27 Φεβρουαρίου 1943 - 27 Φεβρουαρίου 2019. 76 χρόνια από τον θάνατο του Κωστή Παλαμά.

Γράφει ο Χρήστος Α. Τούμπουρος

Στις 27 Φεβρουαρίου 1943 «έφευγε για πάντα μέσα στην άγρια, σκληρή ξενική Κατοχή ο εθνικός μας ποιητής, ο Κώστας Παλαμάς. Έχουν περάσει από τότε εβδομήντα και χρόνια που η Ελλάδα μάθαινε, πως ο ποιητής, ο μεγαλύτερος δυο γενεών, δεν υπήρχε πια. Δυο γραφτά του Κ. Βάρναλη, χρονογράφου τότε της εφημερίδας «Πρωία», έδωσαν στους αναγνώστες μια πρώτη εκτίμηση για το έργο και την προσφορά του.

Το πρώτο γραφτό του Κ. Βάρναλη γράφει: «Δεν πενθούνε σήμερα μονάχα οι Μούσες. Πενθεί ολάκερο το ελληνικό έθνος. Ο μεγαλύτερος ποιητής δυο γενεών δεν υπάρχει πια. Ο Κωστής Παλαμάς. Επί εξήντα χρόνια στάθηκε ο πρώτος ποιητής της χώρας του και πνευματικός πατέρας όλων όσοι έχουν δοξαστεί ως μεγάλοι τεχνίτες του στίχου. Ολοι πατήσανε πάνου στα φτερά του για να βρούνε τον εαυτό τους...».

Με το δεύτερο χρονογράφημά του ο Κ. Βάρναλης, τη μέρα της κηδείας στο Α' Νεκροταφείο θα ζήσει την κοσμοσυρροή που τρικύμιζε πάνω από του ποιητή το φέρετρο. Και θ' ακούσει τη βροντερή εκείνη φωνή του Σικελιανού να απαγγέλλει το «Ηχήστε σάλπιγγες...». Κι έπειτα πάνω στον τάφο με τους διαλογισμούς του. Γράφει: «... Πώς έχαινε ο λάκκος! Μικρός για έναν τόσο μεγάλον άνθρωπο. Κι όμως από τον μικρόν αυτό λάκκο θα περάσει ολάκερη η γης...».

Ο χρονογράφος παρακολουθεί τις ύστατες ετοιμασίες ενώ οι γύρω ειδικοί έδιναν τις τελευταίες οδηγίες στο σκαφτιά για την αισθητική του τάφου... Κι ολόγυρα κόσμος πολύς. Πιάσανε θέση για να ιδούνε καλύτερα την τελευταία πράξη του δράματος... Είχα πάει - γράφει ο Βάρναλης - λιγάκι νωρίς και για να περάσει η ώρα πήρα τους δρόμους του Νεκροταφείου και κοίταγα τους τάφους δεξιά και αριστερά... Οι περισσότεροι τάφοι μπορεί να είναι πλούσια μνημεία όχι όμως και ωραία. Πολύ λίγοι είναι πραγματικά έργα τέχνης...».

Θα ήταν μια παρηγοριά να βλέπει κανείς αριστουργήματα στον τόπο της απελπισίας. Η χαρά της Τέχνης θα μετρίαζε τον πόνο της ζωής. Αλλά μια φορά στον κόσμο υπήρξε Κεραμεικός... «... Και συλλογιζόμουνα - προσθέτει ο Κ. Βάρναλης - πόσων μεγάλων ανθρώπων είναι άγνωστος ο τάφος. Πού είναι θαμμένος ο Φειδίας; Πού ο Αισχύλος; Πού ο Βιργίλιος; Κανένας δεν ξέρει. Βλέπεις πόσο χωριστά πράγματα είναι η "ζωή" του τάφου κι η "ζωή" του πνεύματος». Και ο χρονογράφος Βάρναλης θα ολοκληρώσει το γραφτό της κηδείας με τούτη την εικόνα: «Ο αέρας φυσούσε όλο και δυνατότερα. Ο αέρας που θα συνεπάρει όλους μας. Ποιοι θα σωθούνε από τους συγγραφείς που μένουνε; Αυτό θα το πει ο Χάρος. Είναι ο μεγαλύτερος κριτικός!».

Χρήστος Α. Τούμπουρος