Ο διεθνούς φήμης καθηγητής Δημόσιας Διοίκησης καταθέτει την άποψή του
για τον εκσυγχρονισμό του ελληνικού Δημοσίου.
Για να συζητήσουμε αυτό το σημαντικό ζήτημα με σοβαρότητα πρέπει να είμαστε σε
θέση να εκτιμήσουμε τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ελλάδα. Με άλλα λόγια,
κάποιος πρέπει να είναι σε θέση να προσδιορίσει τα θέματα και τους παράγοντες
που συνθέτουν την πραγματικότητα, την οποία κάθε Ελληνας πρωθυπουργός,
ανεξάρτητα από κομματική προέλευση, πρέπει να αντιμετωπίσει. Ενα από τα πιο
πιεστικά ζητήματα είναι η οικονομία και ένας από τους κορυφαίους παράγοντες
είναι ο αναπόφευκτος ξένος έλεγχος του καθετί που γίνεται από την κυβέρνηση όσον
αφορά τη δημοσιονομική διαχείριση και την απόδοση της
κυβέρνησης.
Δυστυχώς, κανένας Ελληνας ηγέτης δεν έχει την πολυτέλεια
να αγνοήσει αυτά τα δύο, ούτε διαθέτει και πολλές επιλογές για την αντιμετώπισή
τους. Είτε μας αρέσει είτε όχι, η σημασία αυτής της παρατήρησης είναι ότι η
προηγούμενη διάρθρωση και επίπεδο απόδοσης του δημόσιου τομέα δεν μπορεί να
χρησιμοποιηθεί ως βάση για τον σχεδιασμό του μέλλοντος του δημόσιου τομέα. Θα
πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι η σκιαγράφηση της ελληνικής πραγματικότητας με αυτόν
τον τρόπο δεν συνιστά κρίση για την αφοσίωση και το ταλέντο των δημοσίων
υπαλλήλων.
Μάλλον, είναι μια νηφάλια συνειδητοποίηση ότι η χώρα δεν
μπορεί να υποστηρίξει πλέον το μέγεθος του κυβερνητικού μηχανισμού ή το εύρος
των υπηρεσιών και των προγραμμάτων της, όπως τα ξέραμε. Οι αλλαγές που πρέπει να
πραγματοποιηθούν, προκειμένου να διασφαλιστεί ένα καλύτερο μέλλον για τη χώρα,
δεν είναι εύκολες ή απλές από την άποψη των επιπτώσεών τους για το εργασιακό
δυναμικό στον δημόσιο τομέα ή για το επίπεδο και τη φύση των δημοσίων υπηρεσιών.
Οι αλλαγές αυτές αφορούν, με τυχαία σειρά, τα ακόλουθα
στοιχεία:
1. Διοικητική αποκέντρωση (εκχώρηση επιλεγμένων
λειτουργιών της κεντρικής κυβέρνησης με τη μετάθεση της ευθύνης γι' αυτές σε
αυτοδιοικητικό επίπεδο ή στον ιδιωτικό τομέα. Αυτό περιλαμβάνει την
αντικατάσταση κυβερνητικών ρυθμίσεων και προστατευτικών πλαισίων με τις
ελεύθερες αγορές).
2. Παραγωγικότητα (μείωση του εργατικού
κόστους, ανασχεδιασμός επιχειρηματικών διαδικασιών και πιο επεξεργασμένος
στρατηγικός σχεδιασμός σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης. Αυτό συνεπάγεται
καλύτερη και ευρύτερη χρήση των τεχνικών κοστολόγησης, προϋπολογισμούς με
κριτήρια απόδοσης, βέλτιστη σχέση κόστους-ωφέλειας, μέτρηση των επιδόσεων, εκ
των υστέρων ελέγχους από ανεξάρτητους φορείς, καλύτερο οριζόντιο συντονισμό και
μείωση των ακούσιων αλληλοεπικαλύψεων. Λαμβάνοντας υπόψη το μέγεθος της
οικονομίας της η Ελλάδα μπορεί να αναθέσει ορισμένες υπηρεσίες σε κυβερνητικές
υπηρεσίες άλλων χωρών της ΕΕ -π.χ., ταχυδρομικές υπηρεσίες-, εάν και εφόσον μια
τέτοια πρακτική μπορεί να οδηγήσει σε ουσιαστική εξοικονόμηση
πόρων).
3. Λογοδοσία (αυξημένη διαφάνεια που προκύπτει από
την ευρύτερη χρήση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, μεγαλύτερη έμφαση και
αυστηρότερο έλεγχο της ηθικής συμπεριφοράς μέσω της μεγαλύτερης συμμετοχής των
πολιτών και των οργανώσεων πολιτών σε όλες τις φάσεις του σχεδιασμού, της
υλοποίησης και επανεξέτασης των κυβερνητικών προγραμμάτων και των αντίστοιχων
δεδομένων. Σε ορισμένους ευαίσθητους τομείς, ένας σκόπιμα αυξημένος αριθμός
επανελέγχων και ρυθμίσεων θα αύξανε τις πιθανότητες να εντοπιστούν
«παραθυράκια». Για παράδειγμα, η εποπτεία των τραπεζικών και άλλων
χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων από περισσότερες της μίας υπηρεσίες θα σήμαινε ότι η
κάθε εμπλεκόμενη υπηρεσία θα προσέχει να μην εκτεθεί έναντι της άλλης. Αυτό, με
τη σειρά του θα εξασφαλίσει περισσότερη εμπιστοσύνη τόσο στην κυβερνητική
εποπτεία όσο και στην ακεραιότητα του εν λόγω ρυθμιζόμενου
κλάδου).
4. Διαχείριση Γνώσης (εκπαίδευση και αξιοποίηση
δεξιοτήτων και τεχνογνωσίας που αποκτούν και αναπτύσσουν οι κρατικοί υπάλληλοι
για την υλοποίηση στρατηγικού σχεδιασμού, ανασχεδιασμού των επιχειρηματικών
διαδικασιών και πρακτικών συντονισμού και απασχόλησης (π.χ., οι συμβάσεις
επιδόσεων). Αυτό συνεπάγεται καλύτερη χρήση των ερευνητικών και εκπαιδευτικών
δυνατοτήτων των πανεπιστημίων, των ιδιωτικών ερευνητικών κέντρων, της Εθνική
Σχολής Δημόσιας Διοίκησης κ.λπ. για την ενεργοποίηση της γνώσης που άπτεται του
δημόσιου μάνατζμεντ και τη διά βίου εκπαίδευση των δημοσίων
υπαλλήλων.)
Οι αλλαγές που απαιτούνται για την αντιμετώπιση καθενός
από αυτά τα στοιχεία απαιτούν τη δημιουργία νέων οργανικών μονάδων στο επίπεδο
της κεντρικής κυβέρνησης με αντίστοιχες, ομόλογες μονάδες σε υπουργικό επίπεδο.
Εντέλει, ανάλογες μονάδες θα πρέπει να καθοριστούν σε επαρχιακό και τοπικό
επίπεδο ανάλογα με τις προσιδιάζουσες κατά τόπους συνθήκες. Αντλώντας διδάγματα
από τις εμπειρίες των κυβερνήσεων σε άλλες χώρες, η Ελλάδα πρέπει να κάνει
καλύτερη χρήση των πόρων που είναι διαθέσιμοι από τον ακαδημαϊκό χώρο και
εταιρικούς ερευνητικούς φορείς.
Στο τεύχος Ιανουαρίου 2012 της
επιθεώρησης Governance (Διακυβέρνηση) δύο Βρετανοί ειδήμονες του δημόσιου
μάνατζμεντ περιγράφουν μια παγκόσμια τάση για μεγαλύτερες περικοπές δαπανών στο
πλαίσιο του έργου των κυβερνήσεων. Το άρθρο σημειώνει ότι σε πολλές χώρες έχουν
σημειωθεί σημαντικές περικοπές στους μισθούς και τις συντάξεις των δημοσίων
υπαλλήλων. Εχουν συρρικνωθεί οργανισμοί και θεσπίστηκαν νέα μέτρα για «πάγωμα» ή
μείωση των προσλήψεων. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι οι ξένοι φορείς που έχουν
εμπλακεί στην παροχή βοήθειας στην Ελλάδα για την αντιμετώπιση της μείζονος
οικονομικής κρίσης αναμένουν από την Ελλάδα να ακολουθήσει ανάλογη
πρακτική.
Αναμένεται από την ελληνική κυβέρνηση να αποδείξει με
χειροπιαστό τρόπο τη χρήση μέτρων λιτότητας, παρόμοιων με αυτά που έχουν ληφθεί
από άλλες χώρες. Η λήψη τέτοιων μέτρων δεν στοχεύει στην τιμωρία των δημοσίων
υπαλλήλων. Ωστόσο, από τη σκοπιά των δημοσίων υπαλλήλων, αυτά ενδέχεται να
εκληφθούν ως μια αδικαιολόγητη τιμωρία με δεδομένη την αφοσίωση και τη σκληρή
δουλειά που επέδειξαν όλα τα χρόνια. Τέτοιες ενέργειες ενδέχεται να αμαυρώσουν
τη φήμη των δημοσίων υπαλλήλων, να υπονομεύσουν την αυτοεκτίμηση και το αίσθημα
επαγγελματισμού μεταξύ των σημερινών εργαζομένων στο Δημόσιο, ενώ αποτρέπει
ταλαντούχους ανθρώπους από το να διερευνήσουν δυνατότητες επαγγελματικού
προσανατολισμού στο Δημόσιο. Είναι καθήκον των αιρετών αξιωματούχων να αναλάβουν
άμεση δράση για να αντιμετωπίσουν την απογοήτευση και πιθανή κατάπτωση του
ηθικού των δημοσίων υπαλλήλων.
Μολονότι οι εκλεγμένοι αξιωματούχοι
δεν μπορούν να κάνουν και πολλά για να αμβλύνουν τις οικονομικές επιπτώσεις που
προκαλεί στη δημόσια διοίκηση η ανάγκη αντιμετώπισης των οικονομικών
προβλημάτων, πρέπει να καταβληθεί συνειδητή προσπάθεια για την αναγνώριση της
δουλειάς και αφοσίωσης όσων εργάζονται στην κυβέρνηση. Αυτό, μαζί με άλλα μέτρα
τα οποία αποδεικνύουν την εμπιστοσύνη στον επαγγελματισμό αυτής της ομάδας που
πασχίζει για αριστεία δεν μπορούν να καθυστερήσουν. Τέτοιες ενέργειες επιτάσσουν
την επίδειξη καλής θέλησης και την έκφραση ευγνωμοσύνης και δεν απαιτούν νέες
πιστώσεις.
Η
χώρα δεν μπορεί να υποστηρίξει πλέον το μέγεθος του κυβερνητικού
μηχανισμού
Του Arie Halachmi
Ο
Prof. dr Arie Halachmi είναι καθηγητής Δημόσιας Διοίκησης στο Πανεπιστήμιο του
Τενεσί. Εχει διατελέσει σύμβουλος των Clinton και Bush, καθώς και πολλών
κυβερνήσεων για θέματα αναδιοργάνωσης δημοσίων υπηρεσιών
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου