Το 2011 από το Α ώς το Ω

Υπάρχουν δύο ειδών χρονιές: Εκείνες που κυριαρχούνται από μερικά μεγάλα γεγονότα κι εκείνες που είναι υπερβολικά πλούσιες σε γεγονότα. Είναι σαφές ότι το 2011 ανήκει στη δεύτερη κατηγορία. Γιατί μπορεί τα γεγονότα της Αραβικής Άνοιξης να κυριάρχησαν, αλλά δεν ήταν τα μόνα. Τα διάφορα κινήματα "Καταλάβετε" από τη Μαδρίτη ώς τη Νέα Υόρκη, παράλληλα με την εξαπλούμενη λιτότητα σε όλη την Ευρώπη, οι πρωτόγνωρες (για τα βρετανικά δεδομένα) διαδηλώσεις των νέων στις βρετανικές πόλεις, η σφαγή από τον Μπρέιβικ στη Νορβηγία, η φυσική και πυρηνική καταστροφή σε μια από τις πιο προηγμένες τεχνολογικά χώρες του κόσμου, στην Ιαπωνία, η υποβάθμιση, για πρώτη φορά στην ιστορία τους, των ΗΠΑ, από έναν οίκο αξιολόγησης ήταν μερικά από τα γεγονότα που σημάδεψαν τη χρονιά που έφυγε. Από το Α ώς το Ω, λοιπόν, όλα τα γεγονότα που έγιναν πρωτοσέλιδα τους περασμένους δώδεκα μήνες.

Αραβική Άνοιξη: Η αρχή έγινε με την Τυνησία και τη "βελούδινη" ανατροπή του προέδρου Ζιν Ελ Αμπιντίν Μπεν Άλι στις 14 Ιανουαρίου. Είχε προηγηθεί, στις 17 Δεκεμβρίου του 2010, η αυτοπυρπόληση του νεαρού πλανόδιου μανάβη Μοχάμεντ Μπουζίζι, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την αυθαίρετη συμπεριφορά των αρχών απέναντί του. Ο πανίσχυρος έως εκείνη τη στιγμή πρόεδρος δεν μπορούσε να φανταστεί ότι, σε λιγότερο από έναν μήνα, μόλις που θα πρόφταινε να εγκαταλείψει το προεδρικό μέγαρο, πριν εισβάλουν σε αυτό οι διαδηλωτές... Όπως άλλωστε και ο ομόλογός του της Αιγύπτου δεν φανταζόταν ότι οι διαδηλώσεις που ξεκινούσαν στις 25 Ιανουαρίου, στην πλατεία Ταχρίρ του Καΐρου, θα τον οδηγούσαν στις 11 Φεβρουαρίου να παραδώσει τα ηνία της εξουσίας, ύστερα από 30 χρόνια, στο στρατιωτικό συμβούλιο, που κυβερνά έως σήμερα... Στις υπό εξέλιξη βουλευτικές εκλογές, που διεξάγονται σε τρεις φάσεις, πρώτη δύναμη, όπως αναμενόταν άλλωστε, αναδεικνύονται οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι. Το λιγότερο αναμενόμενο ήταν η δεύτερη θέση των σαλαφιστών του κόμματος Αλ Νουρ: οι σχέσεις των δύο κομμάτων θα είναι καθοριστικές για τον σχηματισμό της νέας κυβέρνησης. Οι στρατηγοί του Στρατιωτικού Συμβουλίου αναμένεται να παίξουν καταλυτικό ρόλο: έχουν υποσχεθεί ότι θα παραδώσουν την εξουσία τον Ιούνιο, αλλά κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με βεβαιότητα ότι αυτό θα συμβεί...

Βρετανία - διαδηλώσεις νέων: Η εικόνα των «ταραχών» το 2011 δεν ήρθε από την πλατεία Συντάγματος, αλλά από το Τότεναμ του Λονδίνου, όπου ξεχείλισαν τον Αύγουστο η οργή και η απελπισία των νέων. Στη Γηραιά Αλβιόνα η κρίση, που δεν έχει σταματήσει ούτε λεπτό μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers το 2008, έχει πλήξει κυρίως τη νεολαία, με την ανεργία να περιθωριοποιεί σχεδόν έναν στους τέσσερις νέους, με τα κοινωνικά επιδόματα να έχουν ψαλιδιστεί ή και καταργηθεί, με τα δίδακτρα τα πανεπιστήμια να έχουν εκτοξευτεί σε απαγορευτικά ύψη για πλατιά στρώματα των νεαρών Βρετανών, με τα περισσότερα κέντρα νεολαίας να έχουν βάλει λουκέτο. Επί μία εβδομάδα καίγονταν τα προάστια του Λονδίνου -και άλλων βρετανικών πόλεων- ενώ η αστυνομία έκανε επίδειξη πυγμής και ο πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον... διακοπές. Ο απολογισμός ήταν ένας νεκρός, εκατοντάδες τραυματίες, χιλιάδες συλλήψεις, ακόμη και νεαρών γύρω στα 14. Η καταστολή έκανε τη δουλειά της, οι ταραχές σταμάτησαν, αλλά τα βρετανικά προάστια συνεχίζουν να «βράζουν», με την επόμενη έκρηξη να είναι θέμα χρόνου.

Γαλλογερμανικός άξονας: Το 2011 διαμορφώθηκε για πρώτη φορά στην ιστορία της ευρωπαϊκής ενοποίησης ένα άτυπο όργανο, το οποίο δημοσίως συνεδρίασε τέσσερις φορές. Αυτό αποτελούνταν από όλα τα θεσμικά όργανα της Ευρωζώνης και τους ηγέτες της Γαλλίας και της Γερμανίας. Και η σύγκλισή του έφτασε να θεωρείται αυτονόητη, καθώς, ακόμη και με σφιγμένα τα δόντια, όλοι περίμεναν από τον γαλλογερμανικό άξονα να βρει τη λύση στην κρίση. Η γαλλογερμανική... πρωτοπορία δεν είχε πάντα αρνητικό άρωμα στην Ευρώπη. Πολλές φορές τις τελευταίες δεκαετίες το Παρίσι και η Βόννη -μετέπειτα το Βερολίνο- τραβούσαν μπροστά και οι άλλοι ακολουθούσαν. Ποτέ όμως δεν ένοιωθαν κομπάρσοι, όπως σήμερα. Κατά τη διάρκεια του 2011 φάνηκε πως μοναδικός συνομιλητής της σιδηράς καγκελαρίου Μέρκελ -ή «μαντάμ νον»- ήταν ο Γάλλος πρόεδρος Σαρκοζί. Για μήνες, μάλιστα, φάνηκε να επιβάλλει τους όρους του, με εξαίρεση την επιμονή της Μέρκελ για συμμετοχή των ιδιωτών στο κόστος διάσωσης των κλυδωνιζόμενων χωρών της Ευρωζώνης (το περιβόητο PSI). Στο τέλος, η κατάσταση αντιστράφηκε. Η Μέρκελ «πέρασε» σχεδόν το σύνολο των απόψεών της -δημοσιονομική πειθαρχία, φρένο χρέους, αυτόματες κυρώσεις στους παραβάτες, «οροφή» στους πόρους των μηχανισμών διάσωσης κ.λπ.- και αποδέχτηκε να πάρει πίσω το αίτημα για τη συμμετοχή των ιδιωτών. Οι λοιποί εταίροι ήταν ουσιαστικά απόντες σ' αυτή τη μαραθώνια διαπραγμάτευση.

ΔΝΤ: Σίγουρα το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο θα προτιμούσε να βρισκόταν στο προσκήνιο της επικαιρότητας τη χρονιά που φεύγει για λόγους που άπτονται των στόχων και των πολιτικών του. Τίποτε δεν προϊδέαζε για τα όσα θα λάμβαναν χώρα στη σουίτα 2806 του ξενοδοχείου "Σοφιτέλ" της Νέας Υόρκης, στις 14 Μαΐου, αναστατώνοντας και τον διεθνή οργανισμό και τη γαλλική πολιτική σκηνή... Το μόνο σίγουρο είναι το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε η Εισαγγελία της Νέας Υόρκης, υπό τον Σάιρους Βανς τον νεότερο: ότι υπήρξε μεν σεξουαλική επαφή, αλλά κανείς, πλην των δύο πρωταγωνιστών, δεν μπορεί να πει αν ήταν προϊόν συναίνεσης ή εξαναγκασμού. Οι τίτλοι τέλους στην πολύκροτη υπόθεση, που έκοψε πρόωρα το νήμα των προεδρικών φιλοδοξιών εκείνου που σύμφωνα με όλες τις δημοσκοπήσεις ήταν το φαβορί για τις προεδρικές εκλογές της άνοιξης φέτος, έπεσαν στις 22 Αυγούστου. Είχαν περάσει 101 ημέρες από το βράδυ που ο Στρος Καν, σιδεροδέσμιος, οδηγείτο, μετά από μια νύκτα στο αστυνομικό τμήμα, ως... κοινός θνητός, στο δικαστήριο και μετά στις φυλακές Ράικερς της Νέας Υόρκης. Θα ξανάβρισκε την ελευθερία του στις 20 Μαΐου, με την καταβολή εγγύησης 6 εκατομμυρίων δολαρίων. Στο μεταξύ είχε παραιτηθεί από επικεφαλής του ΔΝΤ -θέση που κατέλαβε η Κριστίν Λαγκάρντ, μέχρι πρότινος υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας. Σήμερα, ο DSK, προσπαθώντας να επουλώσει τις πληγές και -ποιος ξέρει;- να προετοιμάσει το έδαφος για την επιστροφή του στην πολιτική, αφήνει ανοικτό και το ενδεχόμενο της πλεκτάνης...

Ερντογάν: Το τέλος της χρονιάς επεφύλασσε μια δυσάρεστη έκπληξη για τον Τούρκο πρωθυπουργό: ένα πρόβλημα υγείας στο στομάχι που τον κράτησε αρκετές ημέρες μακριά από τα καθήκοντά του και για το οποίο επισήμως δεν ανακοινώθηκε τίποτε. Ωστόσο το 2011 ήταν μια καλή χρονιά για τον Ερντογάν, που είναι στην εξουσία από το 2002: το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης επικράτησε στις εκλογές του Ιουνίου με 50%, χωρίς ωστόσο να αποσπάσει τα 2/3 των βουλευτικών εδρών που είναι απαραίτητες για να προχωρήσει μόνο του σε μεταρρύθμιση του συντάγματος των στρατιωτικών του 1982 (πήρε 325 επί συνόλου 550, υπολειπόμενο μόλις πέντε εδρών για την απόλυτη πλειοψηφία). Στις εκλογές του 2007 είχε πάρει 46,5% ωστόσο φέτος, λόγω του εκλογικού νόμου, οι έδρες που απέσπασε ήσαν λιγότερες. Ο Ρ.Τ. Ερντογάν, προεκλογικά, εξήρε τα οικονομικά αποτελέσματα της διακυβέρνησής του - ανάπτυξη της τάξης του 8,9% και πληθωρισμός στο 6%. Ωστόσο όλο και περισσότεροι, δημοσιογράφοι, διανοούμενοι, καταγγέλλουν τον αυταρχισμό του ίδιου του Ερντογάν. Ο ίδιος υπόσχεται ότι η συνταγματική μεταρρύθμιση, για την οποία χρειάζεται πλέον συμμάχους, θα είναι προς δημοκρατικότερη κατεύθυνση. Το 2012 θα κριθεί του λόγου το αληθές...

Ζωές που χάνονται κατά χιλιάδες λόγω του συνεχιζόμενου λιμού στη Σομαλία: Ένας άγνωστος πόλεμος μαίνεται εδώ και χρόνια στη Σομαλία, ενάντια στους κατοίκους των δυτικών επαρχιών της χώρας από τις ισλαμικές παραστρατιωτικές οργανώσεις των Αλ Σαμπάμπ. Στον πόλεμο αυτό εμπλέκονται κατά καιρούς και οι γείτονες -τα προηγούμενα χρόνια η Αιθιοπία, εδώ και δυο μήνες η Κένυα- σε μια προσπάθεια να αναχαιτίσουν την... εξαγωγή του στο έδαφός τους. Η Σομαλία, η διαλυμένη χώρα στην ανατολική Αφρική, όμως, εκτός από πεδίο πολέμου είναι και χώρα λιμού, με μισό εκατομμύριο ανθρώπους να απειλούνται άμεσα από την πείνα -κι όχι «απλά» να πέφτουν για ύπνο νηστικοί. Ο συνδυασμός του πολέμου και της περσινής ξηρασίας έχει καταστρέψει όλες τις σοδειές του 2011, οι περισσότεροι κάτοικοι των δυτικών επαρχιών έχουν εγκαταλείψει τα χωριά τους και ζουν σε στρατόπεδα προσφύγων, όπου περιμένουν να επιβιώσουν από την ανθρωπιστική βοήθεια, που φτάνει με το σταγονόμετρο, κυρίως επειδή την μπλοκάρουν οι παραστρατιωτικοί. Η Σομαλία του 2011 είναι η Μπιάφρα της δεκαετίας του 1970, με τα ίδια τεράστια μάτια και τις πρησμένες κοιλιές των παιδιών. Η μόνη διαφορά της είναι ότι το δράμα της δεν φτάνει στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων του υπόλοιπου κόσμου, που είναι απορροφημένος από τη δική του κρίση.

ΗΠΑ: Για πρώτη φορά υποβάθμιση της αμερικανικής οικονομίας. Τον Αύγουστο του 2011 βρέθηκε πολύ πιο κοντά από την Ελλάδα στο χείλος της χρεωκοπίας η πάλαι ποτέ μοναδική απομείνασα υπερδύναμη, οι Ηνωμένες Πολιτείες. Με το δημόσιο χρέος τους να έχει ξεπεράσει τα 15 τρισεκατομμύρια δολάρια, με τους Ρεπουμπλικάνους να «φρενάρουν» στο Κογκρέσο τον όποιο σχεδιασμό της κυβέρνησης Ομπάμα για τη διαχείριση του χρέους, οι ΗΠΑ κράτησαν τις αγορές με κομμένη την ανάσα. Και ένας από τους τρεις οίκους αξιολόγησης, ο Standard & Poor's, αποφάσισε να υποβαθμίσει τη μέχρι τότε άριστη πιστοληπτική ικανότητα της ισχυρότερης οικονομίας του πλανήτη. Ωστόσο, χάρη στην κρίση των άλλων, η υποβάθμιση δεν είχε ολέθριες επιπτώσεις στο κόστος νέου δανεισμού των ΗΠΑ, οι επενδυτές συνέχισαν να αγοράζουν αμερικανικά ομόλογα και δη με περισσότερο... ενθουσιασμό από πριν. Οπότε και η νέα απειλή, αυτή τη φορά από τον οίκο Fitch για υποβάθμιση εντός διετίας, που εκτοξεύτηκε στο τέλος της χρονιάς, μοιάζει για την ώρα με άσφαιρη βολή.

Θαπατέρο: Μια ευνοϊκή συγκυρία τον ανέδειξε στην πρωθυπουργία: η αηδία των ψηφοφόρων για την προσπάθεια του δεξιού Λαϊκού Κόμματος να την παραπλανήσει ρίχνοντας στη βασκική ΕΤΑ την ευθύνη για το μακελειό στους σιδηροδρομικούς σταθμούς της Μαδρίτης το 2004. Τον προηγούμενο μήνα αποχαιρέτησε την εξουσία εξαιτίας μιας αρνητικής συγκυρίας -της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης και των διαδοχικών επιθέσεων των αγορών εναντίον της χώρας του. Με την οικονομία βυθισμένη σε μια πρωτοφανή ύφεση και την ανεργία σκαρφαλωμένη στο 21%, οι Ισπανοί τιμώρησαν με την ψήφο τους το κυβερνών Σοσιαλιστικό Κόμμα οδηγώντας το στο χειρότερο εκλογικό αποτέλεσμα της μεταπολίτευσης. Το παράδοξο είναι ότι στράφηκαν και πάλι στο Λαϊκό Κόμμα, που υπόσχεται ακόμη αγριότερα μέτρα λιτότητας για να βγάλει τη χώρα από την κρίση. Συγκεκριμένα ο νέος πρωθυπουργός Μαριάνο Ραχόι υποσχέθηκε μια "θεραπεία-σοκ" για την αντιμετώπιση των ελλειμμάτων του Δημοσίου που θα ζήλευε ακόμη και η Μάργκαρετ Θάτσερ. Κάνοντας ποδαρικό στο νέο κοινοβούλιο, εξήγγειλε περικοπές ύψους 16,5 δισεκατομμυρίων, φοροαπαλλαγές για τις επιχειρήσεις και σαρωτικές μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας.

