Πώς χάνει 3 δις ευρώ το κράτος από τα «κόλπα» των πολυεθνικών. Τριγωνικές συναλλαγές...

Έναν καλά κρυμμένο... θησαυρό αξίας 1 με 3 δις ευρώ που έχουν αποκομίσει οι ξένοι πολυεθνικοί όμιλοι με την πρακτική των υπερτιμολογήσεων, υποτιμολογήσεων και των τριγωνικών συναλλαγών ανάμεσα στις μητρικές και τις θυγατρικές τους εταιρίες αναζητά η κυβέρνηση.

Οι «ενδο-ομιλικές συναλλαγές» ή το «transfer pricing» είναι το μεγάλο πεδίο φοροαποφυγής που θέλει να διερευνήσει η κυβέρνηση μιμούμενη άλλα κράτη που έχουν πετύχει να βάλουν έσοδα στα ταμεία τους.

Οι εκτιμήσεις στελεχών της σημερινής καθώς και της προηγούμενης κυβέρνησης που είχαν ξεκινήσει το σαφάρι... της φοροαποφυγής των πολυεθνικών υπολογίζουν ότι το κράτος χάνει φόρους ετησίως 1 με 3 δισ. ευρώ από τα κόλπα που κάνουν οι όμιλοι των ξένων κολοσσών, προκειμένου να μεταφέρουν τα κέρδη τους σε φορολογικούς παραδείσους, με χαμηλότερους συντελεστές.

Οι έλεγχοι των ενδο-ομιλικών συναλλαγών δεν θα διεξαχθούν για πρώτη φορά στη χώρα μας. Ξεκίνησαν το 2008 αλλά στην πάροδο των ετών χάθηκαν... ανάμεσα στα συναρμόδια υπουργεία Οικονομικών και Ανάπτυξης, περιπλέκονταν... σε μια απίστευτη πολυνομία, αλλά κυρίως έβρισκαν εμπόδιο στην απροθυμία υπουργών να ξεμπλέξουν τις διατάξεις και να τις εφαρμόσουν. Την ίδια στιγμές σε άλλες χώρες, όπως στη Γερμανία, την Ιταλία, τη Γαλλία, οι πολυεθνικές σαρώνονται από ελέγχους για τις ενδο-ομιλικές συναλλαγές.

Ο τρόπος

Το κόλπο των πολυεθνικών συνοπτικά περιγράφεται ως εξής:

Ένας όμιλος εταιρειών που έχει θυγατρικές σε πολλές χώρες του κόσμου, πραγματοποιεί συναλλαγές μεταξύ των επιχειρήσεών του με τέτοιους τρόπους ώστε να μεταφέρει τα κέρδη από χώρα σε χώρα, δηλαδή από θυγατρική σε θυγατρική, όπου η φορολόγηση είναι χαμηλή. Έτσι, όταν σε ένα κράτος οι φορολογικοί συντελεστές είναι υψηλοί, ο όμιλος θα επιδιώξει να εμφανίσει χαμηλό περιθώριο κέρδους. Αυτό το κάνει χρεώνοντας υπέρογκες δαπάνες, ώστε να αποφύγει την υψηλή φορολόγηση. Την ίδια στιγμή σε άλλη χώρα με χαμηλό φορολογικό συντελεστή, όπου επίσης δραστηριοποιείται με άλλη θυγατρική, θα κάνει υποτιμολογήσεις (μικρής αξίας χρεώσεις δαπανών) ώστε τα κέρδη του να μεταφερθούν εκεί και να φορολογηθούν πιο ευνοϊκά.

Πρώην αξιωματούχοι του υπουργείου Ανάπτυξης, περιγράφουν το ακόλουθο παράδειγμα, ώστε να γίνει αντιληπτό το κόλπο: «Ένας ξένος πολυεθνικός όμιλος έχει έδρα στην Ελβετία. Το εργοστάσιό του, που παράγει το προϊόν, το οποίο και εμπορεύεται, βρίσκεται στη Γερμανία. Η μητρική εταιρεία, έχει και θυγατρικές στην Ελλάδα, την Κύπρο, ενώ πουλάει το προϊόν και σε ελεύθερο χονδρέμπορο. Το προϊόν κόστισε κατά την παραγωγή του 5 ευρώ. Η μητρική της Ελβετίας, το τιμολογεί στη θυγατρική της στην Ελλάδα προς 13 ευρώ. Η τελευταία με τη σειρά της το πουλάει στα σούπερ μάρκετ προς 15 ευρώ. Υπάρχει δηλαδή ένα κέρδος στην ελληνική αγορά μόλις 2 ευρώ. Ταυτόχρονα, όμως, υπάρχει μια μεγάλη... ψαλίδα 8 ευρώ ανάμεσα στην τιμή της Γερμανίας με αυτήν της Ελλάδας.

Το ίδιο προϊόν που κόστισε 5 ευρώ στο εργοστάσιο της Γερμανίας η μητρική της Ελβετίας θα το πουλήσει στη θυγατρική της στην Κύπρο με 8 ευρώ. Και η τελευταία με τη σειρά της θυγατρική θα το πουλήσει επίσης σε σούπερ μάρκετ της τοπικής αγοράς προς 15 ευρώ. Εκεί το περιθώριο κέρδους είναι 7 ευρώ, ενώ η... ψαλίδα από την Ελβετία στην Κύπρο είναι 8 ευρώ.

Τα κέρδη στην... Κύπρο

Στην Κύπρο ο φορολογικός συντελεστής των κερδών είναι χαμηλότερος από εκείνον της Ελλάδας, με αποτέλεσμα τα κέρδη να έχουν μεταφερθεί στο νησί της Αφροδίτης...».

Οι πρακτικές που εφαρμόζουν οι πολυεθνικές για να δικαιολογήσουν τη διαφορά κοστολόγησης από τη μητρική στις θυγατρικές, σύμφωνα με τους ελέγχους που έχουν γίνει είναι:

1. Δαπάνες χρήσης δικαιωμάτων- royalties: Υπερτιμολόγηση του δικαιώματος χρήσης σημάτων που τιμολογούνται μεταξύ των εταιρειών του ομίλου.

2. Δανεισμός: Δανειοδότηση με αυξημένο επιτόκιο πολλαπλάσιο του επιτοκίου «ίσων αποστάσεων», δηλαδή αυτού που θα πλήρωνε η επιχείρηση σε κάποια τράπεζα.

3. Υπερτιμολόγηση υπηρεσιών: Υπερτιμολόγηση υπηρεσιών της μητρικής εταιρείας προς τις θυγατρικές της:

• Δαπάνες διαφήμισης
• Δαπάνες δικαιωμάτων
• Μηχανογραφικές υπηρεσίες
• Νομικές υπηρεσίες
• logistics

4. Επιμερισμός δαπανών της μητρικής στη θυγατρική που δεν έχουν σχέση με τη δραστηριότητα της θυγατρικής ή δεν αναμένεται κάποιο όφελος από αυτές.

5. Τριγωνικές συναλλαγές μέσω εταιρειών offshore.

6. Εικονικές πωλήσεις μεταξύ των συνδεδεμένων εταιρειών.

Έτσι, στο προαναφερόμενο παράδειγμα, ο πολυεθνικός όμιλος έχει φορτώσει με πλασματικά στοιχεία τις προαναφερόμενες δαπάνες για το προϊόν στην Ελλάδα, ενώ για το ίδιο στην Κύπρο έχει κάνει χαμηλότερες χρεώσεις.

Οι έλεγχοι για τις ενδο-ομιλικές συναλλαγές, γίνονται με βάση συγκεκριμένες οδηγίες του ΟΟΣΑ, που στηρίζονται στον κανόνα των «ίσων αποστάσεων». Έτσι, οι ενδο-ομιλικές τιμολογήσεις δεν πρέπει να έχουν μεγάλες διαφορές από τα επίπεδα ανάλογων χρεώσεων που γίνονται μεταξύ τρίτων, δηλαδή είτε μεταξύ εταιρειών που δεν είναι στον ίδιο όμιλο, είτε ανάμεσα στην πολυεθνική με έναν χονδρέμπορο. Στόχος των ελέγχων αυτών είναι ο εντοπισμός της φορολογητέας ύλης που αποκρύπτεται από μία χώρα για να φορολογηθεί σε άλλη με ευνοϊκότερους συντελεστές.

Ανά χώρα, όπως τουλάχιστον δηλώνουν οι ίδιες οι πολυεθνικές, το υψηλότερο ποσοστό πιθανότητας για να γίνουν έλεγχοι ενδο-ομιλικών συναλλαγών, είναι:

Γαλλία (92%), Γερμανία (100%), Δανία (89%), Ελβετία (100%), ΗΠΑ (92%), Ηνωμένο Βασίλειο (87%), Καναδάς (84%), Νορβηγία (92%), Ολλανδία (92%) και Σουηδία (88%).

Δύο νόμοι που δεν εφαρμόστηκαν ποτέ...

. Τον Νοέμβριο του 2014 η Κατερίνα Σαββαΐδου σημειώνει ότι ελέγχθηκαν 114 επιχειρήσεις και διαπιστώθηκαν διαφορές σε 14 επιχειρήσεις ύψους 20,1 εκατ.

Στην Ελλάδα οι έλεγχοι για τις ενδο-ομιλικές συναλλαγές έχουν ένα ενδιαφέρον ιστορικό αλλά με τη συνήθη κατάληξη: Πενιχρά αποτελέσματα, υποστελεχωμένες διευθύνσεις και ελλιπής εκπαίδευση στο προσωπικό.

. Τον Δεκέμβριο του 2008 θεσπίστηκαν, από τον τότε υπουργό Ανάπτυξης Χρήστο Φώλια, με τον νόμο 3728/2008 οι έλεγχοι των ενδο-ομιλικών συναλλαγών με αρμοδιότητες στην τότε Υπηρεσία Εποπτείας Αγοράς.

. Πέρασαν επτά μήνες απραξίας και νέος νόμος θεσπίζεται από τον τότε υπουργό Οικονομικών Γιάννη Παπαθανασίου. Έτσι, υπήρχαν δύο νόμοι... αλλά ποτέ κανένας έλεγχος και από τα δύο υπουργεία.

. Στις αρχές του 2010 η τότε υπουργός Οικονομίας Λούκα Κατσέλη με τον γενικό γραμματέα Εμπορίου Στέφανο Κομνηνό ξεκινούν την εφαρμογή του νόμου. Πραγματοποιείται το πρώτο εκπαιδευτικό σεμινάριο για 20 υπαλλήλους του υπουργείου Ανάπτυξης. Ωστόσο, χρειάστηκε συνδρομή από εξειδικευμένους επιστήμονες κι έγιναν απόπειρες χρηματοδότησης από το ΕΣΠΑ. Η προσπάθεια δεν προχώρησε.

. Τον Μάιο του 2010 ξεκινούν οι έλεγχοι, με την «ομάδα» της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου να ζητά την υποβολή 41 φακέλων τεκμηρίωσης από πολυεθνικές προκειμένου να ελεγχθούν. Ταυτόχρονα ζητείται και η συνδρομή οκτώ αρμόδιων στελεχών του υπουργείου Οικονομικών. Επιπλέον γίνονται και νέα εκπαιδευτικά σεμινάρια με τη βοήθεια της Task Force.

. Τον Αύγουστο του 2010 η Γενική Γραμματεία Εμπορίας αποκτά πρόσβαση στο πληροφοριακό σύστημα «Amadeus» που είναι απαραίτητο για τη διασταύρωση των στοιχείων.

. Τον Φεβρουάριο του 2012, ανάμεσα στους ελέγχους που έγιναν σε φακέλους από το σύνολο των 41 εντοπίζεται η πρώτη πολυεθνική με παραβάσεις στην οποία επιβάλλεται πρόστιμο από τον τότε αναπληρωτή υπουργό Ανάπτυξης Σωκράτη Ξυνίδη πάνω από 930.000 ευρώ.

. Τον Οκτώβριο του 2012, κι ενώ οι έλεγχοι συνεχίστηκαν, ο τότε υφυπουργός Ανάπτυξης Θανάσης Σκορδάς επιβάλλει πρόστιμο σε δεύτερη πολυεθνική ύψους 1,2 εκατ. ευρώ.

. Μέχρι και το 2013 οι έλεγχοι ήταν αρμοδιότητας του υπουργείου Ανάπτυξης και είχαν ετοιμαστεί πρόστιμα για άλλες τρεις πολυεθνικές. 

Τον Δεκέμβριο του 2013 με νέο νόμο 4223/2013 φεύγει η αρμοδιότητα από το υπουργείο Ανάπτυξης και μεταφέρεται στο υπουργείο Οικονομικών. Για την ακρίβεια στο Κέντρο Ελέγχου Μεγάλων Επιχειρήσεων.

. Τον Νοέμβριο του 2014 η γενική γραμματέας Δημοσίων Εσόδων Κατερίνα Σαββαΐδου κάνοντας έναν απολογισμό των ελέγχων του ΚΕΜΕΕΠ σημειώνει ότι ελέγχθηκαν 114 επιχειρήσεις για ενδο-ομιλικές συναλλαγές ύψους 360,8 εκατ. ευρώ. Η ίδια αναφέρει ότι διαπιστώθηκαν διαφορές σε 14 επιχειρήσεις ύψους 20,1 εκατ. ευρώ. Οι τέσσερις τις αποδέχθηκαν, οι 10 προσέφυγαν στα δικαστήρια.

Σύμφωνα με πηγές, χρειάζεται εξειδικευμένο αλλά και περισσότερο προσωπικό για τη διενέργεια πιο αποτελεσματικών ελέγχων και για τον εντοπισμό της φορο-αποφυγής.

www.imerisia.gr