Με μεγάλη επιτυχία παρουσιάστηκε το νέο βιβλίο του ΑΡΗ ΜΠΙΤΣΩΡΗ, "Τα Δώρα της Αφροδίτης," στη "Στοά του Βιβλίου".

Στη  κατάμεστη αίθουσα Λόγου και Τέχνης στη Στοά του Βιβλίου χθες  Παρασκευή 8 Φεβρουαρίου 2019 η Αιτωλική Πολιτιστική Εταιρία (ΑΙ.ΠΟ.Ε.) και οι εκδόσεις ΗΡΟΔΟΤΟΣ παρουσίασαν το νέο βιβλίο του συγχωριανού μας Άρη Μπιτσώρη  ''ΤΑ ΔΩΡΑ ΤΗΣ ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ'' Εταίρες, ερωμένες, παλλακίδες στα επιγράμματα της Παλατινής Ανθολογίας.

Ο Άρης Μπιτσώρης ''ξαναζωντανεύει'' ποιήματα αρχαίων ποιητών που εξυμνούν τον έρωτα. Σε γλαφυρή έμμετρη ομοιοκατάληκτη απόδοση στη σημερινή νεοελληνική γλώσσα μας παραδίδει στίχους που ο αναγνώστης έχει την αίσθηση ότι ακούει ένα τραγούδι σημερινό και διαπιστώνει ότι όσες χιλιάδες χρόνια και αν περάσουν ο Έρωτας παραμένει ένας αδιόρθωτος έφηβος τοξότης που σημαδεύει τις καρδιές και πυρπολεί τα κορμιά μας.

Μέσα από τα επιγράμματα, που αναφέρονται ονομαστικά σε ερωτικές συντρόφους, σε παλλακίδες και κυρίως σε επώνυμες εταίρες παρελαύνουν νέες, γριές, πόρνες, παρθένες, άπιστες, ψηλομύτες, πονηριές, μοχθηρίες, εκδικήσεις, εκρηκτικότητα, υπαινιγμοί, όλα αυτά που συνθέτουν το απίθανο βιοτικό γεγονός που είναι ο έρωτας.

Η εκδήλωση ξεκίνησε με Χαιρετισμό  του  γιατρού Δημήτρη Γουλέ

Για το βιβλίο  μίλησαν οι:

-Γεώργιος Ι. Θανόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Λαογραφίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ

-Ιωάννης Ν. Κυριαζής, Φιλόλογος- Ποιητής

-Συντονιστής: Παναγιώτης Κοντός, καθηγητής Γλωσσολογίας του ΕΚΠΑ, πρόεδρος της ΑΙ.ΠΟ.Ε.

Στην αποφώνηση του ο ποιητής  Άρης Μπιτσώρης φανερά συγκινημένος, ευχαρίστησε όλους τους παρευρισκόμενους για την τιμή που του έκαναν καθώς και τους εισηγητές που παρουσίασαν το βιβλίο του.

Στο τέλος μας απήγγειλε και ένα ποίημα από το βιβλίο του(βίντεο). 

Παρευρέθησαν :

Από Σύλλογο Μπαμπίνης ο Αντιπρόεδρος Αποστόλης Κομπλίτσης η Γ.Γ. Ντίνα Σταμουλακάτου,ο πρόεδρος ΟΠΣΥΞ Δημήτρης Στεργίου,οι Δημοτικοί σύμβουλοι Δήμου Ξηρομέρου Γιάννης Ζορμπάς & Νίκος Ναούμης,ο υποψήφιος Δήμαρχος Δήμου Ξηρομέρου Παναγιώτης Στάικος, από το Σύλλογο Μαχαιριωτών ο πρόεδροςΓρηγόρης Τζίντζος και η υπεύθυνη δημοσίων σχέσεων Αθηνά Μπούρχα, ο πρόεδρος Τ/Κ Αγράμπελα Δημήτρης Τάγκας,από την  Αιτωλική Πολιτιστική Εταιρία (ΑΙ.ΠΟ.Ε.) Μπερερής Διονύσιος ,Πιτσινέλης Γεώργιος,Καρύτσας Ιωάννης,Καρέλας Χρήστος, ο εκδότης εφημερίδας ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΚΗ Χρυσόστομος Παντούλας,Ιωάννης Δημητρούκας Ιστορικός ερευνητής ,Βυζαντινολόγος καθώς και πολλοί Μπαμπινιώτες, φίλοι και συμπατριώτες του Άρη Μπιτσώρη. 

 ΤΟ  ΕΠΙΓΡΑΜΜΑ

Το αρχαίο επίγραμμα, που το χαρακτηριστικό του είναι η συντομία, ξεκίνησε ως απλή επιτύμβια επιγραφή λαξευμένη στην πλάκα του τάφου και μέσα σε ελάχιστους στίχους έδινε πληροφορίες για τον νεκρό.

Αργότερα επιγράμματα χαράσσονταν πάνω σε αφιερώματα, σε αναθήματα, όπου περιληπτικά αποτυπωνόταν το μήνυμα που ήθελαν να διατηρηθεί στη μνήμη σχετικά με τον αναθέτη, τον τιμώμενο θεό ή την αιτία της ανάθεσης.

Από τη στιγμή, όμως, που οι επιγραφές άρχισαν να περιλαμβάνουν και άλλα στοιχεία, οι συνθέτες ενδιαφέρονταν και για το μέτρο, οπότε από το τέλος του 4ου αιώνα π. Χ. η ¨μόδα¨ των έμμετρων επιγραφών γενικεύεται στην αρχή στην Ιωνία και αργότερα στην υπόλοιπη Ελλάδα.

Με τον καιρό, το επίγραμμα εξελίχθηκε σε αυτόνομο ποιητικό είδος, για να βρει τελικά την πλήρη ανάπτυξη και κορύφωσή του στα Αλεξανδρινά χρόνια.

Τώρα, δεν είχε πια αποκλειστικό προορισμό να χαραχτεί σε σκληρή ύλη, αλλά γράφεται σε ¨χαρτί¨ για να απαγγελθεί. Παράλληλα γεννιούνται νέες μορφές επιγραμμάτων: το ερωτικό, το συμποτικό, το σατιρικό, το προτρεπτικό κ.α.

Από πολύ νωρίς άρχισαν να συγκροτούνται συλλογές επιγραμμάτων. Από τον 1ο αιώνα π.Χ. μέχρι και τον 14ο αιώνα μ.Χ. εκδόθηκαν οι ανθολογίες του Μελέαγρου (1ος αι. π.Χ.), του Φιλίππου του Θεσσαλονικέως (1ος αι. μ.Χ.), του Στράτωνα (2ος αι. μ.Χ.), του Αγαθία (6ος αι. μ.Χ.), του Κεφαλά (10ος αι. μ.Χ.), του Πλανούδη (14ος αι. μ.Χ.).

Η ΠΑΛΑΤΙΝΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ

Παλατινή ή Ελληνική Ανθολογία είναι μια πολύ σπουδαία συλλογή επιγραμμάτων πολλών ποιητών από τον 5ο αι. π.Χ. έως το Μεσαίωνα. Εκπονήθηκε στα τέλη του 10ου αιώνα μ.Χ. στην Κωνσταντινούπολη από τον πρωθιερέα των βυζαντινών ανακτόρων Κωνσταντίνο Κεφαλά, ο οποίος συγκέντρωσε όλον αυτόν τον ποιητικό θησαυρό στηριζόμενος σε παλαιότερες συλλογές. Η Παλατινή Ανθολογία, που αποτελείται από 15 βιβλία τα οποία περιλαμβάνουν 3700 επιγράμματα, για αιώνες θεωρούνταν χαμένη, ώσπου το 1606 ανακαλύφθηκε ένα και μοναδικό χειρόγραφό της από το Γάλλο λόγιο Klaudius Salmasius που έψαχνε τους κώδικες της Παλατινής Βιβλιοθήκης της Χαϊδελβέργης. Από τη βιβλιοθήκη του Παλατινάτου πήρε την ονομασία της. Κάθε βιβλίο της Παλατινής Ανθολογίας περιλαμβάνει επιγράμματα ίδιας θεματικής ενότητας∙ π.χ. συμποτικά, επιτύμβια, επιδεικτικά, αναθηματικά κ.λ.π..

