Πάτερο Κατσανοχωρίων Ιωαννίνων. Απολαύστε τα video

Απολαύστε τα video

Πάτερο Κατσανοχωρίων Ιωαννίνων

Το Πάτερο είναι χωριό του νομού Ιωαννίνων, στα Κατσανοχώρια. Βρίσκεται βόρεια από το αρχαίο κάστρο της περιοχής (4ος π.Χ. αι.), περίπου δύο χιλιόμετρα σε ευθεία γραμμή. Σήμερα ανήκει στο Δημοτικό Διαμέρισμα Φορτοσίου του πρών Δήμου Κατσανοχωρίων και στην απογραφή του 2001 βρέθηκε να έχει πληθυσμό 73 κατοίκων.

Ιστορία

Στα όρια του χωριού δε βρέθηκαν ποτέ στοιχεία που να αποδείχνουν κατοίκηση εξίσου παλιά μ' εκείνη του κάστρου. Ένας "αρχαίος" τάφος διακόσια μέτρα νοτίως του μοναστηριού της Ζοωδόχου Πηγής δεν είναι της εποχής του κάστρου, αλλά μάλλον της περιόδου της Τουρκοκρατίας, αν όχι λίγο πρωϊμότερος (12ου-14ου μ.Χ. αι.). Στην ντοπιολαλιά αναφέρονταν ως Πάτερ. Έτσι αναφέρεται και σε μια σημείωση σε Μηναία της μητροπολιτικής του εκκλησίας της Αγίας Παρασκευής με χρονολογία 1863. Περίεργο είναι πως οι παλαιότεροι το χρησημοποιούσαν ως γένους θηλυκού, η Πάτερ, και όταν αναφέρονταν σ' αυτό χρησιμοποιούσαν την έκφραση στ' Πάτερ. Πιθανόν η έκφραση να σήμαινε στου Πάτερ με άκλιτο το Πατήρ, ως συνηθίζεται ακόμα και σήμερα στη νεολληνική, από την αρχαιόκλιτη κλητική του Πατήρ (παπάς). Ίσως πρωτοέγινε γνωστό ως ενδιαίτημα κάποιου μοναχού ή ιερέως ή το μοναστήρι του προϋπήρξε του χωριού.

Πότε πρωτοκατοικήθηκε δεν είναι εξακριβωμένο. Η κεντρική του εκκλησία της Αγίας Παρασκευής χτίστηκε το 1650 και να αγιογραφήθηκε στην αψίδα του ιερού μάλλον το 1654, στην αψίδα της Πρόθεσης το 1695 και στον υπόλοιπο ναό μετά το 1700, πιθανόν από αγιογράφους της γνωστής οικογένειας ζωγράφων του διπλανού χωριού Φορτοσίου. Τα κατώτερα μέρη των τοίχων δεν δεν αγιογραφήθηκαν ποτέ και ο ναός δίνει έτσι την εντύπωση έργου ημιτελούς. Η λοιπή αγιογραφία είναι εξαιρετικής μεταβυζαντινής τέχνης με ποικιλία θεματική. Ο ναός ειναι βασιλική μετά τρούλου που στηρίζεται σε τέσσερις πεσσούς και εγκάρσια καμάρα. Αν το χωριό έφτασε να χτίσει εκκλησιά μεγαλοπρεπή το 1650 σημαίνει πως είχε ήδη ζωή πολλών δεκαετιών αν όχι αιώνων. Ούτως ή άλλως το χωριό υπήρχε ήδη από τη δεκαετία του 1520, αφού τότε καταγράφεται σε οθωμανικό φορολογικό κατάστιχο με 30 περίπου οικογένειες.

Ο ναός του αγίου Νικολάου στη βόρεια παρυφή του είναι νεότερος. Το Μοναστήρι της Ζωοδόχου Πηγής στα νότια και κοντά στα δυο πηγάδια από όπου υδρεύονταν το χωριό χτίστηκε αμέσως μετά την απελευθέρωση του 1913, ενώ προϋπήρχε τουλάχιστον από το 18ο αιώνα.

Εκπαίδευση

Το σχολείο του είναι κτίσμα του 1888 με την επιγραφή «Γεροκωστοπούλειος Σχολή 1888». Είναι δωρεά του Αχιλλέα Γεροκωστόπουλου, υπουργού στην κυβέρνηση της εποχής, του ελεύθερου ελληνικού βασιλείου. Ο θείος του υπουργού Χριστόδουλος Γεροκώστας ξενιτεύτηκε από το χωριό στην Πάτρα, όπου πλούτισε ως έμπορος κι εκεί τον ακολούθησε ο πατέρας του υπουργού με την οικογένειά του. Τα χρήματα με τα οποία κατασκευάστηκε η «Γεροκωστοπούλειος Σχολή» κληροδοτήθηκαν στον Αχιλλέα από το θείο του Χριστόδουλο γι' αυτό το σκοπό. Το σπίτι του στο χωριό σώζεται ακόμα ως είχε.

Στο σχολείο φοιτούσαν αγόρια κορίτσια ακόμα και την εποχή της τουρκοκρατίας που έληξε μόλις το 1912. Η φοίτηση ήταν τετραετής. Όσοι, αγόρια ή κορίτσια, ήθελαν μπορούσαν να συνεχίσουν στο Ελληνικό (ημιγυμνάσιο) στο διπλανό χωριό, το Καλέντζι. Στο χωριό ζούσαν τη δεκαετία του 1970-80 ακόμα γυναίκες που στο Ελληνικό είχαν διδαχτεί και γαλλικά. Είναι αξιοσημείωτο πως καθόλη τη διάρκεια του περασμένου αιώνα ο αναλφαβητισμός στο χωριό ήταν μηδενικός.

Κάτοικοι

Οι Πατεριώτες ασχολούνταν με την κτηνοτροφία κα τη γεωργία κυρίως, τη μαστορική από τις άλλες τέχνες, τη ραπτική και την τσαγγαρική. Μερικοί ξενιτεύονταν ακόμα και από τον 19ο αι. Ελάχιστοι είχαν ανώτερη ή ανώτατη εκπαίδευση πριν το 1950. Από το 1960 και εξής η πλειονότητα έχει γυμνασιακή εκπαίδευση τουλάχιστον. Τα τελευταία χρόνια δεν λειτουργεί το σχολείο λόγω ελλείψεως μαθητών. Οι μόνιμοι σήμερα κάτοικοι δεν ξεπερνούν τους 25. Παλαιότερα έφταναν με 25 σπίτια και τους 180. Το καλοκαίρι όταν γεμίζουν τα σπίτια που χρησιμοποιούνται ως εξοχικά φτάνουν σήμερα και τους 100 και το χωριό δίνει την εντύπωση ενός ανθηρού και ευημερούντος τόπου.

Στα... άγνωστα Κατσανοχώρια

Eίναι μία ομάδα χωριών στο νοτιοανατολικότερο άκρο του Nομού Iωαννίνων. Aνατολικό τους όριο έχουν τον ποταμό Aραχθο και δυτικό την εθνική οδό Aρτας - Iωαννίνων. Πλούσια σε φυσική ομορφιά, γεμάτα βρύσες, εκκλησίες, μοναστήρια, πετρόχτιστα σπίτια και γεφύρια, γοητεύουν τον επισκέπτη.

Ξεκινώντας από τα ανατολικά και επάνω στον κεντρικό δρόμο που συνδέει την Aρτα με τα Γιάννενα (μέσω Pοδαυγής), θα βρείτε την Πλατανούσσα, η οποία όπως λέει και το όνομά της είναι γεμάτη πλατάνια. Kαι αν ακολουθήσετε τον στενό ασφαλτόδρομο που ανηφορίζει, ακριβώς στην πλατεία της Πλατανούσσας, θα βρεθείτε στο εκκλησάκι της Θεοτόκου, με παμπάλαιο ιερό, στα λείψανα του οποίου κτίστηκε μικρό, καινούργιο ξωκλήσι. H θέα από εκεί στο Ξηροβούνι, στα Tζουμέρκα, στα Aκαρνανικά Oρη και το Παναιτωλικό, είναι μοναδική! Συνεχίζετε βόρεια και σε 3 χιλιόμετρα μπαίνετε στο Mονολίθι. Ξεκουραστείτε στην πλατεία και κατηφορίστε προς τους Aγίους Aναργύρους και τον Aγιο Kωνσταντίνο, δύο ενδιαφέροντα εκκλησάκια.

Eπειτα από 1 χλμ. χωματόδρομου φτάνετε στον μικρό οικισμό Λουγκά (τα πρώην Kουτσαίικα). Eδώ ζούσαν παλιά είκοσι άνθρωποι. Eυημερούσαν, έσπερναν καλαμπόκι, πατάτες, είχαν πρόβατα, αγελάδες, τώρα απομένουν τρεις όλοι κι όλοι.

Yστερα από ένα μικρό «σαφάρι» σε καταπράσινο σκηνικό επιστρέφετε στον κεντρικό δρόμο και λίγο βορειότερα, στη διχάλα δεξιά κάτω, συνεχίζετε προς το περίφημο γεφύρι της Πλάκας και τις βάσεις εξόρμησης για ράφτινγκ στα νερά του Aραχθου.

Kαλέντζι: Oμορφο χωριό, ζεστή φιλοξενία

Aκολουθείτε τον δρόμο που οδηγεί στα Γιάννενα και στο Kαλέντζι. Γρήγορα ανηφορίζετε με θέα στον Aραχθο, χαμηλότερα.

Oι στροφές διαδέχονται η μια την άλλη και το τοπίο είναι τραχύ, αλλά όμορφο. Περνάτε το ψηλότερο σημείο της διαδρομής και μπροστά σας εμφανίζεται μια καταπληκτική λεκάνη, ένα βαθύπεδο με τα χωριά Kαλέντζι, Πλαίσια και Kορίτιανη, χτισμένα σε μια ευθεία. Στο Kαλέντζι, έδρα του Δήμου Kατσανοχωρίων, θα βρείτε όμορφα σπίτια και ζεστούς ανθρώπους.

Oλα είναι χαρούμενα και νοικοκυρεμένα, από την τεράστια πλατεία-πάρκο με το γκαζόν μέχρι τα γεφυράκια και τις παιδικές χαρές. H παλιά, πέτρινη, εκκλησία της Γεννήσεως της Θεοτόκου ανακαινίστηκε πριν από μισό αιώνα με χρήματα ομογενών.

Το «Σιακαμπένιο Δημοτικό Σχολείο» στο Καλέντζι

Tο καμένο από τους Γερμανούς το 1943 «Σιακαμπένιο Δημοτικό Σχολείο» ορθώνεται σήμερα αναστηλωμένο με χρήματα ενός ευπατρίδη δωρητή. Aν πεινάσετε, μάλιστα, η ψησταριά απέναντι έχει νοστιμότατο κεμπάπ.

Aπό γεωλογικής άποψης η ευρύτερη έκταση του Kαλεντζίου συνιστά μία καρστική λεκάνη που συγκεντρώνει τα πλούσια νερά των βροχοπτώσεων και στο πολύ γόνιμο έδαφός της καλλιεργούνται καλαμπόκι και δημητριακά.

Aκριβώς στα νότια θα βρείτε το χωριό Πηγάδια, με τις πετρόκτιστες βρύσες στην πλατεία και τον ναό της Aγίας Mαρίνας του 1610. Aν κατευθυνθείτε προς τη νότια άκρη των Πλαισίων θα βρείτε τον παμπάλαιο ναό της Kοίμησης της Θεοτόκου, που έχει κτιστεί χαμηλότερα από το επίπεδο του εδάφους.

H μονή Tσούκας

Bορειοανατολικά από το Eλληνικό, το φρουριακό στην όψη μοναστήρι της Tσούκας εντυπωσιάζει. Tο Kαθολικό του 1190 είναι αφιερωμένο στο Γενέσιον της Θεοτόκου. Aπό τον εξώστη της μονής θα απολαύσετε θέα στα Γιάννενα, τη λίμνη, τον Tόμαρο, το Γράμμο, την Γκαμήλα, τον Σμόλικα και τον δαιδαλώδη Aραχθο, εκατοντάδες μέτρα χαμηλά. O περιβάλλων χώρος της μονής είναι πολύ φροντισμένος κι εσείς δεν έχετε παρά να περπατήσετε ολόγυρα στο καθολικό για να δείτε το πολύκλωνο κερί που αγκαλιάζει την εκκλησία!

Το Ελληνικό

H παλιά ακρόπολη

Aνατολικά από το Kαλέντζι, ψηλά στον λόφο και σε απόσταση 1,6 χλμ. ορθώνεται το Kαστρί. Mεγάλιθοι, πολυγωνική τοιχοποιία, διάσπαρτα κεραμικά στοιχεία υπάρχουν παντού και προφανώς πρόκειται για ακρόπολη που έλεγχε το πέρασμα του Aραχθου.

Bουτιές στο βουνό

Aπό το Kαλέντζι και βόρεια από το Kαστρί, ο δρόμος κατηφορίζει και με εικοσάλεπτη πεζοπορία φτάνετε στην Kλίφκη, σε φυσικές πισίνες, στον παλιό νερόμυλο και στην όχθη του Aραχθου.

Στο μνημείο των μαχών του 1912-13, στην Αετοράχη

Aπό Aετοράχη σε Φορτόσι, Πάτερο, Kωστήτσι, Λάζαινα

Aπό το Kαλέντζι μπορείτε να οδηγήσετε προς Aετοράχη, Eλληνικό και Γιάννενα σε δυτική κατεύθυνση. Mετά 4 χλμ. θα βρείτε διχάλα και θα πάτε αριστερά για Kορίτιανη, ώστε να δείτε τα πολύ αξιόλογα θρησκευτικά μνημεία της Kοίμησης της Θεοτόκου και του Aγίου Συμεών.

Aξιόλογο είναι και το μοναστήρι της Aγίας Παρασκευής στο Πάτερο. Tο Πάτερο πήρε το όνομά του από ένα μοναστήρι που ήταν απέναντι και είχε μοναχούς.

Eίναι το μοναδικό χωριό που δεν έχει σλάβικο όνομα. H εκκλησία είναι του 1600 και οι τοιχογραφίες μεταγενέστερες (του 1700), μεταβυζαντινές και λαϊκότροπες. Πολύ κοντά βρίσκεται το χωριό Kωστήτσι, με πέτρινα σπίτια από σχιστόλιθο. Eπιστρέφετε στον κεντρικό δρόμο και κατευθύνεστε στη Λάζαινα και την Aετοράχη.

Aξίζει να μπείτε στον οικισμό της Λάζαινας και να θαυμάσετε μικρά και μεγάλα σπίτια, υποδείγματα ηπειρώτικης αρχιτεκτονικής, με θαυμάσιες αυλόπορτες.

Στο παλιό μοναστήρι.

Φεύγοντας από Πάτερο προς Kαλέν­τζι, στρίβετε αριστερά, σύμφωνα με την πινακίδα, προς τα παλιά πηγάδια. Aπό εκεί στα 100 μ. αριστερά, ένας στενός δρόμος οδηγεί στον υπέροχο ναό της Zωοδόχου Πηγής, ακριβώς στη θέση παλιού μοναστηριού.

Eκκλησία με θέα

Aπό το Kωστήτσι φεύγετε σε βορειοανατολική κατεύθυνση για τον λόφο του Προφήτη Hλία. Eνας χωματόδρομος 700 μ. περίπου σας βγάζει στην κορυφή όπου είναι κτισμένο και το εκκλησάκι. Tο θέαμα είναι καταπληκτικό και θα δείτε τη σμίξη δύο ποταμών: του Kαλαρρύ­τικου και του Aραχθου.

Πώς θα πάτε

Tα Iωάννινα απέχουν από την Aθήνα 440 χλμ. μέσω της γέφυρας Pίου-Aντιρρίου. H γέφυρα της Πλάκας απέχει από τα Iωάννινα 45 χλμ., όσο και από την Aρτα, που βρίσκεται 370 χλμ. μακρύτερα από την Aθήνα. Mέσω της Eγνατίας Oδού η απόσταση Θεσσαλονίκη - Iωάννινα είναι 260 χλμ., και φυσικά ολόκληρη η περιοχή των Kατσανο­χωρίων εξυπηρετείται από το αεροδρόμιο Iωαννίνων, αφού υπάρχουν καθημερινά δρομολόγια από και προς Aθήνα. Tο Kαλέντζι απέχει από τα Iωάννινα 30 χλμ.

Γεώργιος Χατζηκώνστας «Ο ηπειρώτης έμπορος ευεργέτης του Ελληνικού Έθνους

Το δρομολόγιο του ευπατρίδη Χατζηκώνστα ξεκίνησε από τα τουρκοκρατούμενα Γιάννενα και, μέσω Κωνσταντινούπολης, τελικός προορισμός ήταν η Μόσχα. Έφυγε σε ηλικία 15 ετών από την Ελλάδα και δεν επέστρεψε ποτέ στην πατρίδα του. Ο Γεώργιος Χατζηκώνστας, ως αυθεντικός Έλληνας, συνδύασε τον ηθικό άνθρωπο με τον επιδέξιο έμπορο και επιχειρηματία.

«Η αρχή στα Ιωάννινα»

Ο Γεώργιος Χατζηκώνστας γεννήθηκε το 1753 στα Ιωάννινα της Ηπείρου. Πατέρας του ήταν ο εύπορος Γιαννιώτης έμπορος Κωνσταντίνος Χατζηκώνστας από το Κορτόσσι (Αετορράχη  από το και μητέρα του η Μαργαρίτα από το Πάτερο Κατσανοχωρίων. Ήταν το τριτότοκο παιδί της οικογένειας ανάμεσα σε τρία αγόρια κι ένα κορίτσι. Τα δύο μεγαλύτερα αδέλφια ήταν ο Ιωάννης και ο Αναστάσιος, ενώ τα δύο μικρότερα λέγονταν Παύλος και Αικατερίνη αντίστοιχα. 

Την μόρφωσή του επιμελήθηκε ο γνωστός κληρικός δάσκαλος Μπαλάνος Βασιλόπουλος, όμως ο Γεώργιος έδειξε από πολύ νωρίς την προτίμησή του στο εμπόριο παρά στα γράμματα. 

Αξίζει να σημειωθεί ότι το προσωνύμιο «χατζής» του επωνύμου του δεν δόθηκε στον ίδιο, αλλά ούτε στον πατέρα του. Δόθηκε παλαιότερα σε κάποιον προηγούμενο πρόγονό του και διατηρήθηκε μετέπειτα. Ως γνωστόν, το προσωνύμιο αυτό συνηθιζόταν να τίθεται προ του ονόματος κάθε ορθόδοξου χριστιανού που επισκεπτόταν τους Αγίους Τόπους και βαφτιζόταν στον Ιορδάνη ποταμό. 

 «Η συνέχεια στην Κωνσταντινούπολη»

Υπό την καθοδήγηση του πατέρα του, το 1768, ο Γεώργιος στάλθηκε χάριν εμπορίου στην Κωνσταντινούπολη, ο δε μεγαλύτερος κατά δέκα έτη αδελφός του Αναστάσιος στη Μόσχα. Ο μεν Αναστάσιος έστελνε όποια ρωσικά προϊόντα πίστευε πως θα ήταν άμεσα εμπορεύσιμα στον Γεώργιο, ο δε Γεώργιος έστελνε στον αδελφό του προϊόντα εξ Ανατολής. Αργότερα επικεντρώθηκαν στο εμπόριο πολύτιμων ειδών, το οποίο θα τους απέφερε ακόμα μεγαλύτερα κέρδη. 

Βαδίζοντας στα ίχνη της Ζωσιμαίας αδελφότητας, αφοσιώθηκαν πλήρως στην εργασία τους. Αγοράζοντας φθηνά και πουλώντας ακριβά, δεν άργησαν να αποκτήσουν μεγάλη περιουσία. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Αναστάσιος Γούδας στους «Βίους Παράλληλους» για τους αδελφούς Χατζηκώνστα, την πληρέστερη ίσως βιογραφία τους, «.απασχολημένοι δε όντες ανενδότως μόνον εις το εμπόριον, είχαν σχεδόν λησμονήσει καθ' ολοκληρίαν απάσας τα λοιπάς εν τω κόσμω τούτω τέρψεις.». 

Το 1801, σε ηλικία 48 ετών, σύνηψε γάμο με την Αικατερίνη, κόρη του άρχοντα Γεωργίου Μελαχρινού-Καμινάρη, αξιωματούχου  των Παραδουνάβιων Ηγεμονιών. Απέκτησαν τέσσερις γιους και ισάριθμες κόρες: τους Κωνσταντίνο, Ιωάννη, Αναστάσιο, Παύλο και τις Μαρία, Μαργαρίτα, Ταρσία και Ζαφείρα. Μετά τον γάμο αυτό, πέρα από τη σημαντική προίκα που έδωσαν οι συγγενείς της Αικατερίνης στον Γεώργιο, οι οικονομικές και κοινωνικές διασυνδέσεις του αυξήθηκαν σημαντικά. 

 «Το τέλος στη Μόσχα»

Το 1815 ο Αναστάσιος πεθαίνει σε ηλικία 72 ετών στη Μόσχα και ο Γεώργιος μετοικεί εκεί μαζί με την οικογένειά του. Άλλωστε, το κλίμα στην Κωνσταντινούπολη είχε γίνει ιδιαίτερα βαρύ και θα επακολουθούσαν σφαγές Ελλήνων ορθοδόξων καθότι προπαρασκευαζόταν ο εθνικοαπελευθερωτικός μας αγώνας. Τότε η Μόσχα αποτελούσε το ορμητήριο της Φιλικής Εταιρίας και τα μέλη της ελληνικής κοινότητας απολάμβαναν πλήρη ελευθερία. 

Την 31 Αυγούστου του 1845, ο Χατζηκώνστας πέθανε στη Μόσχα έχοντας ξεπεράσει το 90ό έτος της ηλικίας του και ο τάφος του βρίσκεται στο κοιμητήριο της μονής Ντονσκόι της Μόσχας. Στο συγκεκριμένο μοναστήρι βρίσκονται ενταφιασμένοι πολλοί επιφανείς κάτοικοι της Μόσχας κατά το 18ο και 19ο αιώνα και τα μνήματά τους κοσμούνται από αγάλματα ή ολόκληρα γλυπτά συμπλέγματα. Πολλά από αυτά τα μνήματα ανήκουν σε εύπορους Έλληνες εμπόρους, μεταξύ των οποίων των οικογενειών Ζωσιμά, Χατζηκώστα, Ριζάρη κ.ά. Στη συγκεκριμένη μονή φυλάσσονται επίσης τα λείψανα του μαρτυρικού πατριάρχη Τύχωνα, της μεγαλύτερης ίσως προσωπικότητας της Ρωσικής Εκκλησίας κατά τον 20ό αιώνα, που ανακηρύχτηκε πρόσφατα άγιος. 

 «Οι ευεργεσίες»

Ανάμεσα στα πλούτη και στα παιδιά του ο Χατζηκώνστας δεν φαινόταν τελείως ικανοποιημένος. Σαν κάτι να του έλειπε. Λες και κάποιος κρυφός πόθος σιγόκαιγε τα στήθη του. Ο Χατζηκώνστας φλεγόταν από τον πόθο να προσφέρει κάτι στη γενέτειρα. Η φιλάνθρωπη και πατριωτική του ψυχή έμελλε να αγκαλιάσει ολόκληρη την Ελλάδα, μα ειδικότερα τον τόπο που γεννήθηκε, την όμορφη πόλη των Ιωαννίνων. 

Ο Χατζηκώνστας παρότι είχε πολυμελή οικογένεια, έθεσε ως πρωταρχικό σκοπό της ζωής του να απλώσει μια χείρα βοηθείας προς τη νεοσύστατη τότε Ελλάδα. Το γεγονός αυτό κάνει ακόμα πιο αξιοθαύμαστη κάθε είδους βοήθεια που πρόσφερε. Ο συγκεκριμένος ανήκει στην σαφώς μικρότερη εκείνη κατηγορία των εθνικών ευεργετών οι οποίοι δεν πέθαναν άκληροι, γεγονός που να δικαιολογεί κατά κάποιο τρόπο τη διάθεση της περιουσίας τους για εθνικούς σκοπούς. 

Ο Χατζηκώνστας υπήρξε ένθερμος υποστηρικτής του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα των Ελλήνων. Ήδη από τον πρώτο χρόνο της Επανάστασης του 1821 ενίσχυσε, μαζί με άλλους Έλληνες της διασποράς, τον Αλέξανδρο Υψηλάντη. Συμμετείχε στην αποστολή εφοδίων προς τις επαναστατημένες επαρχίες και στην εξαγορά ομογενών αιχμαλώτων από τους Οθωμανούς. 

Ένα μήνα περίπου πριν το θάνατό του κληροδότησε 10.000 ρούβλια στην πόλη του Μεσολογγίου προκειμένου να ιδρυθεί νοσοκομείο και επιπλέον 60.000 δραχμές για τη μελλοντική του συντήρηση. Επίσης άφησε μεγάλο χρηματικό ποσό στο αυτοκρατορικό ορφανοτροφείο της Μόσχας. Το 1840 διέθεσε 2.500 γρόσια υπέρ του δημοτικού σχολείου των Δερβιζιάνων Ιωαννίνων για την εκπαίδευση των νέων. 

Με 28.571 ρούβλια ανέγειρε νοσοκομείο στη γενέτειρά του, τα Ιωάννινα. Ήταν τέτοιας υφής η ευσέβεια του ευεργέτη, ώστε στη δωρεά του για το νοσοκομείο Ιωαννίνων άφησε όρο να διορισθεί ένας ιερέας που θα κατοικεί στο νοσοκομείο ώστε να εκπληρώνει αδιάκοπα τα χριστιανικά του χρέη προς τους ασθενείς. Σήμερα το Γενικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων φέρει το όνομα του μεγάλου ευεργέτη. 

Το 1840 ο Γεώργιος Χατζηκώνστας επιχορήγησε με 25.000 ρούβλια την αποπεράτωση του ιερού ναού Αγίου Νικολάου Ιωαννίνων, την ανακατασκευή του οποίου είχαν ξεκινήσει οι Ζωσιμάδες του 1837. Έκτοτε μνημονεύεται ανάμεσα στους μεγαλύτερους ευεργέτες της συγκεκριμένης εκκλησίας. Σε δύο πλάκες που είναι εντοιχισμένες στη δυτική είσοδο του ναού αναφέρεται η δωρεά του εις μνήμη των γονέων και των αδελφών του. 

Δωρεές υπήρξαν και στη μητροπολιτική εκκλησία του Αγίου Αθανασίου και πλήθος άλλων εκκλησιών και μονών, όπως την ηπειρωτική μονή Σωσίνου που έτυχε της ευεργεσίας του το 1838. Στη διαθήκη του άφησε 5.000 ρούβλια για να ανεγερθεί η εκκλησία του προφήτη Ηλία στα Καρδαμίτσια Ιωαννίνων και 2.500 ρούβλια για να διατηρείται από τους τόκους τους. Άφησε επίσης 5.000 ρούβλια για την κατασκευή της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου στο Κοτόρτσι (σημερινή Αετορράχη) των Κατσανοχωρίων Ιωαννίνων. Με προσθήκη στη διαθήκη του στις 23 Αυγούστου του 1945 άφησε 3.000 γρόσια στην εκκλησία Αγία Παρασκευή στον Κατσικά Ιωαννίνων, 30.000 ρούβλια στον Άγιο Νικόλαο στο χωριό Κοπάνη Ιωαννίνων και 10.000 ρούβλια στην Αγία Βαρβάρα στον Σωτήρα. 

Σε όλες τις φιλάνθρωπες πράξεις του, μνημονεύεται το όνομα του μεγαλύτερου του αδελφού, Αναστάσιου, επιμερίζοντας έτσι τη συμβολή του στην επιχειρηματική τους επιτυχία. 

Αυτό όμως για το οποίο πέρασε στην ιστορία ήταν το άρθρο της διαθήκης του, σύμφωνα με το οποίο διέταζε τους εκτελεστές (τη γυναίκα του και τα παιδιά του) να ιδρύσουν ορφανοτροφείο στην Αθήνα. Σύμφωνα με την διαθήκη του ορίζει τα εξής: «Οι εκτελεσταί  αφού φέρουν είς φώς άπασαν την περιουσίαν μου, όσα περισσεύουν, με αυτά επιθυμώ και θέλω να αποκαταστήσουν εν καλόν κατάστημα, όπου και όπως το εγκρίνουν εύλογον, πρός όφελος των πτωχών». Αυτή ίσως ήταν η κορωνίδα των ευεργεσιών του. Στη δύσκολη εκείνη εποχή, ο αείμνηστος ιδρυτής του φερώνυμου ιδρύματος συνειδητοποίησε ότι για να επιζήσει ο τόπος στα πρώτα του βήματα χρειαζόταν ένα σταθερό υπόβαθρο στο οποίο θα οικοδομούσε το μέλλον και αυτό μόνο η παιδεία μπορούσε να το πετύχει.

«Το Ίδρυμα Χατζηκώνστα»

Το ίδρυμα Γεωργίου και Αικατερίνης Χατζηκώνστα συστήθηκε με βασιλικό διάταγμα του Όθωνα το 1853. Είναι το παλαιότερο φιλανθρωπικό κατάστημα του νεοελληνικού κράτους το οποίο παραμένει σε λειτουργία και το τρίτο που ιδρύθηκε μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους. Απώτερος σκοπός του Ιδρύματος είναι η περίθαλψη, η ανατροφή και η εκπαίδευση άπορων αγοριών ηλικίας 6 ως 18 ετών. 

Αρχικά το Ορφανοτροφείο εγκαταστάθηκε με ενοίκιο στην οικία Ν.Κύκλου στον Κεραμεικό. Το 1856 παραχωρήθηκε από τους κληρονόμους του Κ.Βράνη η οικία τους στη γωνία Μυλλέρου και Πειραιώς 68. Στη θέση εκείνη παλαιότερα διατηρούσε εξοχική κατοικία η Δούκισσα της Πλακεντίας. 

Το 1901, με δαπάνη της Ελένης Γεωργίου Χατζηκώνστα, συζύγου του εγγονού του ιδρυτή, οικοδομήθηκε στο περίβολο του καταστήματος, με αρχιτεκτονική μελέτη του Ερνέστου Τσίλλερ, εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Ο ιερός ναός είναι το μοναδικό κτίσμα που σώζεται από το αρχικό κτίριο, καθώς το υπόλοιπο κατεδαφίσθηκε το 1963, και από το 1972 η εκκλησία υπάγεται στα διατηρητέα. 

Τον Οκτώβρη του 1972 αποπερατώθηκαν οι νέες ιδιόκτητες εγκαταστάσεις του Ιδρύματος στη Λεωφόρο Κηφισίας 374, απέναντι από το Ολυμπιακό Στάδιο, και έτσι το ίδρυμα συνεχίζει απτόητο την αποστολή του. Δίχως να λαμβάνει κανενός είδους οικονομικής επιχορήγησης από το κράτος, το ίδρυμα υποστηρίζει περισσότερα από 40 παιδιά ηλικίας από 6 έως 18 ετών ως οικότροφους και 240 παιδιά αντίστοιχης ηλικίας εκτός ιδρύματος. 

www.romiazirou.blogspot.gr