Κυριακή 6 Ιανουαρίου 2013

ΓΙΑ ΣΕΝΑ ΠΑΤΕΡΑ Αντί μνημοσύνου… μοιρολόγια.


της Μαρίας   Νίκου  Αγγέλη*

«Παρασκευή σε κάλεσα, Σαββάτο σε παντέχω,
Την Κυριακή σε ξεκινώ στ΄ αγύριστο ταξίδι.
Σου βάνω στο μαντήλι σου τρία καλά του κόσμου:
Τον ήλιο και τον άνεμο και το λαμπρό φεγγάρι
Ο ήλιος για τους γεωργούς, κι αέρας για τους ναύτες
Και το φεγγάρι το λαμπρό για τους τσοπαναραίους»
[πηγή: Γεράσιμος Παπατρέχας,  Δημοτικά τραγούδια  του Ξηρομέρου 1992 ]
  
    Πατέρα, πέρασαν τρία χρόνια από τότε που έφυγες για τη γειτονιά των αγγέλων…
      Έφυγαν και οι μοιρολογίστρες της γειτονιάς μας: η Κούλα Παπαστάμου κι ηΜαγδαληνή Μπακογιάννη. Η χαροκαμένη Καλλιόπη Νικήτα μένει πια στην Πάτρα. Μόνο η Πολυξένη Μπαρμπαρούση είναι στη γειτονιά…
      Πατέρα, θυμάσαι το καλοκαίρι του 2000 που είμαστε όλοι στο χωριό  κι εγώ κατέγραψα κάποια μοιρολόγια που μου είπαν αυτές οι ξηρομερίτισσες μοιρολογίστρες;
      Επιλέγω σήμερα από τα μοιρολόγια εκείνα και τα σιγοτραγουδάω για σένα  ΠΑΤΕΡΑ!....

-Πατέρα μ’ γιατί πολυάργησες στο σπίτι μας να έρθεις;
Μήπως  ποτάμια σε κρατούν, μήπως βουνά με χιόνια;
-Ούτε ποτάμια με κρατούν, ούτε βουνά με χιόνια.
Εκείνος πούχει τα κλειδιά πάει μακριά στα ξένα,
Κι ώσπου να πάει κι ώσπου ναρθεί, ξαναδιαβαίνει ο χρόνος.
Μ’ αλησμονεί η γειτονιά και με ξεχνάει η ρούγα,
μ’ αλησμονεί το σπίτι μου κι όλοι οι δικοί μου.
-Λόγος είναι και λέγεται, το λέει το μοιρολόι
Πως σε ξεχνάει το σπίτι σου κι ούλοι οι δικοί σου,
Όσο περνάει ο καιρός τόσο ανεβαίνει ο πόνος!


 Βλέπεις εκείνο το βουνό το κορφανταριασμένο;
Πόχει ανταρούλα στην κορφή και καταχνιά στον πάτο;
Στον πάτο βόσκουν πρόβατα και στην κορφή τα γίδια
Κι από την πίσω τη μεριά τρία ποτάμια τρέχουν
Το ένα χωρίζ’ τ’ αντρόγυνα, τ’ άλλο χωρίζ’ τ’ αδέρφια,
Το τρίτο το φαρμακερό γονέους απ’ τα παιδιά τους.
Γονέοι είναι ζάχαρη, γονέοι είναι μέλι,
Γιατί περάνε βάσανα, πίκρες και στεναχώριες…
[προφορική πηγή: Αλεξάνδρα Βότση, Μίλταινα]
  
Εψές, προψές εδιάβαινα  απ΄ το νεκροταφείο
Κι ακούω το μνήμα να βογκά, να βαριαναστενάζει
Στο πάτημά μου στάθηκα και το συχνορωτούσα:
-Τι έχεις μνήμα μ’ και βογκάς και βαριαναστενάζεις;
Μην είν’ το χώμα σου βαρύ κι η πέτρα σου μεγάλη;
-Δεν είν’ το χώμα μου βαρύ κι η πέτρα μου μεγάλη,
Αλλά μου παραπόνεσε για τον απάνω κόσμο
Μου πόνεσε το σπίτι μου, τα δόλια τα παιδιά μου…
[προφορικές πηγές: Μαγδ. Μπακογιάννη και Καλυψώ Μπάκα]
  
