Οι μετανάστες δεν είναι επαναστάτες

Μια από τις σημαντικές αιτίες που η Αριστερά και ο προοδευτικός χώρος απέτυχαν να διαμορφώσουν το πλαίσιο για μια μεταναστευτική πολιτική τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Ελλάδα, εντοπίζεται σε μια σειρά από θεωρητικές ακροβασίες, οι οποίες επέτρεψαν, αφενός, στην απανταχού ακροδεξιά να ορίζει την ατζέντα και, αφετέρου, στις κυβερνήσεις να είναι ολοκληρωτικά παραδομένες στο χάος των έκτακτων συνθηκών του προσφυγικού ζητήματος. 

1η παρανόηση: Οι μετανάστες αποτελούν «επαναστατικό υποκείμενο»

Εδώ και δεκαετίες στους κύκλους της Αριστερής διανόησης φιλοτεχνείται μια εξωτική αντίληψη για τους μετανάστες που ταξιδεύουν από τις μη Δυτικές χώρες ως εν δυνάμει σύμβολα χειραφέτησης των απανταχού καταπιεσμένων. Ό,τι δεν κατόρθωσαν να φέρουν εις πέρας τα εργατικά κινήματα που οραματίστηκαν το Σοσιαλισμό αλλά υποχώρησαν, ενδεχομένως να καταφέρουν οι μη Δυτικοί (εξτρεμιστές). Οι ρίζες αυτής της παρανόησης εντοπίζεται στις θεωρίες του «Τρίτου Κόσμου» που αναπτύχθηκαν στις δεκαετίες του 60 και του 70, όταν μεγάλο μέρος της Αριστεράς ταύτισε τους αγώνες ανεξαρτησίας των λαών της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής ως μια εσαεί δεξαμενή αντικαπιταλιστικής και αντιιμπεριαλιστικής μαχητικότητας. 

Στην πραγματικότητα, τα περισσότερα από αυτά τα κράτη κυβερνήθηκαν από αυταρχικά καθεστώτα και δικτάτορες, οι οποίοι αξιοποίησαν διάφορα μείγματα του πολιτικού Ισλάμ, εξυπηρετώντας τοπικά συμφέροντα εις βάρος των πολιτών και της ευημερίας τους. Όταν αυτά τα καθεστώτα χρεοκόπησαν λόγω της διαφθοράς, της καταπίεσης και των πολέμων, το ριζοσπαστικό Ισλάμ αξιοποίησε την θρησκευτική (εν πολλοίς χριστιανική) «θυματοποίηση» των λαών αυτών ως αιώνια θύματα ενός μοχθηρού Δυτικού κόσμου, κηρύσσοντας μια παγκόσμια καμπάνια εναντίον της Δύσης.

Σήμερα οι λαοί αυτοί δεν εξεγείρονται εναντίον των καθεστώτων που τους καταπίεσαν για να κάνουν πολιτική. Είτε εγκαταλείπουν τις χώρες τους για να επιβιώσουν, είτε για να ζήσουν μια ζωή που δεν ορίζεται από θεοκρατικούς και σκοταδιστικούς νόμους. Στη πλειοψηφία τους για να γλιτώσουν από το «Ισλαμικό Κράτος», το οποίο με αποικιοκρατικές τυμπανοκρουσίες (καθώς οι περισσότεροι ισλαμιστές ήρθαν από τη Δύση στη Συρία για να χτίσουν το Ισλαμικό Χαλιφάτο) λειτουργεί ένα πρωτοφανές δίκτυο παραοικονομίας και οργανωμένου εγκλήματος. 

2η παρανόηση: Oι μετανάστες που ζουν στη Δυτική Ευρώπη είναι εξίσου εξαθλιωμένοι με εκείνους που φθάνουν στην Ελλάδα

Στις χώρες της Δύσης ένας μετανάστης έχει ακριβώς την ίδια κοινωνική θέση με έναν μέσο Αριστερό, Κεντρώο ή Δεξιό πολίτη στην Ελλάδα. Επειδή στις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Μεγάλη Βρετανία ή τη Γερμανία, για παράδειγμα, το κράτος είναι οργανωμένο με συγκεκριμένες δομές, οι μεταναστευτικές ροές «παράνομων» μεταναστών ήταν ανέκαθεν περισσότερο περιορισμένες, πριν την κλιμάκωση της προσφυγικής κρίσης στη Συρία. Για παράδειγμα, όλοι οι μετανάστες που ζουν νόμιμα στη Δυτική Ευρώπη (π.χ. Γάλλοι από τις αραβικές χώρες της υποσαχάριας και βόρειας Αφρικής, Γερμανοί από την Τουρκία, Βρετανοί από το Πακιστάν, κτλ.) έχουν πλήρη δικαιώματα και είναι ισότιμοι με τους συμπολίτες τους. Εργάζονται από τη Google και την Amazon μέχρι το delicatessen της γειτονιάς. Κοινώς, δεν είναι ούτε γκετοποιημένοι, ούτε εξαθλιωμένοι.

Αντίθετα, στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου και στα Βαλκάνια, τα κράτη αδυνατούν να διαχειριστούν και να εντάξουν τους ανθρώπους αυτούς, ακριβώς επειδή τα ίδια χαρακτηρίζονται από διοικητική, οικονομική και πολιτική δυσλειτουργία. Οι Σύριοι πρόσφυγες ή οι μετανάστες από το Αφγανιστάν και το Πακιστάν θέλουν να καταφύγουν στη Δυτική Ευρώπη, γιατί αποζητούν μια ζωή σύμφωνα με τις Ευρωπαϊκές συνθήκες διαβίωσης, όπου τα κράτη σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και ο κρατικός ρατσισμός δεν συνιστά γενικό κανόνα. 

Από την άλλη πλευρά, το γεγονός ότι ορισμένοι μετανάστες που είναι πλήρως ενταγμένοι στις Δυτικές κοινωνίες καταφεύγουν στο εξτρεμιστικό Ισλάμ συνιστά αποκλειστικό προϊόν προσωπικής και πολιτικής επιλογής με ρίζες που ασφαλώς συνδέονται κυρίως με την οικονομική εκμετάλλευση, παρά με κάποιο σχέδιο συνωμοσίας εναντίον της Δύσης. Στο σημείο αυτό επεμβαίνει η ακροδεξιά ρητορική, ώστε να συσκοτίζει τα πράγματα ανάμεσα στο ρατσισμό και την οικονομική εκμετάλλευση, ενώ η Αριστερά φυλετικοποιεί εξίσου τις αιτίες, αδυνατώντας να κατανοήσει μια πραγματικότητα που είναι εξαιρετικά πιο πολύπλοκη από το σχήμα Ιμπεριαλιστική Δύση vs αντι-Ιμπεριαλιστικό Iσλάμ. 

Στην Ελλάδα, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ επέδειξε δείγματα αφέλειας και επαρχιωτισμού πάνω στο μεταναστευτικό. Θεώρησε ότι το πρόβλημα θα λυθεί επειδή οι ροές θα διοχετευθούν στην Ευρώπη, αδιαφορώντας τόσο για την οργανωμένη υποδοχή των ταλαιπωρημένων ανθρώπων, ενώ ακκιζόταν ότι η «αναταραχή» αυτή θα «ταρακουνήσει» την Ευρώπη. Η αδυναμία του κράτους να διαχειριστεί μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης και μια ανθρωπιστική κρίση δεν θα έπρεπε να αποτελεί ούτε εργαλείο άσκησης πολιτικής ούτε ιδεολογικής στράτευσης. 

3η παρανόηση: Για την Αριστερά δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο πολιτικό και το ριζοσπαστικό Ισλάμ

Ο φετιχισμός του αντί-Δυτικισμού, η πεποίθηση ότι δηλαδή η Δύση είναι η μοναδική πηγή εκμετάλλευσης των μη-Δυτικών αποτελεί ένα αξίωμα που διαψεύδει συστηματικά η πραγματικότητα. Πρακτικά, η θέση αυτή υποβαθμίζει τα σύνθετα προβλήματα και τις ιδιαιτερότητες των μη Δυτικών χωρών, ιδιαίτερα στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης, αλλά αποκαλύπτει και μια βαθιά αμηχανία αλλά και άγνοια όσων αναζητούν διαρκώς ένα "επαναστατικό αφήγημα" εκεί που απλώς υπάρχει απόγνωση.

Κάθε κριτική στο Ισλάμ μεταφράζεται είτε ως εκπορευόμενη από μια ακροδεξιά αφετηρία -«Ισλαμοφοβία»- είτε ως τεκμήριο απολιτικής σκέψης. Δεν επιτρέπεται η φερόμενη ως προοδευτική αριστερή διανόηση να μην αναγνωρίζει το γεγονός ότι οι μετανάστες στη Δύση, ανεξάρτητα από το θρήσκευμα και το φύλο τους, είναι απόλυτα ελεύθεροι να ζήσουν και να εργαστούν, ακόμη και σε δημόσια αξιώματα. Αντίθετα, στις μη-Δυτικές χώρες και δη στις μουσουλμανικές, ακόμη και οι μουσουλμάνοι διαφορετικού δόγματος, διώκονται με τιμωρία το θάνατο.

Οι μετανάστες είναι άνθρωποι που δεν μπορούν να ζήσουν τη ζωή τους σύμφωνα με τις αξίες και την κουλτούρα μιας ουσιαστικής χειραφέτησης. Ξεριζώνονται και διακινδυνεύουν τη ζωή τους, αναζητώντας περισσότερη «Ευρώπη» και Δύση για να γλιτώσουν όχι μόνο από τον πόλεμο, αλλά και από τη Θεοκρατία. 

Συμπερασματικά, δεν αρκεί να μιλάμε για ιδεοληψίες ως προς το Μεταναστευτικό και να υπεκφεύγουμε να σκεφτούμε ουσιαστικά και πρακτικά, υπαναχωρώντας σε ακροδεξιές απόψεις. Πρέπει να εξετάσουμε και να συζητήσουμε ποιες εσφαλμένες θεωρίες μας εμποδίζουν να κατανοήσουμε ότι ο εξτρεμισμός και η ισλαμική τρομοκρατία που δημιουργούν ιερούς πολέμους, εμφυλίους, νεκρούς και πρόσφυγες δεν είναι αποτέλεσμα περισσότερης, αλλά λιγότερης Δύσης. Έστω και αν μια τέτοια διαπίστωση "χαλάει τη σούπα" της συνωμοσιολογίας. Του πιο αντι-Δυτικού σπορ της Δύσης.

Νίκος Άγουρος

www.huffingstonpost.gr