Βαρδούσια, τα αλπικά χωριά της Φωκίδας.

Πενταγιοί

Λίγοι προχωρούν πέρα από την Παύλιανη. Όσοι το τολμήσουν όμως, μπαίνουν σε terra incognita στην ορεινή Φωκίδα, ένα κομμάτι της ανεξερεύνητης Ελλάδας με επιβλητικά τοπία που προξενούν δέος και κατάνυξη εδώ και χιλιάδες χρόνια. Δραματικές αντιθέσεις στο τοπίο δημιουργεί η συνάντηση πελώριων ορεινών όγκων, της Οίτης, των Βαρδουσίων και της Γκιώνας και στο κέντρο η τεχνητή λίμνη του Μόρνου. Θρονιασμένα ανάμεσα σε αυτούς τους επιβλητικούς ορεινούς όγκους, τα χωριά γύρω από τα Βαρδούσια είναι από τις πιο αραιοκατοικημένες περιοχές της Ελλάδας. Εμείς γυρίσαμε έξι από αυτά τα χωριά και ανακαλύψαμε τοπία που κάνουν τις Άλπεις να ωχριούν και μια χούφτα κατοίκους με αυθεντικά χαμόγελα που στήνουν με κάθε ευκαιρία ρουμελιώτικα γλέντια που ζεσταίνουν την καρδιά. Κι όλα αυτά, περίπου 3 ώρες από την Αθήνα.

Σκαρφαλωμένη στα 950 μέτρα υψόμετρο, η Πενταγιού, όπως την αποκαλούν οι ντόπιοι την πατρίδα της θρυλικής Μαρίας Πενταγιώτισσας, έχει θεά προς την ανατολή την κορυφογραμμή των Βαρδουσίων. Ο τεράστιος πλάτανος στην πλακόστρωτη πλατεία συγκρατεί με δυσκολία το χιόνι στα αιωνόβια κλαδιά του. Όταν ξυπνάς το πρωί, στο ζεστό και φιλόξενο δωμάτιο του ξενοδοχείου,  αντικρίζεις τη χιονισμένη οροσειρά των Βαρδουσίων να σε καλημερίζει. Εδώ, με το κρύο σχεδόν να σου κόβει την ανάσα στα ανηφορικά λίθινα καλντερίμια, μπορείς να κάνεις ένα βήμα και να δεις τον εαυτό σου ή ακόμα και να ανέβεις στην πλαγιά και να ουρλιάξεις δυνατά από ευχαρίστηση πάνω από τα χιονισμένα βουνά, προσπαθώντας να νικήσεις τον αέρα που σφυρίζει. Κανείς δε θα σε ακούσει. 

Bed & Food

Αρχοντικό Ξενοφώντα Ο ξενώνας βρίσκεται στο κέντρο του χωριού, σε λιθόκτιστο αρχοντικό και διαθέτει  δωμάτια ευρύχωρα και περιποιημένα με εξοπλισμένη κουζίνα, πλούσιο πρωινό και εντυπωσιακή θέα της δασωμένης βουνοπλαγιάς, της Γκιώνας και των Βαρδουσίων. Στο σαλόνι που σίγουρα θα σας θυμίσει σπιτικό σαλόνι, μπορείτε να καθίσετε στο αναμμένο τζάκι και να διαλέξετε κάποιο από τα βιβλία της βιβλιοθήκης του ξενώνα και να βυθιστείτε στο διάβασμα (Πενταγιοί, τηλ.: 22660 52219, www.arxodikoxenofon.gr). Εν Πενταγιοίς Το παλιό δημοτικό σχολείο του 1862 μετατράπηκε σε ζεστό ξενώνα από πέτρα και ξύλο στη μεγάλη πλατεία του χωριού. Διαθέτει οχτώ δωμάτια με παραδοσιακά ξύλινα παντζούρια που κλείνουν από μέσα, μεγάλους χώρους και λιτή διακόσμηση. Τα πέντε μεγαλύτερα δωμάτια έχουν και σοφίτα με ξύλινη εσωτερική σκάλα και μπορούν να φιλοξενήσουν τρία και τέσσερα άτομα. Στην ταβέρνα του ξενώνα τα περισσότερα προϊόντα προέρχονται από την περιοχή και τη φάρμα των ιδιοκτητών: το λουκάνικο είναι χωριάτικο και χειροποίητο, οι πατάτες κομμένες στο χέρι και η χορτόπιτα με χειροποίητο φύλλο και χόρτα από το βουνό. Μην παραλείψετε να γευτείτε το κρασί από δικά τους ορεινά αμπέλια σε υψόμετρο 950 μέτρων, αλλά και το γνήσιο τσίπουρο που σερβίρεται βραστό με μέλι και γαρύφαλλο (Πενταγιοί, τηλ.: 22660 52340, www.enpentagis.gr).

Λιδωρίκι

 Καθισμένοι στο καφενείο της πλατείας, με τον χιονισμένο γεροπλάτανο να δεσπόζει στο κέντρο της, δεν μπορούμε παρά να πάρουμε εντατικά μαθήματα ιστορίας για αυτή την ανεπίσημη πρωτεύουσα των κορυφογραμμών από τους γέρους με τα ροζιασμένα χέρια: για τα καπεταναίους και τους κλεφταρματωλούς που βρήκαν καταφύγιο εδώ στα χρόνια της τουρκοκρατίας, για την πρόχειρη φυλακή στη θέση Βαρούσι, όπου έκλεισαν τον Αθανάσιο Διάκο, για την πυρπόληση του  χωριού από τους ναζιστές στις 29 Αυγούστου 1944, για τα χιλιάδες γιδοπρόβατα που βόσκουν στα λιβάδια της Γκιώνας και παράγουν την περίφημη φέτα Λιδωρικίου, γνωστή στα πέρατα του κόσμου.

Το ιστορικό κεφαλοχώρι της κοιλάδας βρίσκεται στους πρόποδες της δυτικής πλευράς της οροσειράς της Γκιώνας σε υψόμετρο 560 μέτρων και αγναντεύει τη λίμνη του Μόρνου, τα Βαρδούσια και τις κορυφές της Γκιώνας. Μερικά χιλιόμετρα από το Λιδωρίκι, στο Μόρνο ποταμό, βρίσκεται το φράγμα που έχει δημιουργηθεί για την ύδρευση της Αθήνας και ακριβώς κάτω από το χωριό διέρχεται η μεγαλύτερη σήραγγα της Ελλάδας (μήκους 16,5 χλμ.), που διατρυπά τον όγκο της Γκιώνας και βγαίνει πάνω από το φρούριο της Άμφισσας.

Bed & Food

Καλλίπολις Διαθέτει το καλύτερο μπαλκόνι στη λίμνη του Μόρνου. Στο μεγάλο καθιστικό, η τζαμαρία μάς επιτρέπει να παρατηρούμε τα νερά και να αφήνουμε το βλέμμα να ξεκουράζεται πάνω στο γαλήνιο τοπίο. Θα βρείτε 10 δίκλινα και τρίκλινα προσεγμένα δωμάτια με αυτόνομη θέρμανση και βεράντα που καδράρει τη λίμνη. Το πρωινό σερβίρεται στο cafe του ισογείου (Λιδορίκι, τηλ.: 22660 22880, www.hotelkallipolis.gr). Οι Γιώργηδες Ακριβώς απέναντι από την πλατεία. Τα τραπέζια γεμίζουν από ντόπιους και περαστικούς, το βιολογικό κάρβουνο αρχίζει να καίγεται στην ψησταριά και οι πατάτες κόβονται στο χέρι. Δοκιμάστε γεμιστό μπιφτέκι, βραστή γίδα, πρασάτο λουκάνικο από το Καρπενήσι και κεφτεδάκια (Λιδορίκι, τηλ.: 22660 22225). Το καπηλειό του Βασίλη Βρίσκεται στην πλατεία του Λιδορικίου και σερβίρει κοτόπουλο ψητό σούβλας, νόστιμα σουβλάκια, γύρο και προβατίνα (Λιδορίκι, τηλ.: 22660 22017).

Κροκύλειο.