Στρώστε χεράμια κόκκινα και αργυρινά σεντόνια
Για νάρθει ο στύλος του σπιτιού, για να ξαπλώσει πάνω
Στρώστε τα στρώματα διπλά, διπλά τα μαξιλάρια
-Πατέρα μ’, καλωσόρισες, πατέρα μ’ καλωσήρθες!
Για διάβα κάτσε στην κορφή, κάτσε να ξανασάνεις
Κι ήρθαν οι μάνες για να δουν, μαυραδερφές να μάθουν
Ποιόν  είδες, ποιόν απάντησες απ’ όλο μας το σόι
Για διάβα κάτσε να μας πεις το πώς τα πέρασες
 τούτους τους τρεις τους χρόνους…
Στο ξίσκιπο, στο ξέστρωτο, στο χώμα κυλισμένος…
[προφορική πηγή: Καλυψώ Μπάκα]

 Απόψε να μην κοιμηθείς, απόψε μην πλαγιάσεις
Απόψε τα ματάκια σου τρεις γύρες να τα φέρεις
Η μια να τράει την Ανατολή κι άλλη κατ’ τη Δύση
Κι η Τρίτη η καλύτερη στης εκκλησάς την πόρτα.
Να δεις κανίσκι π’ σόρχεται απ’ τον απάνω κόσμο!
Αν είσαι δίπλα να σκωθείς κι αν είσαι ορθός να κάτσεις
Κι πάρτο στα χεράκια σου, μέσα στην αγκαλιά σου
Κι κάτσε ρώτα το, κάτσε κουβέντιασέ το:
-Κανίσκι μ’ ποιος σ’ ετοίμασε και μου’σαι στολισμένο;
Μη σ’ έστειλε η Μαρία μου; Πολλά χρόνια να ζήσει!
Μη σ’ έστειλαν τα’ αγγόνια μου; Χιλιόχρονα να είναι!
[προφορική πηγή: Καλυψώ Μπάκα]

 Πέρα σε κείνο το βουνό το κορφανταριασμένο
Στον πάτο βόσκουν πρόβατα και στην κορφή τα γίδια
Στην αποκείθε τη μεριά είναι μια κρύα βρύση
Εκεί πάν’ οι τσοπάνηδες και ψιλοτραγουδάνε
Τι να’ταν το τραγούδι τους; Τι να’τανε το κέφι;
"Καλότυχος να’ταν στο ντουνιά
Και στον απάνω κόσμο
Να βλέπει το σπιτάκι του
Και τα καλά παιδιά του…"
 [προφορική πηγή: Μαγδ. Μπακογιάννη]

Το μάθατε οι αδερφές τ’ ακούσατε οι μάνες;
Το καλακουρμαστήκατε οι αρφανές κοπέλλες;
Πώς βγήκε ο χάρος παγανιά, βγήκε κορφή κοσάδα…
Πάει στους κάμπους για γεωργούς στα πλάια για τσοπάνους
Πάει και στις μέσ’ τις γειτονιές για τις νοικοκυράδες![αχ Ρήνη μου!]
[προφορική πηγή: Αλεξάνδρα  Βότση, Μίλταινα]
  
Τι έχεις δεντράκι μ’ κι έπεσες; τι έχεις και ξεριζώθεις;
Εγώ στον ίσκιο σου δεν κάθομαι ούτε και στη δροσιά σου
Εγώ την αγκλιτσούλα μου δεν την κρεμώ στα κοντοκλώναρά σου!
[Προφορική πηγή: Μαγδ. Μπακογιάννη]
  
