Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ένα φιλόδοξο
εγχείρημα το οποίο είχε ως θεμέλιες αρχές την ελεύθερη κίνηση κεφαλαίων και την
κινητικότητα του εργατικού δυναμικού. Το οποίο, πρακτικά, σημαίνει ότι
ο ανταγωνισμός μεταξύ των κρατών έχει στόχο την προσέλκυση ταλέντων και
κεφαλαίων. Το εργατικό δυναμικό κάνει τη διαφορά - και είναι οι δομές που
επιτρέπουν την ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού, χωρίς διακρίσεις. Είναι η
ισχυρή μεσαία τάξη, η οποία σημαίνει οικονομική και πολιτική σταθερότητα, δηλαδή
εργασία η οποία επιστρέφει καρπούς. Και τούτο, ήταν ένα σημαντικό επίτευγμα της
μεταπολεμικής Ευρώπης, το οποίο απειλείται στον ορίζοντα της νέας οικονομικής
πραγματικότητας που οι αναδυόμενες αγορές έχουν σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια
κατανομή του πλούτου. Οι ΗΠΑ εξακολουθούν να διατηρούν τα ηνία στις οικονομίες
της γνώσης σε ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό περιβάλλον. Παρά τις υπέρογκες
ανισότητες οι οποίες εν τέλει διαβρώνουν τις παραγωγικές δομές κάθε οικονομίας,
διατηρούν την ικανότητα τους να προσελκύουν ταλέντα από όλο τον κόσμο και να
επενδύουν σε νέους, ανερχόμενους τομείς.
Ωστόσο, η γλώσσα είναι
κλειδί για τα γράμματα, το εμπόριο και την εργασία. Και αυτό
διαφοροποιεί την Ευρώπη από τις ΗΠΑ για τον τρόπο που η ενοποίηση των
κρατών-μελών θα δουλέψει. Η μία και μοναδική γλώσσα είναι επιταχυντής στην
ακαδημία και την επιχειρηματικότητα. Βέβαια, οι Ευρωπαϊκοί λαοί έχουν μόνο να
κερδίσουν από μία εποικοδομητική γειτνίαση η οποία καλλιεργεί σχέσεις για κοινή
εξωτερική πολιτική, ενιαίο αμυντικό δόγμα - με αιχμή του δόρατος τα Ευρωπαϊκά
σύνορα - και ανοιχτή οικονομία στη γνώση και την καινοτομία. Αν και
είναι έξω από το αντικείμενο που πραγματεύεται τούτο το άρθρο, τα δίκτυα
καινοτομίας είναι αποτέλεσμα της οικονομικής πολιτικής. Δεν έχεις
καινοτομία σε μία εσωστρεφή, κλειστή οικονομία - επομένως, η κινητικότητα σε
ανθρώπους και ιδέες δημιουργεί συνθήκες ανάπτυξης - κάτι που οι Αμερικανοί
γνωρίζουν πολύ καλά.
Η ενοποίηση στην Ευρώπη δε μπορεί να είναι
συγκρίσιμη με τις ΗΠΑ όπως, πολύ συχνά, οι πολιτικοί επιστήμονες
αντιπαραβάλλουν. Η Ευρώπη θα έχει εθνικές εκλογές και εθνικές
κυβερνήσεις. Η πρόκληση είναι η δημιουργία Ευρωπαϊκων θεσμών που να λειτουργούν
συμπληρωματικά σε αυτές, με δημοσιονομική και φορολογική πολιτική στον Ευρωπαϊκό
οικονομικό χώρο, με κοινή οικονομική πολιτική στη διαχείριση χρέους, το οποίο θα
μπορούσε να είναι προπομπός του Ευρω-ομόλογου. Η απώλεια
ανταγωνιστικοτητάς του Νότου ως προς το Βορρά δεν είναι αποτυχία του Ευρωπαϊκού
εγχειρήματος αλλά αποτέλεσμα της κακής σχεδίασης της Ευρωζώνης. Η κακή
σχεδίαση δε σημαίνει τίποτε άλλο από το ότι ήταν η πρώτη σχεδίαση - και αυτό
γιατί οι αλλαγές σε κρατικές όντοτητες είναι μία αργή, επίπονη, βηματική
διαδικασία τις οποίες πολλές φορές επιβάλλει η ίδια η ζωή. Είναι κατανοητό ότι
δεν είναι πολιτικά αποδεκτή η μεταφορά χρημάτων από κράτος σε κράτος, ακόμη και
αν είναι μέλη μιας οικονομικής ένωσης. Είναι, όμως, αποδεκτή η αναπτυξιακή
πολιτική για την Ευρώπη - είναι το κατάλληλο όχημα για άσκηση Ευρωπαϊκής
πολιτικής. Η ανάπτυξη, το εθνικό σχέδιο, το Ευρωπαϊκό πλαίσιο είναι μία θέση,
Ευρωπαϊκή θέση, για όλα τα μέλη της ένωσης - θέση από την οποία κερδίζουν
όλοι.
Παρόλα αυτά, όπως συνέβαινε πάντα, οι οικονομικές κρίσεις
αναδιαρθρώνουν την οικονομία με βίαιο τρόπο - αλλά στις ώριμες
δημοκρατίες αλλάζουν και την ατζέντα του δημόσιου διαλόγου. Για παράδειγμα, η
Ελλάδα και να επιστρέψει στην ανάπτυξη θα παραμείνει για δεκαετίες με υψηλά
ποσοστά ανεργίας και ο λόγος, βέβαια, είναι ότι μαζί με την δημοσιονομική κρίση
έκλεισε και ο κύκλος του παραγωγικού μας μοντέλου. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι
σημαντικό μέρος του εργατικού δυναμικού πρέπει να απορροφηθεί σε νέες
οικονομικές δραστηριότητες οι οποίες είναι αποτέλεσμα της οικονομίας της γνώσης
και της καινοτομίας. Η Ελλάδα στην Ευρώπη είχε, έχει και θα έχει την
ευκαιρία να γίνει ένα σύγχρονο, ανεπτυγμένο κράτος με Ευρωπαϊκες αναφορές σε
πολιτισμό και οικονομία. Θα έχει την ευκαιρία να γίνει πόλος έλξης κεφαλαίων,
όπως είναι, εξάλλου, η ελληνική διασπορά σε κάθε γωνιά του
πλανήτη.
Η μεταπολεμική Ευρώπη ήταν πάντα το παράδειγμα της
αλληλεγγύης, της συνεργασίας και της καλής γειτονίας - ήταν το
παράδειγμα του αρτοποιού. Αξίζεις ένα κομμάτι ψωμί ακόμη και αν έρχεσαι
από τις πιο σκοτεινές γειτονιές του πλανήτη - και αυτό δε λέγεται δωρεάν
γεύμα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου