Εφημερίδα 'Εθνος. ''Πρέβεζα. Ο φρουρός του Αμβρακικού''

Στην μπούκα του Αμβρακικού κάνεις τον καλύτερο πρόλογο. Βουνά βλέπεις και θάλασσα, Hπειρο μπλεγμένη με Ιόνιο, λιμνοθάλασσες και γύρω τους διβάρια. Ακουμπισμένη πλάι στην πόλη «της Νίκης», η Πρέβεζα σε κερδίζει αβίαστα. Το "χει η περιοχή!

Ηλιοβασίλεμα στην παραλία του Παντοκράτορα

Στον γκρεμό στέκεις, πάνω από τον φάρο του Μύτικα, από εκεί μετράς τον χρόνο. Τα φαντάσματα των αιγυπτιακών σκαριών αγκαλιά με τη θάλασσα μάχονται εμπρός σου, σε μία από τις σημαντικότερες ναυμαχίες του αρχαίου κόσμου.Ανοιγοκλείνεις τα βλέφαρα και οι σημαίες του διαβόητου Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα σχίζουν με ορμή τον ουρανό 1.500 χρόνια μετά. Στρέφεις το κεφάλι ψηλά, στα ηπειρώτικα βουνά, στον Ζάλογγο. Τρεις εκατονταετίες περνούν εν ριπή οφθαλμού κι είναι σαν να τις βλέπεις:μια χούφτα Σουλιώτισσες οδηγούν τον τελευταίο χορό πηδώντας στην αιωνιότητα.

Στην είσοδο της λιμνοθάλασσας του Αμβρακικού, με το βλέμμα στραμμένο στο Ιόνιο, η Πρέβεζα υφαίνει τον σύγχρονο μύθο της, το πρώην ψαροχώρι αναβαθμίζεται, ενώνεται υποθαλάσσια με το Ακτιο, σηματοδοτείται από μια καταπράσινη, άκρως τουριστική ακτογραμμή και αντί για γαλέρες, τα κατάλευκα ιστιοφόρα της μαρίνας κυριεύουν τον ορίζοντα.

Το όνομά της σημαίνει πέρασμα. Και τέτοιο ήταν πάντα ένα από τα σημαντικότερα περάσματα, δίαυλος ανάμεσα σε Ηπειρο, Στερεά Ελλάδα και Επτάνησα. Ο φύλακας του Αμβρακικού ιδρύεται τον 11ο αι. και αποτελεί επιφανή απόγονο της αρχαίας Νικόπολης, της πόλης-σύμβολο των Ρωμαίων και μίας εκ των σπουδαιότερων του βυζαντινού κόσμου. Ερείπια, διάσπαρτα, ξεπροβάλλουν μες στα κτήματα, δίπλα στις κατοικίες, μην τυχόν και το ξεχάσεις.·Στις παρυφές της συναντάς τον μεγαλύτερο αρχαιολογικό χώρο της Ελλάδας.

Να της δώσεις την αξία που της πρέπει, το υπόσχεσαι. Εύκολη η δουλειά σου.

Μια λωρίδα γης προστατευμένη από όχι ένα, αλλά πέντε φρούρια, μέρη ενός ισχυρότατου οχυρωματικού συστήματος, τη φυλάνε από τα τέλη του 17ου αι.

Τα διακρίνεις παντού γύρω σου, σε εισάγουν μέσα σε όλα: το κάστρο του Αγίου Ανδρέα (Ιτς Καλέ) στην καρδιά της Πρέβεζας, του Αγίου Γεωργίου (Γενί Καλέ) στο νότιο άκρο της Παλιάς Πόλης, ο προμαχώνας της Βρυσούλας στη μία πλευρά του κόλπου, του Ακτίου στην άλλη, το Κάστρο του Παντοκράτορα με τα φημισμένα ηλιοβασιλέματα, στην μπούκα του Αμβρακικού. Βουβά κομμάτια της καθημερινότητας θέλουν, ίσως, λίγη φροντίδα παραπάνω. Το εύχεσαι με τη σειρά σου. Τόσα χρόνια γλίτωσαν τις βολές, όποιων εχθρών.