Ιταλία: Τελικά δεν ήταν η σωρεία των σκανδάλων, οικονομικών και άλλων ροζ... αισθησιακών, που απασχόλησαν τα πρωτοσέλιδα του ιταλικού αλλά και του διεθνούς Τύπου, που έριξαν τον Καβαλιέρε από τον πρωθυπουργικό θώκο. Αλλά η... οικονομική κρίση στην Ευρωζώνη. Συγκεκριμένα οι πιέσεις των χρηματοπιστωτικών αγορών για όλο και περισσότερες μεταρρυθμίσεις προκειμένου η Ιταλία να ευθυγραμμιστεί με τον «χρυσό κανόνα», γερμανικής έμπνευσης, περί δημοσιονομικής «αρετής», έφεραν αποτέλεσμα: στις 13 Νοεμβρίου ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι εγκατέλειπε από μια πίσω πόρτα το Κιρινάλιο (το προεδρικό μέγαρο) στη Ρώμη, υπό τα γιουχαΐσματα αλλά και τις ζητωκραυγές των συγκεντρωμένων πολιτών. Πέντε ημέρες πριν είχε ανακοινώσει την παραίτησή του από την πρωθυπουργία. Η παραίτησή του έκλεισε μια περίοδο είκοσι ετών, που σημαδεύτηκε από σωρεία σκανδάλων και λαϊκιστικής πολιτικής. Λίγοι είναι αυτοί στους οποίους θα λείψει...

Κίρχνερ: Το όνομα είναι του εκλιπόντος συζύγου της, αλλά η Κριστίνα Φερνάντες απέδειξε πολύ σύντομα ότι είναι κάθε άλλο παρά ετερόφωτη περίπτωση διαψεύδοντας όσους ήθελαν να την παρομοιάσουν με την Εβίτα Περόν. Το απέδειξε πρώτα από όλα με πολιτικές μεταρρυθμίσεις κόντρα στο κυρίαρχο ρεύμα, όπως η επανεθνικοποίηση του συνταξιοδοτικού συστήματος της Αργεντινής που οι "καλοί μαθητές" του ΔΝΤ είχαν ιδιωτικοποιήσει στα χρόνια της παντοδυναμίας του νεοφιλελευθερισμού. Και το απέδειξε ξανά τον Οκτώβριο, όταν επανεξελέγη πανηγυρικά στην προεδρία αυξάνοντας σημαντικά τα εκλογικά ποσοστά της. Η Φερνάντες έγινε έτσι η πρώτη γυναίκα που εξελέγη άμεσα πρόεδρος της Αργεντινής. Πιστώνεται ήδη υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και σημαντικές κοινωνικές παροχές προς τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα, που αποτελούσαν πάντα την εκλογική πελατεία των περονιστών.

Λιβύη: Από τις μέχρι σήμερα εξεγέρσεις, αυτή ενάντια στο καθεστώς Καντάφι ξεχωρίζει για δύο λόγους: τη νατοϊκή επέμβαση και το τραγικό τέλος του Λίβυου προέδρου. Στις 20 Οκτωβρίου το λιντσάρισμα σχεδόν του τέως πανίσχυρου άνδρα της χώρας στη γενέτειρά του, τη Σύρτη, σήμανε το τέλος της Λιβύης όπως την είχε οικοδομήσει ο Καντάφι μετά το πραξικόπημα του 1969 και την ανατροπή του βασιλιά Ιντρίς καθώς και το τέλος της νατοϊκής επέμβασης που είχε ξεκινήσει υπό την αιγίδα του Σ.Α. του ΟΗΕ και το «πράσινο φως», σε πρώτη φάση, του Αραβικού Συνδέσμου τον Μάρτιο φέτος προκειμένου να «προστατευθούν οι άμαχοι». Ωστόσο σύντομα η αποστολή, όπου πρωταγωνίστησαν Βρετανία και Γαλλία, μετά από μια σύντομη πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ, «διολίσθησε» προς την υποστήριξη της μίας από τις δύο πλευρές -εκείνης των εξεγερθέντων-, σε κάτι που έμοιαζε περισσότερο με εμφύλιο πόλεμο. Η επικράτηση των εξεγερθέντων της Βεγγάζης, με τη ΝΑΤΟϊκή βοήθεια, ανοίγει νέο κεφάλαιο σε μια χώρα όπου η φυλετική παράμετρος, καταπιεσμένη υπό τον Καντάφι, έρχεται στο προσκήνιο. Πλέον η μεταβατική κυβέρνηση που ορκίστηκε στα τέλη Νοεμβρίου έχει τιτάνιο έργο μπροστά της: πρώτα τον αφοπλισμό των πολλών δεκάδων παραστρατιωτικών ομάδων, με φυλετικά χαρακτηριστικά, που μπορούν να τινάξουν στον αέρα την ενότητα της χώρας, και κατόπιν τη διεξαγωγή εκλογών για την ανάδειξη καταστατικής εθνοσυνέλευσης. Και τα δύο καθήκοντα προδιαγράφονται εξαιρετικά δύσκολα...

Μπιν Λάντεν: Η ανακοίνωση, στις 2 Μαΐου, του θανάτου του Οσάμα Μπιν Λάντεν από τον Αμερικανό πρόεδρο Μπάρακ Ομπάμα σε ειδικό διάγγελμά του προς τον αμερικανικό λαό έβαλε μεν τέλος σε μια καταδίωξη δέκα ετών, αλλά προκάλεσε νέα, αναπάντητα μέχρι σήμερα, ερωτήματα. Όπως, για παράδειγμα, πώς ήταν δυνατόν να κρύβεται ο πιο καταζητούμενος τρομοκράτης από τις ΗΠΑ σε απόσταση αναπνοής από τη στρατιωτική ακαδημία στην πόλη Αμποταμπάντ, 50 χιλιόμετρα βόρεια του Ισλαμαμπάντ, μια περιοχή που οι ειδικές αμερικανικές δυνάμεις είχαν θέσει στο μικροσκόπιό τους από τον Αύγουστο του 2010. Τι γνώριζαν, αν γνώριζαν, οι πακιστανικές μυστικές υπηρεσίες; Γιατί οι Αμερικανοί κομάντο της ομάδας SEAL προτίμησαν να σκοτώσουν επί τόπου τον Μπιν Λάντεν και όχι να τον αιχμαλωτίσουν; Το μόνο βέβαιο είναι ότι τούτα τα ερωτήματα διόλου δεν απασχόλησαν τους Αμερικανούς που βγήκαν στην Τάιμς Σκουέρ της Νέας Υόρκης να πανηγυρίσουν για τον θάνατο του υπ' αριθμόν 1 καταζητούμενου από την Ουάσιγκτον. Σκηνές χαράς για τον υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες θάνατο ενός ανθρώπου που θα είχε πολλά να πει για τις σχέσεις του με σκοτεινά κέντρα εξουσίας εντός κι εκτός ΗΠΑ, στο Πακιστάν, τη Σαουδική Αραβία, τη Σομαλία, το Αφγανιστάν...

Νορβηγία-Μπρέιβικ: Ο Ιούλιος του 2011 θα περάσει στην ιστορία της μακρινής Νορβηγίας ως ένας από τους σκοτεινότερους μήνες της. Η χώρα συγκλονίστηκε από ένα απίστευτο μακελειό στο νησάκι Οτόγια, όπου ένας νέος «σταυροφόρος» κήρυξε με τον βαρύ οπλισμό του τον πόλεμο ενάντια στο Ισλάμ σκοτώνοντας ντουζίνες Νορβηγούς κατασκηνωτές στο αντίστοιχο φεστιβάλ νεολαίας του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος. Το έγκλημα του Άντερς Μπέρινγκ Μπρέιβικ ήταν μοναδικό. Με απάνθρωπη ψυχραιμία σχεδίαζε επί χρόνια τη μαζική δολοφονία, ως «όχημα» για να δημοσιοποιηθεί στα πέρατα της Γης το μανιφέστο του, ένα παρανοϊκό συνονθύλευμα ακροδεξιών φοβικών «αρχών», ενάντια στην πολυπολιτισμική κοινωνία, ενάντια στο Ισλάμ, ενάντια στις «σκοτεινές δυνάμεις» που απειλούν την άρια Ευρώπη. Και σίγουρα τα κατάφερε, όχι μόνο να σκοτώσει δεκάδες αθώους, αλλά και να μάθει όλος ο κόσμος, μέσω των αδηφάγων μέσων ενημέρωσης, τις απόψεις του. Προφανώς ο Μπρέιβικ περιφρονούσε βαθύτατα την -αξιοζήλευτη για τον υπόλοιπο κόσμο- πορεία που ακολούθησε μεταπολεμικά η Νορβηγία και ήθελε να την ανατρέψει με ένα λουτρό αίματος. Για την ώρα, πάντως, φαίνεται ότι αυτό δεν το κατάφερε.

Ξενοφοβία, νεοναζί στη Γερμανία: Το μόνο που κατάφερε το 2011 να παραμερίσει από την πρώτη θέση της επικαιρότητας την κρίση στη Γερμανία ήταν μια αποκάλυψη, που ανάγκασε την καγκελάριο Μέρκελ να εκφράσει δημόσια την ντροπή της. Πρόκειται για την αποκάλυψη ενός δικτύου ακροδεξιάς τρομοκρατίας. Δυο άντρες και μια γυναίκα, οι πρώτοι αυτόχειρες, η δεύτερη τώρα πια υπό κράτηση, κατάφεραν επί 13 χρόνια να σκοτώσουν τουλάχιστον 10 άτομα -ξένους ιδιοκτήτες μικρομάγαζων και μια αστυνομικό-, να ληστέψουν τράπεζες, να βάλουν βόμβες, χωρίς να τους εντοπίσει κανείς. Το ότι οι διωκτικές αρχές και οι μυστικές υπηρεσίες απέτυχαν επί 13 συναπτά έτη να εξιχνιάσουν τα εγκλήματα του νεοναζιστικού τρίο- και των πολλών βοηθών του- εγείρει πολύ δυσάρεστα ερωτήματα. Είναι το γερμανικό κράτος «τυφλό από το δεξί μάτι», όπως εδώ και χρόνια το κατηγορούν ακόμη και μέλη του γερμανικού κοινοβουλίου; Τι χρειάζονται οι εκατοντάδες πληροφοριοδότες των μυστικών υπηρεσιών εντός των ακροδεξιών ομάδων; Μήπως απλώς χρησιμοποιούν τα λεφτά των φορολογουμένων που τους δίνουν για να ενισχύουν τις ομάδες νεοναζί, όπως έχουν παραδεχτεί κάποιοι από αυτούς;

Οccupy Wall Street: Ποιοι είναι αυτοί οι αναιδείς νεαροί που υποστηρίζουν ότι η αδικία, η εκμετάλλευση και η καταπίεση δεν ευδοκιμούν μόνο σε καθεστώτα τριτοκοσμικών χωρών όπως της Αιγύπτου αλλά επιδιώκουν να μετατρέψουν τη Μέκκα του αμερικανικού καπιταλισμού σε πλατεία Ταχρίρ; Τον λόγο έχουν οι ίδιοι: "Όπως τα αδέλφια μας στις Αίγυπτο, Ελλάδα, Ισπανία και Ισλανδία, σκοπεύουμε να χρησιμοποιήσουμε την τακτική μαζικών καταλήψεων της Αραβικής Άνοιξης για να αποκαταστήσουμε τη δημοκρατία στην Αμερική... Είμαστε το 99%, που δεν ανεχόμαστε πια την απληστία και διαφθορά του 1%". Έπειτα από ένα διστακτικό ξεκίνημα, στα μέσα Σεπτεμβρίου το κίνημα γιγαντώθηκε με εντυπωσιακές πορείες στο κέντρο του Μανχάταν και εξαπλώθηκε σε κάθε γωνιά των ΗΠΑ με τις καταλήψεις να ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια. Ακόμη και ο δήμαρχος της Νέας Υόρκης Μάικλ Μπλούμπεργκ παραδέχτηκε τελικά ότι η σύγκριση με τις αραβικές εξεγέρσεις δεν ήταν και τόσο εξωφρενική: "Έχουμε πολλά παιδιά που αποφοιτούν και δεν μπορούν να βρουν δουλειά. Αυτό συνέβη στο Κάιρο. Αυτό συνέβη στη Μαδρίτη. Δεν θέλουμε και εδώ τέτοιου είδους ταραχές". Κάποιοι όμως τις θέλουν. Και δεν είναι πια το 1%.