Λιγοστοί κάτοικοι θα σε υποδεχτούν εδώ, στον τόπο καταγωγής του στρατηγού Ιωάννη Μακρυγιάννη, σκαρφαλωμένο στα 850 μέτρα υψόμετρο. Οι περισσότεροι έφυγαν για την Αμερική το 1950. Θα σου πουν να δεις το ρολόι που κοσμεί το καμπαναριό της πέτρινης εκκλησίας του Αϊ Γιώργη. Είναι γαλλικής κατασκευής του 1859 και αγοράστηκε το 1908 από έρανο που έκαναν μεταξύ τους όσοι δούλευαν εκείνο τον καιρό στο Λαύριο. Λένε, πως το 1909 το ρολόι έφτασε με καράβι μέχρι την Ερατεινή και από εκεί μεταφέρθηκε από τους χωριανούς ως το χωριό στα χέρια.

Θα πιεις κρυστάλλινο νερό από τις πέντε μεγάλες βρύσες-σήμα κατατεθέν του χωριού και για πρώτη φορά θα νιώσεις πώς είναι να ξεδιψάς. Και λίγο πριν σου βάλουν στην τσάντα ένα μπουκάλι κόκκινο κρασί από το δικό τους για να πίνεις στην υγεία τους μόλις επιστρέψεις στη μεγάλη πόλη, θα σου δώσουν ραντεβού για το μεγάλο πανηγύρι του Αϊ Λιός στις 20 Ιουλίου και τον Αύγουστο για τα "Μακρυγιάννεια".  

Bed & Food

Το Κροκύλειο Μπροστά στην πλατεία του Κροκύλειου, ο ξενώνας λειτουργεί για πάνω από τρεις δεκαετίες. Τα πατώματα είναι ξύλινα, όπως και τα έπιπλα και τα κρεβάτια. Ζεστές κουβέρτες και ανεπιτήδευτη φιλοξενία από την κυρία Φρόσω. Μη χάσετε το πρωινό με ζυμωτό ψωμί και ντόπια προϊόντα (Κροκύλειο, τηλ.: 22660 41500). Παράδεισος Στο ψηλότερο σημείο του χωριού και με θέα στις πλαγιές, ο ξενώνας διαθέτει δωμάτια με τζάκι και μπαλκόνι, που μπορούν να φιλοξενήσουν από ζευγάρια μέχρι παρέες και οικογένειες πέντε ατόμων. Λειτουργεί και ταβέρνα με έμφαση στις σούβλες και τις πίτες (Κροκύλειο, τηλ.: 22660 41451, www.petrina-paradisos.gr).

Το Κροκύλειο Η κυρία Φρόσω ρίχνει στη μεγάλη κατσαρόλα τα χόρτα από το βουνό, βάζει τα κρεμμυδάκια δίπλα στο αγριογούρουνο για να το κάνει στιφάδο και κόβει πατάτες για να τις σερβίρει ζεστές με τα κεφτεδάκια. Συνοδέψτε με ζυμωτό ψωμί και δικό τους κόκκινο κρασί (Κροκύλειο, τηλ.: 22660 41500). 

Αθανάσιος Διάκος

 Οι ντόπιοι επιμένουν να αποκαλούν το χωριό τους Άνω Μουσουνίτσα. Το όνομά του άλλαξε επίσημα το 1959 προς τιμήν του ήρωα της επανάστασης, του οποίου ο πατέρας λέγεται πως καταγόταν από το χωριό. Εδώ, στα σχεδόν στα 1100 μέτρα υψόμετρο στις ανατολικές πλαγιές των Βαρδουσίων στην καρδιά της Ρούμελης, το τελετουργικό απαιτεί θερμαντικό κρασί και τσίπουρο και βόλτα στο Μουσείο Αθανασίου Διάκου, που λειτουργεί από το 2009. Αφετηρία και τέρμα κάθε διαδρομής η πλακόστρωτη πλατεία. Όλα εδώ: η Εκκλησία, ο Αθανάσιος Διάκος, τραπεζάκια έξω το καλοκαίρι, παρέες μικρών και μεγάλων, φαγητό, καφές, τρεχούμενο νερό, ντόπιο παγωτό από πρόβειο γάλα και αυτή η απερίγραπτη δροσιά το κατακαλόκαιρο. Εδώ σου γεννιέται αβίαστα μια περίεργη αίσθηση χαράς και ευγνωμοσύνης προς τον Δημιουργό.

