκλογές; 

Στην Ελλάδα δεν χρειάζεται να είναι κανείς εθνικιστής για να ενοχλείται για τον τρόπο που η τρόικα διευθύνει τα πράγματα. Κάποιος μπορεί να συμπαθεί τους Γερμανούς αλλά να ενοχλείται από την συρροή των Γερμανών συμβούλων που πλημμυρίζουν την χώρα. Στο κάτω-κάτω της γραφής, στην θέση των γερμανικών τηλεπικοινωνιακών και κατασκευαστικών εταιρειών που ήδη κυριαρχούσαν στην χώρα, μας έρχονται τώρα Γερμανοί ειδικοί στην φορολογία ή την τοπική αυτοδιοίκηση. Παρομοίως, παλιότερα οι γαλλικές εξοπλιστικές εταιρείες πουλούσαν όπλα στην Ελλάδα, ενώ τώρα Γάλλοι ειδήμονες καλούνται να αξιολογήσουν και να αναδιοργανώσουν τον ελληνικό δημόσιο τομέα και την διαβόητη γραφειοκρατία του.

Δεν χρειάζεται να είναι κανείς επιστήμονας για να κατανοήσει πως η ελληνική οικονομία έχει βαλτώσει και βιώνει τον τρίτο χρόνο ενός μοναδικού στην ιστορία κώματος. Οι ειδικοί γύρω από το κρεβάτι όπου κείται ελπίζουν πως θα «συνέρθει» και θα τους αποπληρώσει τα ιατρικά τους έξοδα, που πάντως ακόμα κι αν συνέρθει ποτέ θα της προκαλέσουν καρδιακή προσβολή μόλις δει τον λογαριασμό. Η τρικομματική κυβέρνηση χάνει το λαϊκό της έρεισμα. Ακόμα και οι οπαδοί των τριών κυβερνητικών κομμάτων δεν υποστηρίζουν τις πολιτικές τους. Στις δημοσκοπήσεις, οι σοσιαλιστές λαμβάνουν γύρω στο 5%. Αυτός που προηγείται, με 30%, είναι ο ακροαριστερός ΣΥΡΙΖΑ, που από συμμαχία πολλών κομμάτων και πολιτικών οργανώσεων που ήταν μετεξελίσσεται πλέον σε ενιαίο κόμμα, ενώ παράλληλα προετοιμάζεται να αναλάβει για πρώτη φορά την διακυβέρνηση της χώρας. Ορισμένοι θεωρούν πως είναι ώρα να ωριμάσει η ελληνική ριζοσπαστική αριστερά και από κόμμα διαμαρτυρίας να γίνει μια φιλοευρωπαϊκή και πραγματιστική πολιτική δύναμη που αναζητά κυβερνητικούς εταίρους, κάτι που δεν φαίνεται να απασχολεί προς το παρόν τους ηγέτες της.

Για ποια ομοσπονδία;

Αν και το μέλλον παραμένει αόρατο, ο έλεγχος της κατάστασης προϋποθέτει σχεδιασμό. Ως σήμερα, η ιστορία της ΕΕ ήταν μια ατέλειωτη διαδοχή κοπιαστικών συζητήσεων και συμβιβασμών. Η επιτυχία της μεταπολεμικής ειρηνικής Ευρώπης δεν βασίστηκε σε τελεσίγραφα και διατάγματα από τα ισχυρότερα μέλη της. Επιπλέον, η σημερινή στροφή από την «ως συνήθως» λειτουργία μας ταυτίζεται με την περαιτέρω ενοποίηση της Ευρώπης, μιας ηπείρου που συνεχίζει την πορεία της προς την ομοσπονδοποίηση. Ας αναρωτηθούμε όμως σε ποιο βαθμό μπορεί να οικοδομηθεί μια ομοσπονδιακή Ευρώπη που θα βυθίζει στην φτώχεια τους λαούς της. Ας αναρωτηθεί ο καθένας ή η καθεμιά αν μπορεί να υπάρξει ευρωπαϊκή ομοσπονδία χωρίς ευρωπαϊκό «περιεχόμενο»: δημοκρατία, ανθρώπινα δικαιώματα, κράτος πρόνοιας, ανοικτή κοινωνία. Αυτοί είναι οι ακρογωνιαίοι λίθοι του ευρωπαϊκού μας σπιτιού. Χωρίς αυτά, πόσο ευρωπαϊκό θα είναι το ευρωπαϊκό οικοδόμημα; Η μεσογειακή συνταγή αποδείχτηκε καταστροφική. Και μην αυταπατάσθε: με φέτα ή χωρίς, μόνο υγιεινή δεν είναι.

Του Κώστα Λουκέρη

Ο Κώστας Λουκέρης είναι δάσκαλος, πρόεδρος του «πράσινου ινστιτούτου»

www.tvxs.gr