Και  μοιρολόγια για σένα  ΜΑΝΑ:

Φυσάει αέρας δεν ακούω κι αντάρα δε χωρίζω
Ρίχτει και σιγαλή βροχή δεν σας καλοχωρίζω
-Χριστέ μ’, πάψε τον άνεμο και σκόρπα την αντάρα
Κι ακούω μια ψιλή φωνή απ’ τον απάνω κόσμο
Κι είναι φωνή απ’ τα παιδάκια μου, μου λένε  να γυρίσω πίσω
-Τάξε μανούλα μ’ τάματα χρυσάφια και ασήμια
Για να σ ’αφήνει ο χάροντας να’ ρχεσαι δυο τρεις φορές το χρόνο
Μια να’ναι τα Χριστούγεννα κι η άλλη τ’ς Αποκρέες
Κι η Τρίτη η καλύτερη νάναι μέσ’ το Πάσχα
Για ν’ ανταμώνουμ’ όλοι μαζί γονέοι με τα παιδιά τους!
[προφορική πηγή: Καλλιόπη Νικήτα]

Ήθελα να’μουν χρυσικός, να’μουνα ματαπράτης
Να βάλλω στη βαλίτσα μου πολλά καλά του κόσμου
Και να γυρίζω στα χωριά και στα νεκροταφεία…
Να πάω κοστούμια στα παιδιά, ταγέρια στα κορίτσα
Να πάω σακούλια κόκκινα για τους καλούς τσοπάνους
Να πάω και καφοζάχαρη για τη γριά Κονιώσω [γιαγιά μου]
Ήθελα γένει μια χαρά,να γένει ένα παγγύρι [πανηγύρι]
Να ειδώ τη Ρήνη μ’ στο χορό και τ’ς άλλους μερακλήδες!
[ήταν η πρώτη στο χορό η μάνα ]
[προφορική πηγή: Αλεξάνδρα Βότση, η θειά Μίλταινα]

Φυσάει αέρας δεν ακούω κι αντάρα δε σας βλέπω.
Ρίχνει και σιγανή βροχή, δε σας καλοχωρίζω.
-Πάψε Θεέ μ’ τον άνεμο και σκόρπα την αντάρα.
Κι ακούω μια ψιλή φωνή απ’ τον απάνω κόσμο.
Σα να μου κρένει ο άνδρας μου, μου κρένουν τα παιδιά μου
-Τήρα μην κάμεις  ξάμηνο, τήρα μην κάμεις χρόνο,
-Εγώ δεν κάνω ξάμηνο, εγώ δεν κάνω χρόνο,
Θα κάμω το χιλιόχρονο, δυο τρεις χιλιάδες χρόνια.
-Τίνος να πω τον πόνο μου και το παράπονό μου;
Για να τον πω στα τρίστρατα τον παίρνουν οι διαβάτες,
Για να τον πω στα ψιλά βουνά τον παίρνουν τα πουλάκια,
Για να τον πω στα πέλαγα το κύμα θα τον πάρει
Θα τονε κάμω φυλαχτό, μάνα μου, ώσπου να σ’ ανταμώσω…
[προφορική πηγή: Καλλιόπη Νικήτα]

Θα το γυρίσω να το ειπώ κι αλλιώς το μοιρολόι:
Πού’ναι στα ξένα καρτερείς, στα μακρινά παντέχεις
Κειον   που’ναι  μέσ’ τη μαύρη γης δεν τονε ματαβλέπεις…
[προφορική πηγή: Γιάννα Κουβέλη]

(*Η Μαρία ΝΑγγέλη γεννήθηκε στα Βλυζιανά Ξηρομέρου. Μεγάλωσε στο Μαχαιρά  Ξηρομέρου Αιτωλοακαρνανίας. Σπούδασε  φιλολογία στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Είναι διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.)

http://xiromeronews.blogspot.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια: