Προεκλογικές Ελπίδες, Μετεκλογικές Απογοητεύσεις

Στις πρώτες εκλογές που θυμάμαι ήμουν δεν ήμουν 10 χρονών. Παρόλα αυτά, μέσα στην παιδική άγνοιά μου, είχα πειστεί (δεν είναι και δύσκολο να πειστεί ένα παιδί) πολύ από τα συνθήματα ενός κόμματος. Αυτά, τα γνωστά σε όλους συνθήματα, για την αλλαγή από την επόμενη κιόλας μέρα, γι' αυτό το καλύτερο αύριο που περιμένουν όλοι. Τα είχα πιστέψει τόσο βαθιά που την επόμενη μέρα των εκλογών, απογοητεύτηκα τόσο πολύ γιατί ενώ βγήκε το εν λόγω κόμμα που όλοι περίμεναν να φέρει τη νέα αρχή, τα πράγματα που ζούσα ως παιδί παρέμειναν ακριβώς τα ίδια. Ο ίδιος ήλιος, οι ίδιοι άνθρωποι, το ίδιο σχολείο, οι ίδιοι δάσκαλοι, χωρίς να νιώσω την επανεκκίνηση και την αλλαγή που τόσο περίμενα. 

Τα χρόνια πέρασαν από τότε, και κάθε εκλογική αναμέτρηση- που φυσικά δε γίνεται κάθε 4 χρόνια- βλέπω τον κόσμο να ζει αυτή την προσμονή για το νέο το άφθαρτο, το καινοτόμο. Και τρεις μήνες μετά τις εκλογές, βλέπω την ίδια απογοήτευση στον κόσμο. Τα πράγματα μένουν κάθε φορά απλά ίδια. 

Αν λοιπόν κάποιος μου ζητήσει να ρισκάρω μια πρόβλεψη για τις 21 Σεπτέμβρη, θα έλεγα ότι μάλλον η Βουλή θα ανανεωθεί σε πρόσωπα κατά ένα ποσοστό τουλάχιστον 20% σε σχέση με τη Βουλή του Ιανουαρίου και τα πρόσωπα που απαρτίζουν την κυβέρνηση μάλλον κατά 70%. Παρόλα αυτά, τα πράγματα στη χώρα, για άλλη μια φορά, δε θα αλλάξουν καθόλου. 

Και πώς να αλλάξει κάτι αν δεν αλλάξουν οι κανόνες του παιχνιδιού. Από το 1974 ή το 1985 ακόμη καλύτερα, παίζουμε βασικά με τους ίδιους πολιτικούς κανόνες. Με ένα πρωθυπουργοκεντρικό σύστημα, ένα πλειοψηφικό εκλογικό νόμο, με κομματικά διορισμένους προϊσταμένους της δημόσιας διοίκησης με θητεία που διαρκεί όσο ο πολιτικός κύκλος, με μια εκλογική περιφέρεια που αποτελεί το 1/6 της συνολική επικράτειας, με στρουθοκαμηλικούς κανόνες στη διαχείριση του πολιτικού χρήματος κλπ. Και αυτοί είναι μόνο κάποιοι από τους λάθος κανόνες του πολιτικού μας συστήματος. Και αυτοί ακριβώς οι κανόνες είναι που κάνουν πολιτικούς που μοιάζουν εκ των προτέρων διαφορετικοί να συμπεριφέρονται εκ των υστέρων όμοια με τους προηγούμενους. 

Το κακό βέβαια είναι ότι όλοι έχουμε επίγνωση αυτών των λανθασμένων κανόνων αλλά κανείς δεν τολμάει να τους αλλάξει. Αύξηση αρμοδιοτήτων του Προέδρου της Δημοκρατίας, αλλαγή τρόπου εκλογής των δικαστικών λειτουργών, υιοθέτηση δεύτερης Βουλής που να ελέγχει την πρώτη, σταθερή θητεία της κυβέρνησης με εκλογές κάθε 4 χρόνια. Αυτά μόνο είναι σημαντικές αλλαγές που θα αυξήσουν τη λογοδοσία των πολιτικών στους πολίτες. Και το ζητούμενο πλέον είναι να υπάρξει μια κοινή αντίληψη σε όλους τους πολίτες ότι οι θεσμικές πολιτικές αλλαγές πρέπει να αποτελέσουν εθνική προτεραιότητα.

Προσωπικά θα στήριζα το κόμμα που θα έβλεπε τις θεσμικές μεταρρυθμίσεις ως το βασικό τρόπο βελτίωσης της πολιτικής και οικονομικής ζωής. Όσο έχω παρακολουθήσει το δημόσιο διάλογο κάτι τέτοιο μάλλον λείπει. Η συζήτηση γίνεται για τα πρόσωπα και δευτερευόντως για τις πολιτικές. Η ιδεολογική συζήτηση, αν γίνει ποτέ, γίνεται με βάση ιδεολογήματα που καμιά φορά μετατρέπονται σε επικίνδυνες απόψεις και συμπεριφορές. 

Μακάρι οι διαφορές των κομμάτων να ήταν ιδεολογικές. Αλλά στο παρόν θεσμικό πλαίσιο ούτε αυτό δεν είναι φανερό. Είναι μόνο διαμάχες για το ποιος είναι πιο κατάλληλος να κυβερνήσει. Σε ένα τέτοιο σκηνικό πραγματικά είναι πολύ λίγα τα πράγματα που με κάνουν να ελπίζω για το μέλλον. Τουλάχιστον πλέον δεν απογοητεύομαι όπως τότε στα 10 μου.

Αντώνης Αδάμ  Επίκουρος Καθηγητής Οικονομικών Επιστημών Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

www.huffingstonpost.gr