Στις σύγχρονες εκδόσεις της  Παλατινής Ανθολογίας περιλαμβάνεται ως 16ο βιβλίο η λεγόμενη Appendix Planuda που περιέχει 395 επιγράμματα  και προέρχονται από συλλογή την οποία συνέταξε στα τέλη του 13ου αιώνα ο Μάξιμος Πλανούδης.  

Η συλλογή Πλανούδη, στο μεγαλύτερο μέρος της, διαλαμβάνει τα ίδια επιγράμματα (κατά τι λιγότερα) με την Παλατινή και επιπλέον τα προαναφερθέντα 395, δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στη Φλωρεντία το 1494 από τον Ιανό Λάσκαρη. Όπως σημειώνει ο εκδότης, στον λατινικό πρόλογο της έκδοσης, ο Πλανούδης ακρωτηρίασε   και ευνούχισε την Ανθολογία του Κεφαλά αφού αφαίρεσε αρκετά ερωτικά επιγράμματα, θεωρώντας ότι είναι ασυμβίβαστα με τη χριστιανική ηθική.

Η πρώτη σημαντική έκδοση ποιημάτων της Παλατινής Ανθολογίας έγινε από τον Ράισκε (Reiske), ο οποίος εξέδωσε σημαντικό μέρος της Ανθολογίας το 1754 με εξαίρεση ποιήματα που του φάνηκαν υπερβολικά τολμηρά.

Η πρώτη πλήρης έκδοση των ποιημάτων της Παλατινής Ανθολογίας μαζί με ποιήματα από άλλες πηγές έγινε από τον Ρίτσαρντ Μπρουνκ (Richard Brunck) μεταξύ 1772 και 1776 σε 3 τόμους με τίτλο «Analecta veterum poetarum Graecorum» (Ανάλεκτα αρχαίων ελλήνων ποιητών).

Έκτοτε η Παλατινή Ανθολογία έχει γνωρίσει πολλές επιμελημένες εκδόσεις σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.

Στην Ελλάδα αρκετοί ποιητές, φιλόλογοι αλλά και πολλοί εραστές της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας μετέφρασαν διάφορα μεμονωμένα επιγράμματα.

Πολλοί, επίσης, έχουν ασχοληθεί με την απόδοση και το σχολιασμό επιμέρους τμημάτων της Ανθολογίας είτε κατά βιβλίο, είτε κατά ποιητή, είτε αναφέρονται σε συγκεκριμένο αντικείμενο. Υπάρχουν και κάποιοι που έχουν μεταφράσει το σύνολο των επιγραμμάτων.

Το πιο δημοφιλές είναι το πέμπτο (V) βιβλίο της Παλατινής Ανθολογίας που περιλαμβάνει τα ερωτικά επιγράμματα. Όμως, επιγράμματα (αναθηματικά, επιτύμβια, σκωπτικά) που έχουν σχέση με τον έρωτα υπάρχουν, σκόρπια, και σε άλλα βιβλία της ανθολογίας. Σε πλήθος επιγραμμάτων εμφανίζεται η Κύπρις (η θεά του έρωτα, η Αφροδίτη) άλλοτε παρενθετικά, κάποτε για να υμνηθεί, άλλοτε ο ποιητής προσεύχεται σ’ αυτήν για να τον βοηθήσει στην κατάκτηση μιας γυναίκας και άλλοτε για να την εκδικηθεί. Επίσης πανταχού παρών είναι ο Έρωτας, ο σκανταλιάρης γιός της θεάς, τις περισσότερες φορές ως αρωγός των εραστών. Κι όμως υπάρχουν στιγμές που αυτός ο παντοδύναμος τοξότης θεός, από κάποιον απελπισμένο εραστή, θα αμφισβητηθεί.

Στις επόμενες σελίδες παρουσιάζονται όλα τα επιγράμματα του πέμπτου (V)  βιβλίου, και δέκα ακόμη από άλλα βιβλία της Παλατινής Ανθολογίας, που αναφέρονται ονομαστικά σε γυναίκες. Σε ερωτικές συντρόφους, σε παλλακίδες και, κυρίως, σε επώνυμες εταίρες.

Ουσιαστικά είναι ερωτικά ποιήματα. Όμως δεν μιλούν για τον εξιδανικευμένο έρωτα που τοποθετεί τη γυναίκα σε ένα άφθαστο εικονοστάσι. Οι ποιητές της αρχαιότητας οι οποίοι δεν φορούσαν τον στενό κορσέ του πουριτανισμού, χωρίς τα υποκριτικά δεσμά της σεμνοτυφίας, μιλούσαν ρεαλιστικά για τον έρωτα. Άλλωστε οι στίχοι τους εκφράζουν τους ηθικούς και ερωτικούς κώδικες της εποχής τους. Στα ποιήματά τους εξυμνούν με κάθε λεπτομέρεια την ομορφιά του γυναικείου σώματος, φτάνοντας μέχρι τα πιο απόκρυφα σημεία. Πραγματεύονται το μυστήριο της λαγνείας, το σαρκικό πάθος, το ερωτικό επικλίνιο δόσιμο.

Μέσα από τους στίχους των ποιητών παρελαύνουν νέες, γριές, πόρνες, παρθένες, άπιστες, ψηλομύτες, πονηριές, μοχθηρίες, εκδικήσεις, εκρηκτικότητα, υπαινιγμοί, όλα αυτά που συνθέτουν το απίθανο βιοτικό γεγονός που είναι ο έρωτας.

Το ερωτικό επίγραμμα είτε είναι τρυφερό, μελαγχολικό, τολμηρό, απελπισμένο, ζηλότυπο, πάνω απ’ όλα είναι αισθησιακό. Μιλάει στην καρδιά, στο συναίσθημα και στη βαθιά ερωτική επιθυμία του αναγνώστη.

Παράλληλα, ο ποιητής δεν αποχαυνώνεται από αυτή τη μοναδική αίσθηση, αλλά διαθέτει τη νηφαλιότητα να δει και τα άλλα στοιχεία που είναι αναπόσπαστα δεμένα με τον έρωτα, τη φθορά, το γήρας και το θάνατο. Έχει το κουράγιο να περιγράψει αυτή την αποδόμηση του κάλλους με σαρκαστική και ειρωνική διάθεση.

Μ’ αυτόν τον τρόπο, λοιπόν, με πυκνό λόγο μέσα σε λίγους στίχους,  τα επιγράμματα ξεδιπλώνουν τον κόσμο του έρωτα. Με μια εσωτερική μουσικότητα που ο αναγνώστης έχει την αίσθηση ότι ακούει ένα τραγούδι σημερινό, και διαπιστώνει ότι όσες χιλιάδες χρόνια και αν περάσουν ο Έρωτας παραμένει ένας αδιόρθωτος έφηβος τοξότης που σημαδεύει τις καρδιές και πυρπολεί τα κορμία μας.

Έτσι ένοιωσα κι εγώ διαβάζοντας τα επιγράμματα∙ θαρρείς και άκουγα το ''τρελοκόριτσο''του  Μπιθικώτση, το ''γέρασες και πια δε σ’ αγαπώ'' του Βαμβακάρη ή την ''αχάριστη''του Τσιτσάνη. Κάποιες στιγμές φαντάστηκα πως συμμετείχα σε συμπόσια με αυλητρίδες, ότι έκανα καντάδα κάτω απ’ το παράθυρο μιας κοπέλας ή τσάρκα σε οίκους ανοχής. Από τις εταίρες και τα κάλλη τους μου ήρθε η επιθυμία να εντρυφήσω στα ¨ΔΩΡΑ ΤΗΣ ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ¨,  να αποδώσω έμμετρα τα επιγράμματα, να τους δώσω μια σύγχρονη στιχουργική φόρμα ώστε να γίνουν τραγούδια, τραγούδια της παρέας όπως λειτούργησαν άλλωστε πολλά επιγράμματα στην εποχή τους.

Έχοντας διαβάσει τις εργασίες, σχεδόν όλων όσοι επιχείρησαν να αποδώσουν στα νέα ελληνικά τα επιγράμματα, διαπίστωσα ως απλός αναγνώστης ότι οι περισσότερες, που μπορεί να είναι άρτιες από επιστημονική-φιλολογική άποψη, είναι ανυπόφορα βαρετές και σε κάποιες από αυτές χρειάζεται μετάφραση της μετάφρασης. Μπορεί να είναι χρήσιμες στον στενό κύκλο των ειδικών αλλά δε δίνουν τη δυνατότητα στους μη μυημένους να γευτούν τους χυμούς της επιγραμματικής ποίησης, το κέφι, τη ζωντάνια, το συναίσθημα.

Πιστεύω πως τα επιγράμματα πρέπει να μεταφράζονται με μέτρο και με ρίμα αφού και τα ποιήματα αυτά στο πρωτότυπο ήταν γραμμένα υπακούοντας σ’ ένα μέτρο βασισμένο στην εναλλαγή μακρόχρονων-βραχύχρονων συλλαβών (αρχαία προσωδία). Βέβαια, το έργο του μεταφραστή γίνεται ακόμη δυσκολότερο αφού η έμμετρη-ομοιοκατάληκτη μεταγραφή επιβάλλει κάποιους περιορισμούς, η μετάφραση δεν είναι πάντοτε ακριβής και πολλές φορές στο νεοελληνικό κείμενο χρησιμοποιούνται περισσότεροι στίχοι πράγμα αναπόφευκτο γιατί η σύγχρονη μορφή της ελληνικής γλώσσας είναι αναλυτικότερη από την αρχαιοελληνική. Εδώ το αρχαίο κείμενο παρατίθεται για να μπορεί να ελέγξει ο αναγνώστης το βαθμό πιστότητας ή απόκλισης των έμμετρων αποδόσεών μου από το πρωτότυπο.

Ο  Άρης Μπιτσώρης είναι μαθηματικός κατάγεται από την Μπαμπίνη Ξηρομέρου Αιτωλοακαρνανίας. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1953 και ζει στη Θεσσαλονίκη.

Εκφράζεται εμμέτρως πλην σαφώς στις παρέες, στα συμπόσια, σε τοπικές εφημερίδες και πατριδοτοπικά έντυπα. Είναι τακτικός συνεργάτης σε λογοτεχνικά περιοδικά. Συμμετέχει  ενεργά στα πολιτιστικά δρώμενα του τόπου καταγωγής του και οργανώνει ή συμμετέχει σε εκδηλώσεις πολιτισμού στον τόπο κατοικίας του στο Δήμο Κορδελιού-Ευόσμου.

Σε χειροποίητες αυτοεκδόσεις και σε περιορισμένο αριθμό εντύπων θέτει σε κοινή ανάγνωση σατιρικές σειρές, διασκευές επιγραμμάτων της Παλατινής Ανθολογίας, θεατρικά σενάρια,  λαογραφικές εργασίες, στιχάκια για τραγούδια. Στίχοι του αναρτώνται τακτικά σε ιστολόγια και ιστότοπους καθώς και στο προσωπικό του ιστολόγιο arisbitsoris.blogspot.com. Συμμετέχει σε παρουσιάσεις βιβλίων, λέσχες ανάγνωσης και σε εκπαιδευτικά προγράμματα καινοτόμων δράσεων.

Για τα τεχνοτροπικά στοιχεία και τα κοινωνικά συμφραζόμενα των στίχων του έχει εκπονηθεί από την κ.  Αμαλία Λιοπύρη Διπλωματική Εργασία στον τομέα της Λαογραφίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Επίσης από την κ. Θεοδώρα Γεωργιάδου εκπονήθηκε Διατριβή στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Θεατρικών Σπουδών της Σχολής Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κύπρου, η οποία πραγματεύεται τη Δραματοποίηση της Απόδοσης του Ποιήματος του Edgar Allan Poe ¨ΤΟ ΚΟΡΑΚΙ¨ από τον Άρη Μπιτσώρη.