Φύλακας του Αμβρακικού, το κάστρο του Παντοκράτορα, κόντρα στα κύματα του Ιονίου

Κάπου εκεί στο μεταίχμιο βουνού και θάλασσας η ζωή κυλά γλυκά, αργά, σχεδόν νησιώτικα, με βήματα που περπατούν παράλληλα στα νεοκλασικά της παραλιακής, με σεργιάνι σε λιθόχτιστα στενά, με φρέσκο ψάρι και τσίπουρο στα ταβερνεία του Σεϊτάν-Παζάρ*. «Διαβολοπάζαρο» για κάποιους, χαρά Θεού για όλους εμάς που γευόμαστε στα πυκνοστημένα τραπεζάκια του τα δώρα θάλασσας και λίμνης: χέλια, λαβράκια, κέφαλους, σαρδέλες και κατακόκκινες γαρίδες στρώνονται σε καρό τραπεζομάντιλα και σκορπίζουν μυρωδιές.Σήμα κατατεθέν της πόλης, ο πύργος του ρολογιού. Χτισμένος από τους Ενετούς το 1752, αποτελεί τμήμα του μητροπολιτικού ναού του Αγίου Χαραλάμπους, ο συγκεκριμένος με μοναδικές, Επτανησιακής Σχολής ελαιογραφίες και ένα επίχρυσο τέμπλο. Εξίσου εντυπωσιακός και ο ξυλόγλυπτος, κατάγραφος ναός του Αγίου Αθανασίου, ένας από τους ελάχιστους που γλίτωσαν τον «Χαλασμό της Πρέβεζας», την τούρκικη κτηνωδία που άφησε το στίγμα της σε μνήμες και συνειδήσεις στα τέλη του 1798.

Μελάνι πάνω σε ξύλο στον εντυπωσιακό, κατάγραφο ναό του Αγίου Αθανασίου

Αν ψάξεις καλά μες στα σοκάκια κι άλλα έχουν απομείνει απ" τα παλιά. Τυπογραφεία που λειτουργούν αδιάκοπα από το 1950, κουρεία βγαλμένα σαν από άλλες εποχές και στην οδό Δαρδανελίων μια ορειχάλκινη προτομή αφιερωμένη στον Κώστα Καρυωτάκη.Λίγα μέτρα από το σπίτι που έζησε τις 32 τελευταίες μέρες της ζωής του, οι Πρεβεζάνοι τιμούν τον πεσιμιστή ποιητή. Αν και το έργο που έγραψε το 1928 αποτελεί «προϊόν» δυσφήμησης για τον τόπο τους, δεν φαίνεται να τους πολυνοιάζει. Η αλήθεια είναι πως ό,τι εμπνεύστηκε κατά την εδώ απόσπασή του, θα μπορούσε να αφορά σε οποιαδήποτε επαρχιακή πόλη της εποχής του μεσοπολέμου.

Λίμνες και θάλασσα.

Ενα γοητευτικό σκηνικό περιβάλλει το μοναδικά τοποθετημένο εμπορικό και διοικητικό κέντρο. Στον απαράμιλλης ομορφιάς Αμβρακικό, υφάλμυρες λιμνοθάλασσες συμβιώνουν με τα γλυκά νερά του Λούρου, διατρέχουν προσφυγικά χωριά και πλάι τους «φουντώνει» η παρόχθια βλάστηση. Αθελά σου διασχίζεις τα «σύνορα» και στο λιτό εκκλησάκι του Αγίου Βαρνάβα βρίσκεσαι κάτω από λυγερόκορμες ασημόλευκες που πλέκουν ολόκληρα δάση.