Παλαιστίνιοι: Στην έδρα της UNESCO στο Παρίσι κυματίζει πια η παλαιστινιακή σημαία δίπλα στις σημαίες των υπολοίπων κρατών - μελών. Ήταν μια διπλωματική νίκη με τεράστια σημασία για την προσπάθεια των Παλαιστινίων να αποκτήσουν το δικό τους κράτος. Κάτι που απέδειξαν και οι οργισμένες αντιδράσεις του Ισραήλ και των ΗΠΑ που τιμώρησαν τον διεθνή οργανισμό για την αναγνώριση των Παλαιστινίων διακόπτοντας τη χρηματοδότησή τους προς την υπηρεσία η οποία ανέρχεται σε 80 εκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο και ισοδυναμεί με το 22% των ετήσιων εσόδων της. Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ανησυχεί -δικαιολογημένα- ότι η αναγνώριση από την UNESCO αποτελεί απλώς το πρώτο βήμα και θα ακολουθήσουν μια σειρά ακόμη υπηρεσίες του ΟΗΕ με τελικό προορισμό το Συμβούλιο Ασφαλείας. Οι ασφυκτικές πιέσεις της αμερικανικής διπλωματικής μηχανής δεν απέτρεψαν πάντως 107 χώρες από το να υποστηρίξουν την παλαιστινιακή υποψηφιότητα. Για την ιστορία, στο πλευρό των ΗΠΑ και του Ισραήλ στην ψηφοφορία τάχθηκαν η Αυστραλία, ο Καναδάς, η Γερμανία, η Τσεχία, η Λιθουανία, η Ολλανδία, η Σουηδία, ο Παναμάς και ορισμένα μικρά νησιωτικά κράτη του νοτίου Ειρηνικού.

Ρωσία: Κάτι έχει σίγουρα αρχίσει να αλλάζει. Η εντεινόμενη κοινωνική δυσαρέσκεια για τη δωδεκαετή "διαχειριζόμενη δημοκρατία" του Βλαντίμιρ Πούτιν δεν αποτυπώθηκε φέτος μόνο στην απώλεια 15 ποσοστιαίων μονάδων στα εκλογικά ποσοστά και στη συρρίκνωση της κοινοβουλευτικής δύναμης της άλλοτε παντοδύναμης "Ενωμένης Ρωσίας". Αποτυπώθηκε κυρίως στο πρωτοφανές κύμα διαμαρτυρίας που προκάλεσε η, όχι και τόσο πρωτοφανής, νοθεία που σημάδεψε τις βουλευτικές εκλογές του Δεκεμβρίου. Εκατοντάδες χιλιάδες Ρώσοι κατέβηκαν στους δρόμους φωνάζοντας αντικυβερνητικά συνθήματα. Σε μια προσπάθεια να αφοπλίσει πολιτικά την αντιπολίτευση ο Πούτιν κατηγόρησε την Ουάσιγκτον ότι επιδιώκει να προκαλέσει στη Ρωσία μια "χρωματιστή επανάσταση" στα πρότυπα του Καυκάσου. Υποστήριξε ότι δεκάδες εκατομμύρια δολάρια δαπανήθηκαν γι' αυτόν τον λόγο και ότι το σήμα για τις κινητοποιήσεις της αντιπολίτευσης δόθηκε με τις δηλώσεις της επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Χίλαρι Κλίντον. Κατά τα άλλα έδειξε πόσο λίγο ανησυχεί για το κύμα αμφισβήτησης καταθέτοντας την αίτηση υποψηφιότητάς του για τις προεδρικές εκλογές του Μαρτίου. Πολύ περισσότεροι όμως γνωρίζουν τώρα ότι ο βασιλιάς -ή ο τσάρος στην περίπτωσή του- είναι πια γυμνός.

Συρία: Η εξέγερση κατά του Μπασάρ Αλ Άσαντ, που ξεκίνησε τον Μάρτιο από την πόλη Χομς, δεν λέει να κοπάσει. Και όχι μόνο αυτό. Έχει επεκταθεί σε πολλές μεγάλες πόλεις της χώρας ενώ άγνωστος παραμένει ο αριθμός των λιποτακτών του στρατού, ο οποίος παραμένει πιστός στον Άσαντ. Ο τελευταίος μοιάζει τον τελευταίο καιρό να παίζει συνειδητά διπλό παιχνίδι: προς τα διεθνή ΜΜΕ να εμφανίζεται περίπου αποστασιοποιημένος από τη βάρβαρη καταστολή που εφαρμόζει ο στρατός, ισχυριζόμενος πως δεν τον διοικεί αυτός, ενώ στο εσωτερικό είναι πλέον φανερό ότι έχει επιλέξει την οδό της προπαγάνδας και της βίας, με αποτέλεσμα οι νεκροί, σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστή του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Νάβι Πιλάι, να ξεπερνούν τις 5.000, μεταξύ τους και 300 παιδιά, ενώ περίπου 14.000 άτομα έχουν ριχθεί στις φυλακές και 12.000 έχουν εγκαταλείψει τη χώρα... Την ίδια στιγμή το Σ.Α. αδυνατεί να βγάλει κάποια απόφαση λόγω της σθεναρής αντίδρασης Μόσχας και Πεκίνου...

Ταχρίρ: Η πλατεία Ελευθερίας στο Κάιρο συνεχίζει να είναι στο επίκεντρο της δημοσιότητας, καθώς, μετά την ανατροπή του προέδρου Μουμπάρακ τον περασμένο Φεβρουάριο, σήμερα οι διαδηλωτές έχουν επανέλθει, ζητώντας αυτή τη φορά την αποχώρηση των στρατηγών του Στρατιωτικού Συμβουλίου από την εξουσία. Όμως τούτη τη φορά, σε αντίθεση με ό,τι συνέβη πριν από δέκα μήνες, η αντίδραση των στρατιωτικών δεν ήταν ήπια -το αντίθετο μάλιστα. Οι στρατιωτικές δυνάμεις έκαναν χρήση όπλων και μπαστουνιών σπέρνοντας τον θάνατο, τραυματίζοντας και μη διστάζοντας να ξυλοκοπήσουν ακόμη και γυναίκες. Οι εικόνες της νεαρής διαδηλώτριας την οποία ξεγύμνωσαν οι άνδρες ασφαλείας, αφήνοντάς τη με το σουτιέν, έκαναν τον γύρο του κόσμου, προκαλώντας σοκ εντός και εκτός Αιγύπτου. Οι στρατιωτικοί έστειλαν το σαφές μήνυμά τους, ότι δηλαδή θα αποχωρήσουν όταν το θελήσουν -έχουν ανακοινώσει ότι θα το κάνουν τον Ιούνιο. Ωστόσο οι διαδηλωτές, που ανήκουν φιλελεύθερο, δημοκρατικό στρατόπεδο (όχι στους ισλαμιστές), δεν φαίνονται διατεθειμένοι να υποχωρήσουν... Ίσως πάντως η βία εναντίον τους να ήταν πολύ λιγότερη αν στις υπό εξέλιξη εκλογές το στρατόπεδο των δημοκρατικών είχε αποσπάσει καλύτερα αποτελέσματα. Αντιθέτως, στους δύο πρώτους γύρους, σάρωσαν οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι και οι σαλαφιστές του κόμματος Αλ Νουρ. Η δημοκρατία στην Αίγυπτο, η οποία δεν τη γνώρισε ποτέ, κάνει τα πρώτα της δύσκολα βήματα...

Υεμένη: Η χώρα που εδώ και χρόνια σπαράσσεται από φυλετικές διαμάχες, στις οποίες ήλθε πρόσφατα να προστεθεί και η εξέγερση κατά του προέδρου Σάλεχ, έχει αποκτήσει εδώ και λίγο καιρό πρόσωπο. Πρόκειται για την ακτιβίστρια Ταουακούλ Κάρμαν, που βραβεύθηκε μαζί με δύο άλλες γυναίκες (την πρόεδρο και μια ακτιβίστρια της Λιβερίας), με το φετινό Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης. Το βραβείο αυτό είναι η πρώτη θετική διεθνής αναγνώριση για την όμορφη χώρα, της οποίας το όνομα έχει συνδεθεί με την τρομοκρατία της Αλ Κάιντα. Η Κάρμαν, που ονομάζεται και "η κόρη της Υεμένης", ήταν μεταξύ των διαδηλωτών που είχαν κατασκηνώσει στην Πλατεία της Αλλαγής, μπροστά από το πανεπιστήμιο της Σανάα, ζητώντας την αποχώρηση του επί τριάντα χρόνια προέδρου της χώρας. "Είμαι πολύ περήφανη για το βραβείο και αισθάνομαι ότι όλες οι προσπάθειές μας έκαναν τη διαφορά. Είναι ένα βραβείο για την Υεμένη, τους νέους και τις γυναίκες της", είπε η Κάρμαν, η οποία παρατήρησε, αναφερόμενη στις νίκες των ισλαμιστών στην Τυνησία και την Αίγυπτο, ότι "ακόμη και τα πιο ριζοσπαστικά κινήματα μπορούν να αλλάξουν αν πάρουν μέρος σε μια πολιτική διαδικασία", υπογραμμίζοντας τη σημασία "αυτά τα κόμματα να έχουν πειστεί για τις αξίες του μοντερνισμού, της δημοκρατίας, που είναι οι πραγματικές αρχές των αραβικών επαναστάσεων".

Φουκουσίμα: Η πυρηνική βιομηχανία ετοιμαζόταν να γιορτάσει τη συμπλήρωση 25 χρόνων από την τραγωδία του Τσέρνομπιλ με μια μεγαλειώδη καμπάνια που θα έπειθε την κοινή γνώμη για την ασφάλεια της πυρηνικής ενέργειας. Το Τσέρνομπιλ ήταν ένα μεμονωμένο περιστατικό που οφειλόταν στην απαρχαιωμένη τεχνολογία μιας υπερδύναμης που τότε κατέρρεε, ήταν το βασικό επιχείρημα. Δυστυχώς, μαζί του το γιγαντιαίο τσουνάμι της 11ης Μαρτίου σάρωσε και χιλιάδες ζωές, κτήρια και υποδομές προκαλώντας τη μεγαλύτερη καταστροφή στην ιστορία της μεταπολεμικής Ιαπωνίας. Συντρίμμια εκτός των άλλων έγινε και ένα από τα μεγαλύτερα πυρηνικά εργοστάσια της χώρας -εκείνο της Φουκουσίμα. Η διαρροή ραδιενέργειας από τους έξι αντιδραστήρες του στους μήνες που ακολούθησαν ξεπέρασαν κατά πολύ την αντίστοιχη του Τσέρνομπιλ, με ανυπολόγιστες ακόμη συνέπειες για την ανθρωπότητα. Οι διαβεβαιώσεις πρόσφατα της ιαπωνικής κυβέρνησης ότι το πυρηνικό ατύχημα θα πρέπει να θεωρείται επισήμως λήξαν καθησύχασαν ελάχιστους. Και φυσικά άφησαν εντελώς ασυγκίνητους τους περίπου 80.000 κατοίκους της ευρύτερης περιοχής γύρω από το εργοστάσιο που δεν θα επιστρέψουν ποτέ στα σπίτια τους.

Χρέος ευρωπαϊκό: Τα νούμερα είναι αστρονομικά και η κρίση τα κάνει ακόμη μεγαλύτερα. Υποτίθεται ότι η Ευρωζώνη βασίστηκε στο περιβόητο Σύμφωνο Σταθερότητας, το οποίο επέβαλε μεταξύ άλλων τα κράτη μέλη του κλαμπ να περιορίζουν το δημόσιο χρέος τους κάτω από το 60% του ΑΕΠ τους. Η Ευρωζώνη «μανούλα» στις διασταλτικές ερμηνείες των κανόνων που η ίδια έθετε, μέχρι το 2008 ουδέποτε ασχολήθηκε με το χρέος των μελών της, ούτε καν αυτό της Ιταλίας, που ήταν εξ αρχής το μεγαλύτερο. Μετά το 2008, πάλι, ακόμη και οι χώρες που τηρούσαν τους κανόνες -για παράδειγμα η Ιρλανδία, η Ισπανία, ακόμη και η «συνετή» Γερμανία- αναγκάστηκαν να τους παραβιάσουν καθώς δανείστηκαν δισεκατομμύρια αφενός για να σώσουν τις τράπεζες από τους μετασεισμούς της Lehman Brothers, αφετέρου για να αναθερμάνουν την οικονομία που βυθίστηκε σε επικίνδυνη ύφεση. Το αποτέλεσμα ήταν να αυξηθεί το δημόσιο χρέος όλων πέραν των ορίων και ως πραγματικό νούμερο και ως ποσοστό του ΑΕΠ. Κι αυτό το χρέος τώρα έχει γίνει θηλιά στον λαιμό των χωρών της Ευρωζώνης.

Ψίχουλα για όλο και περισσότερους Ευρωπαίους: Δεν είναι μόνο η Ελλάδα που ανά μήνα -σε κάποιες περιπτώσεις ανά εβδομάδα- βλέπει όλο το 2011 την όποια κυβέρνησή της να αποφασίζει νέα μέτρα λιτότητας. Το φάντασμα της λιτότητας πλανάται πάνω από όλη την Ευρώπη. Μόνο το τελευταίο τρίμηνο παρουσίασαν νέα πακέτα λιτότητας ενταγμένα στους προϋπολογισμούς του 2012 η Ιταλία, η Ισπανία, η Γαλλία, η Βρετανία, η Πορτογαλία, η Ουγγαρία. Ίσως ο μοναδικός προϋπολογισμός που δεν περιλαμβάνει νέα μέτρα είναι ο γερμανικός -κι αυτός σε επίπεδο ομοσπονδίας και όχι κρατιδίων, εκ των οποίων τα μισά είναι βαθύτατα χρεωμένα. Βέβαια, η Γερμανία είναι σε πρόγραμμα λιτότητας εδώ και μια δεκαετία - και η κυβέρνηση Μέρκελ δεν είχε τα περιθώρια να συνεχίσει το ίδιο βιολί. Παντού η λιτότητα πάει αντάμα με αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις -προς το πιο... ευέλικτο και φιλελεύθερο- και με αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης. Αυτό το τελευταίο έχει μεν νόημα σε μια ήπειρο που γερνάει, αλλά δεν συνοδεύεται με τη δημιουργία θέσεων εργασίας γι' αυτούς που υποχρεώνονται να παρατείνουν τον εργασιακό βίο τους.

Ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια του πλανήτη -κλιματική υπερθέρμανση- Ντέρμπαν: Κανείς δεν μπορεί να διαχειριστεί δυο τεράστιες κρίσεις ταυτόχρονα. Ούτε καν σε επίπεδο συνειδητοποίησής τους. Από τότε που κλιμακώνεται και παίρνει χαρακτηριστικά τέλους εποχής η οικονομική κρίση, τουλάχιστον στη δική μας πλευρά του κόσμου, έχει περάσει σε δεύτερη μοίρα η άλλη κρίση -αυτή του παγκόσμιου κλίματος. Μπορεί οι άνθρωποι στο Κιριμπάτι ή το Τουβαλού στην άλλη πλευρά της Γης να ζουν το δικό τους τέλος εποχής, καθώς οι χώρες τους απειλούνται με εξαφάνιση από την άνοδο της επιφάνειας του Ειρηνικού, όμως οι κάτοικοι της Αθήνας ή της Μαδρίτης δεν έχουν το κουράγιο ούτε να σκεφτούν την καταστροφή του πλανήτη στο μέλλον, καθώς παλεύουν να αποτρέψουν την καταστροφή της ζωής τους εδώ και τώρα.

Γι' αυτό και το ενδιαφέρον για τη διάσκεψη του ΟΗΕ για το κλίμα που έγινε τον Δεκέμβριο στο Ντέρμπαν, στη Νότια Αφρική, ήταν εξαιρετικά περιορισμένο, αν και η αποστολή της δεν ήταν τίποτε λιγότερο από την επίτευξη ενός συμβιβασμού μεταξύ των ενεργοβόρων χωρών της Γης, ώστε να φρενάρει στοιχειωδώς η υπερθέρμανση του πλανήτη. Ο συμβιβασμός δεν επιτεύχθηκε, στο Ντέρμπαν χάθηκε ένας ακόμη γύρος στη μάχη για την προστασία του πλανήτη. Οπότε τα φουγάρα, τα αυτοκίνητα, τα σπίτια θα συνεχίζουν να κάνουν όλο και πιο ζεστή την ατμόσφαιρα, οι πάγοι θα συνεχίζουν να λιώνουν, το επίπεδο των θαλασσών να ανεβαίνει -και να εξαφανίζει μακρινές ατόλες και αργότερα λιγότερο μακρινές παραλιακές εκτάσεις- και τα περιβόητα «ακραία καιρικά φαινόμενα» να κάνουν όλο και πιο συχνά την εμφάνισή τους.

Ακόμη κι αν γλιτώσουμε από την οικονομική κρίση, δεν θα καταφέρουμε για να αποτρέψουμε την άλλη, την κλιματική.

www.avgi.gr