Bed & Food

Μετερίζι Κρεμασμένος στα 1100 μέτρα, ο  πέτρινος ξενώνας επιβλέπει το χωριό που γέννησε τον Αθανάσιο Διάκο και προσφέρει δωμάτια λιτά και φωτεινά με μπαλκόνι-παρατηρητήριο που βλέπει στο χωριό και τις γύρω βουνοκορφές. Το πρωινό σερβίρεται δίπλα στο τζάκι και περιλαμβάνει ζυμωτό ψωμί, ελατίσιο μέλι της περιοχής, σπιτικές μαρμελάδες, αυγά ντόπια και χωριάτικες πίτες (Αθανάσιος Διάκος, τηλ.: 22650 63155, www.meterizi.gr).

Καστανιές Πέτρινος ξενώνας με ευρύχωρα δίκλινα δωμάτια, όλα με θέα στο πράσινο, ζεστά χρώματα και πολυτελή υφάσματα. Στα συν το πλούσιο πρωινό με παραδοσιακά προϊόντα δίπλα στο αναμμένο τζάκι (Αθανάσιος Διάκος, τηλ.: 22650 63123-4, kastanies.net).

Βαρδούσια Λίγο έξω από το χωριό, χαρίζει προνομιακή θέα στη γύρω φύση. Το ξενοδοχείο διαθέτει 22 άνετα δωμάτια και 2 σουίτες, που χωρίζονται σε τρεις πτέρυγες και απολαμβάνουν θέα στα Βαρδούσια, τη Γκιώνα και την Οίτη. Θα βρείτε cafe-bar, γυμναστήριο, playroom και το καλοκαίρι πισίνα (Αθανάσιος Διάκος, τηλ.: 22650 63148, hotelvardousia.gr).

Φαγητό

Ραβάνης Σταθερή αξία εδώ και δεκαετίες για ντόπια κρεατικά. Παϊδάκια, κοκορέτσι και μπιφτέκια ψήνονται με μαεστρία και συνοδεύονται από χειροποίητες τηγανητές πατάτες. Στο cafe του θα γευτείτε σπιτικά γλυκά του κουταλιού αλλά και το φημισμένο παραδοσιακό παγωτό που φτιάχνει από το 1952 με φρέσκο πρόβειο γάλα. Διαθέτει και ξενώνα με απλά δωμάτια (Αθανάσιος Διάκος, τηλ.: 22650 63214, www.ravanis.com.gr). Μετερίζι Η ταβέρνα του ομώνυμου ξενώνα φημίζεται για το ντόπιο κυνήγι και τις χωριάτικες πίτες. Σπεσιαλιτέ το αρνάκι στη γάστρα με πατάτες που συνοδεύεται απαραίτητα από το δικό τους κρασί. Αφήστε χώρο στο τέλος για γιαούρτι με χειροποίητο γλυκό κουταλιού φιρίκι και σταφύλι (Αθανάσιος Διάκος, τηλ.: 22650 63201, www.meterizi.gr).

Το κελάρι του μπαρμπα-Γιάννη Στην πλατεία του χωριού ο κυρ Γιάννης μαγειρεύει κόκορα κρασάτο, αγριογούρουνο στιφάδο και ζαρκάδι με δαμάσκηνα. Για τους λάτρεις του καλού κρασιού, στο υπόγειο λειτουργεί κελάρι με ντόπιες ετικέτες (Αθανάσιος Διάκος, τηλ.: 22650 63130). 

Μαυρολιθάρι

Στέκεσαι στην πλατεία και αυτό το φυσικό μπαλκόνι-παρατηρητήριο στα 1150 μέτρα αγναντεύεις όλη την περιοχή: τα Βαρδούσια, τη Γκιώνα και στο βάθος το Μόρνο. Από πάνω σου, φορτωμένος με παχύ χιόνι ο πελώριος πλάτανος που ατενίζει τη θέα που μόλις ανακάλυψες για πάνω από 300 χρόνια. Όμορφα παραδοσιακά σπιτάκια, πέτρινα σοκάκια, η μυρωδιά από τα καμμένα κούτσουρα στα τζάκια και οι λιγότεροι από 600 κάτοικοι, συντελούν στην γοητεία του κουκλίστικου αυτού χωριού. Μερακλίδικος ελληνικός και γλυκά του κουταλιού συμπληρώνουν απαραίτητα το σκηνικό.

Εδώ, τα βράδια δίπλα στο αναμμένο τζάκι, οι ντόπιοι θα σου πουν για τον ηθοποιό Γιώργο Φούντα που γεννήθηκε εδώ, στο χωριό της μητέρας του και θα σου μάθουν όλα τα μυστικά των μανιταριών. Είναι αυτές οι μικρές στιγμές ευδαιμονίας. 

Bed & Food

Μαυρολιθάρι Ανακαινισμένο πανδοχείο στην πλατεία του χωριού με επτά λιτά δωμάτια που βλέπουν από τη Γκιώνα και τα Βαρδούσια μέχρι το Παναχαϊκό. Στο ισόγειο θα βρείτε cafe και καθιστικό με τζάκι (Μαυρολιθάρι, τηλ.: 22650 62410, www.mavrolithari.gr). Δρυάδες Πέντε ανεξάρτητες κατοικίες πλήρως εξοπλισμένες, με τζάκι και θέα σε Γκιώνα και Βαρδούσια. Το πρωινό σερβίρεται στην τραπεζαρία με το παραδοσιακό πέτρινο τζάκι. (Μαυρολιθάρι, τηλ.: 22650 62220).

Φαγητό

Η Φωλιά του Κούκου Σταθερή αξία τα μαγειρευτά της κυρίας Χαρίκλειας αλλά και τα καλοψημένα μπριζολάκια που ταιριάζουν με μπόλικο κρασί (Μαυρολιθάρι, τηλ.: 22650 62410). Το Στέκι του Καραπλή Επίσης στην πλατεία για χειροποίητες πίτες, κοκορέτσι, σπληνάντερο και αρνί σούβλας (Μαυρολιθάρι, τηλ.: 22650 62340).

Καστριώτισσα

 Νομίζουμε πως θα αγγίξουμε τα σύννεφα. Σε υψόμετρο 1160 μέτρων, η Καστριώτισσα είναι το υψηλότερο χωριό της Φωκίδας. Εδώ θα δούμε την αρχαιότερη εκκλησία της περιοχής αφιερωμένη στην "Κοίμηση της Θεοτόκου", χτισμένη προ δύο αιώνων περίπου με περίφημες αγιογραφίες, το γραφικό εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου στην κορυφή του ομώνυμου λόφου, αγναντεύοντας τον εντυπωσιακό ορίζοντα, την περιοχή της Αγίας Παρασκευής με το ομώνυμο εκκλησάκι, περιτριγυρισμένο και σκεπασμένο από αιωνόβιες βελανιδιές αλλά και το σπήλαιο Βελχάκι με τις καταπληκτικές εσωτερικές λιμνούλες. Οι πιο δραστήριοι θα ακολουθήσουν τα πολλά γραφικά μονοπάτια για περιπάτους στο παρακείμενο ποτάμι και στους πρόποδες της Οίτης.

Bed & Food

Το Αρχοντικό της Ευανθίας  Ο πέτρινος παραδοσιακός ξενώνας είναι χτισμένος μέσα στα έλατα και στα πλατάνια και διαθέτει 9 άνετα δωμάτια και μαζί με τα 3 δωμάτια του σχολείου προσφέρουν φιλοξενία υψηλού επιπέδου, με θέα στη Γκιώνα και τα Βαρδούσια. Το μενού στην ταβέρνα του ξενώνα περιλαμβάνει χωριάτικες πίτες, ρουμελιώτικο ζυγούρι και προβατίνα και κρασί δικής τους παραγωγής.(Καστριώτισσα, τηλ.: 22650 62247, www.kastriotissa.gr).

  www.arttravel.gr