Οταν πέφτει η νύχτα στην παραλιακή Ελευθερίου Βενιζέλου, την αγαπημένη περαντζάδα επισκεπτών και Πρεβεζάνων

Σε πήρε η κατηφόρα, πώς να το κάνεις; Οι πιο σημαντικοί υγρότοποι εντοπίζονται στη βόρεια ακτή του κόλπου (στα όρια της Αρτας), μα αν κάνεις τη βόλτα, θα πεισθείς· οι λιμνοθάλασσες της Πρέβεζας (Μάζωμα, Μαργαρώνα, Γκαβογιάννη και Πωγωνίτσα) δεν στερούνται ομορφιάς.Παραδοσιακά καρνάγια, διβάρια, παράγκες αυτοσχέδιες, πριάρια (βάρκες δίχως καρίνα), τσικνιάδες και σιλουέτες ακούνητες με καλάμια στα χέρια, κόντρα στο φως (κόντρα στην κούραση;), ισορροπούν σε ακύμαντα νερά. Με λάσπες στα πόδια προχωράς, βλέπεις αβγοτάραχα να στεγνώνουν στον ήλιο, ντόπιους να μιλούν για τις 120 οικογένειες που ζούσαν κάποτε από την εξαγωγή χελιών, μα όχι πια. Η ζήτηση έπεσε, όπως όπως τα βγάζουν πέρα, μα τουλάχιστον αυτοί έχουν τριγύρω τον παράδεισο.

Τα βουνά του Ζαλόγγου, να κυνηγούν αγριογούρουνα, κάμπους ολόκληρους με λαγούς, πέρδικες και ορτύκια και τα παράλια του Ιονίου, να ρίχνουν τον «πεζόβολο» με τα πόδια βουτηγμένα στα κύματα, να εγκλωβίζουν τη λεία με τα δίχτυα. Πλάι σε τούτα τα θαλασσοφαγωμένα βράχια σχηματίζονται οι πιο όμορφοι, ανεξερεύνητοι κόλποι. Κι ανάμεσά τους όλο και κάποια σημαδούρα επιπλέει, ακόμα ένας επίδοξος ψαροτουφεκάς.

Από τον βυθό του Παντοκράτορα βουτάς μέχρι το Καλαμίτσι, απ" το ακρωτήρι του Μύτικα έως το Κανάλι βαδίζεις σε χιλιόμετρα αμμουδιάς, στο Μονολίθι, πλάι σε πεύκα που αγγίζουν τη θάλασσα. Θέλοντας και μη, ξεκλέβεις λίγο χρόνο, ρεμβάζεις κάτω απ" τα αρμυρίκια, απομονώνεσαι, μεθάς απ" τις πικροδάφνες, κάνεις επικλήσεις στο φως καθώς χαρακώνεται πίσω από τα σύννεφα.

Μέχρι τα Ριζά μπορείς να φτάσεις (κι αυτό σε λιγότερο από μία ώρα) με τα παραταγμένα Αρτολίθια. Να φανταστείς τους Παξινούς να δένουν τις βάρκες για να πάρουν το ψωμί και πάνω απ" το κεφάλι τους να ορθώνεται το Κάστρο της Δέσπως (ή Ρηνιάσας).

Έχεις άπλετο χρόνο για να επιστρέψεις πριν βραδιάσει. Να απολαύσεις περιπάτους, ατελείωτους κάτω από τους ευκαλύπτους της Κυανής Ακτής, να μάθεις πώς παίζουν «αμπαλί» στον βενετσιάνικο ελαιώνα του Αγίου Γεωργίου. Και μετά να δεις τον ήλιο να πέφτει. Τη Λευκάδα να λαμπυρίζει στον ορίζοντα. Και να "σαι εκεί που επιστρέφουν όλοι. Πίσω στο λιμάνι σου.

«Σεϊτάν Παζάρ!», αναφώνησε κάποτε ένας Τούρκος διοικητής, περνώντας για έλεγχο από τα σοκάκια της παλιάς πόλης. Οι έμποροι είχαν αλείψει με σαπούνι το καλντερίμι, το άλογο γλίστρησε, όποτε πέφτοντας φώναξε: «Του διαβόλου το παζάρι!».

Ηλέκτρα Φατούρου

www.ethnos.gr